Ạ THAY, KHI RA KHỎI PHÒNG RIÊNG và đi qua những căn phòng quen thuộc, tôi lại hy vọng chẳng có chuyện gì xảy ra, nhưng mùi thuốc i-điô-phôm và át-sit phê-ních làm tôi sực tỉnh. “có chuyện rồi!” Xuống phòng ngủ của mấy đứa con, tôi thấy con Lý. Nó nhìn tôi bằng cặp mắt sợ hãi. Hình như cả năm đứa đều có mặt trong đó và đang nhìn tôi đăm đăm. Tôi đến gần cửa. Đứa ở gái từ trong phòng mở ra cho tôi rồi đi mất. Vật đầu tiên đập vào mắt tôi là chiếc áo màu xám nhạt của vợ tôi bê bết máu còn mắc ở trên một chiếc ghế. Nàng nằm trên giường, hai đầu gối nhô cao. Người ta đã kê mấy chiếc gối ở dưới lưng cho nàng nằm xuôi hẳn xuống. Ngực áo phanh ra. Vết thương đã được bó lại. Căn phòng nồng nực mùi i-điô-phôm. Điều làm tôi chú ý nhất là bộ mặt sưng vù, tím bầm của nàng, nhất là ở chỗ mũi và phía dưới hai con mắt. Đấy là chỗ khuỷu tay tôi đụng phải khi nàng cố níu tay tôi lại. Trông nàng ghê tởm quá, không còn thấy chỗ nào đẹp đẽ nữa. Tôi đứng dừng lại ngoài ngưởng cửa. Chị nàng giục: “Vào đi!” “có lẽ nàng muốn thú tội. Mình tha thứ cho nàng chăng? Phải, nàng đang hấp hối, đang cần sự tha thứ.” Vừa nghĩ vậy, tôi vừa cố làm ra vẻ độ lượng, đến bên nàng. Nàng nhướng đôi mắt lên nhìn tôi một cách khó khăn - một bên mắt đã bị tím bầm - rồi thì thào: “Anh đã... giết... hả dạ nhé...” Trong lúc gần chết, nét mặt nàng biểu lộ vẻ hằn học, lạnh lùng, đã quá quen thuộc đối với tôi. “Tôi không... để anh... nuôi... các con tôi đâu.., chị ấy.., sẽ nuôi chúng nó.”

Việc tôi cho là quan trọng nhất. Đó là cái tội phản bội của nàng. Thì lại không thấy nàng nhắc tới. Hình như nàng coi là một việc không đáng để nói tới.

Nàng vừa nức nở vừa nhìn ra phía cửa chỗ người chị và mấy đứa con tôi đang đứng: “Nghĩ đến việc anh đã làm... phải... tôi phục anh quá!”

Tôi nhìn đàn con rồi nhìn bộ mặt tím bầm của nàng. Lần đầu tiên tôi quên bản thân tôi, quên quyền lợi, quên lòng kiêu hãnh, quên hết. Và cũng là lần đầu tiên tôi nhìn thấy ở nàng một con người. Tất cả những gì đã xúc phạm đến tôi, tất cả sự ghen tuông của tôi đều trở thành vô nghĩa, và tội lỗi đã phạm trở nên quan trọng đến nổi tôi muốn quỳ xuống úp mặt vào tay nàng và nói: “Anh xin lỗi em!” Nhưng tôi không dám.

Nàng nằm im, mắt nhắm nghiền. Tôi biết là nàng kiệt sức quá nói không nổi nữa. Sau đó, bộ mặt xấu xí của nàng run run và nhăn lại. Nàng khẽ đẩy tôi ra:

“Tại sao lại xảy ra nông nỗi này! Tại sao vậy?”

Tôi lên tiếng: “Anh xin lỗi!”

Nàng cất đầu, đôi mắt rực sáng nhìn chòng chọc vào tôi: “Xin lỗi à! Hừ! ở lại mà sống đi! Phải, anh được toại nguyện rồi đó...” Tôi ghét anh!” Rồi nàng hét lên trong cơn mê sảng: “Bắn đi! Tôi không sợ đâu! Bắn tất cả đi!... Nó đi rồi! Đi mất rồi!...”

Cơn mê sảng kéo dài. Nàng không nhận ra ai nữa. Cứ như vậy đến trưa thì nàng chết.. Trước đó, người ta đã áp giải tôi đến bót cảnh sát rồi đưa tôi vào tù. Suốt 11 tháng trong nhà giam, trong khi chờ ngày ra tòa, tôi hồi tưởng lại quá khứ và tôi đã hiểu. Tôi bắt đầu hiểu ngay từ ngày thứ ba, ngày người ta dẫn tôi tới đó...

Ông ta tiếp tục nói nữa, nhưng không dằn được những tiếng nức nở, ông ta phải ngừng lại. Một lúc lâu ông ta mới kể tiếp:

- Mãi tới lúc thấy thi thể nhà tôi nằm cứng đơ, tôi mới hiểu tất cả những việc tôi đã làm. Tôi hiểu rằng tôi, chính tôi đây đã giết nhà tôi, chính vì hành động đó của tôi mà một con người đang sống động, ấm áp như nhà tôi giờ đây đã trở thành một vật bất động, lạnh cứng. Tình trạng này đã lỡ rồi không thể nào, không bao giờ, không cách nào cứu vãn lại được nữa. Kẻ nào không sống qua giây phút đó, không thể nào hiểu nổi... hu, hu, hu...”

Ông ta bật lên tiếng khóc.

Chúng tôi ngồi im lặng một hồi lâu. Ngồi đối diện trước mặt tôi, ông ta khóc nức nở, đôi vai rung lên. Bộ mặt chảy dài, chiếc miệng méo xệch.

Ông ta bỗng lên tiếng:

- Phải, nếu lúc đó tôi biết được như bây giờ thì mọi chuyện đã ra khác. Chả có gì xui khiến tôi cưới nàng được... Chẳng bao giờ! tôi đã cưới nàng.”

Bầu không khí lại trở về im lặng.

- Thôi chào ông!

Nói xong, ông ta quay mặt đi, ngã lưng xuống ghế, kéo tấm mền len đắp lên mình. Đến ga tôi phải xuống ( bấy giờ là 8 giờ sáng ) tôi đến từ giã ông. Không biết ông ta đang ngủ thật hay ngủ vờ. Chỉ thấy ông ta không cựa quậy. Tôi đưa tay đụng nhẹ vào ông ta. Ông ta hé mặt ra. Tôi biết ngay là ông ta không ngủ.

Tôi chìa tay, nói: “Chào ông, tôi đi!”

Ông ta đưa tay bắt, gượng cười, nụ cười trông như mếu làm tôi muốn khóc.

Ông ta lặp lại câu từ giã để kết thúc câu chuyện.

- Thôi chào ông!

Nguyên tác: THE KREUTZER SONATA

Bản dịch của TRẦN VĂN ĐIỂN

bìa NGUYỄN TRỌNG KHÔI trình bầy

ĐẤT SỐNG xuất bản lần thứ nhất tại Saigon V. N. 2.000 cuốn in tại Ấn quán HỒNG LAM 32/1 Nguyễn bỉnh Khiêm Saigon. KD số: 1587/PTUDV ngày 18 - 5 - 73

Phát hành ngày 18 - 8 - 1973

HẾT