ạng Đông non trẻ, ngón tay ửng hồng vừa xuất hiện Alkinoos quyền uy thức giấc. Odysseus dòng dõi Chúa tể, cướp phá thành phố cũng rời giường. Alkinoos dẫn Odysseus tới quảng trường gần chỗ thuyền đậu, nơi người Phaiakian họp hội đồng. Đến nơi hai người ngồi gần nhau trên ghế đá bóng láng. Trong khi đó theo đuổi kế hoạch đưa Odysseus quả cảm trở về quê hương, giả dạng lệnh sứ của Alkinoos oai phong, Athena đi khắp thành phố. Gặp ai nữ thần cũng mời chào: “Hoàng thân và thủ lĩnh người Phaiakian, xin theo bỉ nhân tới hội nghị, quý vị sẽ nghe nói về khách lạ vừa đến hoàng cung hôm qua sau khi trôi dạt, lênh đênh trên biển; khách lạ trông lẫm liệt khác thường.”

Nghe nói thế ai nấy đều nôn nóng, tò mò muốn biết. Chẳng mấy chốc không những ghế ngồi mà mọi chỗ trong quảng trường đông nghẹt. Nhiều người trố mắt nhìn công tử Laertes dè dặt, thận trọng. Athena phả vẻ đẹp kỳ diệu lên đầu, lên vai làm Odysseus trông có vẻ cao lớn, mập mạp, như vậy sẽ khiến dân Phaiakian không những quý mến, e sợ, nể vì, mà còn giúp đỡ đạt thành tích trong các cuộc tranh tài khi họ thử sức. Mọi người an tọa, hội trường đầy người, Alkinoos đứng lên ngỏ lời: “Hoàng thân và thủ lĩnh người Phaiakian, lắng nghe quả nhân có điều muốn nói. Khách lạ ngồi bên cạnh quả nhân không biết quý danh, không biết từ vùng rạng đông hay từ phía hoàng hôn sau khi lang thang trên mặt biển đã tới cung điện. Khách lạ hỏi đường về và xin trợ giúp. Như đã thường làm ngô bối hãy mau mau thu xếp lo giùm đương sự. Bởi từ trước tới giờ chưa có ai đến nhà quả nhân mà phải than vãn lưu lại quá lâu không được giúp đỡ trở về. Do vậy ngô bối hãy đẩy thuyền sơn đen xuống biển, hạ thủy lần đầu trên mặt nước phẳng lặng, đồng thời chọn trong thành phố năm mươi hai tay chèo trẻ trung, khả năng xuất sắc. Tay chèo sau khi gắn mái chèo vào chỗ sẽ rời thuyền lên bờ tới tư thất quả nhân dự tiệc. Quả nhân sẽ thù tiếp mọi người đầy đủ. Đây là lệnh truyền quả nhân muốn tay chèo tuân theo. Còn quý vị quân vương trang bị vương trượng quả nhân mời tới cung điện, quả nhân muốn ngô bối chia vui cùng khách lạ trong đại sảnh. Vậy tất cả đều đến, không ai từ chối! Hãy mời thi sĩ ca công Demodokos tuyệt vời nữ thần phú cho khả năng lôi cuốn vô song, bắt đầu bất kể đề tài nào khi tâm hồn nổi hứng.”

Dứt lời Alkinoos bước đi, quân vương mang vương trượng theo sau. Lệnh sứ đi mời thi sĩ ca công. Năm mươi hai thanh niên tuyển chọn theo lệnh quân vương ra bãi biển vô sinh. Tới dãy thuyền đậu gần mép biển họ kéo chiếc màu đen xuống nước, đưa cột buồm, cánh buồm lên boong, lấy dây da thắt mái chèo, tất cả đúng chỗ, đúng cách và kéo buồm trắng lên cao. Thả neo cắm thuyền ngoài khơi xong xuôi họ cùng nhau quay về cung điện hùng vĩ quân vương uy tín. Tiền môn, khu sân, sảnh đường đầy người. Đám đông tấp nập kéo tới, cả già lẫn trẻ, trà trộn lẫn lộn. Khoản đãi thực khách Alkinoos tế sinh mười hai cừu, tám heo rừng răng trắng, hai bò đực dáng đi nặng nhọc. Tất cả đã lột da lóc thịt, bày sẵn trên bàn chuẩn bị bữa tiệc thân thiện.

Lệnh sứ quay về dẫn theo thi sĩ ca công tài hoa, Thi Thần quý mến rất mực, mặc dù khi ban tặng phẩm pha tốt với xấu, trộn hay với dở, vừa cho tài ca hát tuyệt vời vừa bóc nhãn lực khỏi cặp mắt tinh anh. Lệnh sứ mang ghế bành nạm bạc đặt giữa hội trường mời thi sĩ an tọa, lưng ghế dựa vào trụ cột cao lớn. Lệnh sứ treo cây đàn muôn điệu vào móc ngay trên đầu, đồng thời chỉ cách thi sĩ với tay lấy. Bên cạnh lệnh sứ còn kê chiếc bàn lộng lẫy với rổ bánh mì và cúp rượu vang để thi sĩ nhâm nhi, nhấm nháp khi nào lòng dạ thấy cần. Mọi thứ sửa soạn, bày biện sẵn sàng mọi người đưa tay với thức ăn ngon lành trước mặt. Mọi người ăn uống thỏa thuê Thi Thần mới gợi hứng thi sĩ đứng dậy cất tiếng. Thi sĩ chọn chiến công oanh liệt của chiến sĩ anh hùng trong thi hệ trường ca vang danh khắp trời thời đó: ca khúc miêu tả cuộc đấu khẩu giữa Odysseus và công tử Peleus; ca khúc kể hai chiến binh đụng độ gay gắt trong lễ hội thần linh tổ chức linh đình, nguyên soái Agamemnon mừng thầm thấy hai chỉ huy can trường quân Achaian bất hòa, vì cãi lộn như thế là xác nhận tiên tri Phoibos Apollo truyền phán ở Pytho thiêng liêng khi nguyên soái bước qua ngưỡng cửa đền thờ đá hoa xin sấm ngữ. Do ý định của Chúa tể phi thường biến sự mở đường cho hàng loạt tai họa khủng khiếp dồn đổ lên đầu cả quân Troian lẫn quân Danaan.

Trong khi thi sĩ tài hoa phô diễn ca khúc, Odysseus đưa tay gân guốc kéo áo choàng màu huyết dụ chùm đầu, che khuôn mặt tuấn tú, vì sợ người Phaiakian nom thấy lệ làm ướt vành mi. Mỗi lần thi sĩ lừng danh ngưng nghỉ, Odysseus lại lau nước mắt. Tiếp đó kéo áo choàng khỏi đầu, Odysseus đưa tay với chiếc cúp hai quai rẩy rượu lễ dâng thần linh. Lúc thi sĩ tiếp nối tiết mục, do thủ lĩnh Phaiakian khuyến khích sau khi nghe thơ kể chuyện cảm thấy thích thú khôn tả, Odysseus lại che mặt sụt sùi, nức nở. Odysseus tìm đủ cách che giấu không muốn ai hay; chỉ có Alkinoos để ý nom thấy. Ngồi gần kề quân vương nhận ra người bên cạnh buồn não nuột, hơn thế lại nghe tiếng thở dài thườn thượt. Chẳng chần chừ quân vương lớn tiếng nói với người Phaiakian yêu biển: “Thủ lĩnh và hoàng thân người Phaiakian, xin lắng tai. Ngô bối đã thưởng thức món ăn thỏa thuê và tiếng đàn phụ họa mê ly. Bây giờ ra ngoài thử tài nghệ thể thao, bộ môn khác nhau, để khách lạ khi về tới quê hương sẽ kể lại cho bằng hữu hay về đấu võ, đô vật, nhảy cao, chạy bộ không ai trên đời địch nổi ngô bối.”

Nói xong quân vương bước đi, mọi người nối gót. Lệnh sứ treo cây đàn muôn điệu lên móc, cầm tay thi sĩ dắt ra ngoài. Rời cung điện lệnh sứ dẫn thi sĩ qua đường phố theo thủ lĩnh đi quan sát cuộc đua. Tất cả tới quảng trường, dân chúng lũ lượt ùa theo. Nhiều thanh niên lực lưỡng đứng chờ: Akroneos, Okyalos, Elatreus, Nauteus, Prymneus, Anchialos, Eretmeus, Ponteus, Proreus, Thoon, Anabesineos, Amphialos, con Polyneus, cháu Tekton và Euryalos con Naubolos y hệt thần linh chiến tranh Ares về tầm vóc và nét vẻ không đối thủ, trong số chỉ có Laodamas tuấn tú hơn cả. Laodamas, Klytoneus và Halios cường tráng cũng tham dự. Cả ba đều là quý tử can trường của Alkinoos lỗi lạc.

Môn thi đầu tiên là chạy bộ. Vòng đua bắt đầu từ thanh ngang ghi điểm xuất phát. Tất cả mở hết tốc lực chạy như bay lao vun vút trên đường làm bụi bốc cao. Người nhanh nhất là Klytoneus vụt lên đầu. Lúc tới mức đến đám đông túm tụm đứng xem chàng bỏ xa tất cả, khoảng cách bằng chiều rộng thửa ruộng hưu canh hai la cày một ngày. Tiếp đến là đô vật, bộ môn thể thao làm thể xác đau đớn. Euryalos quật ngã tất cả. Amphialos đoạt giải nhảy cao; ném đĩa Elatreus giỏi nhất; đấu võ Laodamas đẹp trai con Alkinoos vô địch. Mọi người vui vẻ tham dự, cuộc đua chấm dứt, Laodamas lên tiếng đề nghị: “Quý hữu, bây giờ ngô bối thử hỏi khách lạ hiện diện ở đây có phải lực sĩ bộ môn thể thao nào không. Thân thể đẫy đà, vạm vỡ. Hãy nhìn cặp đùi, đôi chân. Để ý cánh tay, cần cổ nùng nục, bộ ngực nở nang, còn trẻ chưa già, hốc hác chỉ vì gian truân. Nói quý hữu hay đánh gục một người dù khỏe đến mấy không gì bằng biển cả.’

Euryalos hắng giọng chen lời: “Hay quá, Laodamas, ta tán đồng ý kiến. Ngươi hỏi thử đương sự xem sao.”

Vừa nghe công tử tuấn tú của Alkinoos bước ra giữa hội trường nói với Odysseus: “Khách lạ khả kính, nếu thành thạo bộ môn nào sao không tham dự cuộc đua? Nhất định khách lạ là lực sĩ. Trong đời không gì nổi tiếng lừng danh bằng thành tích con người sử dụng tay chân thắng đoạt. Ra thử xem sao, gạt bỏ ưu tư sang bên! Bởi chẳng mấy nữa khách lạ sẽ lên đường. Thuyền đã hạ thủy, tay chèo cũng sẵn sàng.”

“Laodamas,” Odysseus khôn khéo, chín chắn đáp, “vì sao điện hạ và thân hữu lại giễu cợt, thách thức tiện nhân? Lòng buồn rười rượi nên tiện nhân không để ý cuộc đua. Trải qua vô vàn thử thách đắng cay, kinh nghiệm não nề bây giờ tiện nhân chỉ nghĩ tới đường về, bởi thế mới ngồi đây giữa hội trường van xin hoàng thượng cùng thần dân quý đảo giúp đỡ.”

Lúc này Euryalos mới xía vô vừa nói vừa giễu: “Ô, không, khách lạ! Đừng làm ra vẻ lực sĩ thuần thục trong bộ môn thanh niên tham dự! Khách lạ trông như người cả đời tới lui trên thuyền khổng lồ lang thang bến bờ, điều khiển tay chèo cũng là con buôn, ưu tư thắc mắc trọng lượng chuyên chở ra đi, mở mắt canh chừng hàng hóa cặp bến trở về mang theo mối lợi bịp bợm trắng trợn. Khách lạ trông chẳng có vẻ gì lực sĩ!”

Đưa mắt nhìn một cách trịch thượng Odysseus chín chắn đáp: “Các hạ, nói thế là khiếm nhã; các hạ bốp chát tiện nhân chẳng khác tên khùng tự cao tự đại. Sự thực cho thấy thần linh không ban hồng ân giống nhau cho mọi thế nhân với đặc trưng vẻ mặt thanh tú, đầu óc tinh khôn, nói năng hoạt bát. Có người bề ngoài trông tầm thường thế mà thần linh lại ban hồng ân chuyện trò duyên dáng, mọi người ngắm nhìn ưa thích; nói năng thao thao bất tận, như gió thổi mây bay, tác phong hòa nhã, khiêm tốn nổi bật giữa đám đông, đi ra đường phố mọi người trố mắt nhìn như nhìn thần linh. Có người bề ngoài trông bảnh bao tốt mã vậy mà kém cỏi, mở miệng chẳng chút dịu dàng. Các hạ là vậy! Nổi bật nhờ khuôn mặt, thần linh chẳng thể làm hơn, song khối óc u tối, tinh thần rỗng tuếch. Lời lẽ thô lỗ, các hạ nhận xét xuẩn động, vì thế tiện nhân nóng mặt bất bình. Tiện nhân không phải non dại trong làng thể thao như các hạ tưởng, trái lại tự nghĩ đứng hàng đầu chừng nào tuổi trẻ và cánh tay còn cho phép tự hào. Tiếc thay thực tế hiện thời cho thấy, bất hạnh và gian truân tiện nhân kinh qua, chịu đựng trên chiến trường, trên sóng nước vẫn đè nặng cõi lòng. Nhưng không sao, mặc dù vậy và bất kể những gì nếm mùi, tiện nhân sẽ thử đủ bộ môn. Bởi ngôn từ châm chọc các hạ tuôn ra là thách đố nghiệt ngã đối với tiện nhân.”

Dứt lời Odysseus đứng phắt dậy, chẳng bận tâm cởi áo choàng, nhặt ngay chiếc đĩa lớn, nặng, to gấp bội đĩa lực sĩ Phaiakian thường ném. Quay một vòng Odysseus vung mạnh. Chiếc đĩa bằng đá vun vút bay đi. Lực sĩ Phaiakian, thợ biển lành nghề, tay chèo thượng thặng chúi đầu núp trốn. Xé không khí nhẹ nhàng vượt qua tất cả điểm lực sĩ khác ném tới, đĩa đá tiếp tục phóng nhanh, Odysseus đứng im, cánh tay dũng mãnh giơ cao dang thẳng. Giả bộ là đàn ông đứng xem đo khoảng cách Athena lớn tiếng kêu to: “Ô, trông kìa, khách lạ, ngay cả người mù, người khiếm thị đưa tay sờ cũng thấy điểm tới. Lực sĩ khác suýt soát bằng nhau, nhưng khách lạ đứng hàng đầu. Trong bộ môn này dù thế nào đi nữa khách lạ cũng chẳng có gì mà lo. Không lực sĩ Phaiakian nào ném giỏi, khoan nói ném xa hơn.”

Lời nói khiến Odysseus gian khổ bấy lâu mừng thầm. Và vui là có tri âm khả ái ở hội trường, do vậy bình tâm trở lại, Odysseus cất tiếng: “Nào lực sĩ Phaiakian cố lên! Tiện nhân sẽ ném hòn khác cũng xa như vậy, hoặc xa hơn. Bây giờ sang bộ môn khác, nếu các hạ nào muốn và thích, mời bước ra thử sức. Các hạ cố tình thách đố nên tiện nhân nôn nóng. Đấu võ, đô vật, hoặc chạy bộ tiện nhân không ngại bộ môn nào với tất cả, trừ Laodamas người duy nhất tiện nhân không kể. Bởi là khách lạ ai lại so tài với chủ nhân? Chỉ có người dớ dẩn, tối tăm mới thách đố thân hữu chiêu đãi mình trên xứ xa lạ. Làm vậy là tự hại bản thân. Nhưng số còn lại tiện nhân sẽ không lui bước, song không coi thường. Tiện nhân sẵn sàng gặp gỡ, ganh đua với tất cả. Mời ra thử sức! Tiện nhân không thua kém trong bất kỳ bộ môn điền kinh nào. Tiện nhân có thể sử dụng thuần thục cây cung nhẵn bóng; tiện nhân sẽ là xạ thủ đầu tiên bắn gục mục tiêu phía trước giữa đám kẻ thù, mặc dù bên cạnh hàng trăm đồng sự nhắm bắn đối tượng. Trong chiến trận thành Troa, khi binh sĩ Achaian ngô bối sử dụng cây cung, chỉ có Philoktetes là xạ thủ vượt xa tiện nhân. Nhưng tiện nhân khẳng định tiện nhân bỏ xa tất cả sinh linh sống trên mặt đất, ăn bánh mì hằng ngày. Dẫu vậy tiện nhân không dám thử tài với người ngày xưa, Herakles chẳng hạn hoặc Eurytos đất Oichalia, chỉ cây cung dám thách đấu thần linh. Vì thế Eurytos tài ba chết trẻ, chấm dứt cuộc đời chớp nhoáng, không sống để thấy tuổi già lảng vảng trong cung điện, Apollo hạ sát vì nổi giận dám thách đố bắn cung. Còn thương tiện nhân có thể lao xa hơn bất kỳ ai phóng tên. Chỉ có chạy bộ tiện nhân sợ có người trong số các hạ bỏ rơi. Tiện nhân bị biển cả dữ dằn nhồi dập tàn nhẫn, vì trên thuyền nhiều ngày không còn thức ăn, do vậy chân cẳng mất dẻo dai.”

Odysseus dứt lời, tất cả đứng im, nín thinh, để mặc Alkinoos đáp lời. Quân vương cất tiếng nhỏ nhẹ: “Khách lạ, ngô bối không khó chịu vì những gì khách lạ vừa cho hay, khách lạ muốn chứng tỏ khả năng tự nhiên của mình, khách lạ nóng mặt trước cung cách thanh niên này xấn tới, khích bác giữa quảng trường, coi nhẹ xem thường tinh thần dũng cảm khách lạ biểu lộ, bằng ngôn từ người biết phân biệt phải trái không bao giờ sử dụng. Nhưng thôi bây giờ hãy lắng nghe quả nhân có đôi điều muốn nói. Khi trở về gặp lại hiền thê và quý tử, mời thân hữu tới nhà dự tiệc ăn mừng, trong lúc dùng bữa thân hữu muốn biết khả năng ngô bối, rất mong nhớ lại, khách lạ nói cho thân hữu hay Chúa tể cũng ban cho ngô bối khả năng nào đó, ngô bối duy trì từ thời cha ông đến ngày nay! Tuy đấu võ, đô vật ngô bối không vượt trội, song chạy bộ, đi biển ngô bối vô địch. Dẫu vậy cái ngô bối vui thích quanh năm ấy là tiệc tùng, khiêu vũ, cây đàn, y phục mới mẻ, tắm nước nóng, ngủ giường êm. Thôi bây giờ vũ công điêu luyện đất Phaiakia đâu bước ra bắt đầu cuộc vũ để khi trở về quê hương quả nhân muốn khách lạ sẽ kể cho bằng hữu hay về đi biển, chạy bộ, khiêu vũ, ca hát ngô bối vượt xa dân khác. Khanh nào mau mau đi kiếm cây đàn muôn điệu mang lại tức thì cho Demodokos, quả nhân nghĩ chắc hẳn để đâu đó trong cung điện!”

Vừa nghe Alkinoos oai phong phán truyền, lệnh sứ vội vàng đi tìm cây đàn âm thanh dìu dặt từ cung điện mang tới. Chín trọng tài chọn trong dân chúng đứng dậy. Họ là viên chức thông thạo điều khiển cuộc thao diễn. Bây giờ họ san bằng, quét sạch sàn vũ, nới rộng, trang trí vũ đài. Lệnh sứ bước tới đưa Demodokos cây đàn âm thanh thánh thót. Thi sĩ ca công bước ra giữa hội trường; thiếu niên đào luyện kỳ công về khiêu vũ, tuổi mơn mởn như hoa mới nở, đứng xung quanh, bắt đầu vũ điệu, giậm chân thoăn thoắt trên mặt đất thiêng liêng. Odysseus ngắm nhìn, lòng ngây ngất cảm phục.

Thi sĩ ca công bất thình lình trổi nhạc khai khúc điệu nghệ khác thường, giọng trong trẻo cất thành bài ca kể mối tình giữa Ares thần linh chiến tranh và Aphrodite nữ thần vương miện kiều diễm, hai bên bí mật trao tình lần đầu trong tư thất Hephaistos. Ares tặng người yêu Aphrodite vô số báu vật, làm ô uế giường tân hôn Hephaistos nâng niu. Nom thấy hai bên âu yếm ôm nhau, ân ái trao tình, Helios thần linh mặt trời bèn tới nhà kể cho phu quân hay. Nghe sự thật đắng cay mà đau đớn cõi lòng, Hephaistos ra thẳng lò rèn, lòng đầy dự tính đen tối. Ngả đe to lớn trên khối sắt, đánh chuỗi xích bền chắc, dẻo dai, chặt không đứt, phá không tuột, xích hai tình nhân tại chỗ. Căm giận Ares thôi thúc như thủy triều lên xuống, hì hục, loay hoay hết đập lại rèn, lúc ác bẫy hoàn thành, Hephaistos lẳng lặng tới phòng kê giường tân hôn. Dưới chân giăng xích như lưới. Trên trần chằng xích rủ buông đu đưa như mạng nhện lung linh. Bẫy gài hoàn toàn vô hình không ai nhìn thấy, ngay cả thần linh hạnh phúc, vì đó là công trình nghệ thuật cực kỳ xảo diệu.

Quây giường đặt bẫy xong xuôi Hephaistos giả vờ rời nhà đi Lemnos, thành phố ngoạn mục ưa thích hơn hết trên trần gian. Dây cương bằng vàng Ares mắt mở trừng trừng quan sát. Vừa thấy thợ rèn lừng danh lên đường, Ares hối hả tới tư thất, lòng tràn ngập ước muốn ái ân với Kythereia vương miện yêu kiều. Mới đi thăm thân phụ siêu phàm, công tử Kronos, vừa trở về nàng đang an tọa, Ares tới cửa. Bước vào nắm tay âu yếm hỏi han Ares thốt lời: “Khanh yêu quý, mình lên giường tìm lạc thú yêu đương, vì Hephaistos không còn quanh quẩn đâu đây. Gã đi Lemnos thăm bằng hữu, đám Sintian tiếng nói man rợ.” Aphrodite không thích gì hơn là ngủ với chàng. Bởi thế hai tình nhân lên giường nằm bên nhau. Mạng lưới Hephaistos giăng gài khéo léo bất thình lình rơi xuống; hai tình nhân không thể nhúc nhích, cựa quậy. Hai tình nhân thấy muộn rồi không tài nào trốn thoát. Thần linh què quặt lừng danh cánh tay gân guốc bước tới đứng gần. Đang trên đường đến Lemnos thần linh quay phắt trở về, vì thần linh Mặt Trời bí mật canh chừng cho hay sự thật. Thần linh bước vào nhà, uất ức đến trào máu họng. Tới ngưỡng cửa đứng thẳng như trời trồng, phẫn nộ ngùn ngụt dâng cao, hét long trời lở đất, thần linh hô hoán ầm ĩ: “Cha Chúa tể và tất cả thần linh, thần linh bất tử, hạnh phúc, xuống đây mà xem trò khôi hài, cảnh quái quỷ! Vì tiện thần què quặt, ái nữ Chúa tể, Aphrodite thường chế giễu, coi rẻ xem thường, bây giờ cô ả trao thân gửi phận cho đồ tể Ares, chỉ vì y mặt mũi sáng sủa, chân tay lành lặn, còn tiện thần vừa chào đời đã tật nguyền. Tiện thần sẽ oán trách ai vì thế nếu không phải cha mẹ? Ước gì hai người đừng sinh tiện thần ra đời làm chi! Mời quý vị đến nhìn hai đứa ôm ấp âu yếm nằm ngủ với nhau trên giường tiện thần! Cảnh tượng như mũi kiếm đâm vào ngực, tim tiện thần nhói đau. Dẫu thế tiện thần thầm nghĩ hai đứa sẽ không ôm nhau lâu dài, nhất định không, dù một lúc, dù tình yêu réo gọi. Hai đứa chẳng mấy chốc sẽ chán không muốn ngủ với nhau. Lưới xảo diệu giăng mắc sẽ giữ chặt tại chỗ chừng nào thân phụ trả lại đầy đủ mới thôi, phẩm vật tiện thần cống nộp để lấy ái nữ đồi bại! Rất ư xinh đẹp, song quá đỗi phóng đãng, lả lơi!”

Nghe thấy phu quân nói thế thần linh kéo nhau chạy tới ngôi nhà ngưỡng cửa lát đồng. Thoạt tiên Poseidon rung chuyển trái đất; rồi đến Hermes ân cần giúp đỡ; tiếp theo Apollo xạ thủ cung bạc từ xa; các nữ thần do xấu hổ đều ở nhà. Tới nơi tất cả dừng bước trước ngưỡng cửa, hàng bất tử từng ban hồng ân cho thế nhân. Vừa nom thấy mạng lưới diệu kỳ, tác phẩm nghệ thuật tuyệt vời Hephaistos sáng tạo, thần linh nhóm hạnh phúc phá ra cười ngằn ngặt. Liếc nhìn vị bên cạnh một vị thốt lời: “Gieo gió gặp bão! Rùa tóm cổ thỏ! Nực cười châu chấu đá xe, tưởng rằng chấu ngã ai dè xe nghiêng! Hephaistos di chuyển chậm chạp đuổi kịp Ares, thần linh nhanh bước hơn hết trên núi Olympos! Què quặt dùng diệu kế Hephaistos đưa vào bẫy. Bởi thế thủ phạm phải trả giá cứa cổ cho việc gian dâm ngoại tình.”

Lời bàn đại loại là thế. Công tử Chúa tể, Apollo quay sang nói với Hermes: “Ê, Hermes, công tử Chúa tể, lệnh sứ truyền điệp, dẫn đường chỉ lối, ban phát điều lành, hiền đệ có e ngại, mặc dù bị xích chặt không tài nào cựa quậy, nằm trên giường ngủ với Aphrodite vàng óng không?” Vừa nghe lệnh sứ rạng rỡ liền đáp: “Ô! Lạy Trời! Đại huynh Apollo, xạ thủ từ xa, tiểu đệ chỉ mong có bấy nhiêu thôi! Cho dù xích nhiều gấp ba lần trói chặt, cho dù nam thần, nữ thần các huynh, các tỉ đứng nhìn cũng không sao, tiểu đệ sẵn sàng, vui vẻ nằm ngủ với Aphrodite óng vàng!” Lời chưa dứt tiếng cười đã nở như ngô rang lan nhanh trong hàng bất tử. Chỉ có Poseidon không nhếch mép; hải thần tiếp tục năn nỉ nghệ thần thượng thặng Hephaistos kéo lưới thả Ares. Hải thần cao giọng nói lời như có cánh bay xa: “Thôi tha cho gã, ta hứa với hiền điệt gã sẽ đền trả đúng cách và đầy đủ như hiền điệt đòi hỏi trước mặt thần linh bất tử.”

Thần linh què quặt lừng danh đáp: “Ô, thúc phụ Poseidon, rung chuyển trái đất, xin đừng ép buộc tiểu điệt! Hứa hẹn với kẻ chây nợ khác nào nước đổ lá khoai! Làm sao tiểu điệt có thể xích thúc phụ trong khi thần linh bất tử đứng nhìn nếu Ares văn vẹo, uốn éo thoát xiềng chạy trốn?”

Poseidon rung chuyển trái đất tiếp lời: “Hephaistos, nếu Ares lẩn trốn, không chịu đền trả, ta sẽ đích thân thanh toán cho hiền điệt.”

Thần linh chân què tiếp lời: “Thưa, đề nghị hảo ý như thế tiểu điệt không thể và không dám từ chối thúc phụ.”

Dứt lời Hephaistos nhanh tay lấy sức mở lưới. Thoát khỏi chuỗi xích quá cứng, quá chặt, cặp tình nhân nhảy quẫng, tẩu thoát, chàng tới Thrace, nàng hay cười đến Paphos trên đảo Cyprus, nơi nữ thần có đền thờ thiêng liêng, bàn thờ hương thơm ngào ngạt. Tới nơi Mỹ Thần không những tắm gội lại còn thoa dầu tuyệt diệu như nụ hoa chớm nở trên tứ chi thần linh bất tử. Sau đó Mỹ Thần mặc cho xiêm y lộng lẫy nhìn là mê mẩn tâm thần. Ca khúc thi sĩ ca công lừng danh biểu diễn là thế. Lắng nghe Odysseus cảm thấy đê mê, thích thú trong lòng, khán giả người Phaiakian, thợ biển lừng danh, tay chèo dạn dĩ cũng vậy.

Sau ca khúc Alkinoos bảo con trai Halios và Laodamas ra vũ, chỉ hai người với nhau, vì không có ai địch nổi cặp này. Hai người nâng trái banh xinh xắn màu huyết dụ nghệ nhân tài hoa Polybos sáng tạo, người này ngửa về đằng sau tung lên trời mây u ám, người kia nhảy lên cao đưa tay bắt trước khi chân chạm đất. Sau khi biểu diễn tài nghệ qua trò chơi tung ném trái banh lên cao hai người khiêu vũ, bước chân thoăn thoắt tráo đổi trên mặt đất sản sinh hạt lúa nuôi sống thế nhân; thanh niên đứng ven vũ đài đánh nhịp hòa theo, âm thanh dồn dập dâng cao. Đúng lúc đó Odysseus quay sang nói với Alkinoos: “Bẩm Hoàng thượng, hoa vinh quang trước mắt toàn dân, ngài vừa cho hay vũ nhân quý quốc thuộc hàng tuyệt hảo. Ý kiến quả thật chí lý. Nhìn họ biểu diễn tiện nhân ngạc nhiên vô cùng.”

Lời khen khiến Alkinoos cường tráng, oai nghiêm hả dạ, ông tức thì quay sang nói với bầy tôi ham chèo ưa biển: “Hoàng thân và thủ lĩnh người Phaiakian, hãy lắng nghe. Quả nhân thấy khách lạ có nhận xét rất ư thâm thúy, rất đỗi ý nhị. Bởi thế, như thường lệ, ngô bối sửa soạn tặng phẩm chia tay sao cho thích hợp tinh thần hiếu khách! Dân ta có mười hai quân vương lừng danh, mười hai thủ lĩnh quyền uy, kể cả quả nhân số lượng là mười ba. Rất mong mỗi người biếu khách lạ áo choàng mới, tu-ních mới và một ta-lăng vàng ròng. Ngô bối hãy mau mau gom góp quà tặng, trao tay lúc khách lạ đến dự tiệc lòng dạ thư thái, hân hoan. Riêng Euryalos phải thân chinh xin lỗi và cũng trao quà tặng, vì nhận xét khiếm nhã, ngôn từ cộc cằn!”

Tất cả tán đồng ý kiến, đồng thời ra chỉ thị. Quân vương nào cũng sai lệnh sứ về nhà lấy tặng phẩm. Euryalos đứng lên phát biểu: “Kính thưa Thánh thượng, uy quyền hơn hết đối với nhân dân, hạ thần xin tạ lỗi với khách lạ như Thánh thượng phán chỉ. Hạ thần hân hoan tặng khách lạ kiếm này, kiếm đồng, đốc bạc, bao ngà mới khắc, quý giá vô cùng.” Dứt lời thanh niên đặt kiếm nạm bạc vào tay Odysseus, rồi ngỏ lời như có cánh bay xa: “Tạm biệt, khách lạ khả kính. Lời thô bạo vô tình thốt ra, rất mong phong ba cuốn thổi bay đi. Xin thần linh trợ giúp, bao che khách lạ trở về quê hương, nhìn lại hiền thê, vì đã sống cuộc đời quá ư cực nhọc xa cách thân nhân.”

“Quý hữu,” Odysseus đầu óc mẫn duệ đỡ lời, “tiện nhân cũng đền đáp lời lẽ ân tình xin vui lòng đón nhận. Cầu mong thần linh ban hồng ân cho quý hữu. Tiện nhân rất đỗi hy vọng quý hữu sẽ không tiếc nuối kiếm báu trao tay cùng lời tạ lỗi.” Vừa nói Odysseus vừa choàng kiếm nạm bạc qua vai. Hoàng hôn xuống, mặt trời chìm dần, tặng phẩm lộng lẫy sẵn sàng, lệnh sứ con nhà quyền quý mang về cung điện. Hoàng tử quân vương bề thế thay nhau đón nhận đem vào chất đống trước mặt hoàng hậu khả kính. Alkinoos cường tráng, hiên ngang dẫn đường. Tới nơi mọi người vào an vị trên ghế bành. Alkinoos quyền uy cất tiếng gọi Arete: “Ái khanh, đem chiếc rương hết sức lộng lẫy ra đây, bỏ vào đó chiếc áo choàng mới, chiếc tu-ních mới làm quà tặng của riêng khanh. Sau đó lấy vạc đồng đặt lên bếp đun nước để khi tắm xong, nhìn tặng phẩm quân vương Phaiakia mang tới gói bọc chỉnh tề, khách lạ vào bàn thoải mái, vừa thưởng thức món ăn vừa lắng nghe ca khúc thi sĩ ca công biểu diễn. Phần mình quả nhân sẽ tặng chiếc cúp bằng vàng tuyệt mỹ để khách lạ suốt đời tưởng nhớ mỗi khi rẩy rượu trong đại sảnh dâng cúng Chúa tể và thần linh.”

Vừa nghe Arete tức thì ra lệnh tỳ nữ để kiềng ba chân trên bếp. Tỳ nữ đặt vạc, đổ đầy nước, đem củi nhóm đun. Lửa bắt đầu liếm quanh bụng vạc, nước bốc hơi. Cùng lúc Arete mang từ phòng trong ra ngoài chiếc rương xinh xắn thân tặng khách lạ, bên trong bà để tặng phẩm lộng lẫy, quần áo, đồ vàng người Phaiakian kính biếu. Cộng với số này là phần mình, bà thêm chiếc áo choàng, chiếc tu-ních phẩm chất tuyệt vời. Sau đó bà cất tiếng nói với Odysseus lời như có cánh bay xa: “Nhớ! Để ý nắp rương, buộc dây thật chặt, kẻo trên đường về ngủ li bì, khi thuyền sơn đen đưa khách lạ ra đi, có kẻ nẫng mất.”

Vừa nghe lời dặn dò Odysseus từng trải bấy lâu liền ấn mạnh nắp rương, buộc chằng gọn gàng, thắt nút cẩn thận đúng như yêu phụ Circe có lần chỉ bí quyết. Sau đó một lát quản gia bảo đi tắm. Vào bồn tắm, nhìn nước bốc hơi Odysseus cảm thấy thích thú, vì bấy lâu không nếm mùi tiện nghi kể từ khi rời tư thất Calypso mái tóc diễm lệ, nơi lúc nào cũng được chăm nom, săn sóc như thần linh. Tỳ nữ tắm xong, thoa dầu, mặc cho tu-ních mới, áo choàng mới, Odysseus rời bồn tắm ra ngồi cùng thanh niên đang thưởng thức rượu vang. Đúng lúc đó Nausikaa, sắc đẹp trời ban, dừng bước trước cột lớn nâng đỡ mái nhà vòm cung. Đưa mắt quan sát khá lâu nom thấy Odysseus nàng ngạc nhiên. Cất tiếng lời như có cánh bay xa nàng thỏ thẻ: “Tạm biệt, khách lạ, thượng lộ bình an! Về tới quê hương đừng quên tiện phụ. Bởi nhờ tiện phụ khách lạ không vĩnh biệt cõi đời!”

“Nausikaa, ái nữ quân vương Alkinoos hào hiệp,” Odysseus túc trí đa mưu tiếp lời, “tiện nhân cầu xin Chúa tể thần sấm, phu quân Hera, phù hộ lên đường và nhìn thấy ngày về. Nếu Chúa tể thương tình, về tới đó còn sống ngày nào tiện nhân sẽ nguyện cầu trinh nữ ngày đó như cầu nguyện thần linh! Vì nhờ giai nhân tiện nhân không nhắm mắt giã từ trần thế!”

Dứt lời Odysseus mang ghế ngồi cạnh quân vương Alkinoos. Mọi người bắt đầu thưởng thức món ăn và pha rượu uống. Lệnh sứ dẫn thi sĩ ca công Demodokos dân chúng ái mộ đi vào. Lệnh sứ để thi sĩ ca công ngồi giữa thực khách, lưng quay lại cột cao. Đúng lúc đó cắt một phần xương sống heo rừng răng trắng, hai bên dầy mỡ, vẫn còn nhiều chưa ăn hết, Odysseus vừa gọi lệnh sứ vừa nói: “Ê, đem phần này để Demodokos thưởng thức, kèm lời chào hỏi thân tình từ người bất hạnh! Trên đời khắp nơi ai cũng quý mến, kính trọng thi sĩ, vì Thi Thần đã truyền dạy thi ca lại thương yêu hàng ngũ thi nhân khôn kể!”

Lệnh sứ cầm miếng thịt trao Demodokos, thi sĩ ca công vui vẻ đón nhận. Thực khách đưa tay với món ăn thơm ngon bày trước mặt. Lúc mọi người ăn uống thỏa thuê, Odysseus mưu trí mới ngỏ lời với thi sĩ ca công: “Demodokos, trong hàng thế nhân tiện nhân kính mến thi sĩ hơn cả, chắc hẳn nhờ Thi Thần, ái nữ Chúa tể, hoặc Apollo truyền dạy nghệ thuật, nên ca hát, kể chuyện số phận hàng quân Achaian, chiến công họ thực hiện, gian khổ họ chịu đựng hay đến thế, người xem có cảm tưởng thi sĩ đích thân tham dự, chứng kiến tường tận hay nghe người khác thuật lại. Nhưng thôi bây giờ thay đổi đề tài, thi sĩ cất tiếng ca kể cho mọi người nghe chiến thuật ngựa gỗ, Epeios thực hiện nhờ Athena trợ giúp, Odysseus mưu trí tìm cách đem vào mai phục trong bụng đầy chiến binh sẵn sàng cướp phá thành Troa. Nếu thi sĩ kể lại đúng sự thật, tiện nhân sẽ tuyên bố lập tức ngay đây, trước mặt mọi người thần linh đã ban cho thi sĩ thiên tài ca hát.”

Odysseus dứt lời. Lẩm bẩm cầu khấn thần linh, thi sĩ khai khúc cất lời kể chuyện. Thi sĩ chọn cảnh sau khi đốt trại xuống thuyền quân Argive rời bờ ra khơi; Odysseus và nhóm chiến binh núp trong bụng ngựa gỗ để ở quảng trường, người Troian hì hục kéo vào thành. Ngựa gỗ đứng lù lù, người Troian xúm quanh bàn tán vòng vo. Không biết giải quyết thế nào tất cả đề nghị ba cách: lấy thương bọc đồng đâm thủng thân gỗ; kéo lên đỉnh đẩy xuống chân núi; giữ tại chỗ như phẩm vật tráng lệ dâng cúng để thần linh nguôi giận. Rút cuộc họ chấp nhận cách cuối cùng. Nào ngờ định mệnh run rủi họ sẽ tiêu vong khi thành Troa đón nhận ngựa gỗ khổng lồ chứa trong bụng nhóm quân Argive tinh nhuệ đem chết chóc, chém giết cho người Troian.

Thi sĩ tiếp tục ca hát kể chuyện chiến binh Achaian rời nơi mai phục sâu hoắm nhảy ra khỏi ngựa gỗ làm cỏ thành Troa, phân tán khắp phố phường cướp phá; Odysseus như thần linh chiến tranh Ares cùng Menelaos hung hăng kéo tới nhà Deiphobos; đến nơi Odysseus lâm trận, giao chiến ác liệt, rùng rợn, cuối cùng cũng chiến thắng nhờ Athena bất khuất trợ giúp. Nhưng trong khi thi sĩ lừng danh ca hát đề cao chiến công, Odysseus xúc động khôn xiết, lòng buồn da diết, lệ tuôn dồn dập. Odysseus khóc như thiếu phụ nức nở quỳ gối, vung tay ôm xác chồng yêu quý vừa gục trước chiến lũy và nhân dân, chiến đấu cứu nguy thành phố cùng con cái thoát khỏi ngày tàn khốc, bi thương. Nàng thấy chồng thở hổn hển, giãy giụa chết dần; nàng ôm chặt vừa rên la vừa than vãn ai oán. Nhưng kẻ thù tiến tới cầm thương phang mạnh trên vai, trên lưng, lôi đi bắt làm nô lệ, bắt lao động nhọc nhằn, cặp má tàn phai vì đau khổ đáng thương. Đáng thương chẳng kém lúc này là lệ cũng ứa đầy tròng mắt, ướt đẫm làn mi. Odysseus tìm đủ cách che giấu không để ai nhìn. Chỉ có Alkinoos nghi ngờ, nom thấy; ngồi bên cạnh quân vương nghe tiếng thở dài não nuột. Ông lập tức nói với người quý chèo yêu biển: “Thủ lĩnh và hoàng thân người Phaiakian, lắng nghe! Thôi đủ rồi, Demodokos ngừng biểu diễn cây đàn muôn điệu; chủ đề ca khúc nhiều người không ưa. Quả nhân thấy từ lúc ngô bối vào tiệc, thi sĩ ca công thiên phú trổi nhạc, khách lạ ngồi đây bật khóc nức nở, thổn thức khôn ngừng, rên rỉ thảm thiết. Chắc hẳn nỗi buồn cay đắng tràn ngập cõi lòng. Vậy, thi sĩ ca công dừng tay, mọi người mới có thể vui vầy, chủ cũng như khách. Nếu thế thú vị biết bao! Vì khách lạ khả ái, ngô bối hiện diện ở đây tổ chức họp mặt chia tay, tặng phẩm quý báu trao tặng theo tình thân hữu. Với người có chút nhận thức thông thường, biết phân biệt phải trái, sinh ra mang nặng tấm lòng, chủ và khách gần gũi như anh em.”

“Và bây giờ đến lượt khách lạ, đừng vì lý do khôn khéo mà giữ lời không đáp câu quả nhân ướm hỏi. Thành thật, thẳng thắn vẫn hơn. Xin cho biết quý danh ở nhà thân mẫu, thân phụ, bằng hữu trong thành phố, ngoài làng quê thường gọi. Xét cho cùng không ai, dù quý phái hay bình dân, ra đời không có tên; ai chào đời bố mẹ cũng đặt tên để gọi. Cũng mong khách lạ cho hay từ đâu tới, dân nào, thành phố nào để thuyền quả nhân, do lý trí lèo lái, sử dụng khôn ngoan, dự tính hải trình chính xác đưa khách lạ trở về. Vì thuyền Phaiakian không có hoa tiêu hoặc bánh lái như thuyền nơi khác. Thuyền ngô bối do thiên tính biết tay chèo nghĩ gì, muốn gì. Thuyền ngô bối biết mọi thành phố, mọi miền đất trù phú khắp địa cầu. Lẩn trong mây mờ hay sương mù thuyền ngô bối lướt vun vút trên mặt biển bao la, không sợ vỡ, không sợ chìm.”

“Tiện đây quả nhân nói khách lạ hay đe dọa quả nhân biết do thân phụ Nausithoos thường kể: Poseidon căm giận vì ngô bối chuyên chở mọi người đến nơi an toàn, không gây tai nạn cho ai. Hải thần nói thế nào cũng có ngày khi thuyền bền chắc của người Phaiakian quay về sau chuyến vượt biển mù sương, hải thần sẽ đánh tan, rồi chất núi bịt lối vào thành phố. Lão vương nói thế. Rất có thể hải thần sẽ ra tay hoặc để đó chưa đụng tới. Khi nào muốn là hải thần quyết định. Nhưng thôi bây giờ hãy nói và kể cho ngô bối hay hết sự thật. Trong khi lênh đênh trôi dạt vào đâu? Tới vùng đất nào có người ở? Đến thành phố nào, dân trong đó ra sao? Gặp dân dã man, bộ lạc thù nghịch không biết phải trái hay rơi vào chỗ người hiền lành, tử tế, hiếu khách, tôn kính thần linh không? Đồng thời giải thích cho ngô bối biết buồn nào khiến khách lạ ứa lệ khi nghe kể chuyện đau thương về hàng quân Argive, Danaan và thành Troa sụp đổ. Chuyện đó thần linh chịu trách nhiệm: lấy đời con người dệt thảm họa thành thi ca để thế hệ mai sau ca hát, ngâm vịnh. Biết đâu dưới chân tường thành Troa, do liên hệ hôn phối, khách lạ chẳng có thân nhân can trường gục chết, con rể hoặc bố vợ? Thân hữu quý mến sau người cùng máu mủ, cùng gia đình? Hay đồng đội gan dạ hào hiệp, tận tình với khách lạ? Bởi người bạn tâm đầu ý hợp cũng quý mến, thân thương chẳng kém người anh em ruột thịt!”