rời không nắng, nhưng sáng rỡ.

Trần Hòa cùng một chiến sĩ đi theo một vệt đường mòn trên triền núi Dào San. Con đường vắt qua những mảng đồi gianh ố vàng. Gió đang đùa nghịch, guộn[171] lên những lớp sóng, xoáy miết những vòng tròn nho nhỏ trên ngọn lớp cỏ gianh mềm mại. Núi đồi nối nhau mượt mà như có bàn tay ai ve vuốt.

Êm ả quá là cảnh vật trưa nay. Một tiếng gà gáy từ đâu đó vẳng lại trong bằng lặng xa vời. Chiến tranh, bom đạn dường như đã tan biến vào cõi hư vô. Thanh thản, có thể đưa tầm mắt về tít xa, nơi chân mây đang sáng lên như ánh thiếc chảy. Một dải sông hay đó là đường viền của một bờ biển miền Quảng Bình quê hương anh. Anh đã xa quê hương bao năm trời rồi. Chiến tranh, điều tệ hại nhất của lịch sử. Nhưng cũng là bước phát triển tất yếu của lịch sử, của những kiếp nò lệ muốn đứng lên làm người.

Dưới vành mũ sắt, gương mặt vuông vức rám nắng với hàng mi rậm rì và hàng rầu quai nón xanh mờ hai bên má, đẹp đầy vẻ phong trần và nam nhi, đại đội trưởng đưa tầm mắt từ xa trở lại cái thung lũng gần cận dưới chân dải núi anh đang đi. Quả thật diễn biến chiến trận những ngày qua có thể nói là tuyệt đẹp. Cánh quân do Brusex chỉ huy đánh vào Lùng Thàng đã tan tác. Ngài quan hai Tây mất tăm. Và Ngao sau cái trận đồ bát quái với chủ âm là sự im lặng, cũng đã biến vào vô tăm tích. Còn Phong Sa dưới kia, cái ổ vi trùng đẻ ra nạn dịch hạch thổ phỉ của bọn xâm lược, số phận nó cũng sẽ được định đoạt chỉ trong vài giờ đồng hồ nữa khi đêm buông thôi. Chắc chắn là thế! Vì sau cuộc công kích đêm trước, đại đội của anh được lệnh rút về để bổ sung quân số và đêm nay nó sẽ là lực lượng phối thuộc với bộ đội tỉnh đội giữ vai trò chủ công.

Cởi bỏ chiếc mũ sắt. Cầm nó trong tay. Để mặc hơi gió sớm lùa thổi làm rối bung làn tóc rối trước trán, Trần Hòa bước những bước thật thong thả. Bộ quần áo ka ki vàng bó khuôn người lực lưỡng. Thanh kiếm dài bên sườn. Hai con mắt tươi trẻ đăm đăm tươi sáng như đang mỉm cười.

- Đại đội trưởng nghĩ gì mà có vẻ vui thế? - Anh chiến sĩ quân báo bé nhỏ mặc áo trấn thủ đi trước Trần Hòa quay lại nhìn thủ trưởng.

Trần Hòa cười nhoẻn:

- À, đang đi thì sực nhớ đến cậu Tiển.

- Tiển, liên lạc viên đã đến Làng Nhuần hồi nào ấy ạ?

- Cậu ta đấy. Nghe cậu Nhã kể lại mới biết cậu ta đã làm một cuộc trường chinh li kì vô cùng mạo hiểm và đã góp công lớn vào cuộc chiến thắng này. Nhưng mà này...

- Có chuyện gì thế, đại đội trưởng?

- Cậu có ngửi thấy mùi gì là lạ không?

Vừa nói, Trần Hòa vừa kéo tay anh chiến sĩ trinh sát đi cùng dừng lại. Và hai người không ai bảo ai, lập tức rạp mình lẻn vào một con đường mòn vắt sang triển núi bên kia. Vệt đường mòn theo thế núi hõm vào, lồi ra, chênh vênh, như cái quai chảo. Lách qua mấy búi lau già. Chui qua một bụi mâm xôi gai góc. Bò qua một đám dương xỉ rậm rịt. Một vùng giang sẹ ngổn ngang. Cuối cùng thì thình lình, bằng một bước nhảy nhanh như chớp, với khẩu côn[172] cầm tay, đại đội trưởng Trần Hòa đã đứng sững trước mặt một tên sĩ quan Tây đang thất thểu bước, đằng sau là hai tên biệt kích mặc quần áo đen.

Tên sĩ quan nọ là quan hai Brusex.

Cuộc càn quét đã thất bại. Brusex cay đắng nhận ra sự thật này. Và bây giờ hắn chỉ còn đinh ninh một ý nghĩ duy nhất là bằng mọi cố gắng để sống sót, để trở về, để vạch mặt nham hiểm, ngu xuẩn, hèn nhát và có thể là cả ích kỉ vụ lợi nữa của con cáo già De Bernard thôi.

Thấy hai tên biệt kích quay đầu bỏ chạy, Trần Hòa ra hiệu anh chiến sĩ để mặc chúng. Và anh đủng đỉnh bước đến trước mặt Brusex.

- Arrétez- vous, monsieur lieutenant! Et haut les mains! Dừng lại, giơ tay lên, ngài trung úy.

Thật không còn sự đối xử nào lịch sự hơn. Brusex hiểu và ngoan ngoãn giơ hai tay lên trời, trong khi hai con mắt xanh thất thần vẫn cố gắng nhận diện người vừa ra lệnh nọ.

- Oh! Vous êtes Capitaine Trần Hòa! Ôi, ngài là đại úy Trần Hòa. Tôi, trung úy Brusex xin hân hạnh được ở dưới quyền ngài.

- Hân hạnh à?

- Vâng. Một thế hệ thanh niên biết tiếng Pháp, một ngôn ngữ của thế giới văn minh, đánh nhau với người Pháp. Dưới quyền họ thì có gì phải hổ thẹn, thưa đại úy.

- Tất nhiên tiếng Pháp là một ngôn ngữ lớn. Chúng tôi yêu quý tiếng Pháp, học tiếng Pháp vì đó là ngôn ngữ của Louis Pasteur[173], của Jules Verne[174], của Victor Hugo[175] Nhưng mà, ông nói lại đi. Không phải là chúng tôi đánh nhau với người Pháp, nhân dân Pháp. Mà là đánh nhau với bọn xâm lược Pháp.

- Oui. Excusez- moi! Xin lỗi đại úy! Tôi đã hiểu.

- Ông hiểu thế nào?

- Thưa đại úy. Tôi hiểu. Đại úy vốn là người con của một vùng quê Trung bộ. Nơi ấy có biển xanh và những doi đất đỏ trồng trọt giống cây hồ tiêu đặc sản thơm nồng. Mười sáu tuổi, đại úy đã thạo đặt lừ[176], câu tôm, kéo rờ, bắt cua, tìm con vích[177] săn con tù lì, đánh lưới rê[178], vây lưới bãi, nhưng quần quật suốt năm tháng mà gia cảnh vẫn lâm vào đói rách. Cách mạng đã châm lửa vào vùng quê đại úy. Nên đại úy đã hất tên giặc Nhật lùn áp tải thuyền cá xuống biển, mò thanh gươm của nó, lên đất liền gia nhập bộ đội. Đất cho đại úy sự gan góc, biển bồi cho đại úy tinh thần sồi nổi. Đánh giặc suốt vùng biển, qua đất trung du, mấy năm nay đại úy đã lăn lộn trên miền núi này.

- Chà chà... Tình báo các ông giỏi lắm! Còn ông, con một ông chủ trại ngựa nho nhỏ ở xứ Bretagne yên bình. Ô, Bretagne là một vùng nông nghiệp trù phú, chiếm vị trí số một, occupe le premier rang về giá trị sản phẩm. Tôi chưa đến đó, nhưng nhắm mắt lại cũng có thể tưởng tượng được, đó là một miền đất san sát các trang trại nuôi gà vịt, lợn, dê cừu, bò, ngựa và rau quả tốt tươi. Vậy mà tại sao ông lại bỏ đất ấy mà đi? Tôi cũng được biết, ông đang là một sinh viên giỏi của trường Cao đẳng Thương mại, vậy mà tại sao lại bỏ trường đó, xin vào học trường võ bị Saint- Cyr[179], rồi lại xung phong tình nguyện sang đây. Để rồi cuối cùng nhận lấy cái kết cục bi ai này?

- Chúng tôi thua các ông vì nội bộ không đồng nhất. Chúng tôi không có những tướng lĩnh tài giỏi xuất sắc như các ông.

- Chưa đủ đâu!

- Chúng tôi thua vì chống lại chúng tôi là toàn thể dân tộc các ông. Kể từ một em nhỏ.

- Vấn đề còn là, anh chiến đấu vì ai? Tôi xin nhấn mạnh một lần nữa. Pour qui vous combattrez?

- Oh! pour qui je combattrez? Vì ai mà tôi chiến đấu? Vì ai mà tôi sang đây?

Viên trung úy há hốc mồm, vì thảng thốt, vì bất ngờ và vì kinh sợ. Lần đầu tiên trong đời, hắn đứng trước một câu hỏi tưởng là đơn giản mà thật sự là lúng túng, không biết trả lời thế nào. Chẳng lẽ là hắn bỏ miền đất Bretagne tươi đẹp quê hương, chẳng lẽ hắn hăng hái sung vào đội ngũ sĩ quan tốt nghiệp trường võ vị Saint- Cyr sang đất nước này mà không hiểu đó là một hành động của một kẻ mù lòa?

Cuộc đối thoại ngắn ngủi tiếng Việt chen tiếng Pháp của hai viên sĩ quan đến đây thì dừng lại. Nghe thấy tiếng động cơ một chiếc máy bay nổ rầm rầm trên bầu trời, Trần Hòa liền ngước lên:

- Máy bay của các ông từ Phong Sa cất cánh đó.

- Thưa đại úy...

- Ông có biết trên chiếc máy bay có những ai không? Thiếu tá De Bernard và tên Thào A Đủa đó. Họ cố sống cố chết để trốn chạy khỏi mảnh đất này đấy. Trên máy bay đó, ông có biết họ có những chiếc va li đựng gì không?

Hộc một tiếng kêu, Brusex khuỵu gối và gục mặt xuống đất. Pour qui vous combattrez? Câu hỏi thật sự là day dứt lương tâm và phũ phàng quá, là cái thực tế bẩn thỉu của cuộc chiến tranh xầm lược này, thể hiện qua nhân cách của viên thiếu tá DeBernard!