ạng Đông ngon giấc bên Tithonos tuyệt vời vừa rời giường mộng đem ánh sáng cho thần linh và thế nhân thần linh ngồi họp xung quanh Chúa tể thần sấm quyền uy tối thượng. Athena bắt đầu kể cho thần linh hay vô vàn đau khổ Odysseus trải qua lại xuất hiện trong tâm tư khiến nữ thần bứt rứt, áy náy khôn xiết vì đương sự vẫn bị giam cầm trong tư thất nữ thần yêu mị:

“Cha Chúa tể và các người, thần linh bất tử hạnh phúc, thần nhi mong mỏi từ rày về sau không quân vương nào cầm quyền trượng trong tay sẽ cư xử nhân từ, độ lượng, công bình, quảng đại, thần nhi ao ước quân vương nào cũng độc tài, tàn ác, vì không ai trong nhân dân còn tưởng nhớ quân vương Odysseus một thời trị vì đức độ, nhân hậu như người cha. Đổi lại hiện thời đương sự bị giữ chặt trên cô đảo, buồn khổ vô cùng; đương sự ở trên lãnh địa Calypso, yêu mị giữ ghịt không cho trở về quê hương dù muốn đến mấy; đương sự không có thuyền gắn mái chèo và cũng không có tay chèo để vượt trùng dương. Hơn thế bây giờ thế nhân lại âm mưu hãm hại quý tử thương yêu trên đường trở về vì đã rời nhà qua Pylos thiêng liêng và Lakedaimon sáng ngời nghe ngóng tin tức thân phụ.”

“Ơ hay,” Chúa tể thu thập mây trời dằn lời, “hoàng nhi nói gì vậy? Thế hoàng nhi đã chẳng tự mình dự tính chuyện này hay sao? Phải chăng hoàng nhi không muốn Odysseus trở về trừng trị đám người đó? Còn Telemachos hoàng nhi hãy khôn khéo vận dụng khả năng cá nhân đem thanh niên trở về Ithaka bình yên vô sự, đồng thời để đám cầu hôn lên thuyền trở về tay không.”

Dứt lời Chúa tể quay sang nói với Hermes, quý tử thương yêu: “Hermes, vì là lệnh sứ luôn luôn mang truyền điệp, hoàng nhi đi ngay mang lệnh tối hậu trao yêu mị mái tóc yêu kiều, nói cho yêu mị hay Odysseus chịu đựng gian khổ bấy lâu bây giờ phải được tự do về nhà. Trên đường vượt biển đương sự sẽ không có thần linh hay thế nhân trợ giúp. Đương sự sẽ một mình ra khơi trên chiếc thuyên tự tay ghép gỗ làm thành. Sau hai mươi ngày vượt qua vô vàn cực nhọc, trăm mối khó khăn, đương sự sẽ tới Scheria, đất trù phú của người Phaiakian, bà con gần gũi với thần linh. Họ sẽ vui mừng đón tiếp, đối đãi bặt thiệp. Họ sẽ cho đương sự thuyền trở về quê hương, cùng lúc cho đồng, vàng và quần áo, số lượng đương sự không bao giờ có khi cướp phá thành Troa, dẫu phần chia khá lớn trong số chiến phẩm. Lệnh quyết định theo vận số đương sự sẽ gặp lại thân nhân, nhìn lại ngôi nhà mái cao và thấy lại quê cha đất tổ.”

Chúa tể truyền phán, lệnh sứ dẫn đường rạng rỡ ngoan ngoãn tuân theo. Lệnh sứ cấp tốc tra chân vào đôi dép bằng vàng óng ả, buộc dây chặt chẽ, đôi dép bất tử sẽ đưa lướt đi trên sóng biển hay mặt đất bao la nhanh như gió. Lệnh sứ cầm đũa thần sử dụng bất kỳ lúc nào phả phép làm thế nhân nhắm mắt thiếp ngủ hoặc đánh thức thế nhân mở mắt thức dậy. Đũa thần trong tay lệnh sứ hùng dũng ra đi. Từ thượng tầng không khí lệnh sứ sà xuống dãy núi Pieria, rồi từ đó bay là là mặt biển, lướt vun vút trên sóng như hải âu đuổi cá trên luồng nước hãi hùng giữa biển cả vô sinh, lông cánh dày cộm ướt đẫm vẫy vùng bọt bắn tung. Lệnh sứ cứ thế bước đi trên sóng, hết đợt này đến đợt kia, cuối cùng tới đảo xa xôi. Lên bờ, tạm biệt mặt nước xanh lơ, lệnh sứ cuốc bộ tới động đồ sộ, nơi yêu mị mái tóc diễm kiều cư ngụ. Lệnh sứ thấy yêu mị ở nhà. Lửa cháy bùng bùng trong lò sưởi, củi gỗ đỗ tùng, bá hương dễ chẻ lém bén, mùi thơm dập dờn lan rộng hải đảo. Bên trong giọng thánh thót, du dương, yêu mị vừa hát vừa bước quanh khung cửi, tay thoăn thoắt đưa đẩy thoi vàng. Xung quanh động cây mọc chi chít, chằng chịt: bạch dương, hắc dương, bách diệp hương thơm dìu dịu. Dưới cành chim cánh dài làm tổ: cú mèo, bồ cắt, quạ khoang sống trên biển, tìm mồi ngoài khơi. Quanh động rỗng không, cây nho trồng đúng chỗ phát triển xum xuê, chùm mơn mởn treo lơ lửng, nhánh cành tươi tốt chạy dài trải rộng phủ kín mặt tường. Gần đó bốn suối đua nhau róc rách, nước trong veo; tách biệt song gần kề cả bốn tuôn chảy đổ ra bốn hướng khác nhau. Bốn bề bãi cỏ xanh mịn tử sắc và cần dại thi nhau phô màu tốt tươi. Nơi này ngay cả du khách bất tử, nếu lạc bước đi vào, thế nào cũng dừng chân ngắm nghía, cặp mắt ngạc nhiên, tâm hồn thích thú. Lệnh sứ dẫn đường rạng rỡ cũng dừng bước đứng nhìn quang cảnh. Sau khi nhìn chán chê, nhìn no con mắt lệnh sứ rảo bước vào động lớn rộng. Vừa ngước nhìn khuôn mặt, nữ thần Calypso nhận ra ngay khách lạ, vì thần linh bất tử không xa lạ với nhau, dù sống xa xôi cách biệt. Nhưng lệnh sứ không thấy Odysseus quả cảm trong động. Đương sự ra ngoài bãi biển ngồi chỗ quen thuộc, thở vắn than dài, trố mắt đăm đăm nhìn biển cả vô sinh, lệ buồn lã chã tuôn rơi.

Mời Hermes an tọa trên ghế bóng lộn, nữ thần yêu mị Calypso cất tiếng hỏi: “Hermes mang đũa thần, thân hữu khả kính, vì sao tới đây? Ngươi là khách danh dự ta quý mến, hân hoan chào đón, mặc dù trong quá khứ ít khi quá bộ tới thăm. Nói ta hay muốn gì. Ta sẵn lòng đáp lời, nếu đó là việc có thể và nếu đó là việc phải làm như ngươi mong muốn. Dù sao trước hết hãy đi theo, ta hân hạnh tiếp đãi.” Dứt lời nữ thần đem thần phẩm để trên bàn, kéo gần lại phía khách, sau đó pha thần tửu đỏ chót vào cúp mời nhâm nhi. Lệnh sứ bắt đầu vừa ăn vừa uống. Xong xuôi, lòng dạ trở lại thư thái, lệnh sứ mới hắng giọng: “Mi nữ thần hỏi ta nam thần vì sao tới đây; ta sẵn sàng trả lời không giấu giếm, do mi yêu cầu. Chúa tể phái đi, ta không tự ý. Bởi ai dại gì đem thân vượt biển mênh mông, nước mặn, sóng chát dường như bất tận? Trên đường đi quanh nơi mi sống không thấy thành phố, không thấy thế nhân làm lễ tế sinh và lễ bách sinh chọn lọc dâng thần linh. Dẫu thế khi Chúa tể mang khiên thần quyết định, thần linh nào dám trái lời, lẩn tránh hoặc thoái thác?”

“Người nói mi giữ ở đây thế nhân, nam nhi bất hạnh gấp bội so với chiến sĩ anh hùng cùng chiến đấu, cùng bao vây thành Troa chín năm ròng rã, năm thứ mười xông vào cướp phá rồi trở về quê hương. Nhưng trên đường hồi hương đám đó xúc phạm Athena, nữ thần bèn nổi gió, nâng sóng khiếp đảm trừng trị. Đồng đội can trường chết hết trừ một, song bị gió thổi, sóng đánh thế nhân đó trôi dạt tới đây. Chúa tể ra lệnh mi thả ngay bây giờ, không chần chừ. Bởi định mệnh không muốn thế nhân đó nhắm mắt lìa đời ở đây xa cách bằng hữu, thân nhân. Định mệnh muốn thế nhân đó gặp lại thân nhân, bằng hữu, nhìn lại ngôi nhà mái cao, thấy lại quê cha đất tổ.”

Nghe nói thế yêu mị Calypso rùng mình. Giọng cất cao, nữ thần đáp lời như có cánh bay xa: “Nam thần các người tàn ác, mang lòng hiềm khích, đố kỵ vô song! Các người không đồng ý để nữ thần công nhiên chung chăn chung gối với thế nhân dù đã âu yếm chọn làm bạn đường trăm năm. Bởi thế khi Rạng Đông non trẻ, ngón tay ửng hồng đem lòng thương yêu Lạp Hộ các người phẫn nộ khôn nguôi. Sống sung sướng các người ấm ức! Bởi thế rời ngai vàng ở Ortygia trinh thần Artemis giương cung nhắm bắn, mũi tên êm dịu nhẹ lướt kết liễu đời chàng. Bởi thế khi Demeter mái tóc diễm kiều nghe theo tiếng gọi con tim, nôn nóng và ao ước, chia sẻ tình yêu với Iasion hiến thân cho chàng trên cánh đồng hưu canh cày ba luống, hay tin như chim bay, Chúa tể nổi sấm đùng đùng đánh chết. Và bởi thế bây giờ, ô thần linh, các người lại đem lòng ghen ghét, vì ta sống với thế nhân. Ta cứu lúc thế nhân một mình chìm nổi, rập rờn bên sườn thuyền dập nát, khi Chúa tể phóng chớp sáng lòe đánh vỡ trên mặt biển nước đậm màu. Đồng hành chết hết. Gió thổi, sóng đẩy thế nhân trôi dạt vào đảo, ta dang tay tiếp đón; ta yêu thương, ta trông nom săn sóc; ta ngỏ ý biến thế nhân thành bất tử, giữ thế nhân suốt cuộc đời trẻ mãi không già. Nhưng khi Chúa tể mang khiên thần quyết định thần linh không thể trái lời, lẩn tránh hoặc thoái thác. Nếu Chúa tể giữ nguyên ý định, ta sẵn lòng để thế nhân vượt biển vô sinh đi đâu tùy ý. Ta sẽ không giúp đỡ trên đường trở về. Ta không có thuyền, ta không có mái chèo, ta không có tay chèo chở thế nhân băng qua biển cả mênh mông. Nhưng ta hứa ta không giấu giếm, ta sẵn sàng vẽ lối chỉ đường đưa thế nhân trở về quê hương bình yên vô sự.”

“Vậy để thế nhân ra đi tức khắc,” lệnh sứ tia sáng rạng rỡ tiếp lời, “như thế tránh làm Chúa tể phật ý. Nếu không nổi giận có ngày người trừng phạt mi sẽ biết thân.’ Dứt lời lệnh sứ tia sáng rạng rỡ quay gót cáo lui. Nữ thần yêu mị tức tốc đi tìm Odysseus quả cảm, vì tai vẫn nghe truyền điệp Chúa tể vừa trao. Yêu mị thấy đương sự ngồi trên bãi cát; mắt đẫm lệ làm như không khô; cuộc đời êm ấm trôi theo nước mắt đương sự tuôn đổ vì nhớ nhà. Bởi lâu rồi đương sự thấy yêu mị không còn mê hoặc, quyến rũ. Ban đêm đương sự ngủ với yêu mị trong động vòm cung, song đấy là ngoài ý muốn, yêu mị nôn nóng, đương sự lạnh lùng. Nhưng ban ngày ra ngồi trên mỏm đá hay bãi cát, đương sự rên rỉ, thở dài, lệ tuôn đẫm má, mắt đăm đăm trố nhìn biển cả vô sinh.”

Yêu mị đến gần, đứng cạnh cất lời: “Thế nhân đáng thương, đừng khóc nữa và cũng đừng phí phạm cuộc đời trên đảo hoang vu. Bởi thiếp sẵn sàng giúp chàng rời nơi này. Vậy dùng rìu hạ mấy cây cao, cành dài làm đáy lớn rộng, trên lắp rẻ sườn thành cầu cao để thuyền đưa chàng vượt biển mù sương. Phần riêng thiếp sẽ tự tay mang bánh mì, nước uống, rượu vang xuống thuyền để chàng khỏi lo chết đói, khỏi sợ chết khát; thiếp còn đem quần áo và gửi cả gió theo sau đưa chàng về quê hương bình an vô sự, nếu thần linh trên trời bao la vừa lòng đắc ý cho phép, bởi về hoạch định, hoàn tất công việc, khả năng mãnh liệt hơn thiếp rất nhiều.”

Nghe nữ thần nói thế Odysseus quả cảm từng chịu đựng biết bao thử thách rùng mình lo sợ, song lên giọng nói lời như có cánh bay xa: “Ô, nữ thần, khanh dự tính như vậy chắc hẳn vì lý do nào đó, không phải vì an ninh của ta, khi bảo vượt biển bao la, biết bao khủng khiếp, biết bao gian nguy bằng chiếc thuyền như thế. Ngay cả thuyền lướt sóng, cân bằng cũng không qua nổi dù nhờ Chúa tể gặp gió thuận chiều. Bởi vậy ta sẽ không ra đi trên chiếc thuyền như khanh mong muốn, nếu khanh không long trọng tuyên thệ khanh sẽ không âm mưu hãm hại, thủ tiêu ta.”

Yêu mị Calypso mỉm cười, đưa tay vuốt nhẹ, ngỏ lời nhận định: ‘A, gian hùng độc đẳng, mưu kế xảo diệu, toan tính chi li, nên mới suy ngẫm, thốt lời như thế! Xin mặt đất, bầu trời bao la trên cao, nước sông Căm Hờn tuôn chảy phía dưới chứng giám lời thề vô cùng trang trọng, vô cùng nghiêm túc thần linh hạnh phúc thường làm, thiếp không âm mưu hãm hại, thủ tiêu chàng, mà chỉ suy tính do hoàn cảnh đòi hỏi phần riêng phải xử sự thế nào nếu chính mình rơi vào khó khăn tương tự. Bởi chàng biết lòng thiếp không dối trá, tim thiếp không là sắt, mà chứa đầy trắc ẩn, yêu thương.’ Dứt lời nữ thần yêu kiều nhanh nhẹn bước đi, Odysseus thoăn thoắt theo sau.

Nữ thần và thế nhân cùng vào động vòm cung, Odysseus ngồi xuống ghế Hermes vừa bỏ đi. Nữ thần bày trước mặt Odysseus đủ thứ thực phẩm và đồ uống thế nhân thường dùng, rồi an tọa đối diện. Tỳ nữ đem thần phẩm và thần tửu để gần nữ thần. Hai người đưa tay lấy món ăn. Thưởng thức đồ ăn thức uống xong xuôi, nữ thần bắt đầu lên tiếng: “Như vậy là công tử Laertes, dòng dõi thần linh, Odysseus mưu trí, bây giờ nhất định trở về mái nhà êm ấm, quê hương yêu dấu phải không? Dù vậy và dù thế nào xin có lời tạm biệt, chúc thượng lộ bình an! Tuy nhiên, nếu lòng cảm thấy buồn rầu số phận bắt gánh chịu trước khi về tới quê cha đất tổ, chàng nên ở lại, chia sẻ nhà này với thiếp, chàng sẽ trở thành bất tử, mặc dù mong muốn gặp lại hiền thê, không lúc nào thôi tưởng nhớ, ngừng thở vắn than dài. Dẫu thế thiếp hãnh diện không thua kém nàng về tầm vóc hoặc dáng dấp, bởi phụ nữ thế nhân chẳng thể sánh bì với nữ thần bất tử về thân hình cũng như vẻ mặt.”

Nghe vậy Odysseus trăm phương nghìn kế liền đáp: “Nữ thần khả ái, lắng nghe và lượng thứ, đừng nổi nóng vì điều ta sắp nói. Ta hiểu sự thật; ta biết Penelope kín đáo, ý nhị, song để mắt nhìn, ta thấy về vóc dáng và nhan sắc không xứng đáng với nhan sắc và vóc dáng như khanh. Bởi nàng là thế nhân, khanh là thần linh không chết, không già. Dẫu vậy ngày đêm ta vẫn ước ao, cầu mong trở về mái nhà êm ấm và nhìn thấy ngày hồi hương. Nếu thần linh đập thuyền đánh đắm trên đại dương màu rượu chát, ta sẵn sàng chịu đựng, song nhất định giữ lòng kiên cường, bất khuất. Ta từng nếm mùi quá nhiều đau khổ, kinh qua vô vàn gian lao trên sóng nước, trong chiến tranh! Cứ để đau khổ tiếp nối đau khổ, gian lao theo gót gian lao, đau khổ nữa, gian lao nữa cũng không sao!”

Lúc này mặt trời đã lặn, màn đêm phủ buông. Bởi thế hai người lui về phòng kín trong động vòm cung. Nằm bên nhau, tay trong tay ôm ấp, hai người tận hưởng tình yêu suốt đêm trường. Rạng Đông tươi mát, ngón tay ửng hồng xuất hiện, Odysseus dậy giường, mặc tu-ních, khoác áo choàng. Yêu mị vận xiêm trắng như tuyết, mịn màng, mềm mại, thướt tha, nhìn là mê. Quanh eo thắt dải lụa bằng vàng óng ả; trên đầu choàng voan dài rủ buông. Xong xuôi yêu mị vui vẻ nghĩ cách tiễn đưa Odysseus quả cảm lên đường. Thoạt tiên yêu mị đưa cho chàng chiếc rìu bằng đồng, hai lưỡi đều sắc, cán nhẵn nhụi bằng gỗ ô-liu gắn chặt vào đầu nên cầm êm tay. Tiếp theo yêu mị đưa cho chàng chiếc rìu lưỡi cong bằng kim loại bóng lộn. Sau đó yêu mị dẫn đường đưa chàng tới chỗ xa tít cuối mũi đảo. Ở đó cây mọc um tùm: trăn, dương, tùng cao ngất nghểu, tất cả chết khô từ lâu, vì hết nhựa nên sẽ là chất liệu dễ nổi để đóng thuyền. Chỉ cho biết chỗ cây già xong rồi, nữ thần duyên dáng quay về. Odysseus bắt đầu chặt. Odysseus chặt nhanh, hạ hai mươi cây tất cả, sau đó dùng rìu cắt cành, đẽo nhẵn nhụi, xén mép đều đặn. Yêu mị mang ra đồ khoan. Dùng dụng cụ Odysseus khoét lỗ, ráp chốt, bắt giằng nối ván xen kẽ ghép sàn cho rộng, cho dài. Như thợ chuyên nghiệp, Odysseus uốn vỏ phình ra tựa thuyền buôn chở hàng hóa. Odysseus làm boong, đóng rẻ sườn khoảng cách ngăn ngắn, ghép mạn hai bên bằng ván dài. Odysseus làm cột buồm, dựng trục căng buồm, đặt tay lái để điều khiển. Từ đầu đến đuôi Odysseus lấy cành hà liễu nhiều lá bắt tréo đan kín đằng sau để chống lại sóng biển dữ dằn. Bụng thuyền Odysseus lấy ván dầy dằn chặt. Yêu mị lại ra lần này đem vải để Odysseus làm buồm. Khâu này Odysseus cũng hoàn thành khéo léo. Sau đó Odysseus cột dây chằng, dây kéo, dây lèo vào chỗ trên thuyền. Cuối cùng đặt trục lăn Odysseus đẩy thuyền xuống biển sóng dồn dập nhấp nhô.

Hết ngày thứ tư mọi việc làm xong; sang ngày thứ năm Calypso sửa soạn để Odysseus rời đảo. Nàng tắm cho chàng, thay quần áo thơm phức. Nàng còn kéo hai túi da xuống thuyền, một đầy vang đỏ đậm, một to hơn ắp nước uống, cả bao da đựng lúa mạch cùng vô số thực phẩm ngon lành. Sau đó nàng triệu gọi gió hây hây, man mát... Lòng cảm thấy tràn trề vui thích vì gió thổi Odysseus căng buồm. Tay đặt trên cần lái, dáng dấp thành thạo, Odysseus điều khiển thuyền đi. Ngồi không chợp mắt, Odysseus đăm đăm nhìn chòm sao Thất Tinh, sao Mục Đồng lặn muộn, sao Đại Hùng còn gọi là Xa Tòa xoay quanh tại chỗ mắt lo âu canh chừng xạ thủ Lạp Hộ, sao duy nhất trong các chòm sao không chìm dưới chân trời, không nhúng mình trong nước Đại Dương. Calypso khôn ngoan, tinh tường dặn khi lái trên biển, mọi hải trình ngoài khơi, luôn luôn giữ Đại Hùng bên trái. Mười bảy ngày Odysseus liên tục dong buồm. Sang ngày thứ mười tám Odysseus thấy núi non, rừng cây đất người Phaiakian hiện hình lờ mờ trước mặt, chỗ có vẻ gần nhất trông như tấm khiên trên mặt biển mù sương.

Lúc này Poseidon, thần linh rung chuyển trái đất, đang rời xứ người da xạm nắng trở về. Từ chỗ xa xôi trên đỉnh núi Solyme đất người Solymoi, để mắt nhìn, hải thần thấy Odysseus chèo thuyền trên biển. Nổi giận khôn xiết, hải thần lắc đầu tự nhủ: ‘A! Gớm chưa! Trong khi ta tới đất người da xạm nắng, thần linh thay đổi ý định đối với Odysseus! Lúc này y sắp tới đất dân Phaiakian; đến nơi định mệnh run rủi y sẽ trút hết buồn rầu bấy lâu đè nặng cõi lòng. Nhưng dù vậy ta vẫn không để y yên thân mà trừng trị đích đáng!’ Dứt lời hải thần triệu gọi mây trời, nắm chặt đinh ba đập mạnh, sóng nổi dữ dằn; hải thần trổi gió bốn phương từ chân trời đổ tới ào ào, thúc thổi sương mù bao phủ mặt đất và biển cả. Từ trên cao màn đêm trùng điệp nhẹ buông. Gió đông, gió nam ập tới, gió tây đùng đùng, gió bắc phần phật từ bầu trời rực rỡ quay cuồng gặp nhau, dâng sóng nhấp nhô, cuồn cuộn ngút trời. Đúng lúc đó Odysseus thấy đầu gối run rẩy, tinh thần bấn loạn. Tuyệt vọng, chán nản Odysseus nói với mình: “Khốn nạn thân ta! Rồi sẽ ra sao? Ta sợ Calypso nói đúng, đúng quá khi tiên báo ta sẽ gặp gian truân khủng khiếp trên mặt biển trước khi đặt chân lên quê hương. Sự thể bây giờ diễn ra như thật! Mây man rợ Chúa tể trải khắp bầu trời bao la! Sóng dữ dằn dâng trên đại dương mông mênh! Gió rú rít như điên như cuồng xung quanh! Thôi thế là hết, chẳng còn gì chỉ còn chờ chết, chết không biết lúc nào. Ôi, sung sướng biết bao, hả dạ nhường nào đồng đội Danaan trước kia hết mình phục vụ công tử Atreus gục chết bỏ thây trên đất Troad bao la! Ước chi cũng gặp số phận nhắm mắt lìa đời ngày quân Troian đổ xô lao thương mũi bọc đồng nhắm ta trong cuộc loạn đả quanh xác Achilleus! Ít nhất ta được mai táng lễ nghi trọng thể, khắp đất Achaia người Achaian sẽ nhắc nhở, vinh danh. Nhưng bây giờ than ôi! định mệnh bắt ta chết cái chết thảm thương!”

Odysseus vừa dứt lời ngọn sóng cao như thú dữ sầm sập tiến tới đổ ập xuống đầu, chiếc thuyền lật ngửa. Tay bật khỏi cần lái Odysseus lăn xuống nước; gió bốn hướng hợp thành luồng ghê rợn ầm ầm thổi tới chẻ cột buồm thành hai, thổi cánh buồm, trục căng buồm bay xa rơi xuống biển. Odysseus chìm dưới nước một lúc khá lâu. Quần áo yêu mị Calypso bảo mặc đẫm nước kéo xuống, Odysseus không thể ngoi lên tránh sóng lớn trút đổ. Mãi rồi Odysseus mới nhô đầu khỏi sóng, nhổ như xua đuổi nước mặn từ trên đầu xối xả chảy xuống. Mặc dù kiệt sức, Odysseus không quên chiếc thuyền. Như mũi tên luồn qua cơn sóng nhào vào bờ Odysseus đuổi theo, bò lên, ngồi giữa tránh chết tất nhiên. Sóng biển ngần ngật tung qua bên này hất tới bên kia. Như gió bắc vào thu thổi cọng thảo nhi thành bó lăn lóc quanh cánh đồng, gió bốn phương tụ lại hiệp lực đẩy chiếc thuyền hết phía này đến phía kia trên mặt biển. Gió nam thổi qua, gió bắc vờn giỡn, gió đông thẩy lại, gió tây đuổi bắt.

Ino, ái nữ Kadmos gót chân thon nhỏ còn gọi là Leukothea nhìn thấy. Trước kia là thế nhân nói tiếng thế nhân, bây giờ sống dưới biển sâu nước mặn, nàng mang danh vị nữ thần. Thấy Odysseus nổi trôi, cực khổ, động lòng trắc ẩn thương hại, nhô khỏi mặt nước, theo phong cách hải âu vẫy cánh đậu trên mép thuyền, nàng cất tiếng: “Thế nhân đáng thương, vì sao Poseidon rung chuyển trái đất giận dữ đến thế nên gieo rắc tai ương chặn đường ngăn lối? Dẫu vậy hải thần cũng chẳng thể giết thế nhân dù cố gắng đến mấy. Hãy bình tĩnh nghe ta nói, thế nhân có vẻ tỉnh táo, bình thường. Cởi quần áo, bỏ thuyền cho gió mang đi, bơi vào bờ, lên đất Phaiakia người ta sẽ giúp đỡ. Cầm voan này quấn quanh lồng ngực. Voan có sức bao che thần thánh thế nhân khỏi lo sợ thương tích hay chết chóc. Nhưng vừa đặt chân lên đất khô ráo, cởi ngay voan ném thật xa xuống biển đậm màu, lúc làm vậy nhớ ngoảnh mặt đừng nhìn!”

Dứt lời nữ thần đưa cho tấm voan. Liền đó như hải âu nữ thần lao xuống biển sóng bạc đầu, nước đen đậm dâng cao phủ kín. Từng quen gian nguy lúc này cảm thấy lúng túng, chán nản, vừa rên rỉ Odysseus bất khuất vừa chua chát nói với mình: “Khốn nạn thân ta! Thần linh nào lại bày cảnh đánh bẫy bảo ta bỏ thuyền. Không! Ta không muốn nghe lời làm theo; bởi đất liền lên đó thần linh nói sẽ có trợ giúp vẫn còn khá xa. Ta sẽ làm thế này theo cách ta nghĩ hay nhất. Nếu chỗ nối chốt đóng khít, ván thuyền còn dính chặt vào nhau, ta cứ ngồi tại chỗ gồng mình chịu đựng bất kể gian nguy. Nhưng khi sóng đập bể thuyền ta sẽ bơi vào bờ; như vậy hay hơn.”

Trong lòng trong trí Odysseus đang trăn trở suy nghĩ, Poseidon rung chuyển trái đất lại dội đợt sóng khổng lồ. Hung dữ, đe dọa đợt sóng vươn cao, đổ ập, đập vỡ ván thuyền như cơn gió thổi mạnh cuốn đống chấu khô hất bay tứ tung. Odysseus lóp ngóp bò lên tấm ván nổi lềnh bềnh như người cưỡi trên lưng ngựa đua, quần áo Calypso đưa cho mất hết. Vội vàng lấy tấm voan quấn quanh lồng ngực, hai tay duỗi thẳng, úp mặt chúc đầu nhảy xuống nước, Odysseus cố sức bơi. Poseidon nom thấy lắc đầu tự nhủ: “Ờ, bây giờ cứ nổi, cứ trôi trên biển cả, sau khi trải qua biết bao gian truân, nhồi lên nhận xuống, mi sẽ gặp thế nhân dòng dõi Chúa tể. Dẫu vậy ta nghĩ mi vẫn chưa thoát khỏi tai ương.” Dứt lời giơ roi quất ngựa bờm óng mượt trực chỉ Aigai, hải thần phi nhanh về cung điện lừng danh. Lúc này Athena, ái nữ Chúa tể, mới quyết định can thiệp. Rà xét hướng thổi nữ thần bắt gió ngưng nghỉ, nằm im ngon giấc. Sau đó nữ thần ra lệnh gió bắc giữ sóng biển trước mặt phẳng lặng. Nhờ thế Odysseus Chúa tể yêu thương không những thoát chết mà còn gặp người Phaiakian, tay chèo lão luyện.

Odysseus trôi dạt trên biển cả hai ngày, hai đêm nhiều lần tưởng thế nào cũng chết! Rất may sáng sớm ngày thứ ba, lúc Rạng Đông mái tóc diễm lệ, nhan sắc yêu kiều xuất hiện, bỗng dưng gió ngừng thổi, bốn bề im lặng như tờ. Vừa trố mắt quan sát, đợt sóng khổng lồ đưa lên cao, Odysseus thoáng thấy đất liền. Ôi chao, vui mừng như trẻ thơ thấy cha ốm nằm liệt giường lâu ngày sống lại, vì căn bệnh đau đớn, dai dẳng, vượt qua tình trạng hiểm nghèo, sức mạnh tàn ác, độc địa gây nên, thần linh ra tay cứu vớt, giải thoát! Vui mừng của Odysseus giống thế khi bất đồ thấy đất liền, rừng cây dường như đón chào. Hy vọng dâng cao, hăng hái bơi vào bờ, Odysseus bước lên đất liền. Nhưng vừa qua bãi biển không xa, khoảng cách gọi nhau có thể nghe rõ, Odysseus nghe tiếng sóng trào ầm ầm đổ vào bờ đá. Gầm thét như điên như cuồng biển cả tràn vào vùng đất núi non, bụi nước tung bay lan tỏa mù mịt. Chỗ này không có vũng nhỏ, không có bến đậu để thuyền hạ neo; chỉ có mũi đất nhô ra, vách đá dựng đứng và cồn đá nhấp nhô. Nhìn cảnh tượng bủn rủn chân tay, trái tim như ngừng đập, rên rỉ lẩm bẩm Odysseus nói với trái tim dũng cảm: “Ôi bất hạnh! Cho nhìn đất liền, Chúa tể không cho hy vọng, sau khi ta vượt mặt nước mênh mông, từ biển đến bờ qua sóng bạc đầu không thấy lối thoát, mọi cố gắng xem ra vô ích! Ngoài khơi cồn đá khi ẩn khi hiện; xung quanh biển cả nổi sóng điên cuồng; đằng sau vách đá dựng đứng; gần bờ nước thăm thẳm; không chỗ nào có thể chạm đáy đứng lên, không chỗ nào có thể bám vào thoát hiểm! Vừa muốn lên bờ ta bị sóng cồn đổ vào nhấc bổng, hất tung lên mỏm đá trần trụi; nhọc nhằn chẳng dẫn tới đâu! Nếu bơi xuôi bờ tìm bãi cát cong cong, chỗ sóng đánh xiên xiên, nơi có thể núp tránh, ta sợ cơn gió dữ dằn bất thình lình ào tới vồ chộp mang ra ngoài khơi đầy cá mặc ta gào thét, rên la, ta sợ thần linh nào đó thả quái vật kỳ dị Amphitrite nuôi dưới biển nổi lên hãm hại! Ta biết thần linh rung chuyển trái đất mang lòng đố kỵ khôn dò!”

Đối thoại nội tâm ngừng bặt, tâm trí không biết giải quyết thế nào, đợt sóng cao ngất đẩy Odysseus vào bờ đá gồ ghề. Da có thể rách, xương có thể gãy nếu Athena nữ thần mắt xanh lam lục không báo động. Vừa nhoai lên Odysseus đưa hai tay ôm mỏm đá. Thở dốc hơi Odysseus bám chặt mặc sóng lớn đổ dồn dập. Nhưng vừa thoát đợt sóng điên cuồng Odysseus lại bị đợt sóng hung hãn ôm chặt lôi ra. Như bạch tuộc bứt khỏi hang, sỏi vẫn bám chặt vòi, Odyseus bị cuốn phăng, da bàn tay gân guốc bám sát mỏm đá sần sùi. Sóng cao ngất đổ trúng đầu. Vì thế Odysseus sẽ chết thảm nếu Athena mắt xanh lam lục không nhanh trí giúp ý kiến. Odysseus cố ngoi lên mặt nước, bơi ra xa, ngoài tầm sóng dội vào bờ, sóng đổ nghiêng nghiêng, vừa bơi vừa nhìn đất liền, hy vọng nom thấy bến đậu tự nhiên dọc bãi biển lồi lõm, thoai thoải. Cố gắng chẳng mấy chốc Odysseus tới cửa sông chảy xiết, chỗ này có vẻ an toàn, vì không có đá lại kín gió. Dòng nước cho hay đang ở cửa sông, Odysseus lẩm nhẩm cầu khấn: “Xin thần linh lắng nghe, dù người là ai. Phàm nhân đến cầu xin vì đang tìm đường chạy trốn trên biển cả lo sợ Poseidon dập vùi. Ngay cả thần linh bất tử cũng động lòng trắc ẩn khi thế nhân lạc loài tới van vái, phàm nhân cũng vậy, bữa nay đến sông của người, sau biết bao chìm nổi gian truân, nắm gối năn nỉ thương hại. Ôi thần linh cao cả, phàm nhân van vái cầu xin!”

Đáp lời, thần linh rà xét dòng nước, không cho nổi sóng, giữ phía trước phẳng lặng, đưa Odysseus vào cửa sông an toàn. Nhưng đầu gối run rẩy, cánh tay gân guốc buông thõng, vì Odysseus vật lộn cam go với biển cả. Toàn thân sưng vù, nước biển từ mồm, từ mũi đổ ra ồng ộc. Thở không ra hơi, nói không thành tiếng, Odysseus nằm bất động, mệt mỏi, kiệt sức. Nhưng lúc lấy lại hơi thở, tập trung tinh thần, Odysseus tháo tấm voan quấn quanh lồng ngực nữ thần đưa cho ném xuống dòng sông chảy biền biệt ra biển. Nước cuồn cuộn vun vút mang đi, nhanh như chớp Ino đưa tay nắm chặt. Odysseus lết khỏi dòng sông, tới đám sậy phủ phục, cúi hôn mặt đất phì nhiêu đã cho thế nhân hạt lúa. Lúc này tuyệt vọng quá đỗi Odysseus lẩm bẩm với tâm hồn quả cảm: ‘Ôi bất hạnh thân ta! Chịu khổ bao lâu nữa? Rồi ra sẽ thế nào? Nếu nằm trên bờ sông, thức không ngủ nhìn đêm tối khắc khoải trôi qua, sương giá thấm sâu quấn quyện sương mai ướt đẫm ta sợ quá nhiều không chịu nổi, vì hiện giờ gần ngất xỉu, hầu như rã rời! Gió lạnh căm căm từ sông trổi lên lúc rạng đông xuất hiện. Nhưng nếu men sườn đồi leo lên khu rừng, tìm chỗ nằm trong lùm cây rậm rạp, cho khỏi lạnh, cho khỏi mệt... nếu thiếp ngủ, ta sợ ta sẽ làm mồi cho thú dữ lang thang!”

Suy đi tính lại cuối cùng Odysseus quyết định tới khu rừng không xa dòng sông. Đến nơi Odysseus chui dưới cụm chồi hai nhánh, một là ô-liu ghép, một là ô-liu dại, mọc cùng gốc, cành đan kẽ chằng chịt, gió lạnh thổi khí ẩm không lọt qua, mặt trời chiếu tia nắng không xuyên tới, mưa đổ nước không ngấm xuống. Odysseus bò vào nằm dưới, nhanh tay quơ lá khô trải rộng làm giường, mặt đất chồng chất đủ che kín hai ba người khi thời tiết mùa đông cực lạnh. Chịu đựng gian khổ bấy lâu, nhìn chiếc giường thích thú, Odysseus kiên cường ngả lưng nằm giữa, vơ lá khô đắp kín làm chăn. Như người cô đơn ở đồng quê hẻo lánh, không có hàng xóm láng giềng, vùi củi khô đỏ rực dưới tro đen giữ lửa khỏi tắt, giữ mình khỏi phải lò mò đi xin chỗ khác, vơ đắp cẩn thận, Odysseus vùi thân dưới lá khô. Đúng lúc đó Athena nhỏ giấc ngủ vào mí mắt giúp đương sự xua đuổi mau lẹ cảm giác đau đớn, mệt nhọc, rồi nhẹ nhàng khép kín vành mi.