ời mặt hồ rực rỡ vầng dương nhô lên không gian đem ánh sáng cho thần linh trên bầu trời vàng ửng và thế nhân dưới mặt đất lúa trổ tốt tươi. Pylos thành phố thuộc quyền Neleus tường quách vững chắc hiện hình. Người trên thuyền thấy trên bãi cát dân chúng đang làm lễ tế sinh, bò mộng lông đen trinh nguyên dâng hải thần rung chuyển trái đất, mái tóc xanh lơ. Người dự lễ ngồi trên chín hàng ghế, mỗi hàng năm trăm chỗ, trước mỗi hàng chín bò mộng. Lúc thuyền từ ngoài khơi tiến vào bờ họ đã ăn nội tạng và đang nướng đùi cúng thần linh. Tay chèo cuốn buồm vào bến, thả neo lên bờ. Athena dẫn đường, Telemachos bước theo. Đúng lúc đó đột nhiên quay lại nữ thần mắt xanh lam lục nói nhỏ: “Telemachos, bây giờ dù thế nào hiền điệt cũng đừng ngượng nghịu, rụt rè. Hiền điệt băng qua đại dương cốt để thăm dò tin tức xem thân phụ vùi thây nơi nào, gặp số phận ra sao. Vậy, đừng dùng dằng, chớ chần chừ mà đến gấp gặp Nestor, lão nhân luyện ngựa tài tình. Hỏi lão nhân tin tức. Xin lão nhân cho hay sự thực, không giấu giếm, đừng ngại trá lời, vì lão nhân bao giờ cũng thật tình.” Telemachos thận trọng tiếp lời: “Thưa thúc phụ Mentor khả kính, làm sao đi? Làm thế nào tới gặp? Đến gần nói năng ra sao? Tiểu điệt không nắm vững ngôn từ nhằm thuyết phục, đấy là chưa kể người trẻ gờm ngại hỏi chuyện người già.” Athena nữ thần mắt xanh lam lục liền đáp: “Telemachos, cứ nói điều tự lòng đã biết, còn lại thần linh sẽ gợi ý trợ giúp. Bởi ta nghĩ thần linh không ngăn cản hiền điệt ra đời hay ngăn cấm hiền điệt khôn lớn.” Dứt lời Pallas Athena nhanh nhảu dẫn đường, Telemachos hối hả theo sau. Chẳng mấy chốc hai người tới hàng ghế và chỗ dân Pylos đang tụ họp. Nestor ngồi với bầy con; số còn lại túm tụm xung quanh sửa soạn bữa tiệc, nướng hoặc xiên thịt. Nhìn thấy khách lạ, họ ùa tới vây quanh, dáng điệu thân thiện, cử chỉ bặt thiệp níu kéo mời vào ngồi cùng. Người đầu tiên tới ngồi gần là Peisistratos, công tử Nestor cầm tay từng người lần lượt mời an tọa trên miếng lông cừu mềm mại trải trên bãi biển gần thân phụ và bào huynh Thrasymedes. Peisistratos đưa mỗi người phần nội tạng và rót mỗi người phần rượu vang vào cúp vàng óng ánh, rồi ngỏ lời chào đón nói với Athena ái nữ Chúa tể mang khiên thần: “Quý khách, hãy cầu xin Poseidon, quân vương ngô bối, vì bữa tiệc quý khách vừa tới may mắn tham dự là để tạ ơn hải thần. Cầu xin, rẩy rượu làm lễ theo nghi thức xong xuôi, quý khách đưa đồng hành cúp vang dịu ngọt, đồng hành sẽ dâng lễ đấng bất tử, bởi đồng hành cũng như tất cả thế nhân đều cần và cầu xin thần linh. Nhưng đồng hành còn trẻ, chắc hẳn bằng tuổi tiện nhân, vì thế quý khách là người đầu tiên tiện nhân trao cúp vàng.” Dứt lời Peisistratos đặt cúp vang dịu ngọt vào tay Athena. Vui mừng trước phong cách lịch thiệp thanh niên biểu lộ, trao cúp vàng trước tiên cho mình, dáng vẻ hăm hở, nữ thần lắp bắp cầu xin: “Xin lắng tai nghe, ô hải thần Poseidon, rung chuyển trái đất, đừng khước từ sự việc ngô bối ước ao. Trước hết xin ban vinh dự cho Nestor và bầy con! Tiếp đến xin lưu tâm, tưởng thưởng dân thành Pylos đã sửa soạn bách sinh linh đình. Sau hết xin phù hộ Telemachos và bỉ nhân hoàn thành tốt đẹp dự định đã đưa ngô bối trên thuyền lướt sóng sơn đen tới đây, rồi lại đưa ngô bối trở về an toàn.”

Nữ thần cứ thế cầu xin. Mỗi lần ngỏ lời nữ thần đều tin thế nào cũng trở thành hiện thực. Tiếp theo nữ thần đưa cúp hai quai ngoạn mục cho Telemachos, công tử Odysseus lặp lại nguyên lời. Tế sinh lúc này đã chín, thịt tuốt khỏi xiên, chia thành phần, mọi người bắt đầu bữa tiệc sang trọng. Mọi người ăn uống xong xuôi, Nestor mã phu cao niên mới ngỏ lời: “Quý khách đã vào bàn dùng bữa ngon lành, đầy đủ, bây giờ là lúc muốn hỏi đôi lời. Quý hữu là ai? Từ bến nào dong buồm vượt biển ra đi? Tìm đường buôn bán hay vượt biển phứa phựa, như hải tặc lang thang, liều mạng cướp của hãm hại người khác?” Cảm hứng dâng cao, nhờ Athena vốn lo lắng cho mình khi hỏi lão vương về chuyện thân phụ biến dạng, như vậy sẽ nổi danh với mọi người, Telemachos vận dụng can đảm đưa mắt nhìn, hăng hái đáp lời: “Bẩm lão vương Nestor, quý tử Neleus, vinh quang chói lọi của người Achaian, lão vương hỏi ngô bối từ đâu tới, xin thưa. Ngô bối từ Ithaka dưới chân núi Neion. Ra đi ngô bối lo chuyện riêng, không phải việc công. Tiện nhân tìm kiếm khắp nơi dò la tin tức thân phụ cao cả, Odysseus đằng đẵng gian truân, người ta nói, chiến đấu cùng lão vương bao năm về trước, dùng mưu kế chiếm đoạt thành Troa. Ngô bối hay chuyện mọi người tham dự cuộc chiến. Ngô bối biết nơi từng người gục chết thảm thương. Nhưng ngô bối không rõ Odysseus chết thế nào, hoàn toàn bí mật, Chúa tể giữ kín như bưng. Không ai kể cho hay ông chết bao giờ, nạn nhân bộ lạc thù nghịch trên đất liền, hay chìm nghỉm dưới sóng đại dương bao la. Vì thế tiện nhân tới đây nắm đầu gối van xin, hy vọng lão vương cho biết sự thật về cái chết đáng thương của thân phụ, nếu do ngẫu nhiên chứng kiến tận mắt hoặc nghe người phiêu lưu như ông kể lại. Bởi trên đời nếu có người nào sinh ra là đau khổ, đau khổ hơn hết, người đó là ông. Xin đừng vì thương hại hay mủi lòng đối với tiện nhân mà e ngại nhẹ lời, xin thành thực miêu tả cảnh tượng lão vương mục kích. Tiện nhân khẩn thiết van xin, nếu trước kia Odysseus dũng cảm, thân phụ tiện nhân, suốt năm tháng quân lính Achaian chịu đựng gian khổ trên đất Troad, có bao giờ hứa hẹn với lão vương, sau đó thực hiện lời nói bằng việc làm, bây giờ xin nhớ lại, kể đầy đủ cho tiện nhân hay.”

“Ôi chao, quý hữu,” Nestor mã phu cao niên thốt lời, “quý hữu khiến tâm trí ta nhớ lại gian nan, cực khổ con cái người Achaian kiên cường chịu đựng, vượt biển mù sương cướp phá liên tục bất kể nơi nào Achilleus ra lệnh, giao chiến liên miên quanh tường thành lớn rộng quân vương Priam, nơi biết bao chiến binh can trường bỏ mạng! Aias chiến đấu hăng say gục chết ở đó, Achilleus trút hơi thở cuối cùng ở đó, Patroklos khôn ngoan, ý nhị nhắm mắt lìa đời ở đó, Antilochos quý tử của ta, khôi ngô, lực lưỡng, chạy việt dã vô song, chiến đấu lừng danh cũng nằm ở đó! Và biết bao gian nguy, cơ cực quân lính Achaian can đảm gánh chịu trước thành Troa! Không ai trên trần gian có thể kể lại đầy đủ, đầu đuôi cho quý hữu nghe mọi chuyện thảm thương. Dù lưu lại năm năm, sáu năm vặn hỏi, lắng nghe ta kể nông nỗi cực khổ binh sĩ Achaian anh dũng chịu đựng, trước khi biết hết, trở về quê hương, quý hữu rã rời, mệt lử.

“Chín năm sử dụng quỷ kế hạ thành, song Chúa tể khiến dự định trở thành cực kỳ khó khăn, ngô bối không đạt chiến thắng. Suốt thời gian đó không người nào khả dĩ thi tài với Odysseus mưu lược, thân phụ quý hữu, trong bất kể chiến thuật nào cũng tỏ ra xuất sắc, nếu quả thực quý hữu là quý tử. Bởi thế nhìn quý hữu ta không khỏi ngỡ ngàng. Quý hữu nói năng y hệt thân phụ. Làm sao còn trẻ mà đã sử dụng ngôn từ chẳng khác người sinh ra mình? Thời gian ở hội đồng nhân dân hay hội đồng quân vương, Odysseus và ta không bao giờ có ý kiến đối chọi. Ngô bối dường như chia sẻ cùng ý tưởng, cùng cảm nghĩ, cùng ước muốn. Khăng khít đến độ đồng tâm nhất trí về nhận thức, ngô bối trình bày với hàng quân Argive nhằm đạt kết quả tốt đẹp. Nhưng sau khi hạ thành Troa ngất ngưởng, ngô bối xuống thuyền hồi hương, thần linh phân tán hạm đội, Chúa tể trù tính cuộc trở về sẽ cực khổ, gian truân, bởi đồng đội ngô bối cư xử không đúng cách, không thành thật! Nhiều người gục chết thảm thương, vì trinh thần mắt xanh lam lục, ái nữ thần linh siêu phàm, biểu lộ phẫn nộ khủng khiếp. Nữ thần gieo hục hặc khiến hai công tử Atreus cãi lộn. Hành động theo cảm tính không thèm để ý thực tế và lẽ phải, hai người hạ lệnh toàn quân tập hợp lúc hoàng hôn, để khi tới là binh sĩ say mềm, cùng lúc giải thích cho họ hay lý do tập họp. Phần riêng Menelaos khuyến khích binh sĩ Achaian đừng nghĩ gì mà chỉ nghĩ tới vượt biển trở về quê hương xa xôi. Agamemnon dự định khác hẳn. Nguyên soái muốn họ ở lại làm lễ bách sinh dâng Athena, hy vọng nữ thần nguôi giận. Ngớ ngẩn đáng thương! Nguyên soái không nghĩ nữ thần sẽ bỏ ngoài tai. Vì dễ gì bỗng dưng lay chuyển ý định thần linh bất tử. Trong khi hai người đứng đó, lời qua tiếng lại gay gắt, quân lính xà-cạp gọn gàng, ý kiến cũng phân chia khác biệt, la ó ầm ĩ, hội nghị tan vỡ. Đêm đó nằm dài chờ giấc, đầu óc căng thẳng, ngô bối nung nấu ý nghĩ đen tối chống đối lẫn nhau, bởi Chúa tể đã sửa soạn tìm cách phang đòn chí tử! Sáng sớm nửa số binh sĩ đẩy thuyền xuống biển sóng im gió lặng, đem cả chiến phẩm lẫn phụ nữ thắt lưng thon thả bắt làm nô lệ lên boong. Nửa số còn lại đứng trên bờ, nhất định ở lại cùng nguyên soái Agamemnon. Ngô bối xuống thuyền ra khơi.”

“Thuyền đi nhanh nhờ có thần linh giữ sóng im lặng trên biển thẳm bao la. Chẳng bao lâu tới đảo Tenedos, hăm hở trở về, ngô bối sát sinh dâng thần linh. Nhưng lòng dạ trơ trơ, không muốn ngô bối trở về, Chúa tể lại nhẫn tâm gây bất hòa khủng khiếp. Bởi thế một đội lái vòng quay thuyền mũi cong trở lại thành Troa. Nhóm này là đồng đội theo lệnh Odysseus, quân vương mưu trí, linh hoạt, tâm đầu ý hợp với Agamemnon, công tử Atreus. Trái lại, thầm hiểu ý định ghê tởm của thần linh, ta lái thuyền tháo chạy cùng đồng đội. Công tử háo chiến của Tydeus cùng đồng đội hành động tương tự. Sau đó Menelaos tóc vàng cũng làm theo. Tới đảo Lesbos, Menelaos đuổi kịp. Lúc này ngô bối phân vân suy tính hải trình dài dặc, tiến lên phía trên đảo Chios bờ biển lởm chởm, băng qua Psyra, giữ phía trái đảo này, hay đi xuống phía dưới đảo Chios, men theo dãy núi Mimas đỉnh cao lộng gió. Ngô bối cầu xin điềm triệu, thần linh báo hiệu ngô bối nên cắt ngang mặt biển trực chỉ đảo Euboia ra khỏi vùng nguy hiểm khôn lường càng nhanh càng tốt. Hú rít ầm ầm gió bắt đầu thổi mạnh, thuyền lao vun vút trên hải lộ cơ man là cá, đến đêm tới mũi Geraistos. Sau hải trình mệt mỏi, vượt sóng nước mênh mông, ngô bối đặt vô số đùi bò lên bàn thờ làm lễ dâng Poseidon.”

“Đến ngày thứ tư đồng đội của Diomedes, công tử Tydeus, luyện ngựa tài tình, mới cắm thuyền hạ neo cập bến ở Argos. Phần riêng ta tiếp tục nhắm hướng Pylos, thần linh thôi thúc gió thổi như điên như cuồng từ lúc ra đi. Bởi thế, con yêu thương ơi, ta trở về không chút tin tức đồng hành bỏ lại đằng sau, chẳng biết ai còn, ai mất. Dù vậy tin tức ta biết trong lúc ngồi đây ngôi nhà tĩnh mịch con sẽ biết, và con nên biết, ta sẽ kể đầy đủ, không che đậy, không giấu giếm. Người ta kể dưới quyền chỉ huy quý tử anh hùng của Achilleus lừng danh binh sĩ Myrmidon thương giáo lành nghề trở về an toàn. Philoktetes công tử lỗi lạc của Poias cũng buồm xuôi gió thuận. Idomeneus đem hết đồng đội về đảo Krete, số người sống sót sau cuộc chiến biển cả không nuốt mất người nào. Còn Agamemnon, dẫu sống ở xa chắc hẳn quý hữu cũng nghe, vừa mới trở về gục chết, nạn nhân đáng thương Aigisthos âm mưu sát hại. Nhưng toan tính tàn bạo đền trả rất ư thảm khốc! Sự thể cho thấy khi bố nằm xuống điều may mắn là con còn sống! Vì con sẽ trả thù kẻ giết bố, Aigisthos xảo quyệt đã hạ sát thân phụ lừng danh. Bởi thế con ơi, quý hữu thân thương, vì ta thấy con là thanh niên cường tráng, khôi ngô, hãy dũng cảm, nếu muốn thế hệ mai sau hết lời ca ngợi!”

Telemachos dáng vẻ thận trọng đỡ lời: “Thưa lão vương Nestor, quý tử Neleus, vinh quang chói lọi của người Achaian, như vậy là báo thù! Tên tuổi người đó sẽ vang dội khắp đất Achaia, thế hệ mai sau hết lời ca ngợi. Ôi, ước chi thần linh phú cho sức mạnh tương tự để trả thù tội ác ghê tởm đám cầu hôn gây nên, thái độ cấc lấc, cung cách ngang tàng nhằm hãm hại tiện nhân. Tiếc thay thần linh không dành cho tiện nhân và thân phụ may mắn như thế. Vì vậy tiện nhân chỉ biết chịu đựng đến cùng.”

“Quý hữu,” Nestor mã phu cao niên tiếp lời, “nhận xét của quý hữu khiến ta sực nhớ, người ta kể chẳng hề mời thế mà lũ cầu hôn cứ kéo tới, không những đòi lấy thân mẫu mà còn phá hại gia cư, âm mưu sát hại quý hữu. Nói ta hay, quý hữu cúi đầu chấp nhận tai ách, hay theo tiếng nói thần linh dân gian nghiêng lòng ghét bỏ quý hữu? Ai hay ngày nào đó Odysseus sẽ trở về, có lẽ một mình, hoặc cùng đồng đội, bắt đám cầu hôn đền tội vì hung bạo, xấc xược? Lòng riêng ta cầu mong trinh thần mắt xanh lam lục sẽ biểu lộ quan tâm thương yêu quý hữu như đã dành cho thân phụ lừng danh suốt cuộc chiến cam go trên đất Troad, nơi binh sĩ Achaian gánh chịu nhọc nhằn, cực khổ. Bởi bình sinh ta chưa hề thấy thần linh nào biểu lộ thương yêu thế nhân như Pallas Athena đối với Odysseus. Ôi, ước gì nữ thần cũng yêu thương, chăm sóc quý hữu như thế, nếu vậy đám người cố ý ve vãn sẽ thôi ve vãn, nhất định cầu hôn sẽ ngừng tính chuyện trăm năm với thân mẫu thân thương!”

“Lão vương khả kính,” Telemachos dáng vẻ thận trọng nhìn rồi tiếp lời, “tiện nhân không hy vọng những gì lão vương đề cập sẽ trở thành sự thật. Điều lão vương nói là bất khả. Lão vương khiến tiện nhân ngỡ ngàng. Tiện nhân không bao giờ hy vọng điều đó xảy ra, dù thần linh muốn thế.”

“Ô, Telemachos,” nữ thần mắt xanh lam lục chen lời, “hiền điệt nói gì vậy? Nếu muốn thần linh vẫn có thể mang bất kể người nào trở về an toàn dẫu cách xa đến mấy. Phần riêng ta thà trải qua trăm cay ngàn đắng rồi trở về nhìn ngày tươi đẹp hơn là quay về mái nhà êm ấm chết như Agamemnon, phu nhân và Aigisthos xảo trá dụ lừa! Theo lẽ tự nhiên con người đều chết. Dù có yêu thương thần linh cũng không cứu nổi thế nhân khi Tử Thần ghê rợn dang tay khiếp đảm nắm cổ mang đi.”

“Bá phụ Mentor,” Telemachos thận trọng nhìn rồi đáp, “ngô bối ngừng nói chuyện đau lòng dẫu buồn da diết. Thân phụ tiểu điệt sẽ không bao giờ trở về. Chắc hẳn thần linh bất tử đã đưa vào đường đen tối dẫn đến quê hương Tử Thần. Nhưng vừa chợt nghĩ tiểu điệt muốn hỏi lão vương điều nữa, bởi về nhận thức, suy tư, khả năng giải quyết vấn đề thâm hậu, vượt xa mọi người. Người ta kể lão vương là quân vương trị vì ba thế hệ, mỗi lần nhìn tiểu điệt thấy hình như đang nhìn đấng bất tử. Thưa lão vương Nestor, công tử Neleus, xin cho tiện nhân hay sự thật. Quân vương oai phong, lẫm liệt Agamemnon công tử Atreus chết như thế nào? Menelaos lúc đó ở đâu? Bằng mưu kế hiểm độc ra sao Aigisthos xảo trá hạ sát người can đảm hơn y gấp bội? Menelaos không ở Argos mà lang thang xứ người? Phải chăng vì thế Aigisthos cả gan thực hiện ý đồ?”

‘Con ơi,’ Nestor mã phu cao niên dằn từng lời, ‘ta sẽ kể con hay đầu đuôi sự thật. Tự mình con có thể tưởng tượng chuyện gì sẽ xảy ra nếu bào đệ Agamemnon, Menelaos tóc vàng rời đất Troad trở về thấy Aigisthos ở trong cung điện. Y sẽ chết không chỗ chôn! Quăng thây qua tường thành ra ngoài cánh đồng y sẽ làm mồi cho chó cùng chim, phụ nữ Achaia không buồn nhỏ lệ xót thương. Tội ác y gây ra lớn lắm! Trong khi ngô bối bao vây thành Troa, hùng hục thực hiện chiến công anh hùng, sống nhàn rỗi giữa lòng Argos, nơi ngựa tung tăng gặm cỏ, suốt ngày y tỉ tê, ve vãn, quyến rũ phu nhân Agamemnon. Mới đầu vì bản tính chân thật nên khước từ tình yêu tội lỗi Klytaimestra vương giả không buồn để ý hành vi nhơ nhuốc. Hơn thế, bên cạnh công nương lại có thi sĩ ca công khi rời nhà tới thành Troa Agamemnon dặn dò phải trông nom, đỡ đần. Nhưng khi định mệnh giăng bẫy, thần linh xui khiến, công nương xiêu lòng, Aigisthos đưa thi sĩ ca công sang đảo hẻo lánh làm mồi cho chim, cùng lúc đem công nương về nhà, hai bên tâm đầu ý hợp, yêu đương y muốn, tình tứ nàng ưng. Việc làm táo bạo hoàn tất, y chất đùi bò lên bàn thờ hào quang óng ánh, treo trên tường đền thờ vô số cúng vật, lụa mỏng mịn, vàng óng ả, tạ ơn thần linh vì đã thành công ngoài dự tưởng. Rời thành Troa, vì là thân hữu chí thiết, ta và Menelaos cùng lênh đênh trên biển cả. Nhưng lúc ngô bối tới mũi Sounion thiêng liêng, đúng chỗ Athens nhô ra biển, Phoibos Apollo giương cung bắn mũi tên không gây đau đớn cắt đứt cuộc đời tức thì, hoa tiêu của Menelaos gục chết, tay vẫn cầm bánh lái, thuyền vẫn đè sóng lướt đi, Phrontis công tử Onetor, đà thủ lỗi lạc điều khiển thuyền trong mọi phong ba bão táp. Mặc dù hối hả trở về Menelaos nán lại mai táng đồng đội đúng nghi thức xong xuôi mới lên đường. Menelaos lên thuyền rỗng không vượt biển đen đậm nhắm hướng mũi Maleia dốc đứng. Đúng lúc đó Chúa tể nhìn xa trông rộng dội sấm ngăn chặn hải trình, thả bão gào thét, nổi sóng ngất trời. Đoàn thuyền tách thành hai. Menelaos đưa một nửa vào đảo Krete, tới chỗ người Kydonian sinh sống trên triền sông Iardanos. Cuối vùng Gortys ngoài khơi sương mù bao phủ mặt biển có vách đá dốc thẳm đâm thẳng xuống nước. Gió tây nam đẩy sóng lừng dồn dập về mũi đất hướng tây, gần thành phố Phaistos, không có gì ngăn chặn lưỡi sóng điên cuồng trừ cồn đá nhỏ xíu. Lúc thuyền tới chỗ này, khó khăn, cực nhọc lắm tay chèo mới thoát hiểm, nhưng thuyền đâm vào đá vỡ tan, vì biển cả nổi sóng kinh hoàng. Năm thuyền mũi xanh đậm còn lại gió thổi, sóng đẩy xuống Ai-cập. Phiêu bạt trên đất dân nói tiếng khác lạ, Menelaos làm giàu, vơ vét vàng, thu mua hàng hóa. Thời gian đó ở nhà Aigisthos dự tính ý đồ xấu xa. Giết Agamemnon xong kẻ tiếm quyền lên ngôi cai trị Mycenae nổi tiếng nhiều vàng, đè đầu cưỡi cổ dân chúng bảy năm ròng rã. Đến năm thứ tám bất hạnh xảy ra khi Orestes xuất hiện. Từ Athens trở về thanh niên đâm chết Aigisthos đã hạ sát thân phụ vương giả. Chôn cất thân mẫu bỉ ổi và Aigisthos đê tiện xong xuôi sau đám tang Orestes tổ chức tiệc mời bằng hữu. Cùng ngày Menelaos lớn tiếng hô chiến đấu mang về biết bao vàng bạc, châu báu chất đầy kho chứa.

“Hãy thận trọng, quý hữu! Đừng đi quá xa, đừng rời nhà quá lâu. Và cũng đừng để của cải không canh gác, trông nom nơi nhan nhản côn đồ cấc lấc, vì chúng sẽ ăn hết, ngốn sạch, chia chác những gì quý hữu sở đắc, như vậy cuộc ra đi trở thành vô ích. Ta khuyên quý hữu dù thế nào cũng tới thăm Menelaos. Bởi Menelaos, người cuối cùng, vừa trở về từ miền xa xôi, xa xôi đến độ chẳng ai hy vọng trở về, gió thổi tan tác, phiêu bạt trên vùng biển quá ư bao la, rất đỗi nguy hiểm nên cả năm chim cũng không dang cánh bay qua. Bởi thế lấy thuyền cùng tay chèo ra đi bây giờ. Nếu muốn theo đường bộ, ta sẵn sàng trao ngựa và xe tùy nghi sử dụng. Con ta cũng sẵn lòng đi cùng tới tận Lakedaimon thơ mộng, nơi Menelaos tóc vàng cư ngụ. Thân chinh diện kiến nài nỉ, nếu muốn Menelaos cho hay sự thật. Mặc dù rất ư kín đáo, Menelaos sẽ không trả lời.”

Lúc Nestor ngừng kể, mặt trời đã lặn, hoàng hôn buông từ từ. Nữ thần mắt xanh lam lục Athena cất tiếng: “Lão vương khả kính, chuyện kể nghe thật ý nghĩa. Nhưng thôi, bây giờ xin bảo gia nhân cắt lưỡi tế sinh, pha vang để ngô bối rẩy rượu cúng Poseidon và thần linh bất tử, sau đó tính chuyện ngủ nghê, kể cũng muộn rồi, ánh sáng tàn dần, bóng tối phủ buông. Chẳng nên ngồi lâu, ngay cả dự tiệc dâng thần linh, ngô bối phải rời bàn ra về.”

Ái nữ Chúa tể vừa dứt lời, mọi người liền làm theo. Lệnh sứ lấy nước mọi người rửa tay. Gia nhân trẻ tuổi pha vang đầy bình, sau khi rót vài giọt khai vị vào mỗi cúp, đi vòng mời mọi người thưởng thức. Bỏ lưỡi tế sinh vào lửa, mọi người đứng dậy rẩy rượu làm lễ. Xong xuôi mọi người uống thỏa thuê. Đúng lúc đó, vẻ mặt rạng rỡ, Athena và Telemachos ngỏ lời cáo lui ra thuyền rỗng không. Nhưng Nestor vừa chặn bước vừa lớn tiếng: “Xin Chúa tể và thần linh bất tử trợ giúp khỏi gặp cảnh khó coi! Quý hữu muốn từ biệt ta trở lại thuyền? Quý hữu nghĩ ta nghèo khổ, đáng thương, tệ xá xơ xác, tiều tụy, không chăn, không mền để bản thân và quý hữu phủ đắp ngon giấc qua đêm! Không! Không! Ta có mền, ta có nệm êm ấm. Ta nhất định chừng nào còn sống không để công tử thân hữu, quý tử Odysseus nằm ngủ trên boong, và nhất quyết sau khi ta qua đời bầy con trông nom trang viên vẫn tiếp đãi khách lạ tới cổng nhà mình!”

“Lão vương quý mến, lời ngỏ ý nhị, tuyệt vời,” nữ thần mắt xanh lam lục đỡ lời, “vì thế Telemachos nên hoan hỉ đón nhận. Công tử sẽ đi cùng lão vương sau đó đón giấc trong cung điện. Tiện nhân trở lại thuyền đen cho tay chèo yên chí cùng lúc chỉ thị công việc phải làm. Bởi trong bọn tiện nhân là người lớn tuổi; số còn lại đều là thanh niên, do tình bằng hữu ra đi, phần lớn cùng tuổi Telemachos quả cảm. Đêm nay cho phép tiện nhân quay về ngủ trên thuyền màu đen. Rạng đông sáng mai tiện nhân lên đường đi gặp người Kaukon lì lợm, họ nợ món nợ từ lâu, số lượng lớn chứ không nhỏ. Nhưng vì Telemachos là khách quý tới nhà, nên chi rất mong lão vương cho xe, cấp ngựa chân cứng vó mạnh phi nhanh và để quý tử cùng lên đường.”

Dứt lời Athena mắt xanh lam lục biến dạng thành ưng biển bay đi. Mọi người sững sờ. Lão vương ngơ ngác nhìn theo vừa nắm tay Telemachos vừa ngỏ lời: “Quý hữu, ta hy vọng quý hữu sẽ không nhút nhát, nhu nhược; quý hữu còn trẻ, song bây giờ đã có thần linh đi cùng bao che. Trong số thần linh cư ngụ trên núi Olympos, thần linh này đúng là ái nữ Chúa tể, Tritogenia khả kính, luôn luôn có cảm tình với người Argive và thân phụ dũng cảm. Hỡi nữ thần, xin khoan dung vui lòng ban danh thơm cho lão phu, bầy con cùng tiện nội khả ái! Đổi lại lão phu sẽ hạ bê tơ một tuổi, trán rộng, chưa thuần, chửa đóng ách. Lão phu sẽ làm lễ tế sinh dâng nữ thần cùng cặp sừng vàng óng.”

Lão vương cầu xin như thế, Pallas Athena nghe thấy. Dứt lời lão vương về tư thất nguy nga, con trai, con rể theo sau. Tới hoàng cung lộng lẫy tất cả lần lượt ngồi vào ghế dài, ghế bành. Trong lúc mọi người đi vào, muốn khoản đãi tất cả, lão vương ra lệnh pha vang dịu ngọt vào cúp, lấy từ bình quản gia giữ cẩn thận suốt mười một năm bây giờ mới mở nắp, tháo dây, khui nút. Pha xong rót ra một chút, lão vương lầm rầm khấn vái, trịnh trọng kính dâng Athena, ái nữ Chúa tể mang khiên thần. Rẩy rượu lễ xong mọi người uống thỏa thích, sau đó ai nấy về nhà nghỉ đêm. Phần mình lão vương thu xếp để quý tử Odysseus, Telemachos ngủ tại tiền sảnh, giường gỗ cột dây kê dưới trụ quan cao rộng tiếng dội lao xao, không xa Peisistratos, tay thương lỗi lạc, thủ lĩnh chiến binh can trường, con út trong nhà chưa lấy vợ. Lão vương về phòng riêng phía sau ngôi nhà đồ sộ, hoàng hậu hiền thê đã sửa soạn giường chiếu nghỉ ngơi.

Rạng Đông non trẻ, ngón tay ửng hồng vừa xuất hiện, Nestor mã phu cao niên dậy giường. Lão vương ra ngoài ngồi xuống ghế đá nhẵn thín, trắng bong, bóng lộn kê trước ngọ môn cao ngất. Chỗ này là chỗ ngày trước Neleus, thân phụ thường ngồi chủ trì hội nghị ban phát ý kiến thâm thúy chẳng kém thần linh. Nhưng sau đó qua đời, khi Tử Thần tới mang đi, rời bỏ ngai vàng, cố vương xuống âm phủ trình diện Diêm Vương. Bởi vậy bây giờ đến lượt Nestor thay thế, quyền trượng trong tay trị vì bảo vệ Achaia. Mấy con rời phòng ra đứng xung quanh. Đầu tiên Echephron, Stratios, tiếp theo Perseus, Aretos, rồi đến Thrasymedes lực lưỡng. Peisistratos dũng cảm sau cùng và là người thứ sáu.Telemachos chững chạc tới ngồi bên cạnh. Đúng lúc đó lão vương cất tiếng: “Nhanh lên, các con yêu quý, thực hiện điều ta mong muốn để tạ ơn Athena, vì trong hàng thần linh, đến trước tất cả, nữ thần thân chinh tham dự yến tiệc linh đình ngô bối dâng cúng hàng bất tử. Vậy! Một ra đồng cỏ bắt bê tơ để nô bộc chăn bò đem về càng nhanh càng tốt; một xuống thuyền màu đen của Telemachos quả cảm dẫn hết tay chèo về đây trừ hai người để lại trên boong; một đi gọi thợ vàng Laerkes đến mạ cặp sừng bê tơ. Số còn lại ở đây với ta, vào trong nhà bảo gia nhân sửa soạn yến tiệc, đồng thời mang ghế, củi, nước trong vắt.”

Lời vừa dứt tất cả túi bụi chạy việc. Bê tơ từ đồng cỏ mang về; tay chèo gan dạ của Telemachos dũng cảm từ thuyền vững chắc kéo tới; thợ kim hoàn đến mang theo đồ nghề, dụng cụ bằng đồng: đe, búa, kìm tinh xảo sử dụng khi gia công; Athena cũng tới nhận tế sinh. Lão vương đưa vàng, sau khi rát mỏng, nện khe khẽ, dát cẩn thận, thợ kim hoàn mạ kín cặp sừng, trang trí ngoạn mục để nhìn là nữ thần bằng lòng vừa ý. Stratios và Echephron nắm sừng bê tơ dẫn ra. Từ phòng chứa đồ Aretos bước tới, tay phải cầm chậu chạm hoa đựng nước phép, tay trái xách rổ đựng lúa mạch. Nắm chặt chiếc rìu sắc lưỡi, thân hình vạm vỡ, dáng vẻ hung hăng, Thrasymedes đứng chờ đập sọ quật ngã tế sinh. Perseus nâng chậu hứng máu. Nestor làm lễ, rẩy nước phép, rắc hạt lúa, khấn vái khá lâu, khẩn khoản cầu xin Athena. Ném túm lông bứt khỏi đầu tế sinh vứt vào lửa lão vương ê a. Cầu xin, rắc lúa xong xuôi, công tử lão vương, Thrasymedes dáng vẻ hăm he bước tới vung cao chém mạnh. Lưỡi rìu chặt đứt gân cổ, bê tơ đuối sức quỵ từ từ. Vừa nom thấy con gái, con dâu, vợ yêu quý Eurydike, gái đầu lòng Klymenos rú kêu truy niệm. Nâng đầu bê tơ khỏi mặt đất, con trai, con rể nắm chặt, thủ lĩnh chiến binh Peisistratos cứa cổ. Máu đậm đổ ra, sức sống rời bỏ thân xác bê tơ. Mấy thanh niên nhanh tay phanh thân thể, cắt đùi theo cách thông thường, lấy mỡ bao kín, đắp thịt còn máu lên trên. Lão vương khả kính đem nướng trên dàn củi, rẩy vang đỏ lên lửa hồng trong khi thanh niên xúm quanh, tay cầm nĩa năm ngạnh. Lúc đùi đã chín và nội tạng thưởng thức, họ cắt phần còn lại thành miếng nhỏ, cắm vào xiên, cầm tay nướng trên lửa.

Polykaste xinh đẹp, gái út lão vương, quý tử Neleus, bây giờ dẫn Telemachos đi tắm. Tắm xong thoa dầu ô-liu bóng lẫy, nàng mặc cho Telemachos chiếc tu-ních và chiếc áo choàng lộng lẫy để lúc rời phòng tắm đi ra trông bề thế, đường bệ. Telemachos bước tới ngồi bên cạnh lão vương. Lúc thịt nướng đã chín và lấy khỏi xiên, mọi người ngồi xuống thưởng thức; gia nhân phục sức lịch sự túc trực phục dịch, tiếp rượu, tuần tự rót vang đầy cúp bằng vàng. Mọi người ăn uống thoải mái xong xuôi, lão vương mới lên tiếng: ‘Các con chọn cặp ngựa bờm dài thắng vào xe để Telemachos lên đường!’ Vừa nghe bầy con tuân lệnh răm rắp. Chẳng mấy chốc cặp ngựa gân guốc đóng ách vào xe, quản gia chất bao bột mì, bình rượu vang cùng thức ăn cao lương mỹ vị quân vương thần linh bao che thường dùng. Telemachos lên xe ngoạn mục ngồi vào chỗ, công tử Nestor, Peisistratos thủ lĩnh chiến binh ngồi bên cạnh, tay cầm cương, tay giơ roi quất nhẹ thúc ngựa tung vó. Hăng hái phi ra cánh đồng, cặp ngựa giã từ thành phố Pylos nhà cửa cao ngất, suốt ngày ách nhô lên, tụt xuống trên cần cổ.

Mặt trời lặn, đường xá tối om. Tới Pherai hai người đánh xe vào nhà Diokles, con trai Ortilochos, cháu nội Alpheios. Nghỉ đêm ở đây, hai người còn đón nhận phẩm vật chủ nhân hiếu khách trao tặng. Rạng Đông non trẻ ngón tay ửng hồng vừa xuất hiện, hai người lại đóng ách cặp ngựa, lên xe màu sắc rực rỡ lái qua ngọ môn và trụ quan tiếng dội lao xao. Nghe roi vun vút cặp ngựa hăng hái phóng như bay. Ra đồng lúa bát ngát, mênh mông hai người hối hả phi nhanh, cặp ngựa ráng sức rút ngắn đường trường tới lúc mặt trời lặn, đường xá tối om.