hế nào mà bầy chó toàn thôn Ngải Phong Chồ cùng lúc lên tiếng sủa rang rảng. Mà đầu têu là hai con chó đen mượt nhà Câu. Hai con khuyển này hăng nhất, xông ra đường làng rồi không hiểu thế nào, chỉ được một lát đã vội cụp đuôi chạy về, đứng trên hiên nhà hức hức mấy tiếng hậm hực và chui tọt vào gầm giường.

Ngoài sân, sương vừa tan. Người trong nhà Câu ngấp nghển nhìn ra. Thình thịch, thình thịch. Chân ai bước ngoài đường thôn mà nặng nhọc vậy. À, thì ra, từ ngoài đường thôn, có một người cao lớn vác một vật to xù nặng trịch trên vai, đang đi. Tới cổng nhà Câu thì anh ta đưa tay đẩy cánh cổng gỗ, rồi huỳnh huỵch bước vào và đứng lại sừng sững ở ngay trước cửa ra vào nhà Câu. “Có chuyện gì đấy!” Câu cất tiếng. Người nọ không đáp, xoay người. Uỵch! Vật vác trên vai người nọ rơi huỵch xuống đất. Hai con chó nhà Câu nằm trong nhà chợt tru lên một hồi rồi câm bặt.

Câu từ trong nhà bước ra. Người vừa tới cầm cái mũ vải chàm lau mặt, cất tiếng nói vang trầm:

- Anh Thào Câu! Con hổ này xuống uống nước suối Dì Thầu Ván rồi nằm chết ngay bên bờ! Tôi có nghe thấy tiếng súng nổ ở rừng thông. Chắc bên này bắn. Của rừng trả cho rừng. Của suối trả cho suối. Xin trả cho ông đầu hội Ngải Phong Chồ.

Câu lui lại một bước. Mắt Câu hoa tít vàng vàng đen đen. Con hổ ư? Con hổ định ăn thịt Câu bây giờ là đống thịt chết đây ư? Trời! Con hổ thật. Nó nằm cứng dưới đất. Cổ có vết thủng, máu đọng đỏ lòm. Hàng ria tua tủa cứng như dây thép. Bốn chân co co, lòi bộ móng nhọn hoắt. Con hổ to quá. Phải hơn một tạ.

Câu ngước lên. Người vác hổ tới còn đứng lừng lững một thân hình cao to lực lưỡng. Đầu gần chạm mái hiên. Hai cánh tay trùng trục bắp cày. Đôi bên ống quần xắn cao, cặp đùi nây tròn, ninh nịch. Mu bàn chân nổi gồ trên cái quai hải xảo, toè tòe những ngón chân nần nẫn.

Câu lắp bắp như người nói trong mê:

- Anh Vàng Xuấn... Anh Vàng Xuấn.

Tiển và hai người anh Câu đứng ở hiên. Tiển nhìn người vác hổ tới. Anh Vàng Xuấn. Nhận ra anh rồi, Tiển cất tiếng gọi anh rồi chạy ra. Anh Vàng Xuấn nắm tay Tiển: “Chào đồng chí Tiển. Thế là đúng hẹn, ta lại gặp nhau thật rồi nhỉ!”

Người nọ báo người kia. Chẳng mấy lúc, người thôn Ngải Phong Chồ đã kéo đến đứng chật cái sần nhà Câu. Trẻ con mon men tới gần con hổ, sờ cái chân, vuốt khúc đuôi nó. Người lớn đứng một vòng, nhìn con hổ lại nhìn người vác hổ. Sao bắt được con hổ mà lại thân vác đi trả? Con hổ thế là còn đủ ria mép nhỉ. Khỏe, người họ Vảng khoẻ quá! Trông mặt thì không phải người xấu. Sao người như thế lại muốn lấy họ Thào làm ớt ăn?

Một người anh của Câu cầm một thanh đóm gỗ pơ mu[143] từ bếp đi ra.

- Lui ra! Lui ra nào!

Đám trẻ dãn ra. Ngọn lửa chúc xuống, chạy quanh mồm con hổ. Râu con hổ cháy khét lẹt. Râu con hổ độc lắm đấy. Lệ đã định. Phải đốt ngay kẻo kẻ xấu bụng lấy làm thuốc độc hại người.

Đốt xong râu con hổ, người nọ nhấc chân trước con hổ, ngó. Vết đạn xuyên qua cổ nó. Đúng là đạn của người cứu Câu.

- Thôi nhé! - Vàng Xuấn lắc lắc tay Tiển, rồi quay lại nhìn Câu. - Ông đầu hội nhận rồi, giờ tôi xin phép về nhé!

Tiển tiễn anh Vàng Xuấn ra đường thôn. Câu lật đật chạy theo một quãng. Khuôn mặt chất phác đờ đẫn, anh không nói được câu nào.

Thào Câu ngồi trong bếp. Hai con mắt vàng nhờ lờ đờ. Lửa án củi pơ mu lem lém, căn nhà hồng hồng sáng. Hai con mắt Câu nhìn lửa. Những lưỡi lửa vằn vèo lẫn với khói sao giống lồng con hổ. Trời! Con hổ thật à hay hồn con hổ hiện trong lửa? Con hổ chết rồi! Giờ lại thuộc về mình. Sao bảo người họ Vàng khấn thổ thần cho thổ thần sai hổ bắt người họ Thào?

Nhà Câu không nghèo. Mùa nào ngô cũng đầy gác. Thuốc phiện có vài ba cân. Anh em, vợ chồng khoẻ mạnh. Câu vốn trọng tình trọng nghĩa. Một lời thù, oán đến chết. Một vốc ơn, nhớ cả đời. Con hổ định ăn thịt là thù, Tiển kia là ơn, ơn bằng quả núi. Họ Vàng đem trả con hổ là oán ư? Không phải. Nhưng là ơn là nghĩa ư? Khó nghĩ quá rồi đấy! Vì kẻ xấu, đứa có lòng tham nó không thế, nó không thế!

Câu ngồi lừ thừ. Hai người anh nói chuyện với Tiển. Loáng thoáng câu chuyện của họ qua tai Câu:

- Người vác hổ khoẻ nhỉ!

- Khoẻ có một đấy. Cả Ngài Thầu này không ai bằng nó. Theo nó đi rừng, chỉ ôm chân mà khóc. Nó đi nhanh như con hươu. Nó dám lên đỉnh núi cao nhất rồi đấy. Nó dám qua cả Thiên Sơn, tức núi Ma. Nó săn con gì cũng được.

- Tên là Vàng Xuấn à?

- Vàng Xuấn là tên nó đấy. Nó theo Việt Minh. Nó thù Thào A Đủa.

- Thào A Đủa có ác không?

- Ác đấy!

- Có giàu không?

- Giàu lắm. Có một đàn bò hơn trăm con. Thuốc phiện mỗi vụ mấy con ngựa thồ mới hết. Năm kia, ngựa tôi vặt phải mấy ngọn thuốc phiện, nó bắt trói tôi, đánh bằng roi da trâu, còn đau tới bây giờ.

- Thế là nó không tốt.

- Nhưng nó là người họ Thào. Cái hạt cùng trong một quả mà ra. Anh họ gì?

- Tôi họ Trần.

- Họ Trần tốt.

- Sao biết tốt?

- Hà hà... Bắn con hổ cứu em Câu tôi không là tốt thì là gì.

- Họ Vàng trả con hổ thì sao?

Hai người anh Câu cùng yên lặng, ngắc ngứ. Tiếng Tiển rành rọt:

- Một họ, nhưng có người tốt, có người xấu đấy, các anh à.

Câu ngồi lừ thừ. Óc Câu hỗn độn bao ý nghĩ, rối rít như cây rừng vừa mới phát làm nương. Thào A Đủa tốt hay không tốt? Họ Vàng xấu hay không xấu? Thế đấy! Câu mở mắt chào đời đã là người trong dòng họ Thào rồi. Hạt máu Câu là hạt máu của dòng họ Thào. Dòng họ là cái khối đá tảng. Người trong dòng họ cùng thờ một tổ, cùng cúng một ma. Người cùng họ như ruột thịt, như gia đình. Không hại nhau. Sống chết có nhau.

Câu ngồi bên bếp lửa tới nửa đêm mới đi ngủ.

Gần sáng, Tiển còn đang mơ màng thì Câu leo lên gác.

- Anh Tiển! Anh Tiển, dậy, xuống nhà đi.

- Tiển xuống thang. Trên cái bàn gỗ đã dọn sẵn cơm, rượu.

Bàn thờ ở vách đỏ loè mấy bó hương. Hai người anh Câu đứng hai bên bàn thờ quay mặt lại nhau. Góc cửa có tiếng con gà đang động cựa trong bu. Mùi hương ngan ngát thiêng liêng.

- Anh Tiển! - Câu ngồi bên bàn, giọng ngàn ngạt. - Tôi nghĩ cả đêm qua rồi. Người tốt với ta cho ta ăn no, ăn tốt. Người tốt với ta gặp ta hoạn nạn không bỏ ta. Anh tốt với tôi. Ta là anh em với nhau.

Thì ra lễ kết nghĩa anh em đã được sắp sẵn. Câu bước nhanh tới góc cửa, xách con gà, bước lại, vặn cổ gà, đưa lưỡi dao. Máu gà rỏ xuống hai chén rượu. Bịch! Con gà bị vứt vào góc nhà, chết cứng.

Câu nâng bát rượu. Hai người anh Câu đứng trước bàn thờ cùng nói:

- Anh Tiển! Ta là anh em với nhau. Tổ tiên, ma quỷ chứng giám.

Tiển nâng bát rượu:

- Ta kết nghĩa, ta theo nhau đến cùng chứ!

- Tôi theo anh đến cùng. Kẻ thù của người này là kẻ thù của người kia. Bạn của người kia là bạn của người này.

- Nhưng tôi không thù họ Vàng. Tôi chỉ thù thằng Tây.

- Tôi cũng thù thằng Tây. Thù họ Vàng để riêng một chỗ đã!

Hai bát rượu cùng nâng. Bốn con mắt nhìn nhau rồi cùng ngật ngửa ra sau.

Lát sau, cả bốn người ngồi vào bàn. Nét mặt Câu lộ rõ vẻ hỉ hả. Dường như lòng Câu đã thanh thoát. Hai người anh Câu nhắc chuyện con hổ. Câu khoát tay, nhếch cặp mày rậm:

- Bàn gì nữa! Con hổ này là của anh Tiển.

Tiển lắc đầu:

- Sao lại thế!

- Của anh đấy. Công ai người ấy hưởng.

- Anh có ở trong khóm nứa thì con hổ mới ngồi đấy cho tôi bắn chứ.

Hai người anh Câu cười khục khục. Tiển cười theo.

- Còn công người họ Vàng vác.

- Bằng hạt tấm thôi!

Mọi người lại cười. Lát sau, Tiển xếp bát đũa gọn lại, rồi ngẩng lên:

- Các anh à! Tôi là việt Minh đây. Ý tôi thế này nhé. Con hổ, ta nấu cao, chia cho người họ Vàng một nửa. Ta một nửa.

Câu cùng hai người anh buông đũa, nhìn Tiển ngỡ ngàng. Tiển như một người khác lạ từ đâu mới tới.