Ðêm ấy Giác Tuệ trằn trọc không ngủ được và sáng hôm sau dậy trễ. Chàng và Giác Dân vội vàng đi học, nhưng khi tới trường thì lớp học đã bắt đầu hơn mười phút rồi.

Giáo sư Chu, giáo sư Anh văn cao mảnh khảnh, đang đọc môt bài trong cuốn Phục Sinh. Các học sinh chăm chú lắng nghe, sửa soạn trả lời những câu hỏi về đoạn văn đang đọc.

Nhưng lòng Giác Tuệ run rẩy, tâm trí cứ nghĩ đến Minh Phương. Không phải là chàng đã quyết định giữ nàng cho chàng. Không. Sau khi cân nhắc vấn đề suốt đêm, chàng đã sẵn sàng để nàng đi. Ðây là một quyết định đau đớn, nhưng chàng cảm thấy chàng có thể chịu đựng được. Có hai lý do khiến chàng tự an ủi khi mất Minh Phương. Lý do đầu tiên là chàng muốn dâng hiến hoàn toàn cuộc đời để phục vụ xã hội. Lý do thứ hai là một người ở địa vị chàng không thể nào kết hôn với một nô tỳ - niềm kiêu hãnh trưởng giả thiển cận không cho phép chàng làm việc ấy.

Ngày hôm ấy trôi qua mau lẹ tại trường học. Trên đường về nhà, Giác Tuệ lại một lần nữa bị giằng xé đau đớn vì những ý nghĩ tương phản nhau. Tuy chàng không nói gì, nhưng qua nét mặt chàng, Giác Dân cũng đoán biết chàng đang trải qua một nỗi lo lắng rất khổ tâm, và không muốn gợi chuyện với chàng.

Ngay khi bước qua cổng nội môn, hai anh em trông thấy chiếc kiệu của nhà họ Quách đến để đón Minh Phương, có hai tên gia nhân đứng kèm hai bên. Tiếng khóc ai oán vang lên qua tấm màn kiệu. Tuy không nghe rõ, nhưng tiếng khóc như đâm vào tim Giác Tuệ. Nàng đang ra đi, và sẽ không bao giờ trở về nữa.

Bọn gia nhân tiễn đưa người ra di vẫn còn tụ tập trong hoa viên. Giác Tuệ đoán rằng họ đang bàn tán về Minh Phương. Chàng không dám nhìn mặt họ. Chàng vội vàng bước đi. Một giọng nói thảm não chào chàng khi chàng bước vào khu nội viên.

"Hôm nay các anh về sớm." Người lên tiếng là Kiến Vân. Bộ mật gầy và dài của chàng vẫn mang nét buồn bã cố hữu. Chàng đang đứng trên bậc thềm nói chuyện với Giác Tân, nhưng vội bước lại chào hai anh em Giác Dân khi trông thấy hai người lại gần. Giác Tân lặng lẽ quay lại và bước trở vào nhà riêng.

Giác Dân trả lời, "Gần đây chúng tôi chỉ có một lớp buổi chiều thôi, bởi vì chúng tôi đang sửa soạn cho kỳ thi."

Kiến Vân đi theo vào phòng riêng của Giác Dân và ngồi xuống một cái ghế. Chàng buông một tiếng thở dài não nuột.

Giác Dân hỏi, "Kiến Vân, tại sao anh buồn nản quá vậy?" Trong khi đó Giác Tuệ liệng sách vở lên bàn và nằm lăn xuống giường, không nói một lời với ai.

Kiến Vân buồn bã lắc đầu, "Ðời thực là tàn ác!"

Giác Dân định châm chọc Kiến Vân vốn dễ bị thương tổn về tình cảm. Nhưng chàng nhớ lại lời nhận xét của Kiến Vân về sức khỏe suy kém, và cảnh sớm mồ côi cha mẹ, nên chàng đổi ý không hỏi nữa. Chàng dịu dàng khuyên:

"Kiến Vân ơi, đừng coi mọi việc quá nghiêm trọng. Tại sao anh cứ bận tâm đến những chuyện làm anh đau khổ?"

Kiến Vân dường như không nghe thấy lời nói của Giác Dân. Chàng tiếp tục nói, "Quá tàn ác, quá tàn ác! Tôi tình cờ đến chơi, và trông thấy cô ta vùng vẫy, kêu khóc thảm thiết trong lúc người ta lôi cô ta lên kiệu. Tôi cũng khóc nữa. Dẫu sao cô ta cũng là một con người. Tại sao lại đối xử với cô ta như một đồ vật và dâng hiến cô ta cho cái lão già ấy?"

Giác Dân xúc động hỏi, "Anh muốn nói ai vậy? Anh nói về Minh Phương, phải không?"

Kiến Vân ngạc nhiên nhìn Giác Dân và nóng nẩy trả lời, "Minh Phương ư? Tôi muốn nói đến Vân nhi. Chiếc kiệu vừa rời khỏi đây. Anh không nhìn thấy sao?"

Ðang nằm, Giác Tuệ vùng ngồi dậy. Chàng vui mừng hỏi, "Như vậy Minh Phương không đi phải không?"

"Minh Phương..." Giọng Kiến Vân kéo dài ra. Chàng quay đôi mắt mờ nước mắt nhìn Giác Tuệ và lặng lẽ nói, "Minh Phương...nhảy xuống hồ tự tử rồi."

Giác Tuệ kinh hoàng nhảy chồm dậy, "Cái gì? Minh Phương tự tử ư?" Chàng vò tóc và ngơ ngẩn đi lại trong phòng.

"Họ nói thế. Xác cô ta đã bị lôi ra khỏi khuôn viên nhà họ Cao rồi. Tôi không nhìn thấy. Hừ, có lẽ chết như cô ta còn hơn là Vân nhi đấy."

Giác Dân kêu lên, nửa tức giận, nửa thương xót. "À ra thế. Minh Phương tự tử và ông nội bắt Vân nhi thay thế Minh Phương. Trong mắt ông nội, nô tỳ không phải là người, chỉ là đồ vật mà ông nội có thể cho đi như một món quà. Tôi không ngờ Minh Phương lại là một người con gái có bản chất mạnh mẽ như thế. Làm một việc như thế!"

Kiến Vân nói, "Kết quả là Vân nhi không may. Bất cứ ai trông thấy Vân nhi vùng vẫy kháng cự cũng phải khóc. Tôi nghĩ cô ta cũng sẽ chọn cùng một con đường như Minh Phương, nhưng việc xảy ra quá đột ngột. Cô ta không ngờ người ta bắt cô ta thay thế. Và họ canh chừng cô ta từng giây phút."

Giác Dân nóng nẩy hỏi, "Tôi không bao giờ nghĩ ông nội có thể làm một việc như thế! Một người chết, ông nội gửi một người khác. Minh Phương và Vân nhi là con gái của cha mẹ họ. Tại sao họ bị đối xử một cách tàn ác như vậy?"

Giác Tuệ bỗng bước trước mặt Kiến Vân, nắm tay chàng và lắc thật mạnh, "Hãy cho tôi biết. Minh Phương tự tử thế nào?"

Kiến Vân giật mình nhìn Giác Tuệ, không hiểu được Giác Tuệ. Trong cái giọng nói xúc động cố hữu, chàng trả lời, "Tôi không biết. Tôi sợ rằng không ai biết. Một gia nhân tìm thấy xác cô ấy. Tên gia nhân gọi thêm vài người nữa, và họ vớt xác cô ta lên, và sau đó mang xác cô ta ra khỏi nhà họ Cao, và đó là kết cuộc. Cái đời sống này, cái thế giới này thực là tàn ác."

Giác Tuệ chăm chú nhìn khuôn mặt hốc hác của Kiến Vân, bị tàn phá bởi nhiều năm u buồn. Mặt chàng không có cảm giác gì. Chàng buông tay Kiến Vân, quay lưng lại và chạy ra ngoài, không nói một lời.

Kiến Vân thấy khó hiểu. "Anh ta làm sao thế?"

Giác Dân gật đầu, "Tôi bắt đầu hiểu rồi."

"Có lẽ anh hiểu, nhưng tôi không hiểu gì cả." Kiến Vân lại cúi đầu xuống và chìm vào những ý nghĩ riêng của mình. Chàng bề ngoài thì dè dặt, bên trong thì nhiều mặc cảm kém cỏi.

Giác Dân hỏi to tiếng, "Anh không thấy tình yêu ở trong chuyện này ư?" Không có tiếng trả lời. Căn phòng im lặng. Thỉnh thoảng tiếng bước chân bên ngoài dường như dẫm đạp lên tim chàng.

Vài phút sau, Kiến Vân từ từ ngẩng đầu lên. Ðôi mắt lờ đờ của chàng liếc quanh căn phòng, và tự nói với mình bằng một giọng run rẩy, "Tôi hiểu rồi."

Giác Dân đứng dậy, đi đi lại lại trong phòng. Bỗng chàng ngồi xuống cái ghế bên cạnh bàn giấy và chăm chú nhìn Kiến Vân. Mắt của hai chàng tuổi trẻ nhìn nhau, trao đổi những tư tưởng đau khổ. Kiến Vân là người đầu tiên cúi đầu xuống.

Giác Dân chua chát nói, "Tất cả là vì tình yêu. Tam đệ và Minh Phương. Tôi ngờ hai người thích nhau. Ai biết được chuyện ấy xảy ra như thế này. Tôi không bao giờ nghĩ Minh Phương có cá tính mạnh mẽ như vậy! Thực là tội nghiệp. Cô ta là một cô gái tốt lành. Phải chi cô ta sinh ra trong một nhà giầu có." Giác Dân không thể nói thêm được. Sự phấn đấu nội tâm của chàng hiện lên trên nét mặt.

Một lúc lâu chàng mới nói tiếp bằng một giọng hơi run và khàn khàn, "Tình yêu, tất cả đều vì tình yêu. Gần đây Ðại ca gầy quá. Mấy ngày qua Ðại ca dường như mất tinh thần. Ðấy không phải là vì tình yêu hay sao? Tôi vẫn nghĩ tình yêu sẽ đem lại hạnh phúc. Tại sao tình yêu gây ra nhiều đau khổ như vậy?"

Có nước mắt trong cái giọng kéo dài ra của Giác Dân. Nghĩ đến chuyện tình của chính chàng khiến chàng muốn khóc. Chàng có thể trông thấy bóng tối trước mặt. Số phận của Ðại ca là một thí dụ đáng sợ cho cái cũng có thể xảy ra cho chàng.

Kiến Vân không biết nguyên nhân nỗi khổ tâm của Giác Dân, và nghĩ đó chỉ là vì lòng thương người, trong khi đó nỗi buồn tiếc trong lòng chàng cũng bị khích động lên bởi những lời than thở của Giác Dân. Nỗi u buồn chứa chất trong đời chàng lớn lao hơn của bất cứ ai, và chính chàng cần lòng thương xót hơn bất cứ ai. Ðã từ lâu lắm rồi, chàng mang tấm lòng u buồn này mà không biết than thở cùng ai. Chàng lúc nào cũng tự coi mình không quan trọng, tầm thường, thấp kém hơn mọi người khác. Chàng lúc nào cũng cảm thấy thấp hèn; chàng thành tâm với mọi người, nhưng chàng chỉ nhận lại được sự khinh thường và lãnh đạm. Ðôi khi người ta cũng đối xử tử tế với chàng, tuy sự tử tế ấy rất hời hợt bề ngoài, nhưng đối với chàng đó là một ân huệ. Chàng lớn lên và lúc nào cũng bị người khác dẫm đạp lên, nhưng chàng không bao giờ than phiền cuộc đời, và tha thứ mọi sự khinh rẻ và lãnh đạm với sự điềm đạm hoặc là vì nhút nhát. Ðấy là cuộc đời của chàng trong những năm qua.

Bây giờ bỗng nhiên trước mặt chàng là một cơ hội được tâm sự. Chàng không than phiền, mà chỉ tuôn ra những nỗi u buồn và thất vọng và mối tình vô vọng với một người có cảm tình với chàng và hiểu được chàng. Chàng có cảm tưởng Giác Dân là một người như vậy, bởi vì chàng vừa chứng kiến Giác Dân xúc động trước sự đau khổ của người khác. Bởi vậy những lời nói những ý tưởng chàng vẫn giữ trong lòng trở thành một sức mạnh thúc đẩy chàng phải nói ra. Sau một lời khởi đầu vấp váp, cuối cùng chàng cố gắng nói:

"Giác Dân, tôi có chuyện này muốn nói cho anh biết, nhưng tôi không biết có làm phiền anh không." Chàng dừng lại, bẽn lẽn liếc nhìn Giác Dân, và cảm thấy an lòng bởi thái độ thiện cảm của Giác Dân, nên chàng đủ can đảm tiếp tục. "Bây giờ tôi sức khoẻ của tôi đã bình phục rồi, nhưng tôi không biết tại sao cái chết cứ lởn vởn trong tâm trí tôi. Trong hoàn cảnh của tôi thì sống còn tệ hơn là chết, tuy thế tôi vẫn còn sợ chết. Hãy tưởng tượng, sống quá khổ sở cô đơn như thế này thì chết sẽ còn khổ sở cô đơn hơn nữa! Sẽ không có ai tới thăm mộ tôi, nhỏ lệ cho tôi, tất cả chỉ hoàn toàn cô đơn, lúc nào cũng cô đơn, thì quả thực không chịu đựng được... Các anh đã tử tế đến thăm tôi vài lần khi tôi bị bệnh. Tôi lúc nào cũng nhớ đến những lần viếng thăm ấy. Tôi thực tình mang ơn các anh nhiều lắm!"

"Chuyện ấy có gì đâu." Giác Dân trả lời, cảm thấy hơi khó chịu vì những lời nói của Kiến Vân, và muốn thay đổi đề tài.

"Phải chứ, tôi phải nói ra lòng biết ơn của tôi, anh Giác Dân ạ. Nếu đời tôi xứng đáng cảm tình của các anh thì anh có hứa rằng sau khi tôi chết, các anh sẽ thăm mộ tôi mỗi mùa xuân và mùa thu không?"

"Kiến Vân, tại sao anh lại nói những chuyện buồn nản ấy làm gì? Anh không thấy rằng chúng ta đã có quá đủ thống khổ rồi hay sao?" Những lời nói của Giác Dân, tuy là lời trách móc, nhưng nói ra một cách dịu dàng ấm áp nên không ngăn chặn Kiến Vân tiếp tục. Sau khi rụi mắt, Kiến Vân nói tiếp:

"Tôi phải nói ra chuyện này. Tôi phải cho anh biết tất cả chuyện của tôi, tôi muốn anh hiểu tôi. Bây giờ chỉ mình anh có thể nghe tôi nói, bởi vì Ðại ca có nỗi đau buồn của anh ấy, Giác Tuệ cũng có nỗi đau của mình, và tôi không thể làm họ đau buồn hơn nữa vì chuyện của tôi. Anh vừa nêu câu hỏi tại sao tình yêu gây đau khổ cho chúng ta như vậy. Ðây là điều tôi vẫn thường tự hỏi, bởi vì tôi đã tuyệt vọng yêu một thiếu nữ. Tôi hiểu rất rõ rằng tình yêu này đáng lẽ tôi không nên có, bởi vì tôi biết nàng sẽ không yêu tôi, và tôi không thể kết duyên với nàng được. Lúc nào tôi cũng tự bảo mình: Ðừng mơ mộng nữa và tại sao lại yêu nàng? Một người như tôi có đáng được ai yêu không? Hãy từ bỏ tình yêu tuyệt vọng này đi, và tự chôn vùi vào trong bóng tối để không ai biết đến mình.

"Tuy vậy tôi không thể làm thế được. Hình dáng nàng luôn luôn hiện diện trong tâm trí tôi. Tôi không thể không nghĩ đến nàng. Chỉ nghe nhắc đến tên nàng là tim tôi đã đập dồn dập rồi; chỉ thoáng trông thấy nàng đã là một niềm hân hoan vô bờ rồi. Tôi luôn luôn gọi tên nàng, nhiều khi chỉ cái tên đó cũng đủ an ủi tôi, khuyến khích tôi, nhưng nhiều khi cũng cái tên ấy đem lại cho tôi đau đớn không cùng. Mỗi khi tôi gọi tên nàng, tình yêu của tôi lại càng thêm tha thiết, và tôi ao ước được đến với nàng ngay, để tuôn ra tất cả cảm tình trong tâm tôi cho nàng. Tuy vậy tôi không có can đảm làm như vậy. Làm thế nào một người tầm thường như tôi lại dám bộc lộ ý nghĩ của tôi cho một người cao quý tinh khiết như nàng?...

"Bất cứ khi nào tôi trông thấy nàng, tôi đều cố gắng muốn nói chuyện với nàng. Tôi tận dụng mọi cách để tìm ra những chuyện đúng để nói, tìm ra những lời gì có thể làm nàng vui lòng. Nhưng mỗi khi tôi mở miệng, tôi lại thất bại, tôi không làm chủ được mình nữa; tâm trí tôi luống cuống rồi chẳng biết nói gì nữa. Tôi cảm thấy tôi thực quá kém cỏi, không thể nào bằng được nàng. Tôi thường trở nên hối tiếc, chua chát và căng thẳng: tôi chỉ đành biết trách tôi mà thôi. Kết quả là tôi bao giờ tôi cũng nói với nàng những điều mà ngay tôi cũng không hiểu. Tôi biết nàng sẽ khinh bỉ tôi. Mặc dù nàng vẫn nói chuyện lịch sự với tôi bằng một sự quan tâm thiện cảm, nhưng làm sao tôi dám bộc lộ hết lòng tôi...

"Giữa chúng tôi có sự xa cách quá nhiều, nàng ở cao trên trời, và tôi ở xa bên dưới này. Tôi không hiểu tại sao một người lớn lên trong sự khinh thường và giày xéo như tôi mà dám có tình yêu. Và tại sao tôi lại yêu nàng? Và tại sao nàng quá cao thượng và tinh khiết đến nỗi tôi không dám nói đến tình yêu trước mặt nàng? Mối tình ấy, mối tình tuyệt vọng ấy, thực là đau đớn! Dĩ nhiên tất cả đều là lỗi của tôi, tôi không thể trách nàng, nàng không hề biết tôi yêu nàng. Nhưng ngày lại ngày, tôi bị thương tổn bởi nỗi đau đớn của một hy vọng hão huyền đến nỗi mỗi ngày tôi một thêm gầy guộc đi về thể xác và mỗi ngày một yếu đuối trong sức mạnh...

"Thỉnh thoảng tôi đi qua để nhìn cửa sổ của nàng. Ðôi khi nàng có nhà và tôi nhìn chiếc màn cửa trắng, nó gợi cho tôi vô vàn những sự tưởng tượng đẹp đẽ. Tôi dường như trông thấy nàng trong đó, mọi cử động của nàng bên trong, như thể tôi ở gần bên cạnh nàng. Nhưng những ý tưởng thích thú ấy chỉ thoáng qua thôi, và ngay lập tức tôi nhận biết được tôi là ai, và tôi lập tức tỉnh mộng. Khi nàng có nhà, tôi thường nghe thấy nàng ho hoặc giọng nói của nàng, thật là những âm thanh đẹp đẽ! Tôi thường phải hết sức cố gắng mới có thể đọc sách được, mới có thể dạy các học trò của tôi. Ðôi khi nàng ở trường và chưa về nhà, và sự thiếu vắng giọng nói của nàng làm tôi cảm thấy sự đè nén của cô đơn, và tôi phải làm cùng một cố gắng để bình tĩnh trở lại từ những cảm nghĩ đãng trí và méo mó...

Tôi hiến dâng cho nàng tất cả tình yêu của tôi, từng giọt máu của tôi; hơn thế nữa thân xác tôi cũng gầy trơ xương vì tình yêu ấy, thế mà nàng vẫn không biết đến tình yêu của tôi, và không một ai biết tôi yêu nàng. Ngay cả nếu nàng biết, thì nàng sẽ làm gì? Nhiều lắm là nàng tội nghiệp cho tôi, bởi vì nàng không yêu tôi. Tôi hiểu rõ rằng không một người đàn bà nào yêu tôi. Tôi chỉ là một kẻ vô dụng thấp kém! Trong cuộc đời này có quá nhiều ánh sáng và tình yêu, nhưng không phải là cho tôi. Tôi là một người không thể có may mắn và tình yêu."

Ðến đây Kiến Vân dừng lại và Giác Dân không muốn nói gì cả. Trong phòng chỉ có tiếng thở gấp của hai chàng thanh niên. Kiến Vân lấy khăn tay lau mặt, và nhút nhát buồn bã liếc nhìn Giác Dân. Chàng thấy Giác Dân có vẻ cảm động bởi những gì chàng nói. Rồi cố mỉm một nụ cười chua chát, chàng tiếp tục chậm chạp nói tiếp:

"Giác Dân, chắc anh chê cười sự kém cỏi của tôi, tôi quả thực không có sự tự trọng. Ðôi khi tôi quả thực quên con người thực của tôi. Ðôi khi trong lúc cực kỳ tuyệt vọng, tôi còn trách cha mẹ tôi đã sinh tôi ra trong những hoàn cảnh như thế. Ước gì tôi có hoàn cảnh khá hơn, giả dụ tôi ở địa vị của anh, tôi sẽ không trở thành tuyệt vọng và vô dụng như hiện nay. Giác Dân, tôi thèm muốn được như anh. Tôi lúc nào cũng ao ước và cầu nguyện tôi có được địa vị như anh, để có thể thăm nàng và nói chuyện với nàng một cách tự do và dễ dàng như anh, thì tôi sẵn sàng chết sớm đi mười năm cũng được.

"Tôi hay bịnh, đôi khi là vì tại nàng; ngay cả trong khi đau ốm tôi vẫn nghĩ đến nàng, và còn nghĩ đến nàng tha thiết hơn nữa. Lúc nào tôi cũng cầu nguyện được nàng đến bên giường bệnh của tôi, thăm tôi một lần. Tôi luôn luôn gọi thầm tên nàng. Tôi mong ước một ngày nào đó nàng sẽ nghe thấy tiếng gọi của tôi. Bất cứ khi nào tôi nghe thấy tiếng bước chân, tôi nghĩ đó là tiếng bước chân ấy phải là của nàng. Tôi có thể phân biệt được tiếng bước chân của nàng dễ dàng. Bàn chân nàng lúc nào cũng bước lên tim tôi. Nhưng nàng chưa bao giờ viếng thăm tôi lấy một lần. Tôi nhớ lại các anh đến thăm tôi, và khi tôi trông thấy các anh, tôi tưởng như được trông thấy nàng, vì các anh thường ở bên nàng. Khi nào tôi nghe thoáng thấy tên nàng trong câu chuyện của các anh, thì tim tôi lại hồi hộp. Tôi cảm thấy người thoải mái dễ chịu ngay lập tức. Nhưng rồi các anh ra về, và tôi không biết khi nào các anh trở lại. Khi tôi tràn ngập trong sự cô đơn lặng lẽ ngay sau khi các anh đã ra về, tôi cảm thấy như tôi sắp chết ngay lúc đó...

"Anh không biết tôi mong đợi và biết ơn các anh đến thế nào. Tôi đã định nhờ các anh chuyển một vài lời của tôi cho nàng, hoặc hỏi dò các anh về nàng. Nhưng tôi lại sợ các anh biết được mối u tình của tôi và chế nhạo tôi, vì thế tôi không dám hé một lời. Khi các anh đến thăm tôi lần thứ hai, tôi trông thấy số báo Bình Minh trong tay Giác Tuệ có bài của nàng trong đó, tôi rất muốn mượn Giác Tuệ để có thể đọc cẩn thận bài báo đó. Tôi sợ rằng khi tôi ngỏ lời mượn tờ báo, các anh sẽ biết được sự bí mật của tôi, rồi rầy trách tôi và không lại thăm tôi nữa. Tuy thế tôi rất hiểu rằng e dè và giấu kín chuyện lòng như thế thực là kỳ cục. Khi các anh ra về rồi, tôi đọc lại cái tựa bài báo của nàng không biết bao nhiêu lần."

Ðến đây Kiến Vân ngừng nói, đặt tay lên ngực và làm một vài cử động xoa bóp. Mắt chàng vẫn nhìn xuống sàn nhà. Giác Dân bỗng ho vài tiếng. Kiến Vân lại tiếp tục:

"Ðáng lẽ tôi không nên làm phí thời giờ của anh bằng cách bắt anh phải nghe nỗi khổ tâm của tôi, nhưng ngoài anh ra không còn một người nào trên đời này chịu nghe tâm sự của tôi. Tôi nghĩ anh cũng yêu nàng, nhưng dĩ nhiên anh không cần phải ghen với tôi. Ai mà thèm ghen với một người như tôi chứ? Tôi thèm muốn được như anh, và hy vọng anh có thể kết hôn với nàng trong tình yêu tràn đầy. Tôi tin anh hiểu tôi. Anh có thể nào hứa anh sẽ đến viếng mộ tôi sau khi tôi chết không? Nếu anh kết duyên với nàng, và cả hai người cùng đến viếng mộ tôi thì từ nơi yên nghỉ cuối cùng của tôi, tôi biết ơn hai người đến thế nào! Anh có chịu hứa không? Anh có thể hứa ban cho tôi đặc ân duy nhất này trong suốt một cuộc đời vô dụng của tôi không?"

Chàng năn nỉ nhìn Giác Dân. Giác Dân tránh mắt Kiến Vân. Trong lúc Kiến Vân nói, chàng thỉnh thoảng thay đổi nét mặt, nhưng mím chặt môi không xen vào một lời. Nhưng vào lúc cuối cùng, chàng rất cảm động và không chịu đựng được nữa, chàng bị tràn ngập bởi những xúc động cảm tình và tội nghiệp. Chàng đành phải nói với Kiến Vân bằng một giọng buồn rầu đau đớn:

"Tôi hứa với anh, tôi hứa làm bất cứ cái gì anh yêu cầu."

Chàng không thể nói nhiều hơn được nữa. Dĩ nhiên chàng định làm những gì chàng nói, nhưng đồng thời lời nói của chàng không tận lòng lắm; bởi vì nếu lúc ấy Kiến Vân yêu cầu chàng từ bỏ Ngọc Cầm, mặc dù chàng không có quyền năng giao Ngọc Cầm lại cho Kiến Vân, nhưng câu trả lời sẽ nhất định là không, dù bất cứ trường hợp nào.

"Tôi không biết cám ơn anh thế nào," Kiến Vân nói trong lúc nước mắt biết ơn của chàng tuôn xuống khuôn mặt gầy trơ xương, một nét vui mừng hiện lên khuôn mặt vốn buồn thảm của chàng. Ðó chỉ là một lời hứa tức thời, nhưng đối với cuộc đời nhỏ bé nghèo nàn của chàng, thì lời hứa ấy đã là một nguồn an ủi lớn lao.

Ngay lúc ấy, trong cõi nhân sinh, bỗng có một cái gì rất rực rỡ, rất hạnh phúc, và rất đáng yêu đối với Kiến Vân. Tuy thế đối với chàng thanh niên kém cỏi này, thiếu thốn mọi thứ ngoại trừ cái gia đình nghèo khổ của người chú, thì chỉ có một lời hứa buột miệng này mà thôi.