hứ năm, 5 tháng năm

Ngày hôm sau, mưa tạnh, nhưng bão và lụt vẫn cứ lan ra. Quá trưa một lát thì có thay đổi bất ngờ và thời tiết bỗng rất đẹp: trời nắng ấm, yên tĩnh và êm ả. Nằm ngửa rất thoải mái giữa một bụi cúc nước to đang trổ hoa, Nils ngắm bầu trời, thì hai chú học trò nhỏ ôm sách vở và mang làn thức ăn đi trên một con đường nhỏ dọc bờ phá. Chúng đi chầm chậm, lại có vẻ buồn và lo. Đến ngay cạnh Nils, chúng ngồi xuống mấy tảng đá để nói với nhau về nỗi bất hạnh của chúng.

- Biết rằng hôm nay nữa chúng mình cũng không thuộc bài thì mẹ sẽ giận lắm, một chú nói.

- Và bố nữa! Chú kia nói.

Xong cả hai đứa bắt đầu khóc.

Nils nghĩ đến cách an ủi hai đứa bé thì một bà lão nhỏ thó, còng gập người lại, mặt hiền hậu và dịu dàng, đi đến và dừng lại trước mặt chúng.

“Làm sao mà lại khóc thế, các cháu?” Bà lão hỏi. Hai chú bé nói là không thuộc bài và xấu hổ quá, không dám về nhà.

“Bài gì mà khó đến thế?”. Hai chú bé trả lời là chúng phải học tất cả mọi thứ về tỉnh Uppland.

Bà lão nói: “Có lẽ học trong sách không phải dễ đâu, nhưng bà sẽ kể cho các cháu nghe những điều mà mẹ bà đã dạy cho bà về tỉnh này. Bà không được đi học, và bà không bao giờ thành người thông thái, nhưng bà nhớ mãi mãi những điều mà mẹ bà đã cho bà biết.”

Bà lão ngồi xuống một tảng đá và bắt đầu kể: “Thế này này, mẹ bà nói rằng từ lâu lắm, Uppland là tỉnh nghèo khó nhất và nhỏ mọn nhất trong tất cả các tỉnh của nước Thụy Điển. Tỉnh chỉ gồm những cánh đồng đất sét buồn tẻ với những đồi đá nhỏ và thấp, như hiện còn ở nhiều nơi, dù là ở đây, gần phá Mälar, chúng ta không trông thấy.

“Vả lại đây vẫn là một đất nghèo và khổ. Uppland cảm thấy bị các tỉnh khác coi khinh, nên một hôm, ngán lắm rồi nó đeo cái bị lên lưng, cầm cái gậy đi ăn xin những kẻ giàu có hơn mình.

“Trước tiên, Uppland đi về phía nam đến tận tỉnh Skåne. Nó phàn nàn về cảnh nghèo của mình và xin một miếng đất. “Thật người ta chẳng biết lấy gì mà cho tất cả những quân ăn xin ấy được, Skåne trả lời. Nhưng hãy chờ xem. Ta mới đào vài cái mỏ đất sét vôi. Ngươi có thể lấy cái đất mà ta đã hất lên và để lại trên bờ, nếu ngươi muốn dùng đến”.

“Uppland cám ơn, nhận lời và lại đi tiếp. Nó ngược lên tận Västergottland. Ở đấy nó lại kêu khổ. Västergottland nói: “Ta không thể cho ngươi đất được.

Ta không đem những đồng bằng màu mỡ của ta mà cho bọn ăn xin đâu. Nhưng nếu ngươi thích một trong các con sông nhỏ chảy ngoằn ngoèo trong đồng bằng rộng lớn của ta thì ngươi có thể lấy”.

“Uppland cảm ơn, nhận lấy rồi đi xuống tỉnh Halland. “Ta chẳng giàu đất đai gì hơn ngươi, Halland nói, nhưng ngươi có thể gỡ lấy vài cái núi đá nhỏ, nếu không cho là mất công”.

“Uppland lom khom vì cái túi nặng, đến thăm tỉnh Bohuslän. Ở đó nó được phép nhặt bao nhiêu hòn đảo nhỏ trơ trụi và bãi rạn[77] cũng được, tùy thích. “Trông chẳng ra gì, nhưng để chắn gió thì cũng tốt. Có thể ích lợi cho ngươi, vì ngươi cũng ở bờ biển như ta”.

“Uppland tỏ ra biết ơn vì tất cả của bố thí ấy; nó chẳng từ chối chút gì hết dù ở đâu người ta cũng cho những thứ mà người ta không đếm xỉa gì đến. Tỉnh Värmland cho một ít nền đất bằng granit của mình. Västmanland cho một phần những sống núi chạy qua tỉnh mình. Ưstergưtland cho một góc của miền rừng Kolmården hoang vu, và Småland đổ gần đầy vào bị cho Uppland những đầm lầy, đá tảng và khúc cây thạch thảo.

“Sưrmland chỉ muốn bỏ ra có vài cái vũng trong phá Mälar; Dalarna cũng quý đất đai của mình lắm, cho làm sao được, bèn biếu một đoạn sông Dalälv.

“Sau cùng Uppland nhận được của Närke vài đầm cỏ thụt và lầy, dọc bờ hồ Hjälmar, mà tỉnh này có rất nhiều. Bị đầy quá đến nỗi nó phải quay về.

“Dốc bị ra, nó kiểm kê những gì đã đem về được. “Nó không thể không nghĩ rằng đó thật là một bộ sưu tập khủng khiếp những cái vứt đi. Nó thở dài tự hỏi là có thể dùng những của ấy như thế nào đây. “Thời gian trôi qua, Uppland cứ ở nhà, bận rộn sắp xếp cho ngăn nắp công việc của mình.

“Thế là người ta bắt đầu tranh luận xem nhà vua sẽ ở đâu, và ở đâu sẽ đặt kinh đô của nước Thụy Điển. Tất cả các tỉnh họp nhau lại để bàn bạc. Tất nhiên tỉnh nào cũng muốn chiếm lấy nhà vua, và người ta cãi nhau dữ lắm. “Ý kiến tôi là nhà vua phải chọn chỗ ở trong tỉnh nào tài năng nhất và hiền đức nhất”, Uppland nói vậy. Mọi người đều đồng ý là đề nghị đó rất đúng. Thế là quyết định rằng tỉnh nào mà tỏ ra thông minh và hiền đức hơn cả thì sẽ làm nơi nhà vua ở và nơi đóng đô.

Vừa trở về thì các tỉnh nhận được lời mời dự tiệc của Uppland. Họ nói vẻ khinh thị: “Chẳng biết cái kẻ khố rách áo ôm ấy có thể có cái gì mà thết đãi”. Tuy vậy họ cũng nhận lời mời.

“Đến Uppland, họ sửng sốt về những cái được trông thấy. Họ thấy tỉnh này đã xây dựng xong: trong nội địa mọc lên những ấp trại tuyệt đẹp, bờ biển nhan nhản những thành phố, mặt nước đầy những tàu biển.

- Khá giả thế này mà đi ăn xin thì xấu hổ thật, họ lẩm bẩm như vậy.

- Chúng tôi mời quý vị đến đây là để tạ ơn quý vị đã cho quà, Uppland nói, vì chính nhờ quý vị mà ngày nay chúng tôi mới ra khỏi bước khó khăn và được như thế này.

“Về đến nơi là chúng tôi bắt đầu đưa dòng sông Dalälv vào địa phận mình. Chúng tôi thu xếp để có được hai cái thác nước tuyệt vời: một ở Sưderfors, một ở Älvkarleby. Phía nam dòng sông, ở Dannempra chúng tôi đặt cái nền đất bằng granit mà Värmland cho, và chúng tôi dám nghĩ rằng Värmland đã không nhìn kĩ cái đem cho chúng tôi, vì granit ấy chẳng là cái gì khác quặng sắt tốt tuyệt trần. Khắp chung quanh đấy, chúng tôi đã trồng khu rừng nhận được của Ưstergưtland. Bằng cách đó, mà tại một chỗ có quặng sắt, có thác nước, có rừng để cung cấp than củi, thì tất nhiên là chúng tôi đã được một vùng mỏ giàu có.

Sau khi đã sắp xếp tốt như thế ở miền bắc, chúng tôi kéo những sống núi của Västmanländ đến tận phá Mälar, tạo ra ở đấy những ghềnh, những mũi đất và những hòn đảo phủ kín cây xanh và đẹp như những vườn tược. Những vũng mà Sưrmland bỏ ra cho thì chúng tôi kéo rất sâu vào nội địa như những fyord và như thế chúng tôi đã mở đất này ra cho nghề hàng hải và thương nghiệp với thế giới.

“Miền bắc và miền nam đã hoàn thành, chúng tôi lại lo đến bờ biển miền đông, và ở đấy chúng tôi đã lợi dụng mạnh những bãi rạn, những đống đá, những lùm thạch thảo và những truông hoang mà các vị đã cho và chúng tôi ném cả ra biển. Nhờ đó mà có tất cả các đảo lớn, đảo nhỏ, ích lợi cho chúng tôi vô cùng trong ngư nghiệp và hàng hải, mà chúng tôi xem như tài sản quý nhất của mình.

“Xong rồi, thì trong tất cả các tặng phẩm của quý vị chỉ còn lại với chúng tôi những đống đất sét vôi mà chúng tôi nhận được của tỉnh Skåne. Chúng tôi đem trải ra ở chính giữa địa phận của mình: nay những đất ấy họp thành đồng bằng Vaksala phì nhiêu. Cái con sông đầu tiên lười biếng mà Ưstergưtland đã cho, thì chúng tôi đã vạch cho nó một cái dòng chảy qua đồng bằng ấy, để lập ra một đường giao thông thuận tiện với phá Mälar”.

“Bấy giờ các tỉnh khác mới hiểu là mọi việc đã diễn ra như thế nào. Tuy hơi tức, họ cũng phải nhận rằng Uppland đã biết giỏi làm ăn. Họ nói: “Bạn đã làm nên những việc lớn với những phương tiện nhỏ. Trong tất cả chúng ta chính bạn đã tỏ ra có khả năng lớn nhất và đức hạnh lớn nhất”.

“Thật là một lời nói hay! Uppland đáp. Quý vị đã nói thế, chúng tôi xin nhận ngay chính chúng tôi sẽ làm nơi ở cho nhà vua và nơi đóng kinh đô.” “Lần nữa, các tỉnh lại tức giận, nhưng mà không thể nuốt lời, rút lại cái điều đã được quyết định xong xuôi rồi”.

“Thế là Uppland được cả nhà vua lẫn kinh đô, và đứng đầu tất cả các tỉnh. Mà thế thì chỉ là công bằng thôi, vì thông minh và hiền năng là những đức tính mà mãi đến cả ngày nay, vẫn làm ra những ông hoàng từ những kẻ ăn mày.”