ếu bạn muốn vào đại học với một cái đầu gió có thể thổi từ bên này qua phía bên kia, thì bạn cần phải sắm cho mình những cái “phao”. “Phao” có hai loại: một loại làm bằng giấy, cứ mỗi bận thi xong lại rơi ra trắng xóa; một loại làm bằng người thật, được gọi là “phao xịn”. “Phao xịn” còn có người gọi là “gà”,

một thứ gà chuyên đẻ thuê vào tổ của người khác.

Phao giấy có độ tin cậy không cao: Bạn có thể “chết đuối” ở chỗ này nhưng nó lại chỉ nổi chình ình lên ở chỗ khác. Ngay cả khi đã có phao đúng tủ trong tay, vẫn cần phải biết chọn cho đúng chỗ mà chép. Mà bạn thì có lạ gì cái trò đoán số đề này: trong 100 trường hợp trật lấc đến 95! Ngoài ra, qua mặt giám thị cũng là điều không dễ. “Ngày xưa giám thị cũng đi thi...”, những thủ thuật của bạn chắc gì đã qua mặt họ được.

Với “phao xịn” thì vô tư! Bạn chỉ việc trả mấy chục triệu đồng là xong. (Tất nhiên, không phải bằng tiền của bạn. Bạn làm gì có tiền. Và, đó không phải là thứ duy nhất mà bạn không có). “Phao xịn” thường là các sinh viên có đủ kiến thức, nhưng lại thiếu tiền và thiếu một số thứ khác nữa... như là lòng tự trọng chẳng hạn. “Phao xịn” sẽ mạo danh của bạn làm hết những thứ đề thi mới nhìn vào đã thấy ngán, còn giấy báo đậu đại học thì lại sẽ được gửi đến cho bạn. Mọi việc có vẻ êm như xe chạy rốt đa.

Trong kỳ thi vào đại học lại đang diễn ra này, không biết có bạn nào sắm được “phao xịn” hay không, nhưng phao giấy thì vẫn thấy bày bán la liệt.

Tuy nhiên, thi cử thực chất là việc kiểm tra xem bạn có thể học “bơi” được không. Nếu bạn dùng phao để lừa thiên hạ, thì rất dễ xảy ra rủi ro của chuyện chết chìm hoặc chuyện suốt đời chỉ “bơi” được ở trên cạn. Phao có thể lừa được ban giám khảo, nhưng không thể lừa được bạn có đúng không? Nếu bạn không thể học “bơi”, thì thiếu gì các chuyện khác để học?! Cuộc đời đâu chỉ có “bơi”. Trả bằng mọi giá để có được chỗ ngồi trong giảng đường đại học thì khác gì mấy với việc sắm cho được thứ sách viết bằng tiếng Hy Lạp. Bạn đã bao giờ mua loại sách này chưa? Chắc là chưa - không đọc được thì mua làm gì! Thế thì tại sao bạn lại chạy chọt chỗ ngồi trong một trường đại học nào đó để nghe những thứ còn rối rắm, phức tạp hơn cả tiếng Hy Lạp? Với chuyện bỏ tiền để mua các loại phao, bạn đã mua cho mình một “cuốn sách tiếng Hy Lạp” dày cộp. Và bạn sẽ còn phải bỏ ra một núi tiền nữa để mua tiếp cái giấy xác nhận là bạn đã đọc hết cuốn sách đó. Với giấy xác nhận này, bạn sẽ còn phải mua tiếp rất nhiều thứ khác nữa trong cuộc đời. Chỉ có điều là chớ bao giờ tìm cách kiếm sống bằng trình độ “tiếng Hy Lạp” thật sự của mình.

Hiện tượng phao xuất hiện quá nhiều trong cuộc sống đang phản ánh những vấn đề không nhỏ của xã hội ta.

Trước hết, đó là tình trạng thật giả lẫn lộn. Nếu với những tấm bằng giả người ta không có được các chức tước thật và lợi ích thật, thì chẳng ai mua chỗ ngồi trong các trường đại học để làm gì. Sự dung túng cho cái giả hoặc ít nhất là sự thất bại trong việc phân biệt cái giả với cái thật chính là cơ sở xã hội cho việc dùng phao để “vượt vũ môn” hiện nay.

Hai là, nhiều giá trị đạo đức bị xói mòn. Trung thực là giá trị đạo đức quan trọng nhất để xây dựng các mối quan hệ xã hội lành mạnh và tốt đẹp. Trung thực trước hết là phải với chính bản thân mình. Cứ mỗi lần bạn dùng đến phao thì sự trung thực này đã chết chìm dưới đáy nước từ lâu.