ả trường học đồn ầm lên rằng bố của Ma-đi-xơ Xa-lu-vê-ê vốn chiến đấu trong quân đoàn E-xtô-ni-a, nay đã rời bỏ hàng ngũ Hồng quân chạy sang phía quân Đức và hiện đã trở về nhà. Khi bọn trẻ nghe nói vậy, chúng tôi liền vây lấy Ma-đi-xơ như một đàn quạ.

- Nào, kể đi, kể đi, ở nước Nga thế nào?

- Ông bố cậu làm thế nào mà vượt được chiến tuyến?

- Không lẽ người Nga đã tin tưởng giao vũ khí cho người E-xtô-ni-a?

- Quân đoàn E-xtô-ni-a có đông người không?

- Vũ khí của họ có giống như vũ khí của người Nga không?

Bao nhiêu câu hỏi dồn dập đổ xuống Ma-đi-xơ.

- Này, có đúng là ở đó họ đã đói đến mức ngốn ngấu cả thịt chó và mèo không? - Gui-đô hả hê hỏi kháy.

Ma-đi-xơ không trả lời một câu hỏi nào. Bộ mặt của nó buồn buồn có vẻ như nó không bằng lòng những câu hỏi ấy.

- Tớ chưa ở nước Nga, - cuối cùng nó đáp.

- Nhưng bố cậu…

- Đi mà hỏi chính ông ấy ấy!

Dần dần bọn trẻ cũng để Ma-đi-xơ yên.

“Đi mà hỏi chính ông ấy ấy!”.

Vâng, chính tôi đang định làm việc đó đây. Tôi muốn đến gặp cha của Ma-đi-xơ và hỏi ông ta: biết đâu ông ta lại biết là bố tôi có còn sống hay không?… Dù thế nào chăng nữa bố của Ma-đi-xơ cũng là người duy nhất biết một chút gì đó.

Giờ nghỉ giải lao tôi gọi Ma-đi-xơ ra một chỗ và nói cho nó biết ý định của tôi.

- Ồ, có sao đâu, - Ma-đi-xơ bằng lòng. - Sáng mai cậu đến nhà tớ nhé. Biết đâu ông bố tớ có biết một chút gì đó thật.

Ngày hôm sau tôi đến nhà Ma-đi-xơ như đã hẹn.

Ma-đi-xơ ra mở cửa cho tôi. Nó bảo:

- Vào đi, bố tớ đang ở nhà.

Khi tôi đang treo áo ở ngoài bỗng nghe thấy ở trong phòng vang lên một giọng thô lỗ:

- Ai đấy?

- Có người đến gặp bố đấy, - Ma-đi-xơ đáp.

Có tiếng ồn ồn từ trong phòng vang ra và ở cửa xuất hiện một người đàn ông mặt đỏ, mặc chiếc áo sơ-mi màu xanh. Ông ta nhìn tôi thật lâu, rồi vuốt cái cằm chưa cạo râu, và cuối cùng nói:

- Chà, như vậy là đến gặp tôi…

Tôi nhận ra ngay ông ta đang say rượu.

Chúng tôi đi vào phòng.

- Tôi có uống một chút, - bố Ma-đi-xơ nói. - Nhưng cậu đừng để ý đến cái đó. Cậu biết cho chả là lính mặt trận về nghỉ phép mà.

Tôi ngồi xuống chiếc ghế được mời và quyết định sẽ không ở lại đây lâu.

- Nào, chàng trai trẻ có nỗi niềm gì? Nói đi! Ông già Xa-lu-vê-ê chả phải là người mũ ni che tai đâu. Ông già Xa-lu-vê-ê sẵn sàng chiến đấu cho chính phủ nào mà ông ta muốn và giúp đỡ tất cả. Cậu hãy nói đi, chàng trai trẻ ạ!

Tôi hỏi một cách ngắn gọn liệu ông có tình cờ gặp bố tôi là Ai-nơ Pi-khơ-lát không?

- Ai-nơ Pi-khơ-lát à? - ông ta nghĩ ngợi. - Không, ta không biết ông ấy. Pi-khơ-lát à? Thậm chí không nghe nói đến.

Ông ta đi đến bên tủ búp-phê rót đầy một cốc vốt-ca nữa.

- À, cậu không uống rượu à? - ông ta hỏi tôi.

Tôi lắc đầu.

- Thế là phải. Hãy còn sớm…

Ông ta uống một ngụm to và nói:

- Cái rượu Đức này nhạt quá. Ma-đi-xơ, xem xem trong bếp có gì nhắm không.

Ma-đi-xơ đi vào bếp và trở ra ngay với một mẩu bánh mì.

Bố Ma-đi-xơ uống một ngụm rượu nữa và ăn bánh mì.

- Bánh mì làm bằng cái thứ “mùn cưa” này tồi quá.

- Như vậy tức là bánh của nước Nga ngon hơn ạ? – tôi bạo dạn hỏi.

- Phải, so sánh với loại bánh đó sao được.

Tôi đứng lên định ra về.

- Ừ, tôi không biết ai là Ai-nơ Pi-khơ-lát cả, - bố Ma-đi-xơ nói. - Tôi có biết hai người tên là Ca-xcốp và Tam-ma. Nhưng cậu đừng có vì thế mà khóc. Quân đoàn rất lớn. Gồm có hai sư đoàn, hiểu không? Đâu mà biết được hết tất cả. Cậu cứ đi mà hỏi. Biết đâu bố cậu chả thừa thông minh mà ở lại vùng hậu cứ. Có khi bố cậu lại đang làm người bán thuốc, hay một chân thư ký ở đâu đó rồi. Hề hề!

Ông ta say rượu cười.

- Chào ông, - tôi chào gọn lỏn.

Tôi đã khoác áo bành tô lên người, bỗng sực nhớ ra là muốn hỏi thêm một câu nữa. Tôi lại vào phòng.

- Vậy ông có biết ông Ca-rơ-vét không?

- I-ô-ha-ne-xơ Ca-rơ-vét à?

- Vâng, ông ấy là người ở thành phố chúng ta.

- Ông ấy có quan hệ gì với cậu? Cũng là người họ hàng à?

- Không ạ. Cháu thậm chí không quen ông ấy. Nhưng cũng có người biết rõ về ông ấy.

Bố Ma-đi-xơ uống một cốc rượu, dùng nắm tay lau miệng và nói:

- Kể ra thì tôi cũng có biết hắn ta đấy. Nói có cậu chứ: cái thằng cha Ca-vơ-rét mà rơi vào tay tôi xem, tôi vẫn còn nhớ đấy. Hắn ta là chính trị viên, cậu hiểu không? Khi tôi chạy sang bên này suýt bị ăn đạn của hắn đấy. Cái thằng cha Ca-vơ-rét ấy đúng là một con lợn.

Ánh mắt của lão ta thoáng vẻ tinh ranh và đột nhiên lão hỏi:

- Thế cái người biết thằng cha Ca-vơ-rét ấy là ai vậy? Loại người ấy cũng cần phải theo dõi chặt chẽ.

Tôi hiểu ra là tôi đã mắc sai lầm ghê gớm. Và tôi đã dũng cảm tìm cách sửa chữa sai lầm đó.

- Họ của ông ta là Vê-li-ran-đơ, - tôi đã tìm được câu trả lời thích hợp. - Ông ấy làm việc ở phòng cảnh sát chính trị.

- À, thế đấy, - bố Ma-đi-xơ nói. Việc nhắc đến cái phòng cảnh sát chính trị ấy đã làm cho lão dịu xuống. - Tôi lại tưởng là một người họ hàng nào đấy. Mà nếu là họ hàng thì nhất định họ phải chạy ngay đến với bọn Bôn-sê-vích rồi.

- Vâng, nhất định rồi, - tôi đáp nhẹ nhõm và về thẳng.

Ma-đi-xơ lặng lẽ tiễn tôi ra cửa. Nó không nói gì, chỉ nhìn tôi một cách lạ lùng như muốn tìm hiểu gì đó.

Tôi đi về nhà.

Cuộc đi thăm này để lại cho tôi một gợn khó chịu. Cứ y như là tôi cũng đã uống cái thứ rượu tồi tệ ấy của bọn Đức. Nhưng… dù sao thì cuộc nói chuyện ấy với bố Ma-đi-xơ cũng cho tôi một điều gì đó. Tôi đã biết được rằng chú của Mê-ê-li còn sống.

Tôi đã biết được điều đó, nhưng Mê-ê-li và ngay cả cô của bạn ấy thì chưa biết. Làm thế nào để báo tin cho họ biết được nhỉ. Vì họ đang nghi ngờ và sợ tôi và Ô-lép kia mà.

- Đó là một vấn đề khó khăn.

Đó là một vấn đề hết sức khó khăn.