à bây giờ thì những công việc chiều nay đã xong tất cả, những mệnh lệnh đều đã được đưa ra. Mỗi người đều biết rõ sẽ làm gì vào sáng mai. Andrès đã lên đường từ ba tiếng đồng hồ trước. Vậy thì hoặc là kịp trước sáng hôm sau, hoặc không thành. Tôi tin rằng cuộc tấn công sẽ xảy ra, Robert Jordan nghĩ thầm, chàng vừa từ trạm canh bước xuống, chàng đã tới đó nói chuyện với Primitivo.

Golz đảm trách cuộc tấn công, nhưng ông ta không có quyền bỏ rơi nó, bỏ rơi hay không là do Madrid. Điều hay là sẽ không ai bị đánh thức và nếu có bị đánh thức thì họ cũng không suy nghĩ gì được vì quá buồn ngủ. Lẽ ra tôi đã thông báo cho Golz sớm hơn về mọi cuộc chuẩn bị của chúng trước cuộc tấn công, nhưng làm sao thông báo một việc trước khi nó xảy ra được? Bọn chúng chỉ bày ra những cảnh tượng kia vào lúc đêm xuống. Chúng không muốn những hoạt động của chúng trên đường cái bị phi cơ khám phá. Nhưng còn phi cơ của chúng? Ừ, phi cơ phát xít, chúng làm gì?

Chắc chắn là bây giờ người của chúng ta đã được thông báo. Nhưng có thể là với sự việc đó, bọn phát xít đang ngụy trang cho một cuộc tấn công khác vào Guadalajara. Người ta bảo rằng có những cuộc tập trung của các bộ đội Ý tại Soria và Siguenza, ngoài những bộ đội đang hành quân tại phía Bắc. Nhưng chúng không có đủ quân và phương tiện để ném ra những cuộc tấn công lớn trong cùng một lúc. Không thể được. Vậy đó là một sự phỉnh gạt.

Nhưng chúng ta lại biết có tất cả bao nhiêu đội quân Ý đổ bộ tại Cadix vào tháng rồi và tháng này. Vẫn có thể là chúng thử mở cuộc tấn công vào Guadalajara lần nữa, không ngu xuẩn như lần đầu, với ba mũi dùi nới rộng ra vừa đổ dọc theo đường xe lửa về cao nguyên phía Tây. Có một cách để thành công trọn vẹn trong chuyện đó. Hans đã chỉ cho chàng biết cách đó. Lần đầu tiên chúng đã phạm nhiều lỗi lầm. Trọn sự phối hợp đều sai lầm. Trong cuộc tấn công Arganda đánh vào con đường Madrid - Valence, chúng không sử dụng đội quân nào mà chúng mang sử dụng tại Guadalajara. Tại sao chúng không mở hai cuộc tấn công cùng một lúc? Tại sao? Tại sao? Liệu người ta biết được tại sao?

Tuy nhiên chúng ta đã chận đứng chúng hai lần với cùng đội quân. Chúng ta sẽ không bao giờ chận đứng được chúng nếu chúng ném ra hai cuộc tấn công một lúc. Đừng ngại, chàng nghĩ. Còn nhiều phép lạ khác. Hoặc mày làm nổ tung nó vào ngày này hay ngày khác. Và nếu không phải cây cầu này thì là cây cầu khác. Mày không quyết định. Mày phải tuân lệnh. Mày phải tuân hành mệnh lệnh và chớ có suy nghĩ điều gì ra ngoài mệnh lệnh.

Những mệnh lệnh về vấn đề này rất rõ ràng. Quá rõ ràng. Mày không phải lo âu, cũng không phải sợ sệt. Vì nếu mày để cho sự sợ sệt thường tình nó lung lạc thì sự sợ sệt đó sẽ ảnh hưởng không tốt đến những người phải hợp tác với mày.

Nhưng dù sao thì chuyện đầu người kia cũng khá quan trọng, chàng tự nhủ. Và cái ông già kia một mình rơi vào cảnh đó, trên ngọn đồi kia nữa? Nếu phải rơi vào tay chúng như vậy mày có thích không? Chuyện ấy đã làm mày xúc động phải không? Đúng, nó đã làm mày xúc động, Jordan à, bữa nay, hơn một lần mày đã tỏ ra hết sức xúc động. Nhưng mày đã hành động coi được. Cho tới bây giờ mày đã hành động coi được.

Đối với một giảng viên tiếng Tây Ban Nha tại đại học Montana mà được như vậy là khá lắm, chàng tự chế giễu. Như vậy là khá lắm. Nhưng chớ vội nghĩ rằng mình là một cái gì phi thường. Trong cái vấn đề này mày chưa khá lắm đâu. Nghĩ đến mỗi cái trường hợp của Duran thôi, hắn có được một sự huấn luyện nào đâu, trước khi phong trào nổi dậy lão chỉ là một nhà soạn nhạc, một thanh niên hào hoa phong nhã và bây giờ thì đường đường một vị tướng cừ khôi đang chỉ huy một lữ đoàn. Đối với Duran, mọi sự đều cũng dễ dàng và giản dị để học, để hiểu như chuyện đánh cờ đối với một thần đồng về cờ. Mày đã đọc và nghiên cứu binh pháp mãi từ lúc còn bé và ông của mày đã bắt đầu kể cho mày nghe những chuyện về cuộc nội chiến của Hoa Kỳ. Có điều ông cứ gọi đó là chiến tranh nổi dậy. Nhưng so Duran, mày giống như một tay khá cờ chọi với một thần đồng. Lão Duran. Gặp lại Duran hẳn là thích đấy. Chàng sẽ gặp lão tại Gaylord khi vụ này xong. Vâng. Sau khi xong xuôi vụ này. Lão tài quá thấy không?

Ta sẽ gặp lão tại Gaylord, chàng lại tự nhủ, sau khi xong xuôi vụ này. Đừng tự lừa dối, chàng tự nhủ. Mày làm coi được lắm. Lạnh lùng. Không tự lừa dối. Mày sẽ không còn gặp Duran nữa và chuyện đó không quan trọng gì. Cũng đừng làm ra thế, chàng tự nhủ. Đừng làm những tuồng xa xỉ đó, vô ích. Đừng có quân tử Tàu nữa. Trên vùng đồi núi này không cần những kẻ đầy lòng hy sinh một cách hảo hán. Ông của mày đã chiến đấu bốn năm trời trong trận nội chiến và mày chỉ mới đang bắt đầu năm thứ nhứt của cuộc chiến này. Con đường mày còn dài và mày có khiếu về vụ này. Và bây giờ mày còn có Maria nữa. Mày đã đầy đủ quá rồi còn gì. Mày chẳng nên lo âu. Một cuộc đụng độ nhỏ giữa một toán du kích và một tiểu đội kỵ binh có là gì. Chẳng là gì cả. Và ngay cả chuyện chúng chặt đầu nữa à? Cũng chẳng thay đổi gì à? Chẳng ăn thua gì cả. Hồi ông mày ở Fort Kearny sau chiến tranh, bọn da đỏ vẫn lột da đầu người ta luôn. Mày có nhớ cái tủ đặt trong tường trong văn phòng của cha mày với những ống cắm đầy tên trên một tấm ván, với những lông đại bàng kết trên các chiếc nón trận treo trên tường, mùi da dê hong khói của mấy cái ghết quần, và cái áo bờ-lu-dông cùng những đôi giày da thêu cườm? Mày có còn nhớ cây cung to dựng trong góc tủ, với hai ống tên săn và tên trận, và cái cảm giác bắt gặp khi nắm chặt bó tên trong tay?

Hãy nhớ tới những gì tương tợ như thế. Hãy nhớ tới những gì cụ thể và thực tế. Hãy nhớ tới thanh guơm của ông, sáng loáng và tẩm dầu trong chiếc bao có răng cưa và ông chỉ cho mày thấy lưỡi gươm đã mỏng đi vì được đem đi mài nhiều lần. Hãy nhớ tới khẩu Smith và Wesson của ông. Đó là loại súng sáu của sĩ quan bắn từng phát, nòng 7,65 và không có vành bảo vệ cò, cò súng nhẹ và dễ bóp chưa từng thấy, khẩu súng được chùi dầu cẩn thận, nòng súng sạch bóng tuy rằng đường gân đã mòn sạch và chất kim loại màu nâu của thân súng cùng nòng súng mòn lẳn vì cọ xát vào bao da. Nó được đựng trong một chiếc bao có chữ U.S. trên nắp, xếp trong ngăn kéo trong chiếc tủ với những dụng cụ bảo trì và hai trăm viên đạn. Những hộp đạn bằng giấy cứng được gói và ràng cẩn thận bằng nhợ tẩm sáp.

Mày có thể lấy khẩu súng ra khỏi ngăn kéo và cầm nó trong tay. “Cháu muốn cầm thì cứ cầm”, ông vẫn bảo. Nhưng mà đừng đùa với nó vì đó là “súng đạn thứ thiệt”.

Có một hôm, mày hỏi ông có giết người bằng khẩu súng ấy chưa, và ông đáp: “Rồi”.

Mày lại hỏi: “Hồi nào vậy ông?” và ông trả lời, “Trong chiến tranh nổi dậy và sau đó”.

Mày nói: “Ông kể cho con nghe đi”.

Và ông đáp: “Ông không muốn nói về chuyện đó, Robert à”.

Rồi sau khi cha mày tự sát bằng khẩu súng này, và lúc mày từ trường trở về và chôn cất cha mày xong, ông ủy viên hộ tích trả lại khẩu súng sau khi làm ăng kết và nói: “Bob, tôi nghĩ rằng cậu muốn giữ khẩu súng. Lẽ ra tôi phải giữ nó, nhưng tôi biết cha cậu rất coi trọng nó bởi ông của cậu đã luôn có nó bên mình trong suốt cuộc chiến khi ông còn trong lực lượng kỵ binh, và nó vẫn còn tốt chán. Tôi đã đem thử hồi chiều này. Bắn không độc lắm nhưng cũng trúng”.

Chàng đã đặt khẩu súng trở vào ngăn kéo trong tủ ở chỗ cũ, nhưng hôm sau chàng lấy nó ra, cùng với Chub, lên yên ngựa dong thắng lên đỉnh đồi trên Red Lodgi, nơi đó bây giờ có con lộ được thiết lập nối liền với Cooke City hiện nay con lộ chạy qua đèo, băng ngang qua cao nguyên Răng Gấu có gió thổi như cắt và trên các đỉnh đồi có tuyết phủ suốt mùa hạ, hai đứa dừng lại bên hồ, đó là một chiếc hồ màu xanh thẫm và người ta bảo là hồ này sâu đến tám trăm bộ. Chub giữ hai con ngựa và chàng leo lên một tảng đá chàng nghiêng mình và nhìn thấy gương mặt mình trên mặt nước yên tĩnh và thấy mình đang cầm khẩu súng. Chàng cầm nơi nòng súng để nó đong đưa và buông nó rơi xuống. Chàng thấy khẩu súng lao xuống mặt hồ sủi bọt, chìm xuống đáy nước trong veo cho đến khi nó chỉ còn to bằng một món đồ trang sức trong nước và biến mất hẳn. Rồi chàng leo xuống mỏm đá, thót lên yên, thúc mạnh chân đinh vào con ngựa già tên Bess, mạnh đến nỗi con ngựa nổi khùng chồm lên. Chàng thúc ngựa đi ra dọc theo bờ hồ, và đến khi con ngựa ngoan ngoãn lại thì hai người đã ra đến con đường mòn trở lại.

- Tao biết tại sao mày lại làm thế với khẩu súng xưa, Bob à. - Chub nói.

- À, như vậy chúng ta không cần phải bàn tán về nó nữa. - Chàng nói.

Hai người chẳng bao giờ nhắc đến cây súng và thế là đã xong với những khẩu súng đeo bên mình của người ông, trừ thanh gươm. Chàng vẫn giữ thanh gươm trong rương cùng với những vật khác tại Missoula.

Ta không biết ông ta nghĩ sao về tình trạng này, chàng nghĩ. Ông là một quân nhân tài giỏi quá sức, mọi người đều nói như vậy. Người ta bảo nếu bữa đó có ông thì ông sẽ không để cho Custer bị lừa như thế. Làm gì ông lại không thấy được những khói hoặc bụi từ các chòi gỗ dọc theo Little Big Horn, trừ phi sáng hôm đó có sương mù dày đặc? Nhưng thật sự thì sáng hôm đó không có sương mù.

Tôi ước gì có được ông tới ở đây thay cho tôi. À, mà cũng có thể là chúng tôi sẽ cùng có mặt vào tối mai. Nếu mà có chuyện kỳ hoặc như là thế giới bên kia, mà tôi tin chắc là không có, tôi muốn được cùng ông đàm đạo. Vì có rất nhiều chuyện tôi muốn biết. Bây giờ thì tôi có quyền hỏi ông vì chính tôi cũng đang làm những công việc như ông. Tôi không tin là bây giờ ông còn phiền hà khi tôi hỏi ông. Trước đây, tôi không có quyền hỏi. Tôi biết ông không chịu kể cho tôi nghe vì ông không hiểu tôi. Nhưng bây giờ tôi nghĩ tôi và ông đã thông cảm nhau lắm rồi. Tôi muốn làm thế nào để trò chuyện được cùng ông và có được những lời khuyên nhủ của ông. Mẹ kiếp, nếu không được khuyên bảo, tôi vẫn thích được trò chuyện cùng ông, trò chuyện thôi cũng được. Đáng tiếc là những kẻ như tôi và ông lại bị quá cách ngăn bởi thời gian, thật là một điều đáng tiếc.

Rồi, trong khi đang suy nghĩ viển vông, chàng chợt nhận ra rằng nếu có bao giờ xảy ra một cuộc gặp gỡ như vậy, cả chàng lẫn ông chàng có lẽ sẽ hết sức bối rối. Vì sự có mặt của cha chàng. Mọi người đều có quyền làm điều chàng đã làm, chàng nghĩ. Nhưng đó là chuyện không hay. Tôi hiểu điều đó nhưng tôi không chấp nhận. Hèn nhát. Đúng vậy. Mày thật sự hiểu điều đó chứ? Chắc chắn tôi hiểu, nhưng... Phải, nhưng.... Hẳn mày đã quá ưu tư về mình khi làm một điều như vậy.

Trời, ước gì có ông tôi ở đây, chàng nghĩ. Dù sao thì cũng trong chừng một tiếng đồng hồ thôi. Có thể ông truyền lại cho tôi rất ít qua người đàn ông kia, người đàn ông đã sử dụng khẩu súng lục trong một việc làm bậy bạ. Có thể mối liên lạc giữa chúng tôi chỉ có thế. Nhưng mẹ kiếp! Phải, mẹ kiếp! Phải chi sự cách ngăn về tuổi tác giữa tôi và ông đừng có quá lớn lao để cho tôi có thể học được ông những điều mà người đàn ông kia, cha tôi, đã chẳng bao giờ dạy tôi. Nhưng không biết có phải sự sợ hãi mà ông phải trải qua và chế ngự, cuối cùng đã thoát được sau bốn năm trời đó, và sau đó là nỗi sợ hãi trong những lần đánh nhau với bọn Da Đỏ - thật ra thì chẳng có gì hãi hùng lắm. Có phải nỗi sợ hãi đó đã truyền lại cho người đàn ông kia và làm cho ông tôi trở thành một cobarde cũng giống như những tay đấu bò thuộc thế hệ thứ hai vậy? Và biết đâu vì cái khí huyết oai hùng kia chỉ truyền đến được tôi sau khi chảy ngang qua con người kia?

Tôi không thể nào quên được nỗi thất vọng khi lần đầu tiên hay rằng ông ấy là một cobarde. Nói trắng ra bằng tiếng Anh là: tên hèn nhát. Nói trắng ra như vậy cho nó dễ nghe. Dùng tiếng ngoại quốc nào để nói về một thằng tồi cũng chẳng ích gì. Nhưng dù sao ông cũng không phải là một thằng tồi. Ông chỉ hèn nhát thôi và đó là điều bất hạnh nhứt đối với bất cứ một người đàn ông nào. Bải vì nếu ông không hèn nhát thì ông đã chẳng đứng trơ ra đó mặc cho người đàn bà xỏ mũi? Tôi tự hỏi nếu ông ấy cưới một người đàn bà khác thì tôi sẽ là người như thế nào? Đấy là điều mà mày sẽ chẳng bao giờ biết được, chàng tự nhủ và nhếch mép cười. Có thể là cái bướng bỉnh của bà đã bổ khuyết cho cái thiếu sót của người đàn ông kia. Và mày. Thôi cũng được. Hãy dẹp cái vấn đề máu mủ và những chuyện khác, đợi đến ngày mai khi xong chuyện hãy hay. Đừng vội nóng nảy. Đừng nóng nảy gì hết. Để rồi ngày mai tao sẽ xem mày thuộc thứ máu mủ nào.

Nhưng rồi chàng lại bắt đầu nghĩ đến người ông của chàng.

- Georges Custer không phải là một viên chỉ huy kỵ binh thông minh, Robert à - Ông chàng đã bảo thế - Hắn cũng không phải là một con người thông minh nữa.

Chàng còn nhớ là khi ông chàng bảo thế, chàng thấy bị sốc vì người ta dám chỉ trích cái hình ảnh của nhân vật mặc áo khoác bằng da, với những lọn tóc màu nâu tung bay trước gió đứng trên đỉnh núi, tay cầm khẩu súng lục, trong khi bọn Sioux bao vây tứ phía như trong bức tranh thạch bản của Anheurser - Bush treo tại nhà Red Lodge.

- Lão chỉ được nước hay dấn thân vào cảnh nguy nan rồi thoát ra, - Ông chàng tiếp tục - và tại Little Big Horn lão đã lâm vào cảnh nguy nan nhưng rồi không thoát ra được.

Phil Sheridan là một người thông minh và Job Stuart cũng thế. Và John Mosby là tay chỉ huy kỵ binh xuất sắc nhứt từ trước tới nay.

Trong rương đồ đạc của chàng tại Missoula có một lá thư của tướng Phil Sheridan gởi cho lão Kilpatrick, trong thư nói rằng ông chàng là một vị chỉ huy kỵ binh còn tài ba hơn cả John Mosby.

Tôi phải kể cho Golz nghe về ông tôi, chàng nghĩ. Dù sao thì hắn cũng chưa bao giờ nghe về ông tôi. Cả đến John Mosby, có lẽ hắn cũng chưa nghe đến. Tất cả người Anh đều đã nghe đến họ vì người Anh đã phải nghiên cứu về trận nội chiến của ta kỹ hơn cả những người ở Mỹ châu. Karbov bảo là sau vụ này tôi có thể theo học tại học viện Lénine ở Mạc Tư Khoa nếu tôi muốn. Hắn bảo tôi có thể học tại học viện quân sự của Hồng quân nếu tôi muốn. Tôi tự hỏi không biết ông tôi sẽ nghĩ sao về chuyện đó? Ông tôi, người mà suốt đời không bao giờ chịu ngồi chung bàn với một con người dân chủ.

Không, tôi không muốn thành một quân nhân, chàng nghĩ. Tôi biết thế. Vậy là dứt khoát. Tôi chỉ muốn chúng ta thắng trận giặc này. Tôi cho rằng trong nhiều vấn đề khác, những người lính thật sự tài ba cũng chẳng giúp ích gì được nhiều, chàng nghĩ. Rõ ràng là không đúng thế. Hãy xem gương Napoléon và Wellington. Tối nay sao mày đần dộn quá, chàng nghĩ.

Thường ngày thì tâm trí chàng rất sáng suốt và tối nay khi nghĩ đến ông chàng thì đầu óc chàng lại như thế. Rồi khi nghĩ đến cha chàng, chàng lại điên lên. Chàng hiểu cha chàng và tha thứ cho ông tất cả, chàng thương hại ông nhưng chàng xấu hổ vì ông.

Tốt hơn mày đừng nghĩ gì cả, chàng tự nhủ. Chẳng bao lâu nữa mày sẽ về sống bên Maria và sẽ không phải nghĩ ngợi gì cả. Đấy là cách sống tốt nhứt khi mà cơ sự đã xảy ra như thế này. Một khi đã quá chú tâm vào một điều gì thì ta không còn có thể dừng lại được và tâm trí ta cứ quay không nghỉ. Tốt hơn là mày đừng nghĩ ngợi gì cả.

Nhưng giả tỉ thôi, chàng nghĩ. Giả tỉ mấy chiếc phi cơ tới hủy diệt những khẩu súng chống chiến xa và đập tan mấy vị trí chiến đấu rồi thì mấy chiếc xe tăng cổ lỗ sĩ ào lên một lượt bất kể mô, ụ, rồi Golz xua cái đám say rượu, du thủ du thực, bá vơ cuồng tín và những anh hùng của Quatorzième Brigade [1] ra phía trước và tôi biết rõ người của Duran giỏi đến cỡ nào trong lữ đoàn khác của Golz, và giả tỉ rằng mình phải có mặt ở Ségovie tối hôm sau!

Vâng, thí dụ thôi, chàng tự nhủ. Tôi sẽ đến La Ganja, chàng tự nhủ. Nhưng phải giựt sập cây cầu này. Bỗng chàng hiểu ra một cách dứt khoát như thế. Sẽ không có chuyện hủy bỏ lệnh đã ban ra. Vì những gì mà mày vừa tưởng tượng ra cũng là những trường hợp khả hữu của cuộc tấn công đối với những người cho lệnh. Vâng, mày sẽ phải giựt sập cây cầu, chàng biết chắc thế. Chuyện gì có thể xảy tới cho Andrès cũng không thành vấn đề.

Lần xuống con đường mòn trong đêm tối, một mình lầm lũi với ý nghĩ dễ chịu rằng tất cả những gì phải làm đã sắp xếp xong cho mấy tiếng đồng hồ sắp tới, và với sự vững tâm khi xét lại những việc cụ thể, chàng thấy thoải mái khi biết chắc rằng mình thế nào cũng phải cho nổ cây cầu.

Tâm trạng bất ổn, sự lo ngại vẩn vơ giống như khi có sự lộn xộn về giờ giấc, người ta cứ lo không biết khách khứa có đến dự tiệc không, cái tâm trạng đó đến với chàng ngay sau khi chàng sai Andrès đem bản phúc trình cho Golz, bây giờ thì cái tâm trạng đó đã biến mất. Bây giờ thì chàng chắc chắn là bữa tiệc sẽ không bị hủy bỏ. Biết chắc được vẫn hơn, chàng nghĩ. Luôn luôn là sự việc sẽ tốt đẹp hơn nhiều nếu ta biết chắc được điều sẽ xảy ra.

-------------------------------------------

[1] Tiếng Pháp: Lữ đoàn thứ 14.