dysseus trăm khéo ngàn khôn hắng giọng đáp lời: “Bẩm quân vương Alkinoos quyền uy, vinh quang chói lọi toàn dân tự hào, nghe thi sĩ như thi sĩ hiện diện ở đây ca hát quả thật thú vị, giọng như giọng oanh vàng thỏ thẻ, réo rắt, dìu dặt tuyệt vời. Trong thâm tâm tiện nhân cảm thấy chẳng gì thích thú cho bằng thấy mọi người vui vẻ, tươi cười, thực khách an tọa thoải mái theo hàng trong đại sảnh để tai lắng nghe thi sĩ phô diễn, bàn trước mặt đầy thịt, đầy bánh mì, bồi tửu chạy quanh mang rượu lấy từ bình rót đầy từng cúp. Theo chỗ tiện nhân nhận xét như vậy là tuyệt hảo, cuộc đời tươi đẹp, sung sướng vô cùng!... Nhưng lòng riêng xúc động Hoàng thượng muốn biết vì sao tiện nhân buồn đến thở dài, nhỏ lệ, rên rỉ khôn nguôi. Ôi chao! Nếu kể chuyện đời mình, tiện nhân bắt đầu, kết thúc chỗ nào bây giờ? Vì buồn rầu, đau khổ thần linh trên trời dành cho nhiều vô kể. Tuy nhiên, bắt đầu xin kể tên mình, hy vọng Hoàng thượng nhớ để sau này, nếu thoát khỏi ngày thảm thương, tiện nhân vẫn là thân hữu, mặc dù nhà ở cách đây khá xa!”

“Thưa, tiện nhân tên là Odysseus, con ông Laertes, đâu đâu cũng biết mưu lược tiện nhân thực hiện, nhờ thế tên tuổi vang dội trời cao. Nhà tiện nhân ở dưới bầu trời Ithaka, chan hòa ánh nắng, nhìn thấy từ xa. Trên có ngọn núi đỉnh nhô cao, Neritos hiện hình lồ lộ, lá cây rung rinh theo gió. Xung quanh là đảo quây quần gần nhau, Doulichion, Samos, Zakynthos cây cối um tùm. Nhưng Ithaka thấp và xa hơn cả, mãi tít ngoài khơi nằm chếch hướng tây, nơi âm u mặt trời chìm lặn, đảo khác cách xa quay về hướng đông, chỗ bình minh và vầng dương xuất hiện. Đất khô cằn, sỏi đá, song nuôi sống bầy con gan dạ. Đất đó dẫu vậy tiện nhân thấy không nơi nào thi vị, ngoạn mục cho bằng!”

“Yêu mị Calypso giữ ghịt trong động vòm cung vì muốn lấy làm chồng. Yêu phụ Circe phù thủy đảo Aiaia giam lỏng trong cung điện do cũng muốn lấy làm phu quân! Nhưng cả hai không toại nguyện, lòng riêng tiện nhân không muốn dù chỉ một lúc ngắn ngủi. Bởi thực tình mà nói không gì thú vị bằng quê hương, bằng cha mẹ, bằng thân nhân; sống tha hương trên xứ lạ quê người trong nhà giàu có thử hỏi để làm gì? Nhưng thôi, vì Hoàng thượng muốn biết, tiện nhân xin kể hải trình thê thảm, hãi hùng Chúa tể bắt gánh chịu khi rời đất Troad trở về.”

“Vẫn gió đó, ngọn gió đưa tiện nhân từ thành Troa tới thành Ismaros thuộc dân Kikon. Tiện nhân cướp thành phố, giết dân trong đó. Chiếm của cải, bắt phụ nữ nhiều vô kể ngô bối chia đều để không người nào thiếu phần thua thiệt, ra đi cằn nhằn, trách móc. Sau đó tiện nhân nói với đồng đội phải mau mau rút lui, càng sớm càng tốt. Nhưng xuẩn động quá đồng đội không nghe. Thay vì thế rượu vang thừa, gia súc lắm họ uống tì tì, hạ cừu, giết bò sừng cong, bước đi ì ạch ngay trên bãi biển. Trong khi đó người Kikon đi tìm láng giềng ở sâu trong đảo kể lể nông nỗi khốn đốn, kêu gọi trợ giúp, vừa đông vừa giỏi, huấn luyện thuần thục giao chiến trên xe, tác chiến trên bộ khi tình thế đòi hỏi. Sáng sớm tinh mơ kéo tới đông như lá, nhiều như hoa mùa xuân họ tấn công ngô bối. Tai họa định mệnh khủng khiếp đẩy đưa, than ôi, Chúa tể bắt gánh chịu như sóng triều dồn đổ lên đầu lên cổ đồng đội cùng tiện nhân. Tâp trung thành hàng, đội hình san sát, họ khai chiến gần thuyền lướt sóng; thương mũi đồng lao vun vút. Suốt buổi sáng tới lúc ánh nắng ban ngày dần dần trở nên gay gắt, ngô bối gan dạ cầm cự, phòng tuyến nguyên vẹn, mặc dù họ đông đảo gấp bội; nhưng lúc mặt trời bắt đầu xế bóng, lúc nông phu tháo ách cho bò, quân Kikon thắng thế bẻ gãy đội hình, đẩy lui, áp đảo quân Achaian. Trên mỗi thuyền sáu đồng đội xà-cạp gọn gàng tử trận; số còn lại lẩn tránh tử thần và định mệnh tìm đường tẩu thoát.”

“Rời nơi đó ngô bối ra khơi, buồn rười rượi, buồn vì mất đồng đội thân thương, song vui do bản thân thoát chết. Dẫu thế tiện nhân không để thuyền mũi cong lên đường chừng nào chưa có người cất tiếng gọi ba lần từng đồng đội bất hạnh gục chết trên cánh đồng dưới tay quân Kikon. Đúng lúc đó Chúa tể thu thập mây trời xua gió từ hướng bắc ào ào đổ tới; màn tối từ trên trời buông thấp bao chùm mặt đất và biển cả. Vì gió thuyền chòng chành, hết ngoi lên lại ngụp xuống, gió thổi mạnh xé cánh buồm tả tơi. Vì sợ chết ngô bối hạ buồm xuống boong, cố hết sức khua chèo đưa thuyền trơ trụi vào bờ. Ngô bối dừng lại đất liền hai ngày, hai đêm, thân thể rã rời, lòng dạ lo lắng khôn xiết. Sáng ngày thứ ba Rạng Đông mái tóc diễm lệ vừa xuất hiện, ngô bối dựng cột buồm, căng buồm trắng, ngồi vào chỗ trên boong. Gió và đà thủ giữ thuyền chạy thẳng. Tiện nhân có thể trở về xứ sở bình yên vô sự nếu lúc bọc mũi Maleia, mặt biển, sóng biển, gió bắc không hùa nhau đẩy mạnh, dồn thổi lạc hướng đưa qua Kythera.”

“Chín ngày ròng rã luồng gió ác hại xua đuổi tiện nhân lao vun vút trên biển đầy cá. Ngày thứ mười ngô bối tới đất người sống bằng hoa, gọi là dân ăn hạt sen. Ngô bối lên bờ kiếm nước. Tay chèo vội vàng dùng bữa ngay bên thuyền. Ăn uống xong tiện nhân chỉ định mấy đồng đội vào sâu bên trong xem dân sở tại thế nào, hai người thực hiên nhiệm vụ với người thứ ba làm lệnh sứ. Mới lên đường chẳng bao lâu họ gặp người ăn hạt sen. Lúc chạm mặt không tỏ ý định thủ tiêu đồng đội tiện nhân, thay vì thế họ cho mỗi người chút hạt sen nếm thử. Ăn hạt bùi bùi, ngọt ngọt người đi sẽ không muốn trở về kể tin tức. Họ chỉ muốn ở lại với thổ dân, ngắt hái hoa sen, quên hẳn đường về. Tiện nhân phải dùng vũ lực ép quay về thuyền rỗng không, suốt đường họ khóc rưng rức, lên boong tiện nhân trói chặt bỏ nằm dưới ghế. Sau đó tiện nhân ra lệnh số còn lại mau mau lên thuyền sửa soạn ra đi, vì sợ có đứa lại ăn hạt sen không nghĩ tới trở về. Họ lên boong tức thì, ngồi vào chỗ cầm chèo, cùng lúc khua mái chém sóng bạc đầu.”

“Ngô bối rời đất đó, dong buồm ra đi, lòng buồn hiu hắt. Ngô bối tới đất người Cyclop to lớn, hung dữ, bất trị, không bao giờ khua tay trồng trọt, cày cấy mà cứ để mọi việc thần linh bất tử lo toan. Không gieo, không trồng họ nghiễm nhiên thụ hưởng mùa màng; lúa mì, lúa mạch, giàn nho trái trổ xum xuê phát triển cùng nước mưa từ trên trời đổ xuống để sản xuất rượu vang. Dân Cyclop không có hội đồng làm luật, và cũng không san định luật pháp. Thay vì thế họ sống trong động sâu hoắm trên núi cao, trong đó mỗi người là một luật gia đặt luật lệ cho vợ con noi theo, không ai màng tới hàng xóm láng giềng.”

“Không xa và cũng không gần bến đậu đất này có hòn đảo màu mỡ. Bên trong đầy bụi rậm, cây cối trổ mọc um tùm, cơ man nào là dê, toàn dê rừng, sinh sôi nảy nở không ngừng. Vì con người chưa đặt chân đến, thợ săn cũng chưa bước tới băng rừng, leo núi xua đuổi chúng. Không quen với gia súc, cày bừa, hòn đảo nằm im triền miên. Không gieo hạt, không trồng cây, bởi thế quanh năm đất này chỉ có dê be be, không có dấu vết, bóng dáng con người. Dân Cyclop không có thuyền mũi đỏ; họ cũng không có thợ đóng thuyền cân bằng làm phương tiện đi xa, hết bến này đến cảng nọ, như thương nhân vượt biển trao đổi hàng hóa, buôn bán với nhau. Nếu có người như vậy đảo sẽ trù phú vô cùng. Đất này không nghèo, trái lại có thể trồng trọt, cày cấy theo mùa. Dọc bờ biển nước xám xanh nhan nhản đồng cỏ xanh rì, nho trổ tràn trề, cày cuốc dễ dàng, họ có thể gặt lúa mỗi vụ, vì đất cái vô cùng phì nhiêu. Hòn đảo còn có bến đậu an toàn, thuyền vào không cần cột dây, thả neo hoặc kéo cáp; tay chèo chỉ việc đưa thuyền lên bãi cát chờ lúc thuận tiện và gió thổi đúng hướng. Sau hết đầu bến đậu lại có suối nước mát rượi từ hang đá đổ ra chảy vào rừng bạch dương lá rung rinh. Ngô bối đổ bộ ở đó. Chắc hẳn có thần linh đưa lối dẫn đường ngô bối di chuyển dưới màn đêm âm u vì chẳng nhìn thấy gì trước mặt. Thuyền chìm trong sương mù dày đặc, trên cao vì mây che mặt trăng lơ lửng lờ mờ không tỏa sáng. Không người nào nhìn thấy đảo, và cũng không nom thấy đợt sóng cao ngất đổ vào bờ đá trước khi thuyền lao lên bãi cát. Thuyền lên hẳn hoi ngô bối mới hạ buồm. Sau đó ngô bối nhảy lên bờ nằm ngủ chờ ánh sáng ban mai.”

“Rạng Đông non trẻ ngón tay ửng hồng vừa xuất hiện, ngô bối rảo quanh quan sát hòn đảo, thích thú đến ngây ngất trước những gì nhìn thấy. Đúng lúc đó dường như muốn cho đồng đội tiện nhân món ăn, nữ thần sơn lâm, ái nữ Chúa tể mang khiên thần, thả dê ăn cỏ khắp dãy núi. Vừa nom thấy, nhanh như chớp, ra ngay thuyền lấy cung cánh cong, thương cán dài, chia thành ba nhóm, ngô bối bắt đầu bắn hạ. Chỉ một lúc thần linh đã cung cấp cho ngô bối khá nhiều. Chia ra mười hai thuyền mỗi thuyền được chín dê, riêng thuyền tiện nhân họ dành mười dê. Do vậy suốt hôm đó tới lúc mặt trời chìm xuống biển ngô bối ngồi nhâm nhi vang dịu ngọt, nhấm nháp thịt nướng ê hề! Dưới thuyền còn vang ngô bối uống chưa hết. Bởi lúc chiếm thành của dân Kikon, đồng đội nào cũng đổ đầy bình dự trữ để trên giá. Ngồi đó để mắt nhìn đất người Cyclop gần kề ngô bối thấy ánh lửa, khói bếp; ngô bối nghe tiếng người, tiếng cừu, tiếng dê. Mặt trời lặn, màn đêm buông, ngô bối ngả lưng nằm ngủ trên bờ biển sóng vỗ dạt dào. Rạng Đông non trẻ, ngón tay ửng hồng vừa xuất hiện, tiện nhân tập họp đồng đội. Tiện nhân nói với mọi người: ‘Quý hữu, bây giờ tất cả ở đây, ta xuống thuyền với mấy tay chèo xem dân đằng kia thế nào, hung dữ, dã man, táo tợn, hiền lành, hiếu khách hay tôn kính thần linh.’

“Dứt lời tiện nhân bảo tay chèo lên boong, tháo cáp, nhổ neo. Họ lên thuyền tức thì, ngồi vào chỗ cầm chèo, cùng nhau khua mái chém nước xanh lơ. Đảo không xa đất liền bao nhiêu. Tới mỏm cực xa, gần ngay mặt biển, ngô bối thấy hang cao, cửa vào phía trên treo vòng nguyệt quế. Chỗ này là chỗ ban đêm dùng nhốt cừu và dê. Quanh miệng là sân rộng với tường cao bằng đá tảng to lớn đào sâu xuống đất, hàng thông đỉnh chót vót, dãy sồi cành rậm rạp. Đó là hang của tên khổng lồ, một mình thả đàn ăn cỏ, xa cách đồng loại, không liên hệ với ai, sống riêng biệt, coi thường luật pháp, đầu óc chỉ nghĩ tới chuyện bất lương. Quái vật khủng khiếp! Y không giống người ăn bánh mì hằng ngày, mà giống đỉnh núi đầy cây cao, đứng trơ trụi một mình tách biệt tất cả.”

“Tới đây tiện nhân bảo đồng đội gan dạ ở lại canh thuyền, không rời bãi cát, nhưng tiện nhân chọn mười hai tay xuất sắc tiếp tục hành trình. Tiện nhân mang theo túi da dê đựng rượu vang đen đậm, dịu ngọt Maron công tử Euanthes thân tặng. Lão nhân là tu sĩ thờ phụng Apollo, thần linh thủ hộ Ismaros, do kính trọng chức vị, ngô bối tha mạng bản thân, quý tử và phu nhân. Lão nhân sống giữa rừng cây um tùm dâng hiến Phoibos Apollo. Lão nhân cho tiện nhân nhiều phẩm vật quý giá: bảy ta-lăng vàng ròng, chiếc liễn pha rượu bằng bạc, và còn chiết ra mười hai bình rượu vang dịu ngọt, nguyên chất, uống vào thú vị đáo để. Giữ kín từ lâu gia nhân, tỳ nữ không biết, ngay cả người trong nhà, trừ lão nhân, hiền thê và quản gia. Thưởng thức vang đỏ pha mật ong lão nhân thường pha một cúp vang với hai mươi cúp nước, mùi thơm bốc lên từ liễn đựng tuyệt vời không sao tả xiết, những lúc như thế không ai có thể nín lòng nhịn nổi! Tiện nhân đổ vang đầy túi da dê, đồng thời mang theo túi thức ăn. Vì lòng nổi máu anh hùng tiện nhân chỉ muốn trực diện sinh vật man rợ, to lớn, hung dữ, coi thường luật lệ đối với thế nhân và thần linh. Chẳng mấy chốc ngô bối tới hang, nhưng ngô bối không thấy y ở nhà; y chăn cừu, dê ngoài bãi cỏ. Ngô bối cứ thế đi vào, nhìn cái gì cũng thấy lạ mắt. Rổ đầy phô-mai, chuồng đầy cừu, đầy dê, mỗi nhóm theo tuổi nhốt riêng, nhóm lớn chỗ này, nhóm nhỏ đằng kia, nhóm mới sinh xa nữa. Bình, chậu, xô lớn nhỏ bằng kim loại lõng bõng sữa tươi. Tay chèo hấp tấp năn nỉ tiện nhân trước hết cho phép lấy ít phô-mai mang đi, tiếp theo trở lại lùa thật nhanh cừu, dê ra khỏi chuồng đưa xuống thuyền, sau hết dong buồm đè sóng ra đi. Tiện nhân không đồng ý mặc dù làm vậy là hay. Tiện nhân muốn thấy chủ hang và hy vọng do hiếu khách y sẽ thân thiện cho ít quà làm duyên. Nào ngờ lúc y xuất hiện, đồng đội tiện nhân thấy ghê tởm quá chừng!”

“Ngô bối nhóm lửa, làm lễ dâng thần linh, nhấm nháp chút phô-mai. Ăn xong ngô bối ngồi trong hang chờ y trở về. Mãi mới thấy y xuất hiện, vừa xua đàn vừa mang bó củi tổ chảng để nấu bữa chiều. Vào trong hang y buông bó củi xuống đất rầm rầm. Nghe hết hồn ngô bối vội vàng lui vào hốc kín. Sau đó y lùa cừu nái, dê nái nùng nục vào khu rộng trong hang, y sẽ vắt sữa, còn cừu đực, dê đực y để ngoài sân tường vây xung quanh. Tiếp theo y nhấc tảng đá khổng lồ để đứng thẳng chặn cửa. Tảng đá khủng khiếp hai mươi hai xe bốn bánh chắc nịch cũng không thể xê dịch thế mà y bít kín lối vào. Tiếp đến y ngồi vắt sữa hết cừu đến dê thi nhau be be, y vắt có phương pháp, xong con nào trả lại mẹ con nấy. Việc đâu ra đó, y hãm đông một nửa, vớt váng sữa để vào rổ mây đựng phô-mai; phần còn lại y giữ nguyên trong thùng để sẵn sàng tới bữa ăn nếu muốn là uống. Việc hoàn tất chu đáo, thời gian không lâu, dáng vẻ thận trọng y nhóm lửa. Nhìn thấy ngô bối y hét thất thanh: ‘Khách lạ! Các người là ai? Từ đâu theo đường sóng nước tới? Tìm lối buôn bán hay lang thang trên biển rình mò như hải tặc liều mạng hãm hại người khác?’”

“Ngô bối bủn rủn chân tay. Nghe tiếng nói oang oang, nhìn thân hình đồ sộ, ngô bối hoảng hồn. Dẫu vậy tiện nhân vẫn bình tĩnh tìm lời đối đáp: ‘Ngô bối là người Achaian từ đất Troad trở về, gió ngược chiều thổi mạnh, lênh đênh trên biển bao la, muốn hồi hương, song chọn sai hướng, lầm đường tới đây. Nào ngờ Chúa tể muốn vậy. Ngô bối hãnh diện là chiến binh phục vụ Agamemnon, công tử Atreus cướp phá thành Troa vĩ đại, tiêu diệt hàng quân bảo vệ, biến bản thân thành nổi tiếng lừng danh khắp vòm trời. Ngô bối trân trọng ôm đầu gối van xin, hy vọng đại nhân tỏ lòng hiếu khách hoặc cởi dạ bặt thiệp cho phẩm vật theo phong tục chủ nhà đãi ngộ khách lạ. Thưa, rất mong đại nhân đừng quên bổn phận đối với thần linh! Ngô bối là kẻ van xin; Chúa tể bênh vực, bao che khách lạ cùng kẻ van xin. Người là thần linh đề cao lòng hiếu khách; người luôn luôn ở bên khách lạ; với người khách lạ thuộc hàng khả kính!’”

“Tiện nhân nói thế, nhưng trái tim tàn nhẫn, y thốt lời không chút đắn đo: ‘Khách lạ, chắc hẳn ngươi rồ dại hay tới từ nơi xa xôi hẻo lánh ra lệnh bắt ta nể sợ, tôn kính thần linh! Nên nhớ người Cyclop không hề sợ Chúa tể mang khiên thần, kể cả đám thần linh hạnh phúc, vì bọn ta khỏe hơn chúng nó một trời một vực. Ta không bao giờ, vì sợ làm Chúa tể bất bình, tha mạng sống cho ngươi, đồng hành của ngươi, trừ phi tự mình thấy thích. Nhưng nói ta hay khi tới đây ngươi đậu thuyền ở đâu? Mũi đảo hay gần bờ? Ta muốn biết.’”

“Y dùng lời gạ gẫm, song biết quá tiện nhân không để y đánh lừa. Tiện nhân trí trá đáp: ‘Thưa, thuyền bỉ nhân bị Poseidon rung chuyển trái đất đánh tan, đẩy vào mũi đất, hất lên mỏm núi phía ngoài bờ biển quý đảo, nhưng gió thổi ra khơi; chỉ có đồng hành và bỉ nhân suýt chết chạy thoát.’”

“Lắng nghe, sinh vật hung ác không nói một lời. Trái lại, y nhảy quẫng, đưa tay về phía tay chèo chộp cùng lúc hai mạng, cầm đầu đập xuống sàn làm như họ là chó nhỏ. Óc bắn tung tóe ướt sũng mặt đất. Chặt đứt, xé nhỏ chân tay làm bữa ăn chiều, y nhai ngấu nghiến như sư tử ngoạm mồi trên núi, không để lại tí gì, ruột, gan, thịt, tủy, xương nhẵn nhụi. Ngô bối than khóc giơ tay van vái Chúa tể, hãi hùng trước cảnh ghê tởm. Ngô bối cảm thấy tuyệt vọng hoàn toàn! Sau khi nhét đầy bụng to như cái trống món ăn thịt người, uống sữa nguyên chất dồn xuống, y nằm thẳng cẳng đánh một giấc cùng gia súc trong hang. Đúng lúc đó tiện nhân định vận dụng can đảm, rút kiếm khỏi bao lủng lẳng bên đùi, bò tới bên cạnh, đưa tay sờ đúng chỗ, đâm nơi cơ hoành ôm lá gan. Nhưng nghĩ lại tiện nhân ngừng: kẹt lại sẽ chết, và thế nào cũng chết, vì tay không không tài nào đẩy nổi tảng đá khổng lồ y lấp kín cửa hang. Ngô bối cứ thế thở dài, than vãn, ngồi chờ ánh sáng ban mai.”

“Rạng Đông non trẻ, ngón tay ửng hồng vừa ló rạng, y lại nhóm lửa, vắt sữa cừu, sữa dê, tuần tự đúng cách, xong con nào trả lại mẹ con nấy. Hoàn tất việc làm chu đáo và mau chóng, y lại tóm hai tay chèo của tiện nhân làm thịt sửa soạn bữa sáng. Ăn xong xua gia súc mập mạp khỏi hang, y nhấc tảng đá khổng lồ khỏi cửa chẳng cần cố gắng, chẳng chút khó khăn. Rồi y để lại tức thì làm như bỏ mũi tên vào bao đựng. Sau đó, vừa la hét vừa thổi còi liên hồi, y lùa gia súc lên núi. Bỏ lại một mình, lòng chỉ nghĩ trả thù, tiện nhân tìm cách bắt y đền tội, nếu qua lời cầu xin Athena sẵn lòng trợ giúp. Dự định hay nhất tiện nhân nghĩ là thế này.”

“Gần chuồng gia súc y chất đống cây ô-liu cao ngất, y chặt lúc còn xanh, phơi khô rồi ra sẽ dùng. Để mắt nhìn ngô bối thấy cây gỗ trông như cột buồm thuyền sơn đen hai mươi tay chèo, thuyền buôn thân dài, đáy bằng đi biển xa xôi; chiều dài, bề dày gây ấn tượng khiến ngô bối mải miết ngắm tới ngắm lui. Đến gần lấy một cây tiện nhân chặt phăng một khúc dài khoảng sải tay đưa cho tay chèo bảo đẽo vỏ, lóc đốt cho nhẵn nhụi. Họ làm xong, tiện nhân vót nhọn một đầu.Tiếp theo tiện nhân hơ lửa cho dắn. Sau đó tiện nhân lùi kín trong đống phân nhan nhản quanh hang. Cuối cùng tiện nhân bảo đồng đội rút thăm thực hiện việc làm nguy hiểm giúp một tay nhấc khúc gỗ, đâm vào mắt, xoáy thật mạnh khi y nằm ngủ li bì. Thăm rơi trúng tay chèo tiện nhân định chọn, bốn tay tất cả, nếu tính tiện nhân nhóm gồm năm người.”

“Chiều xuống. Đang chăn đàn trên núi y bèn lùa tất cả về hang lớn rộng. Không để con nào ngoài sân tường vây xung quanh, có lẽ y nghi ngờ sao đó, hoặc có lẽ có thần linh bảo làm vậy. Y nâng tảng đá khổng lồ chặn cửa, đặt đứng thẳng, rồi đóng lại. Sau đó y ngồi vắt sữa cừu, dê kêu be be, y vắt có phương pháp, vắt xong tuần tự trả con lại cho mẹ. Hoàn tất việc làm chu đáo và mau chóng, y lại nắm hai tay chèo của tiện nhân làm thịt sửa soạn bữa chiều. Đúng lúc đó hai tay ôm liễn vang đậm bằng gỗ ô-liu tiện nhân mạnh dạn bước tới ngỏ lời: ‘Thưa Cyclop, dùng chút vang tráng miệng sau khi ăn thịt người, đại nhân sẽ thấy vang ngô bối ủ trên giá trong thuyền thuộc loại ngon thế nào! Bỉ nhân mang rượu lễ trân trọng mời nếm thử, hy vọng đại nhân động lòng trắc ẩn giúp cho đường về. Nhưng nổi cơn thịnh nộ đùng đùng đại nhân khiến bỉ nhân hết hồn! Cư xử kỳ lạ như vậy làm sao đại nhân hy vọng có người hạ gót đến thăm?’”

“Tiện nhân dứt lời. Y cầm liễn vang uống ừng ực. Hương vị thơm tho khiến thích thú khôn xiết y ề à hỏi: ‘Vui lòng cho chút nữa, nói ta hay ngay bây giờ, liền ở đây tên là gì, ta sẽ có tặng phẩm khiến ngươi vui lòng. Người Cyclop cũng có rượu vang chúng ta tự tay chế tạo từ nho chùm trồng trên đất màu mỡ, chín nở dưới mưa Chúa tể ban phát, nhưng vang của các ngươi đúng là thần tửu và thực phẩm thần linh.’”

“Y nói thế. Tiện nhân đưa liễn nữa đầy vang óng ánh. Tiện nhân đưa ba lần; ba lần như tên cuồng y uống cạn. Cuối cùng lúc vang đã ngấm làm đầu óc mê loạn, tiện nhân mới nói nhỏ nhẻ, dịu dàng: ‘Bẩm Cyclop, đại nhân hỏi bỉ nhân tên là gì, xin thưa. Nhưng đổi lại xin cho bỉ nhân phẩm vật đại nhân đã hứa. Tên bỉ nhân là Vô Danh. Vâng, thưa đó là tên bố mẹ, bạn bè thường gọi.’”

“Nghe nói thế trái tim tàn nhẫn ậm ừ đáp: ‘Ờ! ta sẽ ăn thịt cả bọn trước, xong rồi ta sẽ ăn thịt Vô Danh sau. Đó là tặng phẩm ta dành cho ngươi, khách lạ!’”

“Vừa dứt lời lết chân bước đi loạng choạng ngã ngửa nằm vật xuống sàn, cần cổ nùng nục ngoẹo sang bên, y thiếp ngủ li bì. Cơn say dằn vặt, ợ liên hồi, y nôn thốc nôn tháo, rượu vang đổ ra như suối trộn với thịt người còn tươi bắn như pháo nổ khỏi cuống họng. Tiện nhân tức tốc đi lấy khúc gỗ ô-liu lùi vào than hồng ngâm cho đỏ, cùng lúc khuyến khích đồng đội phải hăng hái, không lẩn tránh, bỏ đi vì sợ hãi. Khúc gỗ rực đỏ sắp bốc cháy, mặc dù còn xanh, tiện nhân lại gần lôi ra. Đồng đội xúm quanh. Lúc này có thần linh khuyến khích họ can đảm vô cùng. Nâng khúc gỗ mũi nhọn chĩa thẳng con ngươi họ thúc mạnh vào mắt. Từ trên cao sử dụng sức nặng đè xuống tiện nhân xoay như thợ mộc dùng khoan khoan ván thuyền, thợ bạn ở dưới nắm đầu dây xoắn đi xoắn lại cho mũi khoan đứng tại chỗ quay liên hồi. Làm y hệt ngô bối nắm khúc gỗ đầu nhọn đỏ rực, xoáy trong mắt tên khổng lồ. Máu trào quanh đầu gỗ cháy xoẹt xoẹt. Sức nóng sém da cháy thịt đốt lông mi, lông mày xung quanh, con ngươi bốc cháy, chân mắt rạn nứt. Mắt xì hơi xèo xèo quanh khúc đòn như chiếc rìu lưỡi thẳng hay chiếc rìu lưỡi cong thợ rèn nhúng vào nước cho sắt mau nguội, cứng hẳn. Y rú rùng rợn, tiếng kêu vang dội tường đá vây quanh. Rùng mình khiếp đảm ngô bối tẩu tán. Y đẩy khúc gỗ khỏi mắt, máu tuôn lượt lội. Như điên như cuồng hai tay nắm chặt khúc gỗ đẫm máu ném phăng ra xa, y lớn tiếng gọi đám Cyclop sống trong hang lân cận trên đỉnh đồi lộng gió. Nghe tiếng hú hét từ tứ phía chúng ùn ùn đổ ra, xổ tới đứng ngoài hang cất tiếng hỏi sự tình: ‘Trời đất ơi! chuyện gì thế hở Polyphemos? Tại sao đêm êm ả thế này lại la hét om sòm khiến mọi người mất ngủ? Trộm vào lùa cừu hả? Hay có đứa mánh lới, âm mưu sử dụng vũ lực hạ sát đại huynh?’”

“Từ trong hang Polyphemos ấp úng lớn giọng đáp: ‘Anh em, âm mưu, âm mưu! Không phải vũ lực giết ta... mà thằng Vô Danh!’

“Ồ,” tiếng đáp lời như có cánh bay xa, “nếu chỉ có một mình, không ai bạo hành, như vậy chắc hẳn đại huynh ngã bệnh do Chúa tể siêu phàm quyết định, chẳng ai tài nào tránh khỏi. Điều đại huynh cần làm là cầu xin thân phụ, hải thần Poseidon!”

“Dứt lời tất cả bước đi; tiện nhân cười thầm trong bụng nghĩ tên đưa ra, sử dụng khái niệm vô định khéo léo đã khiến chúng mắc mưu! Vẫn rên rỉ đau đớn quơ hai tay mò đường tên Cyclop đẩy tảng đá sang bên. Sau đó ngồi phịch trước cửa hang, y đưa hai tay phía trước hăm hăm tóm cổ khi ngô bối luồn ra cùng đàn cừu. Trong thâm tâm y nghĩ tiện nhân sẽ ngớ ngẩn làm vậy. Phần riêng lúc đó tiện nhân vắt óc tìm phương kế chắc chắn làm thế nào cứu mạng đồng đội và bản thân. Tính toán đủ thứ, tính đi tính lại nhiều lần, tiện nhân đề ra hết kế này đến kế nọ, hết thuật này đến thuật nọ, vì đây là vấn đề sinh tử, ngô bối ở tình trạng ngàn cân treo sợi tóc.”

“Kế hoạch tiện nhân thấy hay hơn hết là thế này. Trong hang có số cừu đực nuôi nấng đầy đủ, thân hình cao lớn, xinh xẻo, lông dày đen đậm như đám mây. Lẳng lặng, âm thầm làm việc, lấy cành hà liễu quái vật phi nhân dùng làm giường ngủ, tiện nhân cột lại với nhau. Tiện nhân buộc ba con làm một. Con đi giữa mang người dưới bụng, hai con đi hai bên che chở. Như vậy là ba cừu mang một người. Phần mình tiện nhân chọn con lớn nhất, con đầu đàn. Ôm lưng nó tiện nhân ưỡn cong nằm ngửa dưới bụng, im lặng, tay nắm chặt mớ lông bùm xùm, lòng kiên trì chịu đựng, nhất định không buông. Cứ thế theo cách buồn thảm hết thở dài đến rên rỉ ngô bối chờ rạng đông.”

“Rạng Đông non trẻ, ngón tay ửng hồng vừa xuất hiện, dê đực, cừu đực bắt đầu chen lấn rời hang ra bãi cỏ, nhưng cừu cái, dê cái chưa vắt sữa, vú căng phồng như muốn nổ tung cứ đứng trong chuồng be be. Chủ nhân mặc dù đau đớn khủng khiếp đưa tay vuốt lưng lúc chúng dừng lại trước mặt. Dẫu thế do ngu xuẩn y không hay tay chèo của tiện nhân nằm dưới bụng cừu đực lông rậm. Con cuối cùng trong đàn tới cửa hang là cừu đực cao lớn, ì ạch cất bước vì bộ lông bù xù và vì tiện nhân mưu mẹo ở dưới. Trong lúc đưa tay hết xoa lại vuốt, Polyphemos bỗng dưng nói lớn: ‘Ô, cừu cưng, tại sao con lại rời hang sau cùng hở? Thông thường con không bao giờ lẽo đẽo theo bước anh em! Trái lại luôn luôn đầu tiên tất cả dõng dạc xông ra, đầu tiên tất cả ngoạm cỏ xanh tươi, đầu tiên tất cả xuống sông uống nước, đầu tiên tất cả muốn về chuồng lúc chiều nhẹ buông. Vậy mà bữa nay con ra sau cùng tất cả! Chắc hẳn con buồn vì mắt ta tên khốn kiếp và đồng bọn đáng ghét đâm mù, khi nó chuốc rượu làm mê mẩn, chẳng biết gì. Tên nó là Vô Danh; ta thề nó không toàn tính mạng! Ôi, ước chi con có thể xúc động như ta, con có thể tìm tiếng nói nói ta hay nó trốn ở đâu, vì sợ ta thịnh nộ! Ta sẽ lấy búa ghè đầu, đập nát sọ, óc tung tóe khắp nền hang, lòng ta sẽ khuây khỏa, khỏi đau đớn đôi chút thằng chẳng ra gì, thằng cha căng chú kiết, thằng Vô Danh cố tình gây nên!’”

“Dứt lời y để cừu đực qua cửa ra ngoài. Lúc ngô bối cách khoảnh sân và cửa hang một chút, trước tiên tiện nhân buông tay để cừu đực bước đi, tiếp đến tiện nhân cởi dây buộc cho đồng đội. Liền đó nhanh như chớp, quay lại nhìn tới nhìn lui, ngô bối lùa đám dê, bầy cừu mình mập mạp, chân mảnh mai đi lách chách xuống thuyền. Đồng đội thân thương mừng quýnh khi thấy ngô bối sống sót trở về, song bật khóc thảm thiết không thấy mấy người kia. Gật đầu, trau mày, nhăn mặt tiện nhân thầm lặng ra dấu ngừng khóc, cấp tốc ôm dê, bế cừu lông rậm lên thuyền ra khơi tức khắc. Họ lên boong cấp kỳ, ngồi vào chỗ cầm chèo, đồng loạt khua mái chém nước ra đi. Nhưng trước khi ra khỏi tầm tai, tiếng còn nghe rõ, nói oang oang, tiện nhân thốt lời ngạo giễu: ‘Cyclop! Như vậy là người đó không nhút nhát chút nào, người muốn khuất phục mi sử dụng bạo lực ăn thịt đồng đội trong hang! Mi sẽ mang tội ác suốt đời, đồ dã man, không ngần ngại ăn thịt khách lạ trong nhà. Bởi thế Chúa tể và thần linh bắt mi đền tội.’”

“Nghe tiện nhân nói thế y nổi giận như hóa điên. Vớ ngay tảng đá khổng lồ y vung tay ném. Tảng đá rơi trước mũi thuyền sơn đen, suýt nữa trúng ổ nâng bánh lái. Tảng đá rơi nước dềnh cao. Như sóng dâng ngoài biển cả, đợt nước dội lại đổ nhanh vào bờ, hầu như đẩy ngô bối lên bãi cát. Hai tay nắm ngay cây sào, tiện nhân đẩy thuyền trở lại, cùng lúc gật đầu lia lịa thúc bách tay chèo khua thật nhanh kẻo chết đến nơi. Ngả người về phía trước họ chèo lấy chèo để, thoăn thoắt, hăng hái hết sức. Khi họ đưa thuyền ra khơi, khoảng cách gấp hai lần khoảng cách lúc nãy, tiện nhân định gào to nói nữa với tên Cyclop, nhưng khắp thuyền tay chèo cất tiếng ôn tồn ngăn cản: ‘Trời đất ơi! Tại sao lại cố tình khiêu khích thằng dã man hở người đáng thương? Tảng đá nó vừa ném xuống biển tí nữa đẩy thuyền lên bờ, ngô bối tưởng tới số rồi đó. Nếu nghe tiếng kêu hoặc lời nói, chỉ do một người, thể nào nó cũng vơ tảng khác kếch xù, sắc cạnh đập nát thuyền, nện bể sọ tất cả. Ngô bối vẫn ở trong tầm tay nó thừa sức ném tới!’”

“Nhưng để ngoài tai lời họ nói, nóng mặt như lửa đốt, nổi cơn điên, tiện nhân hét to lần nữa: ‘Cyclop, nếu có ai hỏi tại sao mi mù, nhớ trả lời mi mù vì Odysseus, cướp phá thành phố, công tử Laertes, nhà ở Ithaka.’”

“Vừa rên rỉ y vừa đáp lời: ‘Hỡi ôi! Tiên đoán ngày trước bây giờ trở thành sự thật! Ngày ấy ở đây có người cao lớn, lực lưỡng, thầy đoán lừng danh, Telemos công tử Eurymos, về già là nhà tiên tri sống với người Cyclop. Sự việc thầy đoán bây giờ diễn ra y boong. Thày bảo ta phải canh chừng có đứa tên Odysseus sẽ chọc mù mắt. Ta cứ đinh ninh đứa đó là đứa bảnh trai, to con, khỏe mạnh khác thường. Nào ngờ thằng nhỏ thó, ẻo lả, lùn tịt chuốc rượu, đâm nát con ngươi! Nhưng thôi Odysseus, lại đây ta sẽ tặng vài phẩm vật tỏ lòng hiếu khách, đồng thời cầu khấn Poseidon rung chuyển trái đất phù hộ ngươi trở về an toàn! Vì ta là con hải thần, người tự hào là cha sinh ra ta. Người sẽ chữa ta lành nếu muốn, sự việc không thần linh hạnh phúc hay thế nhân trên cõi đời có thể ra tay.’”

“Chợt nghe tiện nhân quát to đáp lại: ‘Ta chỉ mong chấm dứt đời mi, cắt đứt hơi thở, gửi xuống âm phủ trình diện Diêm Vương, vì ta vững tin ngay cả thần linh rung chuyển trái đất cũng chẳng thể chữa lành mắt mi!’

“Tiện nhân nói thế. Y tức tốc giơ tay lên trời đầy sao khấn vái hải thần Poseidon: ‘Ô thần linh bao quanh trái đất, ô hải thần mái tóc xanh đậm, ô Poseidon, xin lắng nghe! Nếu quả thực con là con, nếu quả thực nhận là cha, xin vì con người đừng bao giờ để Odysseus cướp phá thành phố công tử Laertes trở về nhà ở Ithaka! Hay ít nhất nếu định mệnh đẩy đưa để nó nhìn thấy thân nhân, ngôi nhà mái cao, quê cha đất tổ, xin người bắt đi thật lâu, chịu đựng thật nhiều gian khổ, trên thuyền xa lạ, mất hết đồng đội, tới nhà gặp rắc rối, đau thương mới cho về!’”

“Polyphemos khấn vái như thế. Thần linh mái tóc xanh đậm nghe tiếng. Y lại cầm tảng đá, lần này to hơn, dồn sức phi thường vung tay ném mạnh; tảng đá rơi gần đuôi thuyền màu đen, suýt nữa trúng ổ nâng bánh lái. Nước tung tóe lúc tảng đá chạm mặt biển; sóng dâng cao đưa ngô bối sang bờ bên kia. Ngô bối lên đảo, thuyền ở lại đang chờ, tay chèo ngồi trên ghế hay túm tụm với nhau rầu rĩ, đăm chiêu đợi ngô bối trở về. Tới nơi đưa thuyền lên bãi cát, ngô bối nhảy lên bờ, mang cả dê và cừu của tên Cyclop giữ trên thuyền rỗng không. Sau đó ngô bối chia đồng đều, không để người nào cự nự, trách móc. Dẫu thế lúc chia phần, đồng đội xà-cạp gọn gàng dành cho tiện nhân vinh dự đặc biệt: cừu đực to lớn. Tiện nhân tế sinh ngay trên bờ biển, thái thịt đùi nướng trên lửa hồng dâng Chúa tể sấm sét mây đen, công tử Kronos trị vì tất cả. Nhưng người không thèm để ý, tâm trí chỉ tính chuyện tận diệt đoàn thuyền ngoạn mục cùng tay chèo trung thành với tiện nhân.

‘Suốt hôm đó tới lúc mặt trời chìm dưới đáy biển ngô bối ngồi nhâm nhi vang dịu ngọt, nhấm nháp thịt nướng ê hề. Vầng dương biến dạng, hoàng hôn nhẹ buông, ngô bối ngả lưng nằm ngủ trên bờ biển sóng vỗ dạt dào. Rạng Đông non trẻ, ngón tay ửng hồng vừa ló rạng, tiện nhân đánh thức tay chèo hối giục lên boong, tháo cáp, nhổ neo. Họ lên thuyền tức thì, ngồi vào chỗ cầm chèo, cùng nhau khua mái chém nước lên đường. Rời đảo ngô bối ra khơi, buồn rười rượi, buồn vì mất đồng đội thân thương, song vui do bản thân thoát chết.”