ái chảo gang được cọ rửa sạch bóng. Bếp bắc ở ngoài rừng sau nhà. Nấu cao hổ không được đặt bếp trong nhà. Xương con hổ được lọc xong, chắp lại đúng hình nó, không thiếu một đốt. Bấy giờ mới bắt đầu công việc: Chuốt sạch từng lóng, rồi bóp rượu ngâm gừng, cọ bóng từng khớp, sau cùng là cưa thành các đoạn ngắn nửa gang tay, chẻ nhỏ rồi mới cho vào chảo, đổ nước, nấu.

Củi lấy ở rừng thông. Nước từng ống ở suối vác lên. Nước thứ nhất gạn ra lại tới nước thứ hai. Cái chảo sôi ục ục đều đều ngày đêm.

Bây giờ cũng là lúc thời tiết chuyển sang xuân. Vụ làm ăn của những làng Mông trên núi cao đã bắt đầu. Gió nam hầy hẩy. Theo gió, những con én ngực trắng như bôi vôi bay về, chấp chới trên mỗi đầu hồi căn nhà, gợi nhớ cảnh Cam Đồng quê Tiển. Và như đã hẹn hò, chẳng biết đến đơn sai, mười đêm như cả mười, cứ quãng mười giờ khuya là ông trời sầm sập trút nước. Nên chỉ mấy ngày qua, nhìn sang tràn ruộng bậc thang khoanh khoanh ôm mom đồi bên Dì Thầu Ván, đã thấy nước lênh láng, õng ãnh sáng, như những mặt kính lát. Đồng loạt thức dậy rồi tất cả các mảnh ruộng, sau giấc ngủ đông dài dặc, trong bóng người bóng trâu hì hà hì hụi từ những sáng tinh mơ. Cảnh làm ăn càng nhộn nhịp vui vẻ vì cũng là lúc nấm nảy mũ ở những vạt rừng dẻ trên cao, măng đâm ngọn ở mảng rừng vầu dưới thấp. Bọn các cô gái đi trồng lanh, rẽ vào rừng nhặt nấm, bẻ măng, chiều chiều trở về, ngồi trên các mô đá ở bãi cỏ ngựa, vừa chải đầu vừa nghe tiếng sáo đục trầm văng vẳng như từ trên trời cao thả xuống.

Pừ lê lê. Pừ từ từ

Em là con gái Mông xinh

Bước chân em thoăn thoắt như chim gùa trên cành

Em đi tìm dòng suối trong

Tắm sạch cho em từ làn da tới cõi lòng

Pừ lê lê. Pừ từ từ...

Ôi, tiếng sáo Mông! Khang khác vì tiếng trầm tiếng đục lẫn tiếng trong. Nhưng mà sao gợi nhớ quá thế tiếng sáo Tiển thổi ở những ngày đã xa, khi đó Tiển còn như một em nhỏ nơi làng quê, chưa là một chiến sĩ liên lạc trẻ tuổi như bây giờ! Tiển vì lẽ đó, chưa thể rời Ngài Thầu trở về Hoàng Liên ngay được. Việc còn dang dở. Mối bất hòa giữa hai họ Thào và họ Vàng còn đó. Mấy ngày liền Tiển sang Dì Thầu Ván thăm và trò chuyện với anh Vàng Xuấn và bà con bên đó. Vào ngày thứ bảy, chảo cao nấu sắp xong Tiển mới từ thôn người họ Vàng trở về Ngải Phong Chồ.

Chiều ấy, ngồi quanh chảo cao là Câu, hai người anh trai và mấy cụ già tóc búi thành cuộn sau gáy. Câu vừa đi cày về. Quần xắn tới đầu gối. Áo lấm chấm bùn. Nét ngỡ ngàng vẫn chưa phôi pha trên gương mặt gầy gầy tái tái của Câu. Thấy Tiển bước vào lều, mọi người nghển lên, mấp máy môi, khe khẽ chào trịnh trọng.

Xoa hai bàn tay trên đống than cời ra ở rìa chảo, Tiển xuýt xoa:

- Chà! Vừa đi xem cái nương thuốc phiện của Thào A Đủa về. Sao nó rộng thế!

Một người anh trai Câu gật đầu:

- Bằng một con ngựa chạy mệt đấy!

- Sức đâu mà ông ấy làm được?

- Sức người Ngải Phong Chồ chứ sức nào của ông ấy! Một vụ, một người dân mười ngày cho ông ấy sức làm đấy.

- Người họ Vàng bên Dì Thầu Ván có phải làm không?

- Có chứ.

Câu ngồi lặng, không nói gì. Ngoài lều có tiếng chân bước rạp rạp trên cỏ. Tiển nhìn ra, gọi to:

- Anh Vàng Xuấn! Anh Vàng Xuấn!

Vàng Xuấn đứng ở cửa lều, túi vải phình căng đeo ở bên sườn.

- Vào chơi đi! - Câu quay ra, lúng búng.

Vàng Xuấn khom lưng, cúi đầu, chui vào lều, vui vẻ:

- Đi lên núi Thiên Sơn, hái được ít chè, sao rồi, sang biếu bên này uống cho vui.

Vàng Xuấn đặt bọc chè gói trong tàu lá cọ non xuống cạnh Câu. Những người đang ngồi quanh bếp nhôn nhao ngấp nghển ngó nhìn bọc chè.

- Thiên Sơn còn gọi là núi Ma hả? Sao mà bạo thế! Dám lên cả núi Ma kia à, người họ Vàng?

- Đúng tên chữ gọi là Thiên Sơn. Cao lắm! Gần đỉnh Phan Xi Păng kia. Mà rét lắm. Lên đến đấy phải qua đoạn rừng rêu toàn rêu là rêu. Cao nữa, thì đến đoạn đất trời trống không. Ở đấy, có cây chè cổ gốc to bằng bắp chân người mà lùn tì. Đi nữa thì gặp gió ào ào như bão. Chả còn biết đâu là đâu nữa. Người cứ như mê đi. Nhìn đâu cũng thấy hình bóng thiên binh thiên tướng và ma quỷ! Chậc! Thì cái bụng nó thèm, nó bắt cái chân mình phải giẫm lên sợ hãi mà đi thôi!

Túp lều chộn rộn mấy tiếng cười. Tiếng cười che lấp chút ngượng ngùng của người họ Thào. Người họ Vàng là thế đấy ư? Vác trả con hổ, nay lại lên tận núi Ma lấy lá chè về sao cẩn thận rồi đem cho! Một vốc cũng là tình. Cái tình không gì đo được. Câu ngồi lấp sau cái ống nước dựng ở cột lều. Hai con mắt vàng ệnh đăm đăm. Hàng mày rậm giật giật.

Vàng Xuấn buông hai ống tay áo, ngồi xuống cái ghế mây, đón chén trà từ tay một người anh trai Câu, quay mặt mời từng người một, rồi nhấp một hụm, khà một tiếng và ôm chén trà trong đôi bàn tay dày:

- Thưa các bác, thưa đồng chí Trần Văn Tiển, đại diện Việt Minh huyện. Hôm nay, người họ Vàng tôi bên Dì Thầu Ván sang đây. Để xin phép nói mấy lời nếu được bên Ngải Phong Chồ bằng lòng thì lòng người họ Vàng vui hơn con chim hót. Dạ... Lời đó là thế này. Bây giờ bắt đầu vào mùa làm ăn rồi. Dì Thầu Ván bên họ Vàng có nhiều ruộng, muốn mời bên này sang cùng làm cùng ăn...

Ôi chao! Chuyện gì mà lạ. Người họ Vàng muốn chia ruộng cho người họ Thào cùng làm ăn. Nghe mà tưởng cái tai minh nghe nhim. Vì xưa nay làm gì có chuyện đó. Một người anh Câu khịt khịt mũi, chớp chớp mắt. Mấy cụ già nhìn Xuấn, vẻ khó hiểu. Câu nhìn Tiển như dò hỏi.

Mắt Tiển lấp láy hai chấm sáng:

- Phải đấy! - Tiển reo. - Người nghèo ta không thương nhau thì đợi ai thương nữa nhỉ!

Nghe Tiển nói, Vảng Xuấn đang cười cười, tự nhiên đuôi mắt ép ra hai giọt lệ.

Đời Vàng Xuấn khổ như cái que đuổi lợn, như cái máng lợn ăn đã cũ, lăn lóc chỗ này chỗ kia. Lớn lên, óc biết nghĩ đã thấy mình đi ở cho nhà Thào A Đủa bên Ngải Phong Chồ. Đủa có hơn trăm con bò, Xuấn một mình chăn dắt. Hổ về ăn thịt bò. Sói đái xuống cỏ làm mờ mắt bò rồi nhảy lên lưng cắn chết bò, móc ruột bò ăn. Trăm tội đổ lên đầu Xuấn. Xuấn bị đánh một chợ mấy lần không nhớ. Roi sợ da thịt Xuẩn. Gai sợ chân Xuấn. Xuấn chịu được cái đau, cái đói, cái rét. Nhưng thằng Đủa mỗi lần đánh lại rủa: Cái họ Vàng nhà mày là cứt hổ. Họ Vàng nhà mày Không đáng làm phân bón cho cây thuốc phiện của tao, thì Xuấn không chịu được. Xuấn bỏ nhà Thào A Đủa, về Dì Thầu Ván, không ruộng nương, đi đào rễ cây pơ mu mang ra Phong Sa bán cho lái buôn cất dầu. Mối thù Thào A Đủa, thù dòng họ Thào còn chôn mãi trong lòng. Gặp Tố ở rừng pơ mu, dạo ấy Tố bí mật về tìm hiểu tình hình ở đây, liền đi theo, nhưng theo cách mạng làm xã đội trưởng rồi, cái thù họ Thào tuy đã được nguôi ngoai mà đâu đã được giải tỏa hoàn toàn!

Cho đến mấy hôm nay gặp Tiển, thì lòng thù còn bợn cợn đã thấy có thêm phần thanh thoát. Không! Xuấn sẽ không mang cái thù ấy trong lòng nữa. Thằng Đủa là thằng Đủa. Họ Thào là họ Thào. Nhưng làm thế nào bây giờ để gỡ được cuộn lanh rối? Tất nhiên như thế là chịu hạ mình trước. Nhưng đã là xã đội trưởng, là người cách mạng, được anh Tố tin tưởng giao phó trách nhiệm, đã vác trả con hổ còn được, sao không thế vì lẽ lớn, như Tiển vì thù thằng giặc, mà chịu khổ muôn phần?

Chớp chớp mắt, Xuấn cố giữ giọng cho ngay ngắn:

- Thưa các bác người họ Thào...

Chỉ được mấy tiếng như thế, Xuấn không nói tiếp được nữa, hai con mắt nhíu lại rưng rưng chực khóc òa. Tiển ngẩng lên, nhìn mọi người, rành rẽ:

- Thưa các anh các bác. Tôi là người nhỏ tuổi nhất ở đây. Vậy tôi xin phép được nói thế này. Anh Vàng Xuẩn đại diện người Dì Thầu Ván đã có lời tốt lời đẹp như thế thì ta cũng nên nghĩ tới và làm điều tốt điều đẹp cho nhau. Ta đừng để kẻ xấu nó lấy gai đâm lòng ta rồi lại bảo bạn ta đâm. Tiện đây cũng xin hỏi các anh các bác, có phải người Mồng ta đã có cầu: “Một tay vỗ không vang. Nhiều người vỗ tay tiếng mới vang to. Chị em đông, tiện bàn bạc, tiện xe lanh?”

Mặt Câu từ lúc Vàng Xuấn tới cứ lấp ló như ẩn như hiện. Lúc này, vừa nghe Tiển nói xong, bỗng nhiên Câu vùng đứng dậy. Mặc Tiển gọi một tiếng, Câu vẫn dún chân chạy vụt ra ngoài.

Câu lao hầm hập xuống dốc. Câu nhảy xuống bờ một mảnh ruộng bậc thang. Câu lăn lông lốc trên mặt ruộng. Mình mẩy Cầu đau nhức lấm lem. Mặc! Câu muốn người mình vỡ tan ra thành cả trăm mảnh. Cho tan tành ra cả khối uất tức, ân hận đã tích tụ từ bao lâu nay trong mình!

Câu khuỵu chân, gục ở bờ ruộng. Tiển chạy tới:

- Thào Câu! Thào Câu! Sao lại thế?

Câu ôm đầu, gục mặt xuống bờ ruộng, rưng rức:

- Mặc tôi! Mặc tôi! Cho tôi chết đi, anh Tiển ân nhân của tôi à!

- Câu à! Vàng Xuấn nói thế là đúng chứ. Con hổ ác là thằng Đủa, thằng Ngao, thằng đế quốc. Nó muốn giết hết anh em mình. Muốn đánh lại nó, phải nhiều dòng họ, nhiều dân tộc đồng lòng.

Câu ngẩng lên, nước mắt giàn giụa:

- Tôi biết! Tôi biết! Nhưng tôi muốn chết, anh Tiển ơi.

- Sao lại thế?

- Tôi bị thằng Đủa lừa. Có mắt mà tôi mù. Gặp nó ở Phong Sa, nó dặn tôi đốt lửa đón tàu bay của nó. Nó bảo tôi phải tìm cách giết Vàng Xuấn. Anh Tiển ơi! Giờ tôi phải làm thế nào? Thằng Đủa hẹn đầu tháng nó về rồi...