hilippe quay trở lại cuộc sống một chàng trai không vợ. Hắn lại quay về với cuộc sống xưa. Làm việc như điên. Lại đàn bà và thêm tật uống rượu nữa. Hắn lao vào những cuộc tình chốc lát với những người đàn bà nạ đòng trong đồn điền còn háo hức hơn xưa, lành nghề hơn xưa. Nhưng hắn lại rơi vào sự buồn phiền và trống rỗng cùng cực. Bởi vì, hắn biết, có người đàn bà nào yêu hắn đâu. Thậm chí, trong những trận tình ái, có lúc hắn còn trông thấy sự thù hận trong mắt người đàn bà. Họ ngủ với hắn vì sợ sệt, hoặc vì những lợi lộc hắn đem lại cho họ. Theo cách gọi của người Pháp thời bấy giờ, hắn là kẻ "encon- gaié” (mê mệt con gái), tức là kẻ lúc nào cũng thích ngủ với con gái An Nam. Hắn công nhận rằng đàn bà Bắc Kỳ thật tuyệt vời. Những nhà thuộc địa sành về chuyện hoa tình nói rằng ở xứ Đông Dương người đàn bà Lào là hạng nhất. Người phụ nữ Lào rất tự nhiên, họ tắm truồng, trên người họ chỉ mặc một tấm vải quấn phía dưới, và một chiếc khăn choàng thân trên. Đôi vú nõn nà luôn được tự do. Họ hiền lành dễ bảo, trên môi họ luôn thường trực nụ cười. Còn người đàn bà Bắc Kỳ phức tạp nhiều, nhưng lại hấp dẫn mê hồn hơn. Họ cũng đẹp nhưng phải trừ hàm răng đen nhánh của họ. Cái miệng màu than ấy không hợp với mỹ cảm của người châu âu. Philippe thích đôi con mắt người đàn bà Bắc Kỳ. Đôi mắt đen nhánh, không xếch, to tròn ngây thơ như đôi mắt bò. Những đôi mắt đen óng ánh ấy đã hút hồn biết bao nhiêu chàng trai trong quân đội viễn chinh. Điều tuyệt vời thứ hai ở người đàn bà Bắc Kỳ là làn da. Philippe đoán chắc nó không phải màu vàng như người ta thường xếp loại. Thực ra đó là màu trắng được ánh mặt trời nhiệt đới làm cho hơi sẫm lại, khiến cho nó vừa có màu trắng, lại phớt pha hồng và nâu. Làn da ấy đặc biệt không thô, nó mịn màng, mát dịu khi tay ta chạm vào. Đó là thứ da dẻ luôn mời mọc ta ve vuốt. Thân hình của họ tuy bé nhỏ nhưng chắc và lẳn, một thứ thân hình hài hòa, đầy sức bật, sức sống, hứa hẹn những thú vui không biết mệt mỏi. Trên giường ngủ, họ quấn quýt quằn quại như hút chặt lấy ta, cho cảm giác như một con trăn nhẹ nhàng quấn tròn lấy ta trong nhịp giao hoan.

Philippe đang biện hộ cho sự đam mê xác thịt người đàn bà bản xứ của hắn, điều mà những nhà chính trị thuộc địa vẫn khuyên nên tránh. Họ bảo rằng người đàn bà bản xứ không yêu người Tây đâu. Chỉ vì họ bị bắt buộc thôi, mà bản tính họ vốn cam chịu. Lời nói ấy có lẽ đúng. Nhưng đam mê đàn bà là thứ đam mê mà chẳng lý lẽ nào ngăn được.

Về người đàn bà bản xứ, Philippe có một cuộc tình mà ông ta cho là kỳ lạ và định mệnh.

Một bận, Philippe cùng Liến đi xuống xóm Tân ấp trong đồn điền. Bỗng hắn trông thấy một người phụ nữ dắt bò đi trên đường. Cô ta đi ngang qua mặt, lễ phép chào ông chủ. Người đàn bà này cũng mặc quần áo nâu như mọi cô gái, cũng chít khăn màu đen trên đầu. Điều khác là cô cao lớn hơn người bình thường. Thường dễ cao tới 1m65. Cao nhưng không gầy. Rất cân đối. Bộ ngực rất nở nang. Da trắng hồng. Đối với người bản xứ thì quá khổ, song đối với người châu âu lại là người có vóc dáng tầm thước, một vóc dáng lý tưởng. Thế là Philippe đứng sững lại, ngắm cho tới lúc cô ta đi khuất.

- Cô ta là ai? - Hắn hỏi Liến.

- Cô ta tên là Mùi. Góa chồng. Đẹp nhưng người Cổ Đình không ai chịu lấy.

- Họ sợ à?

- Vâng. Họ sợ. Một phần vì cô ta cao lớn hơn họ; còn một phần vì cô có tướng sát phu.

- Sát phu là gì?

- Tức là người đàn ông nào làm chồng cô cũng sẽ chết.

Philippe cười to:

- Sao anh Tân lại dám lấy?

- Vì anh Tân đi đạo. Anh ta không mê tín.

Philippe lại cười to một lần nữa:

- Tôi cũng vậy. Tôi không mê tín.

Philippe làm như chẳng quan tâm. Sự thực bóng hình của cô Mùi, người đàn bà bản xứ ấy đột nhiên ám ảnh hắn ta. Quản Liến nhận ngay ra sự ham thích của hắn. Liến bảo thẳng với hắn, đối với người đàn bà khác thì dễ, riêng với cô Mùi chuyện ấy khó khăn bội phần. Thứ nhất, cô Mùi là vợ một người phu đồn điền rất cần mẫn của hắn. Thứ nhì, cô Mùi là em gái hai kẻ phiến loạn biệt tích, lại là con ông đồ Tiết. Gia đình ấy cả vùng ai chả biết vốn ghét cay ghét đắng người Pháp. Do thế, Philippe phải lùi bước, chưa chạm tới người đàn bà mà hắn cho là đẹp nhất trần đời.

Và trong lúc chờ thời cơ, hắn lại hằng đêm lao vào những cuộc hành lạc với những người đàn bà mà quản Liến đem tới, những người đàn bà ấy đến với hắn hoàn toàn không có yêu đương. Những người đàn bà bản xứ cũng vậy, mà hắn cũng vậy. Những người đàn bà thụ động, vô cảm. Họ nằm trên thường như cây gỗ. Thậm chí, trong những cuộc ân ái, có người đàn bà chẳng buồn giang tay ra ôm lấy hắn. Họ đến len lén. Họ cởi quần áo vội vàng. Họ mặc lại quần áo cũng vội vàng. Rồi họ ra đi cũng len lén. Sự nem nép len lén ấy, sự không thỏa mãn trường kỳ ấy làm cho hắn càng lao vào những cuộc tìm kiếm thân xác, và làm cho hắn càng thêm thèm khát. Trong những cuộc chung đụng ấy, hắn dần dần nhận ra rằng ở người đàn bà bản xứ còn có những điều bí ẩn mà người ta chẳng chịu trao cho hắn. Hắn cũng dần dần hiểu ra trong thân xác người đàn bà bản xứ, dưới làn da vừa trắng vừa hun nắng ấy, còn tiềm ẩn một sự cuồng nhiệt đầy đam mê, hứa hẹn một niềm hoan lạc mà hắn không bao giờ được tận hưởng.

Sau đó chừng một năm, Philippe lại gặp cô Mùi, cô gái chăn bò, lần thứ hai. Gặp ở trại bò. Lần này bắt gặp lúc cô đang gội đầu. Người đàn bà mặc chiếc váy đen, thân trên nửa trần chỉ bịt phía trước ngực bằng một miếng vải hình vuông màu hồng. Người ta gọi đó là cái yếm đào, thứ áo lót mà các cô gái Việt rất thích. Cái thứ trang phục thô sơ ấy thật quyến rũ. Vuông vải nửa kín nửa hở ấy làm lộ ra tấm lưng trần trắng lẳn thật hứa hẹn và nhất là hai bên sườn mà người Nam gọi là cái lườn. Cái vuông vải màu hồng hé cho ta thấy cái bụng và phần đáy của đôi vú, rồi mờ mờ những dải sườn đầy đặn, và thoáng thấy cái hố nách sâu thăm thẳm ẩn sau cánh tay trần đầy đặn. Philippe thích nhất cái hố nách, nơi hắn thường rúc mặt vào để hít hà, để đi tìm thứ hương ngai ngái, ngọt ngào quyến rũ của người đàn bà, thứ hương ngây ngất của người nữ mà hắn cho rằng thường đọng lại ở nơi đó nhiều nhất. Philippe thổ lộ cái ý ngộ nghĩnh của hắn về cái lườn với quản Liến. Liến cười trả lời:

- Cứ gì ông mới biết. Người Việt biết cái lườn ấy đẹp từ lâu rồi. Chả thế mà người ta nói:

Đàn ông khô bỏ đuôi lươn

Đàn bà yếm thắm hở lườn mới xinh.

Philippe cười to và từ đấy hắn đặt biệt danh cho cô gái chăn bò ấy là cô "Hở Lườn". Đến lúc này, Philippe không chờ đợi được nữa. Hắn bảo Liến tìm mọi cách đưa cô "Hở Lườn" vào ngôi nhà lớn nơi hắn ở. Cô Mùi rất cứng rắn. Cô tìm mọi cách, tránh đến gần ngôi nhà lớn. Quản Liến bèn nghĩ mưu. Nhân có một cô người hầu sinh con, Liến đưa ngay Mùi vào thay thế. Mùi định từ chối, song anh Tân chồng cô bảo: "ông chủ đối với gia đình ta rất có ơn. Tôi lang thang vất vưởng, nếu không có ông chủ cưu mang, chắc là tôi đã chết rục ở đâu rồi. Và tôi cũng chẳng có cơ hội gặp cô. Nay ông chủ thiếu người, dù cô không thích làm người hầu, cũng cố chịu mà làm. Đó là cái việc nên làm". Cô Mùi thương anh chồng thật thà, còn cô là đàn bà, chẳng cần biểu hiện gì, chỉ cần nhìn vào mắt họ, cô biết người đàn ông nào thèm muốn cô đến mức nào. Riêng đôi mắt của Philippe nhìn cô, Mùi thấy sợ hãi. Đôi con mắt tưởng chừng lạnh tanh, nhưng cô biết chúng muốn ngấu nghiến cô. Song những chuyện như vậy không là chuyện có thể dễ đàng thổ lộ với một người đàn ông như chồng cô. Vả lại anh Tân còn là một người đi đạo. Anh có niềm tin cậy rất thanh sạch đối với những người đồng đạo của mình, nhất là đối với ông chủ, một con người đã làm bao việc tốt cho nhà thờ.

Rồi thì, việc gì phải đến, đã đến. Một buổi sáng Liến cho bọn người hầu trong nhà lớn nghỉ việc hết. Khi Mùi đến làm việc trong ngôi nhà rộng thênh thang, cô chỉ thấy có Philippe và cô. Cô chột dạ, hỏi mọi người đi đâu hết cả. Philippe nhoẻn cười, không trả lời mà tiến đến gần ôm chầm lấy cô. Mùi giãy giụa. Mới đầu cô kêu la, sau cô đấm đá. Nhưng những thứ mặc trên người cô đã bị xé rách, bị vứt tung. Cuối cùng đến cả cái yếm thắm cũng bị rơi xuống. Thân thể cô đã lõa lồ, chẳng còn mẩu vải nào trên người. Cái hố nách sâu thăm thẳm cũng bị bộc lộ hoàn toàn để cho Philippe tha hồ hít hà, tha hồ liếm láp trên cái thân hình mỹ miều của giai nhân phương Đông. Mùi càng vùng vẫy thì Philippe càng hả hê. Cô ta đầy đặn quá. Cô ta mát mẻ quá. Cô ta mạnh mẽ quá, cô dư thừa sinh lực, cô ta lắm chất đàn bà. Như một hồ nước ấm áp sâu vời vợi khôn cùng, Mùi nhấn chìm Philippe vào bể ái ân không khi nào cạn. Philippe thầm kêu trong lòng: Trời ơi! Ta muốn chết chìm trong em.

Sau cuộc vật lộn tình ái ấy, Hở Lườn quay về trại bò, không chịu làm việc ở ngôi nhà lớn nữa. Giá như là người khác, cô đã bị trừng phạt; nhưng đối với Mùi, Philippe chẳng nỡ đánh, dù bằng một nhành hoa. Hắn chấp nhận sụ rời bỏ của cô, bởi vì hắn chắc thắng, bởi vì hắn là ông chủ, còn vì có quản Liến một người đầy mưu mẹo.

Chồng Mùi là anh Tân, người nuôi ngựa, nuôi bò. Anh Tân hiền lành, chịu ơn Philippe và rất trung thành với chủ. Quản Liến đã nhặt được anh ta từ đám người nông dân không ruộng đất, lang thang từ làng này sang làng khác làm thuê, lúc là thợ cày, lúc là thợ gặt. Không còn gia đình, anh Tân sống bữa no, bữa đói. Nghe nói cha mẹ, anh em chết hết trong một trận đói và trong loạn lạc. Anh là người mất quê, không còn mái ấm. Nay đến đồn điền, anh có việc làm, lại được cha Colombert cải đạo. Quản Liến thấy anh chưa vợ, cô Mùi trẻ đẹp lại lỡ làng, mà trai tơ chẳng anh nào chịu mó tới, liền xe duyên cho hai người. Có mái nhà, có gia đình, lại no đủ, Tân chả còn mong gì hơn. Đối với một người nhà quê nghèo như anh, thế là hạnh phúc quá lớn. Anh chỉ còn thiếu một đứa con, nhưng cô Mùi người phây phây đẹp đẽ lại cứ trơ ra, không chịu sinh nở. Người ta bảo người đàn bà xinh đẹp quá thừa dư sức lực, sẽ át mất người chồng và khó sinh con. Giá như anh không đi đạo, còn ở bên lương chắc anh đã lấy vợ lẽ. Nhưng nghĩ cho cùng số phận anh được đến thế này đã là may mắn quá. Nghĩ như vậy nên anh rất an phận, tận tụy làm việc cho đồn điền.

Một hôm, quản Liến đến bảo Tân:

- Anh phải đi làm cho ông chủ một việc quan trọng. Chỉ có anh mới làm được thôi. Vì công việc hơi vất vả lại cần người khỏe mạnh và chu đáo.

Công việc Liến bảo là đi Sơn La tậu trâu. Tân nghe xong dặn vợ mọi việc trong nhà rồi lên đường ngay.

Philippe nghe Liến báo Tân đã đi, lòng khấp khởi mừng thầm. Chỉ một lần ân ái với Mùi, hắn đã không tài nào quên được. Trên giường ngủ, Mùi hấp dẫn hắn vì cái gì, Philippe cũng chịu không lý giải nổi. Chỉ biết rằng đó là một người nữ toát ra một ma lực tình dục làm cho hắn không thể nào quên. Cái lần đó đã ám ảnh hắn đến hàng tuần, hàng tháng.

Nhưng dù cho mưu mẹo của Liến có khéo léo đến đâu, lẩn này vẫn bị xôi hỏng bỏng không, bởi vì Mùi vẫn quyết liệt cưỡng lại, không chịu buông xuôi. Mấy hôm sau, một buổi tối, ông chủ bất thình tính đến nhà Tân. Mùi ngồi trong nhà tối om, nhìn ra ngõ sáng trăng, trông thấy cái bóng cao lớn lênh khênh bên hàng rào râm bụt, biết là Philippe mò đến, liền rón rén mở cửa sau, chuồn thẳng một mạch. Ông chủ vào nhà, tưởng cô đi đâu bên hàng xóm, liền thắp đèn lên ngồi chờ hàng giờ, song Mùi chẳng quay trở lại nữa. Mùi quay trở về nhà cha là cụ đồ Tiết ở Cổ Đình, chờ cho chồng đi tậu trâu về.

Lại nói về anh Tân đi tậu trâu cho đồn điền. Có hai người đi. Lần này anh Tân phải mua những mười lăm con. Quản Liến bàn với Philippe việc phát triển nuôi thêm trâu rẽ. Ở Cổ Đình có nhiều đồng cỏ hoang; nuôi trâu ở đây khá thuận lợi. Philippe mới chỉ dám nuôi bò, vì ở Pháp chỉ có bò. Liến nói trâu là con vật của xứ nhiệt đới, rất dễ nuôi. Nó chịu được kham khổ, ít bệnh tật, lại rất khỏe. Phương ngôn có câu yếu trâu còn hơn khỏe bò, nên người Nam rất chuộng trâu. Còn bò ở xứ này là thứ bò dé. Thân hình nhỏ bé, chỉ được thịt thơm ngon chứ cày bừa thì yếu lắm. Người dân chuộng trâu hơn bò.

Ở Sơn La, người ta nuôi trâu từng đàn, thả rông trong rừng. Chúng đeo mõ ở cổ, suốt ngày tốc ca lốc cốc, do vậy trong rừng rậm chúng chẳng lạc nhau. Tân và người giúp việc phải giong hơn chục con vật chỉ biết đi đủng đỉnh, mà đường dài hơn trăm cây số. Công việc tưởng nhàn hạ nhưng thật ra vất vả, khốn khổ. Phải ghép hai đàn trâu lại mới đủ mười sáu con. Những ngày đầu, hai đàn khủng khỉnh với nhau, chúng không chịu hòa chung. Lũ vật chỉ chực chờ cơ hội là tách ra làm hai rồi trốn vào rừng. Cơ hội ấy xảy ra khi cả đàn gặp những chiếc ô tô bóp còi inh ỏi. Đàn trâu lập tức lồng lên, mỗi con chạy đi một ngả. Tân phải thuê những người Thái địa phương vào rừng tìm từng con bắt về gom lại. Cuối cùng phải thuê thêm mấy người trợ giúp. Mỗi người chỉ dắt ba con. Con nào cũng buộc dây thừng hẳn hoi. Chỉ khi đó, đàn trâu mới chịu vào nề nếp.

Đi được một tuần, đoàn trâu hết hăng, đã quen nhau, vả lại đi xa mệt quá nên chúng mới thôi giở trò. Tân trả tiền cho người dắt giúp, rồi rút kính nghiệm đêm đi, ngày nghỉ. Đêm hầu như chẳng có xe cộ, đàn trâu đỡ sợ. Ban ngày, gặp bãi cỏ, thả trâu ra cho chúng ăn no nê. Đàn trâu càng lúc càng đi chậm rì rì. Có ngày chỉ đi được hơn mười cây số. Cứ đi như vậy, đến gần một tháng mới trở về đến nhà.

Trong suốt thời gian Tân vắng nhà, Mùi cứ ở lỳ tại nhà ông đồ Tiết. Thế là mất thời cơ. Philippe tức lộn ruột. Thật phí cả công Liên bày mưu tính kế. Ông chủ còn chưa kịp hết bực bội, thì một tin lạ lùng bỗng bùng nổ ra làm tất cả đồn điền bàng hoàng. Cả Philippe nữa, hắn cũng bàng hoàng. Anh cu Tân đi tậu trâu về nhà được hai tháng thì lăn quay ra chết. Bị chết vì sốt rét ác tính.

Lập tức, bao nhiêu lời đồn đại loang ra. Người thì bảo cô Mùi là người đàn bà ma ám, sát phu. Cô có đôi gò má sát chồng. Cô ta lấy ai lập tức người đàn ông đó lăn quay ra chết. Người thì bảo cô dâm quá, không một ông chồng nào chịu nổi. Hãy nhìn cái đít nó kìa, khác nào chiếc lồng bàn. Rồi hai bắp đùi nần nẫn vừa to vừa dài. Đôi vú thì như hai quả núi vểnh lên. Đôi lông mày đen nhánh, đôi gò má lúc nào cũng ửng đỏ. Đàn bà như thế đàn ông nào chịu nổi. Thằng chồng trước, em lý Cỏn, vài tháng lấy vợ đã ngoẻo. Anh cu Tân khỏe đến như thế, trai lực điền mà cũng chỉ kham nổi cô ta ba năm. Có người còn độc miệng hơn xì xào: "Đừng đổ oan cho cô ta. Cái chết này do lão Mắt Mèo. Lão định giết anh Tân để chiếm vợ người ta. Song ai còn lạ gì. Hắn ta là loại người chỉ chơi bời mà thôi".

Lời nói ấy thật oan uổng. Lời nói ấy làm Philippe bực bội. Chẳng ai biết hắn thích cô Mùi thực sự. Chẳng ai biết là hắn đã si mê người đàn bà ấy. Hắn là kẻ "encon-gaié” như những người châu Âu vẫn nói. Hắn là kẻ chỉ thích đàn bà bản xứ, tức là kẻ tình dục lệch hướng. Đó là lời nói của một bác sĩ Hà Nội về nhà xứ chơi, được nghe câu chuyện. Những ông chủ điền trong tỉnh, theo lời ông công sứ, về khuyên Philippe khi nghe tin đồn ông có ý định lấy Mùi:

- Anh định lấy nó thật sao? Đối với đàn bà con gái An Nam, ta không nên đối xử với họ như đối xử với người đàn bà đích thục. Chỉ nên coi đó là quan hệ chủ tớ. Đầy tớ gái phải phục vụ ông chủ cả trên giường ngủ.

Rồi một ông chủ điền còn cười to mà rằng:

- Tức là ông bạn Philippe cần phải là một nhà thuộc địa ngay cả trên giường ngủ.

Philippe đã say mê cô Mùi thực sự. Bởi vậy hắn có một lối suy luận của kẻ si tình: "Ta mới chỉ được ăn nằm với cô ta một lần mà thôi, lại bằng cách chiếm đoạt cưỡng bức. Thế mà ta vẫn không tài nào quên nổi cô ta. Mới chỉ là kẻ đi ăn cướp ái tình mà ta đã sung sướng hạnh phúc đến thế, vậy nếu cô ta thực sự bằng lòng với ta, có cưới xin hẳn hoi thì sao? Chắc chắn sẽ không có gì sánh nổi. Ừ! Rồi sẽ có lời xì xào đàm tiếu. Sẽ có những phản đối gay gắt. Được thôi. Ta bất cần. Đã có biết bao nhiêu người Pháp lấy vợ bản xứ rồi. Vậy thì ta cũng lấy, đã làm sao. Cần gì phải phụ thuộc vào những thành kiến".

Hắn đã suy luận như vậy rồi hỏi ý kiến mọi người. Pierre mủm mỉm cười:

- Lý lẽ của ngài si tình thì ai bác bỏ nổi.

Ông thầy Tầu, ông Lệnh, con người minh triết trả lời:

- Ông chủ nên lấy vợ bé người Nam. Có vợ An Nam ông mới có dây mơ rễ má với bản xứ. Người đàn bà An Nam rất tinh khôn. Nếu có bà ông mới biết được mánh khóe của người xứ này. Chẳng ai bịp nổi ông nữa. Vả lại, lấy vợ lẽ ở đây là chuyện bình thường, phải đạo. Chỉ có tốt thôi, chẳng có gì xấu. Lấy vợ An Nam mới là khôn ngoan. Có vậy mới giàu to được.

Philippe nghe vậy rất hài lòng, sai quản Liến đi thăm dò tình hình, và nói:

- Bằng cách nào tôi cũng phải cưới được cô Mùi. Làm sao cho thật mềm dẻo để mọi việc tốt đẹp. Tuy nhiên nếu mềm mà chẳng thành thì ép buộc cũng được, dọa dẫm cũng được.

Liến hỏi Philippe:

- Thế ông chủ không tính đến chuyện gia đình ấy là gia đình cứng cổ, chẳng ưa người Pháp?

- Không sao đâu. Từ cổ đến giờ đã chẳng từng xảy ra chuyện người chiến thắng lấy con gái kẻ bị thua hay sao? Mà từ xưa vẫn thế. Những người con gái đẹp bao giờ cũng thuộc về người chiến thắng. Thậm chí tôi nghĩ những cuộc hôn nhân như thế này còn có lợi vì nó hòa giải, làm xích gần hai dân tộc.

Philippe còn biết rõ ở xứ Bắc Kỳ, trong hôn nhân, người con gái ít có quyền. Việc quyết định do người cha hoặc người anh cả. Nếu người cha bằng lòng, coi như công việc đã được quyết định. Philippe sai Liến rồi nhờ cả tiên chỉ Nhậm đến thuyết phục ông đồ Tiết. Nhậm đến nhà nói:

- Xin chúc mừng cụ đồ có việc tốt lành.

- Có chuyện gì đâu mà ông nói thế.

- Ngài Philippe nhờ tôi đến có nhời với cụ, để xin cô Mùi, con gái cụ về làm thứ thất. Điều ấy thật tốt đẹp.

Cụ đồ Tiết mới ở tù về. Cụ không ngờ lại nhiều điều bất hạnh liên tiếp xảy đến với nhà mình như vậy. Bản thân cụ đi tù. Cả Phác bị chết. Hai Chất thì lưu lạc ở đâu chẳng rõ. Bây giờ lại đến lượt cô Mùi đã lọt vào mắt xanh ông chủ đồn điền. Dù sao ông cũng không thể cứng nhắc được phải mềm dẻo thôi. Chưa biết giải quyết ra sao, có lẽ phải hoãn binh trước đã. Rồi sau đó ra sao. Có thể đưa con bé ra Hà Nội, ở nhà chú nó. Thấy cụ đồ Tiết cứ thừ người ngồi im, tiên chỉ Nhậm tiếp:

- Chẳng những tốt đẹp mà còn vinh hạnh là khác. Vinh hạnh vì từ nay cụ sắp là thân gia với người Pháp. Nói thực... Thưa cụ, nhà ta lúc này cũng cần chút thế lực để mà... để mà giải tỏa... Gia đình ta mà kết thân được như vậy, thì tôi đây cũng được nhờ, cả làng ta cũng được thơm lây.

Ông cụ đồ thở dài:

- Thế ra tôi có diễm phúc hay sao?.

Quản Liến thêm vào:

- Vả lại, cụ chẳng nghe thấy dân làng đồn đại...

- Đồn đại gì?

- Họ đồn cô Mùi cao số. Cả hai đời chồng đều chết. Xin vô phép cụ tha lỗi... họ còn nói người như cô ấy sẽ chẳng có đám nào dám rước đi. Chả là người mình mê tín. Họ sợ còn người Tây họ khác. Họ không tin vào chuyện đàn bà cao số. Mà cụ thử tính xem... Nơi đây thiếu gì con gái, nhưng ông Philippe chỉ xin cưới cô Mùi. Đủ biết người ta trọng mình thế nào. Tôi xin có lời thưa với cụ, gia đình ông Philippe bên Tây cũng là gia đình nề nếp. Ông chủ tôi mến cô Mùi đoan trang, lại biết gia đình ta là gia đình nho học gia giáo, nên muốn cưới xin đàng hoàng hẳn hoi.

Cụ Tiết lại thở dài. Cuối cùng cụ bảo:

- Các ông nói vậy, tôi biết vậy. Chỉ xin các ông cho tôi thời gian suy nghĩ đã.

Liến và tiên chỉ Nhậm ra về. Còn cụ Tiết, cụ đâu có cần suy nghĩ gì. Ý cụ đã quyết từ lúc mới nghe nói nhưng chưa tiện từ chối ngay. Người Việt tử tế có ai lại chịu lấy người ngoại quốc. Ngay cả người Tầu, cũng máu đỏ da vàng mà người ta còn cho rằng lấy "khách" là điều sỉ nhục, huống hồ nay lại lấy Tây. Đó là nếp nghĩ từ đời ông, đời cha. Còn gia đình nhà cụ vốn là gia đình thế nào... cả làng này, ai có lạ gì... Thử hỏi có lý nào cụ lại bằng lòng đón nhận cuộc hôn nhân này. Nghĩ thế nhưng cụ vẫn tự dặn lòng: Phải thật khéo để tránh sự điên rồ thù hận.

Philippe dùng chiến thuật tiến công liên tục. Ngay ngày hôm sau, hắn cùng quản Liến đến thẳng nhà cụ đồ Tiết. Điều này làm cụ lúng túng. Cụ không ngờ tới và không kịp trở tay. Philippe rất lễ phép vào thẳng câu chuyện:

- Thưa cụ, việc đề nghị cưới xin của chúng tôi là rất thành thực. Chúng tôi xin tuân thủ mọi nghi lễ, thủ tục đúng như lệ làng và tập quán quy định.

Cụ đồ Tiết ngạc nhiên, chưa biết trả lời ra sao. Philippe lại tiếp luôn bằng cái giọng rất lịch thiệp:

- Chúng tôi hoàn toàn tôn trọng phong tục của người Việt, nên cũng cầu xin cụ bằng lòng chấp nhận một tập tục của nước chúng tôi. Đó là việc hỏi ý kiến cô Mùi. Cô Mùi có bằng lòng hay không, thiết nghĩ việc ấy quan trọng hơn cả. Tôi xin lấy danh dự của mình ra bảo đảm, nếu cô Mùi không chấp nhận lời cầu hôn của tôi, tôi sẽ tự nguyện rút lui, không theo đuổi nữa và cũng sẽ không gây phiền hà gì cho gia đình.

Ông đồ Tiết mỉm cười trước thái độ quá tự tin và lịch thiệp của Philippe. Nếu vậy thì được. Về phía mình, cụ đồ cũng có cái tự tin riêng. Tự tin về dòng dõi nhà mình. Con gái cụ được dạy dỗ theo những khuôn phép nghiêm ngặt từ xưa. Chẳng lẽ nó lại có thể ưng lấy một kẻ ngoại lai. Với sự tin chắc như vậy nên cụ đồ cho gọi cô con gái ra nhà khách. Cô Mùi đoan trang đứng bên cột nhà. Philippe đứng lên, rất từ tốn lên tiếng:

- Trước bàn thờ gia tiên, trước mặt cụ thân sinh, tôi xin trân trọng được phép hỏi cô làm vợ. Tôi xin cưới cheo hẳn hoi, tử tế. Tôi mong cô trả lời thẳng thắng để mọi người cùng nghe. Tôi không có ý ép buộc. Nếu cô trả lời không, tôi cũng xin chấp nhận và sẽ không có thù hằn gì hết.

Cụ đồ Tiết mặt thản nhiên nghe. Cụ nghĩ rằng cô con gái sẽ nổi xung và chối phắt. Xử sự một cách thẳng băng như thế này cũng tốt thôi. Càng dễ đối phó sau này. Về sau dù Philippe lật mặt làm khó dễ chăng nữa, thì đó là lỗi ở hắn, cụ chấp nhận cả những cam go tương lai.

Cô Mùi không trả lời mà chỉ đứng lặng yên không nói một lời. Quản Liên hỏi gặng thêm cô vẫn không mở miệng. Cuối cùng cụ Tiết phải nhíu mày và bảo:

- Nếu con không nói thì lắc đầu, hoặc gật đầu cũng được. Cớ sao cứ đứng lặng im như vậy.

Từ lúc vào, cô Mùi chỉ đứng cúi đầu. Chẳng ai biết cô nghĩ gì, chỉ thấy vẻ mặt cô đăm chiêu vô cùng. Tất cả mọi người có mặt đều chăm chú nhìn cô, chờ đợi. Rồi đột nhiên cô nhìn vào mặt cha, nước mắt lưng tròng, cô gật đầu một cái. Ông đồ đang ngồi thản nhiên bỗng đứng bật dậy:

- Mày gật đầu ư hả con?

Cô im lặng cúi đầu rồi những giọt nước mắt tuôn chảy. Ông đồ gay gắt hỏi Mùi:

- Con có biết con đã làm việc gì không?

Ông đồ ngồi phịch xuống trường kỷ. Mặt tái xanh không nói được nữa. Ông đã mất hồn thực sự. Người ta phải vội vàng dìu ông lên giường.

Khi tất cả đã đi hết, cô Mùi quỳ ở đầu giường cha. Ông già bỗng từ từ mở mắt rồi nói:

- Từ nay, ta không nhận mày là con ta nữa.