ôi ghét phải biện hộ với bất kỳ ai về ma túy, rượu, bạo lực hay sự điên rồ, nhưng những lời biện hộ đó lại luôn đúng với tôi” – Hunter S. Thompson.

Hunter Stockton Thompson, còn gọi là Raoul Duke, sinh ngày 18 tháng Bảy, năm 1937 tại Kentucky, là con trai của một chuyên gia bảo hiểm. Theo lời mẹ ông, bà Virginia Ray Thompson, là thủ thư sau khi chồng bà chết năm 1952, Hunter “từ lúc sinh ra đã khó rồi.” Ông đã theo học ở trường Nam sinh Louisville và được nhận vào Hiệp hội Văn chương Athenaeum danh tiếng. Dù là một học sinh sáng dạ và là một vận động viên thể thao tài năng và đam mê, Thompson là một cái gai thường trực trong mắt chính quyền địa phương. Chỉ vài tuần trước khi tốt nghiệp, ông đã bị kết tội và bị giam giữ sáu mươi ngày tại trại giam cho thanh thiếu niên, và nhờ cư xử tốt đã được giảm xuống còn ba mươi ngày. (Bằng tiến sĩ của ông nhận được qua đường bưu điện vào những năm 1960.) Ông gia nhập Không Lực ngay khi mãn hạn tù.

Lúc mười tuổi, Thompson đã viết những bài tường thuật thể thao cho tờ báo của riêng ông, in roneo, giá bán bốn xen, tờ Ngôi sao Phương nam. Khi ở Căn cứ Không lực Eglin tại Florida, ông trở thành Biên tập viên Thể thao cho tờ báo của căn cứ này, một vai trò mà ông say mê dấn thân vào. Sau hai năm, ông hoàn thành tốt nghĩa vụ, giải ngũ và bắt đầu theo đuổi sự nghiệp làm báo tự do. Dù vậy, đam mê cháy bỏng của ông là trở thành một nhà tiểu thuyết theo khuôn mẫu những người ông thần tượng: F. Scott Fitzgerald, Ernest Hemingway, Jack London và Henry Miller. Như Paul Theroux nhận xét trong bài điểm sách về cuốn hồi ký của tác giả này, Kingdom of Fear (2003) (tạm dịch: Thế giới hãi hùng), các nhà văn– người hùng thời trẻ của Thompson là những người nổi tiếng, sống ẩn dật và những nhân vật tai tiếng… sống ngoài pháp luật. Những nhân vật này đã để lại dấu ấn không phai mờ đối với chàng Hunter trẻ tuổi, người nghi ngờ tất cả những gì chính thống. Hết lần này đến lượt nọ, trong đời sống và tác phẩm của mình, Thompson ủng hộ những kẻ ngoài lề và đả phá phong tục tín ngưỡng.

Vì không thể trấn áp tinh thần nổi loạn của mình trong khi hành nghề báo ở New York, Thompson bị sa thải khỏi Middletown Daily Record vào năm 1959 vì đá vào máy bán kẹo tự động, ông không hề nao núng, mà chỉ thề rằng “quyết… sống theo cách tôi nghĩ là nên sống.” Từ năm 1959 đến 1964 Thompson dành phần lớn thời gian ở Nam Mỹ. Ông viết, một thời gian ngắn, cho một tạp chí bowling của Puerto Rico có tên Sportivo, hoàn thành một tiểu thuyết, và bắt tay viết tiểu thuyết khác, Nhật ký Rum (cuối cùng cũng xuất bản năm 1997), và bắt đầu viết các phóng sự về khía cạnh kém tươi đẹp của đời sống ở Caribe và châu Mỹ Latinh – những kẻ buôn lậu, gái điếm v.v… – cho tờ New York Herald Tribune và National Observer. Những bài phóng sự gây chấn động của ông lọt vào mắt xanh của Cary McWilliams ở tờ The Nation, người đã thuê ông đưa tin về Phong trào Tự do Ngôn luận tại Đại học California ở Berkeley. Chính McWilliams đã đặt hàng Thompson viết một bài về băng nhóm đi mô–tô ở California năm 1965. Bài báo đã đảm bảo cho ông một hợp đồng sách béo bở; và khi Thiên thần Địa ngục: Một thiên truyện kỳ quái và khủng khiếp xuất bản năm 1966, nó trở thành sách bán chạy.

Hai năm trước đó Thompson đã định cư ở San Francisco và dấn thân vào đời sống hippie phản văn hóa đang phát triển nhanh chóng lúc đó: ông gặp Allen Ginsberg và nhiều người khác, giao du với những người như Jefferson Airplane, và tham gia vào các thử nghiệm a–xít đầu tiên của Ken Kesey. (Cuốn sách của Tom Wolfe, The Electric Kool–Aid Acid Test cũng dựa vào những ghi chép của Thompson viết về nhóm Kesey.) Cuốn sách tiếp theo của Thompson, kiệt tác có tính đột phá về thể loại, Thác loạn ở Vegas, ban đầu được tạp chí Rolling Stones đăng thành hai phần năm 1971, đã đi sâu tìm hiểu sự tàn lụy giấc mơ hippie, khi niềm ngây thơ và lạc quan của những năm 1960 đã suy sụp trong vòng xoáy của bạo lực, ma túy và hoài nghi. Năm 1971 trở thành… “điểm tràn ly”: John Lennon, trong một cuộc phỏng vấn trên Rolling Stone đầu năm đó, đã thất vọng thổ lộ rằng “giấc mơ đã tàn. Điều duy nhất còn sót lại là tôi ba mươi và có nhiều người để tóc dài; chỉ thế thôi.” Thompson gọi cuốn sách là “văn bia độc địa cho văn hóa ma túy những năm sáu mươi” và lời chào dè dặt của ông tới thập kỷ đó.

Thác loạn, câu chuyện về kỳ nghỉ cuối tuần hoang đàng ở Vegas, với lối kể chuyện theo ngôi thứ nhất đầy tính chủ quan của nhân vật nghiện ma túy, kết hợp với hư cấu, sự thật và tưởng tượng, đã định hình nên cái sau này được gọi là “phong cách Gonzo của báo chí đường phố– kể từ đó được nhiều người bắt chước. (Xem “Gonzo là gì?”) Truyện tranh Doonesbury sau đó của Gary Trudeau, có nhân vật chính tên Chú Duke “ít nhiều” theo hình mẫu Thompson – gây nhiều thất vọng cho nhà văn này. Lời nguyền của Lono (1983) là một cuộc phiêu lưu Hawaii được viết theo phong cách Hãi hùng và Gớm ghiếc và ba tuyển tập khác của Thompson Báo Gonzo: Săn cá mập (1979), Thế hệ Thô lậu (1988), và Những bài ca cho Thời đã chết (1990).

Cuộc gặp khó tin với người được đề cử của Đảng Cộng hòa lúc ấy là Richard Nixon vào tháng Hai năm 1968 – Thompson được mời lên xe tranh cử của Nixon với điều kiện ông đồng ý “chỉ nói về bóng đá” – đã châm ngòi cho cuộc dấn thân của ông vào các vấn đề chính trị. Ông đã tham gia Đại hội của Đảng dân chủ năm 1968 ở Chicago; sự kiện này biến thành một cuộc bạo loạn khi những người biểu tình chống chiến tranh Việt Nam và đòi quyền dân sự đụng độ với cảnh sát. Dù có thẻ cộng tác viên báo chí, Thompson bị cảnh sát cầm dùi cui đẩy bắt vào phòng giam, khi ông cố vượt qua hàng rào cảnh sát. Biến cố này, ông tuyên bố, biến ông từ một nhà báo thành “một cách mạng máu lạnh.” Là phóng viên chính trị cho Rolling Stone, ông tiếp tục tường thuật cuộc chạy đua năm 1972 giữa Nixon và George McGovern ngay từ trong lòng phe Dân chủ: kết quả là Thác loạn: theo dấu cuộc tranh cử năm 72, được McGovern mô tả là “cuốn sách giá trị nhất về cuộc tranh cử” và New York Times coi đó là “cuốn sách hay nhất về tranh cử từng được xuất bản”. Hai mươi năm sau, ông tích cực quan tâm cuộc đua vào Nhà Trắng của Clinton, mà không thực sự rời khỏi nhà mình (câu chuyện kể của ông được xuất bản trong tuyển tập Hơn cả tình dục – tuyển tập này bao gồm cả bài điếu văn sâu sắc của ông cho Nixon, “Ông ta là tên xảo trá”).

Như Good Doctor nói: “Khi cái đang xảy ra trở nên kỳ quái, thì sự kỳ quái trở thành chuyên nghiệp,” và năm 1970 Thompson ứng cử vào quyền lực chính trị, vị trí cảnh sát trưởng quận Pittin, bang Colorado. Với tư cách là ứng cử viên của phái Freak Power, ông chủ trương phi hình sự hóa tội phạm về ma túy, và kiến nghị Aspen, trung tâm hành chính quận, nên được đổi tên thành “Fat City”. Cảnh sát trưởng đương nhiệm là một người Cộng hòa, vốn để tóc theo kiểu nhà binh, đã khiêu khích Thompson cạo trọc đầu và gọi đối thủ của mình là “đối thủ tóc dài của tôi.” Dù đã thua, nhưng để gây khó chịu cho dân địa phương, những người mà ông vẫn hiềm khích, ông tiếp tục sống ở Owl Farm Ranch, tại pháo đài kiên cố của ông gần Aspen. Dinh thự này có một khu bắn súng, Jimmy Carter và Keith Richards đã từng bắn đĩa bay nơi đây. Người ta nói rằng, ông trữ cả thùng thuốc súng dưới tầng hầm.

Danh tiếng của Thompson được giới phê bình ghi nhận có lẽ dựa trên những tác phẩm chính ông viết vào cuối những năm 1960 và đầu những năm 1970, nhưng ngòi bút trào phúng của ông hầu như không có dấu hiệu bị mài mòn theo thời gian. Ông tuyên bố “chiến thắng” của George W. Bush vào năm 2000 là “sự tước đoạt quyền lực tàn bạo nhất kể từ khi Hitler đốt cháy tòa nhà Quốc hội Đức năm 1933 và tự tuyên bố tuyên mình là Ông Chủ mới của nước Đức,” và ông thường xuyên sử dụng chuyên mục thể thao trên mạng của báo Hey Rube để sỉ vả chính quyền Bush và thói xuyên tạc của thời hiện đại. “Ai bỏ phiếu cho bọn đầu đất bất lương này?” ông viết năm 2003, khi chỉ những người đang phục vụ tại Nhà Trắng. “Bọn họ là quân phân biệt chủng tộc và ghét hạng con buôn – họ là Ku Klux Klan. Tôi đái vào họng những tên Quốc xã này.”

Dù đã dự đoán Kerry chiến thắng năm 2004, nhưng Thompson vẫn là nhà tiên tri bình luận chính trị và là cây viết thực sự sáng tạo, những bài viết của ông tạo cảm hứng cho các nhà văn, nhà báo và những người làm phim tài liệu (nếu không có Hunter, liệu chúng ta có được Michael Moore không?) trên toàn cầu. “Lối văn xuôi dữ dội và cường điệu của Thompson,” Anthony Bourdain, đầu bếp và là nhà văn trinh thám, đã viết, “cho tôi thấy không chỉ một cách hoàn toàn mới để nhìn nhận và suy tư về sự việc… mà còn là một cách sống hoàn toàn mới. Tôi một lòng ủng hộ ngài tiến sĩ, khi phát triển một tình yêu trọn đời với kịch mê–lô, lối nói cường điệu, hình tượng khủng khiếp và chủ nghĩa lãng mạn sứt mẻ – như vẫn còn hiện rõ trong những câu văn của tôi.”

Thompson tự tử tại nhà riêng ở Colorado vào tháng Hai năm 2005.