au khi Kazan bị Xan-đi Mắc Tơ-ri-gơ bắn gục xuống bên bờ sông. Sói Xám đứng hàng mấy giờ liền chờ người bạn trung thành đến tìm mình. Đã bao lần bạn đã quay về với nó nên nó vẫn tin tưởng bạn sẽ quay lại. Nằm dán bụng xuống đất, nó hít hít không khí và rên rỉ sao không phát hiện được mùi người bạn vắng mặt. Nhưng suốt ngày hôm đó, Kazan vẫn biệt tăm.

Từ lâu, đối với Sói mù, ngày đêm đều như nhau. Tuy nhiên, nhờ một bản năng bí mật, nó vẫn cảm biết giờ nào bóng tối xuống dày, và trăng sao phải lấp lánh trên đầu nó. Nhưng với Kazan bên cạnh, niềm hãi hùng về cảnh mù loà lại không như thế này. Trước đây cái vực thẳm đen tối đó không có vẻ gì muốn bao trùm lấy nó cả.

Nó cất tiếng hú gọi nhiều lần mà không kết quả. Chỉ có mỗi mùi khói cay từ đống lửa Mắc Tơ-ri-gơ đốt trên cát phảng phất đến với nó. Sói Xám hiểu rằng làn khói đó, và con người đốt lên ngọn khói, là nguyên nhân sự vắng mặt của Kazan. Nhưng nó không dám đưa những bàn chân êm nhẹ lặng lẽ của nó đến quá gần. Nó cũng biết kiên trì và nghĩ rằng hôm sau bạn sẽ về. Nó nằm trong bụi rậm và ngủ quên.

Cảm giác ấm áp của tia nắng mặt trời bảo cho nó biết là bình minh đã lên. Nó liền đứng dậy và, lo lắng át cả khôn ngoan, nó lần về phía sông. Mùi khói đã mất cũng như mùi người, nhưng nó nhận được tiếng nước chảy, nhờ vậy mà nó lần theo.

Tình cờ nó lại quay về con đường mà hôm qua nó với Kazan đã vạch ra, lúc đến uống nước trên dải cát. Nó cứ theo đường đó và dễ dàng đến được chỗ Kazan đã ngã xuống và chỗ Mắc Tơ-ri-gơ dựng lều.

Ở đấy, mõm nó gặp đống máu đông cứng của con chó sói, lẫn với mùi người để lại trên cát, ngay bên cạnh. Nó tìm thấy khúc cây bạn bị sxích vào, đống tro khô của bếp lửa và lần theo đến tận bờ sông cái vệt Kazan để lại, lúc bị Mắc Tơ-ri-gơ kéo xuống thuyền sống dở chết dở. Rồi môi dấu vết biến mất.

Thế là Sói Xám đành ngồi xuống, ngẩng cái mặt mù lên trời gửi cho Kazan đã khuất một tiếng kêu thất vọng như một tiếng thổ thức được gió cuốn đi. Rồi ngược bờ đi đến cái bụi rậm gần nhất, nó nằm xuống, mũi ngoảnh về phía con sông.

Sói Xám đã biết được ảnh mù loà, giờ đây nó hiểu thế nào là cảnh cô đơn, lại thêm một nỗi buồn khổ hơn nữa. Từ nay, không có sự che chở của Kazan, nó còn có thể làm gì được dưới trần này?

Cách đấy vài thước, nó nghe tiếng túc túc của một con đa đa. Nó cảm giác như tiếng đó từ một thế giới nào vẳng đến. Một con chuột rừng chạy lọt qua chân trước. Nó cố táp thử một cái, nhưng răng lại bập vào một hòn cuội. Một nỗi hãi hùng thật sự xâm chiếm nó. Hai vai co rút lại, nó run run như khi trời rét buốt. Hoảng sợ trước cảnh thảm sầu của đêm tối đang siết chặt lấy mình, nó đưa nmóng lên vuốt vuốt đôi mắt nhắm nghiền, như muốn banh chúng ra để nhìn ánh sáng.

Chiều hôm đó, nó lang thang trong rừng. Nhưng nó sợ và lại trở về với bờ sông, nằm sát vào khúc cây mà cạnh đó Kazan bị xích đã ngủ đêm cuối cùng. Mùi bạn ở chỗ ấy đậm đà hơn mọi chỗ khác và cũng ở chỗ ấy, mặt đất còn vấy máu bạn.

Lần thứ hai, ánh bình minh lại lên trên cảnh mù loà cô đơn của Sói Xám. Thấy khát, nó lần xuống tận bờ nước để uống, Tuy nhịn đói đã hai ngày, nó vẫn không màng đến chuyện ăn.

Nó không thể thấy bầu trời tối đen và trong những đám mây hỗn độn, trên vòm trời, một cơn dông đang chập chờn, lởn vởn. Nhưng nó cảm thấy không khí nặng nề và sự kích thích của dòng điện trong không trung đang phóng ra những tia chớp ngoằn ngoèo.

Rồi tấm vải liệm dày cứ mở rộng mãi ra từ phía nam và phía tây, đến tận cùng trời cuối đất, sấm rền vang và Sói Xám càng nép sát và khúc cây.

Suốt mấy giờ liền giông tố lồng lộn trên người nó, cùng tiếng sét đánh kèm thêm một cơn mưa như thác. Cuối cùng khi bão tan, Sói Xám mới rùng mình vẩy nước và, tâm tư vẫn hướng về Kazan giờ đây đã ở rất xa, nó lại bắt đầu đánh hơi mặt cát. Nhưng bão đã rửa sạch mọi dấu vết, cả máu của Kazan và mùi của nó. Không một dấu vết, một kỷ niệm gì của Kazan còn được giữ lại.

Sói Xám vì tjhế càng sợ hãi và, khốn khổ hơn hết, nó bắt đầu cảm thấy đói cồn cào. Nó quyết định đi tránh xa con sông và lại lùng sục trong rừng lần nữa.

Nhiều lần, Sói Xám ngửi thấy mùi thú rừng nhưng lần nào chúng cũng thoát được. Cả một con chuột lủi trong lỗ, Sói Xám dùng móng bới được nó ra, mà nó cũng luồn mất ngay dưới mõm.

Ngày càng đói, nó hồi tưởng lại bữa ăn cuối cùng của nó và Kazan. Bữa ăn hôm đó có một con thỏ to, nó nhớ là chỉ ăn hết có một nữa, ở cách đây độ một hai dặm đường.

Nhưng nhờ có cái mũi rất thính và cái giác quan định hướng rất nhạy ở loài dã thú, nó lại tìm được đúng chỗ, lách qua cây cối, qua núi qua khe, qua bụi rậm, thẳng một mạch như bồ câu bay về tổ.

Một con cáo trắng đã đến trước nó. Ở chỗ nó và Kazan giấu con thỏ, nó chỉ tìm ra có vài mẩu da và một ít lông. Những gì con cáo để lại, thì đến lượt chim nai và cà cưỡng tha đi hết.

Lòng không dạ trống, Sói Xám lại quay về phía con sông, như bị hút về phía thanh nam châm mà nó không sao tách hẳn ra được.

Đêm hôm sau, nó lại vẫn ngủ ở chỗ Kazan đã ngủ và ba lần, nó cất tiếng gọi bạn mà không được đáp lại. Một lớp sương dày buông xuống và nếu bão có để lại đôi ba dấu vết của bạn thì sương cũng xóa nốt mùi cuối cùng của kẻ đã khuất bóng. Vậy mà Sói Xám cũng cứ nằm nguyên tại chỗ đó, ba ngày nữa.

Ngày thứ tư, đói quá, nó phải nhá vỏ liễu non cho đỡ đói. Rồi trong khi nó ra sông uống nước, nmũi nó chạm vào một con trai to trên rìa cát, thường gặp ở các con sông miền Bắc địa, mà vỏ trai, có hình dáng tựa như lược chải đầu của phụ nữ, do đó mà có cái tên của nó.

Nó dùng chân khều con trai lên bờ. Vỏ trai mím chặt, nó phải lấyrăng cắn cho vỡ. Thấy thịt bên trong ngon ngọt, nó liền đi tìm tiếp và được khá nhiều trai đủ ăn no nê. Vì vậy nó ở lại đó suốt ba ngày.

Rồi một đêm, chợt có tiếng văng vẳng trong không trung, khiến nó bồi hồi cảm động một cách kỳ lạ. Nó đứng lên, cả bốn chân run bần bật và chạy thong thả trên cát hết ngoảnh mặt về phía bắc, lại hướng sang phía nam, rồi quay sang đông, và phía tây. Đầu ngửa lên không khí, nó hít hít, lắng nghe, như tìm cách xác định xem tiếng gọi bí mật kia từ phương nào dội tới.

Tiếng gọi vẳng đến từ xa, từ rất xa, qua suốt vùng Sơn Lâm. Tiếng gọi đó đến từ Núi Mặt trời, nơi nó với Kazan đã từng ẩn náu rất lâu; từ Núi Mặt Trời, nơi nó bị mù, nơi mà bóng tối, giờ đây đang bao trùm nó, lần đầu tiên đã đè nặng trên mí mắt. Trong khốn quẫn và tuyệt vọng, bất chợt ý nghĩ của Sói Xám lại hướng về chính nơi xa xăm đó, nơi mà nó không còn được nhìn thấy ánh sáng và cuộc sống, nơi mà mặt trời đã vĩnh viễn không xuất hiện trên bầu trời xanh, cũng như sao trắng trong những đêm thanh tịnh. Nó tưởng tượng rằng, chắc chắn Kazan phải ở đó. Thế là bất chấp cả mù loà, đói khát, cả mọi chướng ngại trên đường, và mọi nguy hiểm đe doạ, nó rời bỏ con sông, rảo bước chạy đi. Núi Mặt Trời cách đấy hai trăm dặm. Nó đang hướng về chính phía đó.