unta tự hỏi không biết mình đã hóa điên chưa. Trần truồng, bị cùm và xiềng chặt, anh tỉnh dậy thấy mình nằm ngửa giữa hai người đàn ông khác trong bóng tối đen kịt đầy khí nóng bốc hơi, đầy mùi hôi thối đến lộn mửa và một cảnh hỗn loạn ác mộng: nào la hét, nào khóc lóc, cầu nguyện, nào nôn ọe. Anh có thể cảm thấy và ngửi thấy đống nôn ọe của chính mình trên ngực và trên bụng. Toàn thân anh là cả một sự co giật đau đớn do những trận đòn đã phải chịu trong bốn ngày từ khi bị bắt. Nhưng đau nhất là chỗ dùi sắt nung đỏ dí vào giữa hai vai.

Một con chuột cọ cái mình lông lá, mập mạp vào má anh, khịt khịt cái muxu tua tủa ria vào miệng anh. Rùng mình ghê gớm, Kunta cắn chặt răng lại một cách tuyệt vọng và con chuột chạy mất. Điên tiết, Kunta giằng giật và đá vào những cái còng khóa chặt cổ tay, cổ chân mình. Lập tức một người nào đó bị cùm chung với anh kêu lên giận dữ và giật lại. Vừa choáng vừa đau nên càng tức lộn ruột, Kunta chồm lên, đầu va mạnh vào gỗ - ngay giữa chỗ bị tên tubốp nện dùi cui lúc bị bắt trong rừng. Hổn hển và gầm gừ, anh và người đàn ông bên cạnh mà anh không nhìn thấy, choảng những còng sắt vào nhau cho đến lúc cả hai cùng kiệt sức rụi xuống. Kunta cảm thấy mình lại bắt đầu buồn nôn và anh cố gắng nén lại, nhưng không được. Cái bụng đã rỗng của anh vắt ra một thứ chất lỏng chua loãng từ một bên mép chảy xuống trong khi anh nằm thượt ra, thầm ước giá mình chết đi cho rồi.

Anh tự nhủ mình không thể mất tự chủ một lần nữa nếu muốn bảo toàn sức lực và trí khôn. Sau một lát, khi anh cảm thấy lại có thể cử động được, anh lấy tay trái rất từ từ và thận trọng sờ nắn cổ tay và cổ chân bên phải bị còng. Cả hai đều chảy máu. Anh khẽ kéo dây xiềng, vẻ như nó cột liền vào cổ chân và cổ tay bên phải người đàn ông đã đánh lộn với anh. Nằm bên trái Kunta, xiềng chung vào cổ chân với anh là một người đàn ông khác, miệng không ngừng rên rẩm và tất cả bọn họ nằm sát nhau đến nỗi hễ người nào đụng đậy một tí là vai, cánh tay, cẳng chân lại chạm vào nhau.

Nhớ lại vừa nãy mình đã va đầu vào gỗ, Kunta lại rướn người lên, vừa đủ để khẽ chạm đầu: thậm chí không có đủ chỗ để ngồi dậy nữa. Và đằng sau đầu anh là một bức vách gỗ. Mình như con báo bị sa vào bẫy, anh nghĩ thầm. Rồi anh nhớ lại lúc ngồi trong bóng tối căn lều rèn luyện trưởng thành sau khi bị bịt mắt đưa đến khu trại tập, hồi cách đây bao nhiêu vụ mưa, và một tiếng nấc dâng lên nơi họng, nhưng anh nén được. Kunta tự cưỡng mình nghĩ đến những tiếng kêu rên anh đang nghe thấy xung quanh mình. Đây chắc hẳn là có nhiều người trong bóng tối, người gần kề, kẻ cách xa, người ngay bên cạnh, kẻ khác lại đối diện, song tất cả đều cùng trong một phòng. Căng tai ra, anh có thể nghe thấy những tiếng kêu khác nữa, song những tiếng này bị bặt đi và vẳng từ dưới lên, từ phía dưới tấm ván anh nằm.

Nghe kỹ hơn, anh bắt đầu nhận ra các thứ tiếng nói khác nhau của những người xung quanh. Một người Fulani cứ kêu hoài kêu hủy bằng tiếng A-rập "Lạy Chúa Ala ở trên trời hãy cứu giúp con!". Và một gã thuộc bộ lạc Xêrer đang khàn khàn cất giọng rền rĩ, chắc là gọi tên những người thân trong gia đình. Nhưng phần lớn là Kunta nghe thấy tiếng Manđinka, những tay cả giọng nhất đang điên cuồng xổ hàng tràng tiếng lóng của đàn ông nguyền rủa tất cả bọn tubốp chết thảm chết hại. Những người khác vừa khóc vừa kêu, đâm ríu cả giọng, thành thử Kunta không thể xác định được lời lẽ cũng như thổ ngữ của họ, mặc dầu anh biết một số loại tiếng kỳ lạ anh nghe thấy chắc hẳn gốc gác từ bên ngoài đất nước Gămbia.

Trong khi nằm nghe, Kunta bắt đầu từ từ ý thức ra rằng là mình đang cố gắng đẩy khỏi tâm trí sự thúc bách muốn làm nguôi nhẹ những yêu cầu của ruột già, điều mà anh đã kiềm chế mấy hôm nay. Nhưng bây giờ anh không thể giữ được nữa và cuối cùng, phân tòi ra giữa hai mông anh. Ghê tởm chính bản thân mình, ngửi thấy phần đóng góp bổ sung của mình vào mùi hôi thối chung, Kunta bắt đầu nức nở và bụng anh lại cộn lên, lần này chỉ ứa ra chút nước rãi nhưng anh vẫn tiếp tục nôn khan. Anh tội tình gì mà đến nỗi bị trừng phạt cơ cực như thế này? Anh van xin Chúa Ala giải đáp cho mình hay. Từ cái buổi sáng đi kiếm gỗ làm trống anh chưa cầu nguyện lấy một lần, thế cũng đủ là tội lỗi rồi còn gì. Mặc dù không thể quỳ lên được và thậm chí không biết đằng nào là hướng đông, anh vẫn cứ nhắm mắt lại, nằm nguyên chỗ và cầu kinh, xin Chúa Ala xá tội.

Sau đó Kunta nằm một hồi lâu, lịm trong đau đớn, và dần dà nhận ra một cơn đau trong dạ dày thắt lại chẳng phải là gì khác ngoài nỗi đói. Anh chợt nghĩ ra là mình chưa ăn gì từ cái đêm trước khi bị bắt. Đang cố nhớ lại xem suốt thời gian đó mình có ngủ nghê gì không thì đột nhiên anh thấy mình đang bước dọc theo con đường mòn trong rừng, đi đằng sau anh là hai tên da đen, đằng trước là hai tên tubốp, y phục quái dị, và tóc dài màu sắc quái dị. Kunta mở choàng mắt và lắc đầu; người anh đẫm mồ hôi và tim đập thình thịch. Anh vừa chợp ngủ mà không biết. Đó là một cơn ác mộng, hay cơn ác mộng chính là cái bóng tối xú uế hôi thối này? Không, nó cũng thực như cái cảnh tại khu rừng trong giấc mộng của anh vậy. Ngược với ý muốn Kunta, tất cả vụt trở lại trong tâm trí anh.

Sau khi vật lộn tuyệt vọng với những tên phản bội da đen và bọn tubốp trong rừng, anh nhớ là mình tỉnh giấc dậy trong một đợt sóng đau nhức ê ẩm và thấy mình bị bịt miệng bịt mắt, hai cổ tay trói giật về đằng sau và hai cổ chân buộc chằng bằng thừng thắt nút. Vùng vẫy để tháo thân, anh bị chúng lấy gậy nhọn xọc vào người một cách dã man, cho đến khi máu chảy ròng ròng xuống chân. Bị lôi thốc dậy, và thúc đi bằng gậy, anh loạng choạng tiến trước bọn chúng, cố bước nhanh hết mức đôi chân buộc chằng của anh cho phép.

Tới một chỗ nào đó ven sông - Kunta có thể nhận ra điều đó bằng vào các âm thanh và cái cảm giác thấy đất mềm dưới chân - anh bị đẩy xuống một cái xuồng. Mắt vẫn bị bịt kín anh nghe thấy bọn hắc gian vừa lầm bầm vừa nhanh nhẹn chèo, còn bọn tubốp cứ thấy anh giãy giụa là đánh liền. Lên bờ rồi lại đi tiếp, cuối cùng, đêm ấy, họ tới một chỗ ở đó họ quẳng Kunta xuống đất, trói ghì anh vào một hàng rào tre và không hề báo trước, lột băng bịt mắt anh ra. Trời tối nhưng anh vẫn trông rõ bộ mặt trắng bợt của tên tubốp đứng cao vọt bên trên, anh và bóng những người khác trên mặt đất cạnh đấy, cùng số phận như anh. Tên tubốp chìa ra một khúc thịt cho anh cắn một miếng. Anh ngoặt đầu sang bên và mím chặt hàm lại. Rít lên giận dữ, tên tubốp nắm lấy cổ họng anh và cố bắt anh há miệng. Thấy Kunta vẫn ngậm chặt miệng, tên tubốp rụt nắm tay lại và thoi mạnh vào mặt anh.

Kunta được để yên cho đến hết đêm. Rạng sáng, anh bắt đầu nhìn rõ hình thù, những người bị bắt khác, trói ở những thân tre khác, tất cả có mười một người - sáu nam, ba nữ và hai trẻ con - do những tên hắc gian và tubốp vũ trang canh gác chặt chẽ. Các cô gái bị lột trần truồng; Kunta chỉ có thể đưa mắt về hướng khác; trước nay, anh chưa bao giờ trông thấy một phụ nữ khỏa thân. Tốp đàn ông, cũng trần truồng, ngồi im lặng hằm hằm, nỗi căm thù đầy sát khí hằn trên nét mặt, máu khô bết lại ở những vết roi cứa. Nhưng các cô gái thì kêu than, một cô hờ những người thân yêu chết trong một làng bị đốt phá, cô kêu khóc thảm thiết, vòng tay ôm một đứa bé tưởng tượng, chao qua chao lại, âu yếm nói nựng, và cô thứ ba chốc chốc lại thét lên là mình đang đi đến chầu chúa Ala.

Uất hận điên cuồng, Kunta nhào tới nhào lui, cố giựt đứt dây trói. Một nhát dùi cui nặng nề đánh anh bất tỉnh. Khi tỉnh dậy, anh thấy mình cũng bị lột truồng, thấy tất cả đều bị cạo trọc đầu và mình mảy xoa đầy dầu cọ đỏ. Vào khoảng giữa trưa, hai tên tubốp khác tiến vào khu rừng cây. Bọn hắc gian lúc này nhăn nhở cười, nhanh chóng cởi trói cho các tù nhân khỏi những thân tre và quát họ đứng thành hàng. Các bắp thịt của Kunta cộn lên vì cuồng giận và sợ hãi. Một tên trong hai tên tubốp mới tới lùn tè, béo tròn và tóc bạc. Tên kia cao vọt lên bên hắn, lênh khênh, đồ sộ và quàu quạu, mặt chằng chịt những vết sẹo sâu do dao chém, song chính tên tóc bạc mới là kẻ khiến bọn hắc gian cùng những tên tubốp phải cười nịnh và gần như phủ phục trước hắn.

Nhìn suốt lượt, tên tóc bạc ra hiệu cho Kunta bước lên phía trước; và, khiếp đảm loạng choạng lùi về đằng sau, Kunta thét lên khi một ngọn roi xiết ngang lưng anh. Một tên hắc gian từ phía sau vật anh quỳ gối xuống, bẻ ngoặt đầu anh ra sau. Tên tubốp tóc bạc thản nhiên vạch đôi môi run rẩy của Kunta ra và xem xét răng anh. Kunta định vùng dậy, nhưng sau một nhát roi nữa, anh đứng lên theo lệnh chúng, người run lập cập trong khi tên tubốp đưa ngón tay khảo sát mắt, ngực và bụng anh. Khi những ngón tay nắm lấy fôtô Kunta, anh lạng người sang bên với một tiếng kêu tắc nghẹn. Lại phải hai tên hắc gian và thêm những nhát quật nữa để bắt Kunta cúi xuống gần như gập đôi người, và anh ghê sợ cảm thấy đôi mông mình bị banh rộng ra. Rồi tên tubốp tóc bạc gạt rúi Kunta sang bên một cách thô bạo và cũng tương tự như trên, hắn kiểm tra từng người một, kể cả các bộ phận kín của các cô gái đang rền rĩ. Sau đó, dưới làn roi và theo những tiếng thét lác ra lệnh, tất cả, đám tù nhân bị xua chạy vòng tròn trong khu rào, rồi nhảy lên nhảy xuống trong tư thế ngồi xổm.

Sau khi xem xét mọi người, tên tubốp tóc bạc và tên to lớn mặt đầy sẹo tách xa ra một quãng và thì thầm bàn nhanh với nhau. Bước trở lại, tên tóc bạc vẫy một tên tubốp khác, trỏ bốn người đàn ông, trong đó có Kunta và hai cô gái. Tên tubốp kia vẻ sửng sốt, hắn chỉ những người khác một cách cầu khẩn. Nhưng tên tóc bạc cương quyết lắc đầu. Kunta ngồi kéo căng dây trói, đầu như muốn nổ tung vì giận dữ trong khi bọn tubốp bàn cãi sôi nổi. Sau một lát, tên tóc bạc, vẻ kinh tởm, viết cái gì đó trên một mảnh giấy mà bọn tubốp kia đành phải nhận một cách bực bội.

Kunta tức giận giãy giụa, gào thét khi bọn hắc gian lại một lần nữa túm lấy anh, dằn anh ngồi trong tư thế khom lưng. Mắt giương to khiếp hãi, anh theo dõi một tên tubốp rút từ trong đống lửa ra một thanh sắt dài, mảnh, mà tên tóc bạc đã mang đến. Kunta vùng vẫy và thét rầm lên khi thanh sắt bục toang một vùng đau giữa hai vai anh. Khu rừng tre lần lượt vang lên tiếng la thét của những người khác. Rồi dầu cọ đỏ được xoa lên cái hình LL kỳ quái mà Kunta trông thấy trên lưng họ.

Trong giờ đó, họ tập tễnh đi thành một hàng, trong tiếng xiềng loảng xoảng, với những ngọn roi của bọn hắc gian sẵn sàng giáng xuống bất kỳ người nào thụt lại hay vấp ngã. Tận đêm khuya, khi tới chỗ hai chiếc xuồng giấu dưới rặng xú dày, vươn ra mặt sông, thì lưng và vai Kunta đã chằng chịt những vết roi tướp máu. Đám người chia làm hai nhóm, bọn hắc gian chèo xuồng chở họ xuyên qua đêm tối, còn bọn tubốp hơi thấy dấu hiệu giãy giụa nào là quật tới tấp.

Khi Kunta trông thấy một khối đen to lù lù trước mặt trong đêm, anh cảm thấy đây là cơ hội cuối cùng của mình. Bật dậy và bổ nhào giữa những tiếng quát tháo la thét xung quanh, anh vùng vẫy định nhảy xuống nước, làm con xuồng suýt nữa úp xấp, song anh bị trói liền với những người khác nên không thể vượt qua nổi mép thuyền. Anh hầu như không cảm thấy những nhát roi và dùi cui quật vào mạng sườn, lưng, bụng, đầu mặt - trong khi xuồng va mạnh vào sườn cái vật đen xì đồ sộ nọ. Qua cơn đau, anh cảm thấy máu âm ấm chảy ràn xuống mặt và nghe thấy nhiều tên tubốp kêu xí xố ở mé trên. Rồi thừng quấn từng vòng quanh anh khiến anh bất lực không chống cự nổi. Sau khi bị dồn thúc nửa kéo nửa đẩy lên một thứ thang dây kỳ lạ, anh còn đủ sức vặn người vùng vẫy điên cuồng tìm cách tháo thân một lần nữa; roi lại giáng xuống, nhưng bàn tay lại túm lấy anh giữa một mùi tubốp nồng nặc, giữa tiếng phụ nữ tru tréo và tiếng chửi rủa om xòm của bọn tubốp.

Qua mí mắt sưng vù, Kunta trông thấy một rừng cẳng chân, bàn chân khắp bốn xung quanh và, vừa ngước lên nhìn, vừa ráng đưa cánh tay trên che bọ mặt đầm đìa máu, anh trông thấy tên tubốp béo lùn tóc bạc đang đứng thản nhiên cầm một mẩu bút chì đánh dấu vào một quyển sổ. Rồi anh cảm thấy mình bị kéo thốc đứng lên và đẩy rúi rụi qua một quãng thẳng. Anh thoáng thấy những cây cột cao với những tấm buồm bằng vải trắng thô dày. Thế rồi chúng dẫn anh loang choạng, yếu ớt lần xuống những bậc cầu thang hẹp, tới một chỗ tối đen như mực; cùng một lúc, một mùi hôi thối không thể tưởng tượng được xộc vào mũi anh và những tiếng kêu não nùng đau đớn ập đến tai anh.

Kunta bắt đầu nôn mửa khi tên tubốp còng cổ tay, cổ chân anh, rồi đẩy anh về phía sau, ép giữa hai người đàn ông khác đang rên rẩm. Ngay cả trong cơn khủng khiếp, anh vẫn cảm thấy những ánh đèn lập lòe ở các hướng khác, có nghĩa là bọn tubốp đang dẫn những người cùng bị bắt với anh đem cùm ở chỗ khác. Rồi anh cảm thấy những ý nghĩ của mình truội đi, anh đồ rằng mình đang mơ. Và thế rồi, may sao, anh đâm mơ thật.