ả lũ luống cuống như gái về nhà chồng. Không, đúng hơn như lũ tân binh quân dịch đang thất kinh dưới sự hò hét của một cán bộ quân trường: Đi thẳng vào phòng. Cấm nhìn ngang liếc dọc. Chập chờn gần hàng rào các anh vệ binh bắn bỏ. Liên hệ linh tinh bắn bỏ...

Vĩnh vừa bước theo anh em vào phòng vừa cố ngoái nhìn kẻ đang hò hét. Hơn một năm xa cách ánh điện, bỗng dưng rơi vào một môi trường có đầy những ngọn điện 200 watts, đôi mắt người ta không vì thế mà được sáng hơn, ngược lại tối hơn, tối sầm là đàng khác. Ánh đèn sáng quá làm Vĩnh chỉ nhìn ra được kẻ hò hét như một quả dưa hấu. Vâng, chỉ nhìn thấy cái trán hói bóng nhẵn của hắn.

Vào tới trong nhà, Vĩnh và đám tù từ Trảng Lớn lên đều hơi ngỡ ngàng và e dè. Sạch và ngăn nắp quá! Quả thế, nếu so với cảnh phòng ngủ cũ trên Trảng Lớn, đây 10 Trảng Lớn chỉ 3 cao lắm là 4. Nền nhà được lau bóng lộng. Kệ để đồ đạc đầu chỗ nằm cũng gọn ghẽ và được đóng chặt vào vách theo một khuôn khổ nhất định. Đặc biệt hơn, trên vách đầu mỗi chỗ nằm đều có dán trên tuổi từng người. Bên dưới bảng tên còn một mảnh giấy kê khai một danh sách gì đó. Vĩnh đứng lại ở một góc phòng, cố nhíu mắt đọc mảnh giấy. Dù sao anh cũng chỉ đọc được một hàng chữ lớn nhất: Hạ Quyết Tâm...

Dọc theo lối đi giữa nhà có những khẩu hiệu được lồng trong khung gỗ hẳn hòi, được treo dưới những đà ngang bằng hai sợi xích sắt nhỏ trông rất trang trọng. Khẩu hiệu buồn nôn nhất mà Vĩnh vừa đọc phải vẫn là khẩu hiệu: Chủ Nghĩa Mác-Lênin Bách Chiến Bách Thắng!

Bốn giờ sáng nhảy xuống khỏi xe, bọn tù Trảng Lớn xếp hàng nháo nhào theo sự thúc hối của bọn cai tù cũ và mới. Trời tối, thêm mệt mỏi, chẳng còn ai nhìn ra ai, mạnh hàng nào đứng hàng đó. Thế rồi sau khi được đếm đủ số trong cuộc bàn giao giữa bọn cai tù cũ mới, những đội hình tù bị cắt tùm lum và được dẫn vào các dãy nhà sáng đèn gần khu tập họp. Vĩnh nhìn quanh 12 đứa vừa bị dồn vào phòng B2. Anh mừng thầm vì nhận thấy có đến mấy khuôn mặt quen thuộc. Ngoài Bính cùng tổ cùng khối cũ còn có cả Hóa và Kim ở khối 3 nữa.

Chưa kịp lên tiếng gọi nhau, quả dưa hấu ban nãy đã lại xuất hiện nơi ngưỡng cửa. Bây giờ Vĩnh đã quen với ánh điện. Anh nhìn kỹ quả dưa hấu ấy. Hắn to con, ăn mặc rất lành lặn, đầu hói láng, mặt chữ điền, đôi mày hơi xếch tạo một nét phi ma cô cũng là ma cạo. Hai tay áo hắn xắn cao, để lộ hai cánh tay rắn chắc có lông đen mướt như tay của một thằng Ấn Độ. Quả dưa hấu cất giọng miền Nam, vừa ồm ồm vừa hung tợn. Vĩnh nghĩ thầm trong bụng: Mẹ kiếp sao Việt cộng lại có thằng to con, trông hung hăng y chang mấy thằng công an chìm thế này?

Nơi ngưỡng cửa quả dưa hấu bắt đầu nói.

- Tôi tự giới thiệu, tôi là Chúc, đội trưởng đội 5. Đội 5 là một trong năm đội của trại 1. Đội 5 xử dụng và trách nhiệm bảo quản năm gian nhà, đánh số từ B1 đến B5. Trước hết, tôi thay mặt Cách mạng lên lớp quán triệt cơ sở với các anh, ở đâu không biết, nhưng đã đến đây các anh phải tuyệt đối chấp hành nội quy quy định của trại và đội này. Mọi sai trái sẽ bị nghiêm trị. Sơ bộ như thế để các anh nắm vững vấn đề. Ngày mai các anh được học nội quy sẽ rõ hơn chi tiết. Trước khi tôi xếp chỗ cho các anh, tôi...

Hắn chưa dứt câu thì một cánh tay mới đến đã vội vã lên tiếng hỏi.

Thưa anh quản giáo...

Tên Chúc trợn mắt ra oai. Hắn gằn giọng.

- Tôi bảo trước để anh đó và các anh khác cùng rõ. Khi tôi chưa nói dứt, cấm ngặt các anh ngắt ngang. Đó là phép lịch sự tối thiểu và cũng là nguyên tắc tôn trọng sự phát biểu của người khác. Lần này tôi bỏ qua, lần sau sẽ nâng cao quan điểm. Hắn ngẫm nghĩ tí chút rồi thấp giọng hơn, hắn nói. Cũng nói trước để các anh rõ luôn thể, tôi không phải là quản giáo, tôi cũng là cải tạo viên, chỉ thay mặt quản giáo.

Nói đoạn tên Chúc đảo mắt một vòng tuồng như đo lường phản ứng của lũ tù mới đến. Vĩnh nhìn Bính, nói khẽ.

- Tiên sư cha nhà nó, suốt lúc đến giờ tao cứ tưởng nó là cháu bác Hồ!

Đôi mắt Đại Hàn của Bính như muốn rách toạc ra. Nó giơ tay gãi hàm râu nham nhở dưới cằm, hừm khẽ một tiếng.

- Cứ để nó huênh hoang. Quen nước quen cái tao thề sẽ quại thằng này một trận vỡ mặt.

Tưởng Bính chỉ nói thế thôi, ai dè nó vội vã giơ tay: Tôi có ý kiến!

Tên đội trưởng Chúc nhăn mặt như uống phải dấm.

- Tôi chưa giải quyết vấn đề của anh kia, anh chưa được hỏi!

Bính nổi cáu, nó bổ luôn.

- Tụi tôi là người mới đến, xin nhắc anh Chúc, dù anh là cái gì đi nữa cũng yêu cầu anh bớt cái bệnh hách xì xằng giùm cho.

Trong lúc Chúc ngỡ ngàng không ngờ bị mấy thằng tù mới đến dám phản pháo thẳng mặt như vậy, thì Bính càng có vẻ lớn giọng hơn. Tôi xin nhắc nhở anh đội trưởng, chúng ta đều là cải tạo. Anh 13, 14 tháng rồi phải không? Tụi này cũng trên năm cả! Giúp nhau thì giúp, yêu cầu đừng có thái độ tù cha tù con trong này...

Câu nói báng bổ của Bính đã thật sự làm cho tên đội trưởng xanh máu mặt. Đám tù cũ ngồi trong phòng từ đầu đến giờ cũng nín khe. Vĩnh đọc được trên vài nét mặt gà mái những nét rạng rỡ.

Ngoài dự trù của tất cả, Chúc bỗng dịu giọng hỏi Bính.

- Xin lỗi anh tên là gì nhỉ?

- Bính. Đặng Xuân Bính.

Tên đội trưởng hơi nháy nháy con mắt, tuồng như cái tên của Bính nhắc nhở hắn đến một cái tên nào khác coi mòi khủng khiếp lắm. Hắn càng dịu giọng hơn.

- Xin lỗi anh Bính nhé. Anh nói thế thì oan cho tôi. Anh thấy đấy, tập thể mà không có trật tự làm sao điều động cho nhanh chóng được. Nếu tôi có gì sai trái, gây ngộ nhận xin đấu tranh sau. Tôi chỉ lập lại những huấn thị của quản giáo. Hắn giơ tay gãi mũi, tiếp. Anh có ý kiến gì xin cho biết?

Bính thấy địch thủ đầu hàng nhanh chóng, nó cũng chẳng làm tới, chỉ nói ngắn gọn.

- Tôi nghĩ anh bạn khi nãy muốn hỏi anh cũng chỉ vấn đề vệ sinh mà thôi, vậy đi tiêu đi tiểu phải đi chỗ nào?

Chúc thấy Bính đã dịu nên hắn có vẻ yên tâm, dù trong đôi mắt hắn, Vĩnh vẫn đọc ra được một cái nét gì thật tiểu nhân nguy hiểm. Hắn đáp.

- Vấn đề này là quan trọng tôi chưa kịp nói thì các anh đã vội hỏi đấy thôi. Tôi không rõ ở trại cũ các anh ra sao, riêng trại này từ lúc kẻng báo 8 giờ tối, tức kẻng tắt đèn, các anh muốn đi tiêu đi tiểu, vừa khi bước ra khỏi cửa phải la lớn câu nói như thế này: Báo cáo anh vệ binh tôi xin phép đi ỉa! Hoặc: Báo cáo anh vệ binh tôi xin phép đi đái! Từ phòng ra tới cầu tiêu cầu tiểu, cứ mỗi năm bước lại phải lập lại câu báo cáo một lần. Để bảo đảm sinh mạng và để vệ binh không lầm lẫn với những kẻ xấu âm mưu trộm cắp hoặc trốn trại, lệnh này phải được mọi người tuyệt đối chấp hành nghiêm chỉnh cho đến khi kẻng báo thức 5 giờ rưỡi sáng. Ổn định chỗ ngủ xong, tôi sẽ chỉ thị người hướng dẫn các anh ra cầu tiêu cầu tiểu.

Thấy cà kê nhiều cả hai bên - đội trưởng và lũ tù mới nhập trại - đều chẳng có lợi lộc gì, tên đội trưởng Chúc ngoắc ngoắc hai ba tay tù cứ tọa thị trong phòng từ đầu đến giờ bước lại gần hắn. Vĩnh để ý thấy mấy tay này có vẻ rất kính sợ Chúc. Thằng nào mặt mày cũng lấm la lấm lét lúc tiếp chuyện với đội trưởng.

Bính quay nói với Vĩnh.

- Tụi ở đây thú nhận có vẻ hiền quá. Còn thằng hói kia đúng là thằng già dái non hột.

Vĩnh chưa kịp trả lời bạn thì đội trưởng Chúc đã lên tiếng.

- Giới thiệu với các anh đây là 4 tổ trưởng của nhà này. Mỗi tổ có 10 người. Tiêu chuẩn mỗi B phải có 5 tổ, vị chi mỗi nhà chứa 50 người. Trên bổ sung thêm 12 người, như vậy nhà ta hơi chật. Tuy nhiên trước mắt yêu cầu các anh tránh mọi ta thán. Ăn nhiều nằm chẳng bao nhiêu. Ta khắc phục sắp xếp rồi mọi việc cũng tốt thôi. Từ trước tôi là đội trưởng nhưng vẫn ngủ ở nhà này. Bây giờ thêm 12 anh, tôi sẽ đi chỗ khác ngủ. Tôi sẽ chia...

Chúc chưa nói hết câu thì Hóa đã lên tiếng.

- Đề nghị anh Chúc chúng tôi mới đến có 12 người, anh cứ chia cho chúng tôi một phần năm diện tích nền nhà. Chúng tôi sẽ là một tổ mới và cùng chịu chật một chút với nhau.

Không nói ra nhưng cả đám mới đến đều hiểu thâm ý của Hóa. Không khí trại này nghe ghê quá. Bài học Bó Đũa phải được ứng dụng tối đa.Thằng Chúc là thằng gian ác thấy rõ, không đoàn kết để nó áp dụng chính sách "chia để trị" là chết cả đám. Về phần Chúc, hắn thấy bọn mới đến coi mòi cứng đầu nên cũng ngại. Hắn ngẫm nghĩ đề nghị của Hóa một chút rồi như thấy rằng đụng bọn này chẳng lợi lộc gì, tốt nhất là nhịn một bước để rà đường xem sao sẽ tính sau. Nghĩ thế, Chúc ra bộ vui vẻ ngay.

- Xin lỗi anh vừa đề nghị tên gì nhỉ?

- Hóa.

- Cám ơn anh Hóa. Tôi thấy đề nghị của anh đáp ứng tốt yêu cầu trước mắt của chúng ta. Vậy bây giờ tranh thủ thời gian, tôi tạm đề nghị anh Bính làm tổ trưởng và anh Hóa làm tổ phó tổ mới, giúp chúng tôi giải quyết nhanh chỗ ngủ cho các anh em, vậy các anh em mới đến có nhất trí không?

Sợ hai thằng phải gió lại giở trò em chả em chả, phiền chung cho cả đám, Vĩnh vội lên tiếng thúc giục: Chịu đại đi còn chờ gì nữa!? Sau cùng Bính và Hóa đành chấp nhận vì những lời thúc giục kế tiếp của anh em mới đến cất lên sau lưng họ. Mười lăm phút sau đó tất cả đã có chỗ ngả lưng. Chỗ nằm của mỗi người trên nền xi măng được chùi bóng lộng đo vừa đúng hai gang tay rưỡi.

Tên đội trưởng Chúc hình như còn phải quan tâm đến 4 gian nhà khác nữa, hắn ngoắc Bính đi theo để chỉ chỗ tiêu tiểu cho anh em. Lúc Bính trở về, Vĩnh đã thoải mái ngả lưng trên chỗ nằm của mình, bên phải có Hóa bên trái có Kim. Có hai thằng bạn nằm hai bên, đời tù như thế là vững như bàn thạch.

Bọn mới đến quen thói Trảng Lớn, ăn tục nói phét ầm ầm. Bính nghe anh em hơi ồn, vội nhắc nhở: Mới năm giờ sáng, mấy ông khe khẽ cho anh em cũ họ ngủ. Sáng mai họ còn đi lao động.

Chung quanh Vĩnh nhiều người mệt mỏi đã nằm vật xuống ngủ. Cùng lúc ấy bên ngoài sân những câu hô hoán cứ lần lượt vang lên.

- Báo cáo anh vệ binh tôi xin phép đi ỉa. - Báo cáo anh vệ binh tôi xin phép đi đái.

- Báo cáo anh vệ binh tôi xin phép đi ỉa.

Cứ thế, những câu báo cáo của bọn mới đến từ các đội các nhà khác cứ thay nhau rền vang ngoài sân trại, cho đến lúc bên trong mọi người đều giật mình vì một tiếng lên đạn đâu đó ngoài hàng rào, kèm theo là một câu chửi độc địa: ĐM. chúng mày ỉa thì ăn đi, báo cáo báo chồn gì lắm thế?

Những tiếng báo cáo sau đó im bặt. Hóa thở dài.

- Chắc thằng vệ binh ngồi gác bị phá giấc ngủ!

Vĩnh chẳng trả lời bạn. Anh ngó qua kẽ hở đầu chỗ nằm. Ngoài sân ánh điện sáng trưng. Anh biết rõ anh đang ở đâu. Đây là trại An Dưỡng cũ, nơi dành cho các quân nhân QLVNCH về nghỉ ngơi một thời gian sau những đợt trao trả tù binh. Nơi đây họ được hưởng những quy chế bồi bổ đặc biệt, được điều chỉnh lại giấy tờ trước khi trở về đơn vị tiếp tục cuộc đời chiến binh. Xưa đã có lần Vĩnh vào thăm trại này.Trại rộng lắm, thế nên dù biết hiện tại anh và các bạn đang nằm tại trại An Dưỡng, tọa lạc gần phi trường Biên Hòa, nhưng anh không thể cả quyết mình đang nằm tại vị trí nào của trại; nhất là sau hơn một năm, trại An Dưỡng đã bị bao nhiêu ngàn tù, do những cái lệnh bất nhất của lũ cai tù ngu dốt, cứ phá đi làm lại, làm lại phá đi... thì trại An Dưỡng hiện nay, nhất định không còn mang được bộ mặt của trại An Dưỡng ngày xưa nữa!

Dưới ánh điện, Vĩnh còn nhìn thấy nhiều luống rau nằm dọc hàng rào trại. Sát với trại này hình như còn nhiều trại khác nữa. Cảnh lạ lại nhìn dưới ánh điện đêm khiến Vĩnh khó có thể phân biệt được cảnh trí thật nơi đây. Lúc trỗi dậy bước ra sân đi tiểu, điều nổi bật nhất mà Vĩnh ghi nhận được là mọi thứ trong ngoài đều có vẻ ngăn nắp trật tự hơn trại Trảng Lớn. Những luống rau thẳng tắp. Những miệng giếng thật lớn, có bờ giếng đắp bằng bao cát đàng hoàng. Hai bên thành giếng trồng hai cậy cột lớn, bắc ngang hai cây cột ấy là một đà ngang và trên đà ngang đó gắn thật nhiều ròng rọc... Nhìn phớt qua những cái có thể nhìn, cộng với vẻ thuần phục của hầu hết các trại viên nơi đây, dù chỉ với thằng đội trưởng, Vĩnh đã có thể tạm khẳng định rằng anh em ở đây vất vả hơn ở trại Trảng Lớn về nhiều phương diện.

Khi trở về chỗ nằm thì Hóa lại đi đâu mất. Một lúc sau nó quay về và lôi Vĩnh dậy.

- Có thuốc lào ngon. Ngồi dậy làm một hơi đi. Điếu đâu?

Nghe thấy thuốc lào Vĩnh ngồi dậy ngay. Một lúc sau, hai thằng đều bật ngửa ngoài hàng ba vì say thuốc. Vĩnh ngồi dựa lưng vào vách nhìn ra phía những luống rau, hỏi thều thào.

- Bạn mày là thằng nào mà điệu quá vậy?

Hóa say quá trả lời không nổi, chỉ lắc đầu. Mãi lúc sau nó mới thều thào.

- À... à... tụi ở đây mới được nhận quà tuần rồi. Coi mòi còn no. Thằng ấy xưa kia là cảnh sát ở Mỹ Tho. Nó là ủy viên an ninh ở xã tao. Thời ấy tao làm phân chi khu trưởng.

- Khai thác được gì không?

- Nó bảo ở đây ít quân đội và hầu hết là đồng nghiệp của nó. Từ trước đến nay kỷ luật rùng rợn lắm. Chức sắc là vua...

Hóa chưa nói dứt câu thì những tiếng kẻng báo thức đã đua nhau rền vang khắp mọi nơi. Một ngày mới nơi một trại tù mới của đám Vĩnh đã bắt đầu!...