ha chào cháu Tùng. Mới lên với cô Châu, hả? A! Đi theo thuyền muối lên à! Được, chú sẽ khao cháu một chầu. Quán Thiên Thai nhé. Này, cho cháu xem cái này. Quyết định: đồng chí Hà Văn Khả: Chánh văn phòng. À mới là dự thảo thôi. Nhờ chú mày vận động cô Châu, rồi bảo cô Châu nói với chú Chính hộ chú nhé. Ngốc ơi là ngốc. Cô Châu là fi-ăng-xê của chú Chính đấy...

Thằng Tùng mới cắt tóc, vệt bò liếm chỉ còn mờ mờ, ngồi trên cái ghế cạnh bàn máy chữ, cười hì hị:

— Phi-ăng-xê là gì, hở chú?

Khả vẫn chăm chú mổ máy chữ:

— Là người tình hiểu chưa!

— Hị hị...

— Này, đừng có lộ bem nhé. Ông Đắc vừa bị một cái tát nảy đom đóm mắt.

— Sao thế, hả chú?

— Ấy khẽ chứ. Ông Đắc hỏng kiểu rồi. Cậy mình có công, vung tiền ném qua cửa sổ. Chơi bời giao du linh tinh... Nhưng mà cái số chú Khả đây mới thật là đỏ cháu Tùng à. Tay phán Thông không được nhận vào đây làm việc. Ông Chính không nhận. Mà thông báo để cháu biết tin quan trọng: Vợ chú sắp lên đây rồi nhé. Chú Chính rất tâm lý. Chú ấy cho chú một cái phòng ở gác hai, rất là sang. Hé hé... Cơm trắng ăn với chả chim. Chồng xinh vợ đẹp những nhìn cũng no. Rồi chú sẽ giới thiệu cô với cháu Tùng nhé.

Tạch tạch tạch! Tiếng máy chữ chen giữa câu chuyện linh tinh của Khả chợt ngừng; Khả nhổm dậy, vuốt lại hai mái tóc cánh gà, khép lại hai vạt áo vét.

— Thôi, cháu Tùng về nhà nhé. Chú bận tiếp khách đây. Cháu biết đây là hội nghị gì không: Hội nghị hiệp thương bầu cử ủy ban Hành chính tỉnh. Nghĩa là từ sau ngày giải phóng Lào Cai, các ông thổ ty về hùng cứ ở địa phương, bực dọc vì toàn bộ quyền hành thuộc về ủy ban Quân quản, nay được triệu tập để lập ủy ban Hành chính tỉnh, họ mới trở ra đây đấy!

Pom Pom Pom... chiếc Tắc-xông a-văng mới được lau chùi đen bóng, bóp còi inh ỏi từ đầu phố, rì rì chạy và đỗ xịch trước cổng trụ sở ủy ban Quân quản. Cửa mở, ông Nông Vĩnh Yêng bước ra, vẻ mặt tươi trẻ, điệu bộ đĩnh đạc. Mập mạp, dáng no nê, đội mũ phớt, mặc áo gấm dài, tay cầm ba toong bịt bạc, ông bước đủng đỉnh như một chủ nhân thật sự của căn nhà này. Theo sau ông là hai người em, mặc quần áo dạ đen may kiểu Tôn Trung Sơn, dáng chững chạc, bước thật tự nhiên như bước vào một ngôi nhà quen thuộc của họ vậy.

Các nhân viên của cơ quan vừa đón ba anh em họ Nông vào phòng họp lại vội vã quay ra. Ọt ẹt, ọt ẹt... một chiếc kiệu sơn son thiếp vàng, mái cong, trên vai bốn người Tày mặc quần đen chẽn ống, bịt khăn đen sát đầu, như những hiệp sĩ từ trang sách cổ, vừa hiện ra. Chiếc kiệu ghé lại trước thềm, hạ xuống thật gượng nhẹ. Hè hè... Có tiếng thở nặng nhọc ở trong kiệu. Một người khiêng kiệu vội đưa tay đón. Bấy giờ cái mặt to tròn, xù xì mụn cóc bè bè hai cánh mũi mới thò ra. Tri châu Hoàng Văn Chao, chủ tịch ủy ban huyện Pa Kha, tay kéo vạt áo bông bọc xa tanh đen bóng nặng nề, bước ra. Lại thở một hồi nữa, lão mới nhấc đôi chân đi giày da đen bóng, chậm rãi bước vào con đường rải sỏi cuội dẫn vào tiền sảnh.

— Mời cụ, mời cụ! Các anh đưa xe vào trong này — Khả chạy ra sân vồn vã, liến thoắng.

Một chiếc xe đạp có đèn, còn mới, rẽ vào cổng. Trên cái đèo hàng, ông Lục Đình Hoàng ngồi vắt chân lên nhau, dáng vóc nhỏ nhắn trong cái áo vải xám may kiểu Nhắng bó sát người và ngắn cũn cỡn. Sau cụ là một thiếu nữ mười sáu tuổi, áo hồng đào, cắp cái tráp sơn đen bóng, cúi đầu e lệ.

Hành lang vừa hết bóng người thì đã lại rầm rập tiếng giày đinh. “ở đâu đấy?”, “Ở đâu đấy?”. Bốn người H'Mông mặc quần áo lính Nhật, điệu bộ ngổ ngáo bước vào, vừa hỏi đã đặt phịch những chăn đệm, phích chén, khay bàn đèn thuốc phiện xuống nền nhà. Đó là đoàn tùy tùng của La Văn Đờ. Đờ đích thân ra họp. Chẳng quản đường xa, Đờ cũng chịu khó đi họp! Cưỡi ngựa thì đau lưng, lại không ra vẻ ông châu. Đờ đi võng! Cái võng hồng điều do hai người trai H'Mông to như hộ pháp khiêng vào tận hành lang. La Văn Đờ đặt ngay chân xuống là đứng phắt ngay dậy, thẳng như một cây pơ-mu. Cao lớn, mặt hồng hào, làn da của một thể chất thực sự tráng kiện, mặt lầm lầm vì những ý nghĩ đang nghiền ngẫm, Đờ bước thong thả, không thèm nhìn ai, ống quần và tay áo lanh rộng thùng thình lật phật theo bước đi vung vẩy chậm rãi, oai vệ.

— A! Xin chào ông Khả!

Khả quay lại, Tường, áo vét đen, cà vạt đỏ, giày mõm ngóe, dựa cái xe Mercier vào bờ tường, bước lên thềm, xòe tay, vẻ hoạt bát. Nắm tay Khả, hắn ghé tai Khả nói thầm cái gì rồi ngả người cười ha ha, rất vô tư.

Nhất cử nhất động đều bộc lộ tính khí và ý định con người. Có ai giống ai khi đến đây? Đám các ông Vàng Đình Tráng, Hán Sào Long thì như biết cái thế của mình, họ đi ngựa tới, bước vào cúi đầu chào Chính, nói dăm ba câu chuyện, rồi lặng lẽ tự động tìm chỗ ngồi. Ông Bằng đến hội nghị hơi muộn. Ông già khảng khái bỏ trốn Quốc dân Đảng lên Sa Pa, trở về khi thị trấn vừa giải phóng và đã bắt tay ngay vào công việc của cách mạng. Sáng nay, ông dậy sớm, uống trà với ông lão Lìu, lòng dạ thật thư thái, vui vẻ. Ông sắp đi thì phán Thông tới. Ô! Bác phán ra tỉnh lúc nào thế? Ô! Bác cũng đi họp ư? Ra là ông nhạc Hoàng Văn Chao muốn có mưu sĩ. Ha ha... Ta đi đi. Thôi thì đất nước đã hoàn toàn giải phóng, mọi ưu phiền thế là giải tỏa, ta bắt tay vào kiến quốc đi thôi bác phán. Ông chân thật muốn lôi kéo Thông, tuy trong lòng vẫn nghi hoặc con người này. Ông Bằng tới hội nghị là như dính với Chính. Hàn huyên bao chuyện muốn nói. “Anh Chính à, rồi phải xây dựng lại cái thị xã này chứ. Đài liệt sĩ nên để ở đồi thông, nhìn xuống cây cầu bắc qua sông Cái. Địa thế ấy đẹp, mà trang nghiêm”. Tâm tới, ông lại vồ lấy Tâm. “Ôi! Sao dạo này anh gầy thế?”. Cuối cùng ông quay sang trò chuyện với Châu. Châu vừa nói chuyện với ông vừa nói chuyện gì với Đắc. Đắc cứ cúi đầu, tay bóp thái dương, không nhìn ai, vẻ như ngượng ngập.

Sát giờ hội nghị khai mạc, Châu Quán Lồ mới tới. Hai con ngựa hộ tống Lồ từ doanh trại bộ đội bên kia cầu sang. Bước vào phòng họp, Lồ cúi đầu chào Chính rồi đi thẳng tới chỗ La Văn Đờ ngồi.

— La tả quán vẫn được mạnh khỏe?

— Khỏe. Ở ngoài này Lồ sảo quán sống ra sao?

— Vẫn ở với anh em người H'Mông ta.

Đờ gật đầu, mím mím đôi môi. Y đưa mắt nhìn căn phòng và liên tục nhìn trộm Chính. Căn phòng trang nhã, đi văng kê sát tường, giữa phòng là cái bàn lớn, trên đặt cái bình gốm thoang thoáng mấy giò lay-ơn trắng thanh khiết. Và Chính, Chính thật hòa hợp, như một sự phối cảnh cố ý. Tóc mới cắt, Chính có vẻ cao lên. Giản dị và tự nhiên từ nét mặt tới bộ quần áo. Chính giấu cái sức mạnh ghê gớm của mình ở đâu? Trong cái áo vét xanh, trong vồng ngực, hay trong những bắp thịt không nở nang, nhưng rắn chắc hay chính cái vẻ cởi mở, giản dị ấy là sức mạnh, vẻ gang thép ở ngay nơi bình thường đó? “Chà! Hắn đứng trên cái thềm, tay vung cao”. Nhìn Chính, Đờ vừa chợt nghĩ thì ông Bằng đã đứng dậy, tay cầm tờ giấy, giọng cảm động.

— Thưa quý vị đại biểu... Hôm nay thật là một ngày lịch sử của tỉnh ta, vậy tôi có mấy vần thơ, xin được hiến quý vị.

Chính giơ hai tay trên đầu, vỗ to, tươi trẻ tự nhiên:

— Xin giới thiệu với các vị, bác Bằng là một nhà thơ đấy nhé. Xin bác ngâm cho hay vào!

Ông Bằng, nới cà vạt, gương mặt ửng hồng như có hơi men, đưa tay che miệng, ho khan một tiếng:

— Dạ, cũng xin mạo muội đánh trống qua cửa nhà sấm. Thưa... nước mất thì nhà tan, quốc sỉ thì ngô thân sỉ. Người chiến sĩ thấy cái nhục của dân tộc phải đứng lên gánh vác nợ non sông. Tôi xin đọc bài thơ của chí sĩ Phan Chu Trinh tặng người chiến sĩ đó ạ.

Luy luy thiết tỏa xuất đô môn

Khảng khái bi ca thiệt thượng tồn

Quốc thổ trầm luân dân tộc túy

Nam nhi hà sự phạ Côn Lôn...

— Dạ, có điều nào khiếm khuyết xin các vị bổ cứu cho ạ...

Tiếng vỗ tay ran ran cả gian phòng. Những câu thơ cổ tỏa hương vị khảng khái mà say say ngạt ngào.

Miền củ đầu tộc họ Tẩn gật gật:

— Thơ có khẩu khí quá!

Chính đứng dậy, hai tay vẫn vỗ, nhìn miền củ khích lệ:

— Xin mời cụ.

— Thôi thôi... chim sẻ không dám sánh với đại bàng đâu!

Hào hứng, Chính quay lại các cử toạ:

— Thưa các vị, bài thơ của bác Bằng mở đầu cuộc hội nghị của chúng ta hôm nay thật là hợp cảnh. Cả dân tộc Việt Nam chúng ta đang cương quyết giữ vững nền độc lập, tự do hạnh phúc của Tổ quốc, chúng ta họp mặt ở đây cũng có ý chí đó. Chúng ta quyết không sợ khó khăn, hiểm nghèo, chúng ta quyết xây dựng chính quyền vững mạnh, động viên đồng bào các dân tộc đoàn kết chặt chẽ, đứng lên thực hiện lời dạy của Hồ Chủ tịch: “Thà hy sinh tất cả chứ nhất định không chịu làm nô lệ...”.

Căn phòng rộng im lặng lắng nghe, đón nhận, nhất là khi, sau một hồi trình bày kế hoạch công tác thời gian tới, Chính nói tới vấn đề hệ trọng nhất của cuộc họp này: bầu cử một ủy ban Hành chính để lãnh đạo đồng bào toàn tỉnh thực hiện nhiệm vụ cứu quốc và kiến quốc. Và cử tọa, từ kẻ ngu độn nhất, ít học nhất như ông thổ ty Hoàng Văn Chao, tới kẻ lắm mưu sâu kế hiểm cũng đều hiểu rằng: đây là công việc thiết thân, sát sườn, có quan hệ sống còn với họ. Căn phòng bắt đầu sống động. Những con mắt nhìn nhau dò xét ướm hỏi, lồ lộ ý tứ. Những khát khao đã không còn giấu mặt. Đờ thoát ra khỏi vẻ lầm lầm. Y đưa cặp mắt nhỏ một mi thâm trầm sâu hút, lướt qua Chính, khẽ nhói giật một cái, rồi vội lảng, tiếp tục chạy một vòng qua tất cả các đại biểu, với cái nhìn dữ dội, áp đảo, tự thị: trông ta đây, quan lớn H'Mông ta phải đứng đầu cái tỉnh này. Yêng thì nghiêng nghiêng, ghé ghé cái đầu hoa râm, lại lim dim con mắt, như chính mình đang ở cái cương vị chủ chốt của chính quyền tỉnh này, đang lo toan những trọng trách nặng nề. Ờ, không Yêng thì ai? Quân đông, tướng mạnh, thế vững nhất tỉnh. Chỉ nguyên cái việc ngồi trong chiếc Tăc-xông A-văng văn minh sang trọng tới đây dự họp Yêng cũng đáng mặt rồi. Chứ cái lão lái Hoàng Văn Chao kia, ụt ịt như con lợn, lão ngủ hay sao thế? Còn cái thằng con của nó, ừ, chỉ có nó là còn đáng để ta bận tâm. Kìa, thằng Tường.

— Thưa quý vị — Tường đứng dậy, hai tay chắp trước bụng, vẻ lịch lãm — Cứ theo ý tôi thì vị đứng đầu ủy ban phải là tiêu biểu. Vâng, vậy thì vị nào thấy mình không đủ năng lực thì xin rút lui đi, cho dễ...

Chao, đặt chân đánh phạch xuống đất, nghếch mặt, thô lỗ:

— Phải đấy! Vị nào rút lui thì cho biết nào.

Ai rút? Đờ lồng tay vào ống tay áo, ngả lưng vào ghế. Cái tẩu của Yêng bốc khói. Những con mắt quym quýp, quàu quạu, gườm gườm, bực bội, nôn nóng, lo sợ, khát muốn đưa đẩy, rình đón.

Tiếng Tâm ho kéo sự chú ý của cử tọa, Tâm ho, tay ôm ngực như chặn cơn ho lại. Và đứng lên giọng Tâm như trút từng tiếng ở phổi ra:

— Thưa quý vị! Công lao giải phóng là của bộ đội, cán bộ, nhân dân. Vậy thì ai tham gia chính quyền cũng phải là vì quyền lợi của dân. Tất cả chúng ta ở đây là bình đẳng. Nói như ông Tường, ông Chao, không được! Nước nhà đã độc lập. Mọi người dân đều có quyền làm chủ. Chính quyền là của dân. Chính quyền không phải là của những người có gia sản, tiéng tăm, giàu có...

— Phải đấy — Miền củ hưởng ứng.

— Đúng lắm đấy! — Châu úy Vàng Đình Tráng gật gù.

Ông Bằng đứng dậy, trịnh trọng:

— Xưa có câu: Phép làm tướng phải biết cương biết cường. Biết nhu biết nhược, biết tiến biết thoái, biết đo biết lường. Người đứng đầu thiên hạ phải: trên tường thiên văn, dưới tường địa lý, giữa hiểu lòng người. Xét mọi mặt như vậy, quả thật không ai so sánh được với ông Lê Chính.

— Phải rồi!

— Dạ, ngài Lê Chính lại là người có hùng tâm mở đường. Ngài Chính là chủ tịch...

— Ơ! Chủ tịch phải là người địa phương chứ! — Đột ngột như chạm nọc, Tường ngỏng cổ, ngắt ngang lời ông Bằng.

Tâm phắt dậy, gắt:

— Yêu cầu ông Tường không được cướp lời người khác!

— Bẩm... trình... các vị... tôi xin có vài ý thô thiển — Cụ Hoàng đứng dậy, chắp tay trước ngực, cung kính — Tôi mặt già, trí óc ngắn, nhưng được ăn được nói thì cứ xin nói. Người làm chủ tịch tỉnh ta là ngài Lê Chính đấy ạ. Có như thế thì dân tỉnh ta mới được mọi sự hanh thông, con cháu mới được hưng vượng mãn đời ạ.

— Phải, phải...

— Tôi bằng lòng thế đấy! Gieo hạt mà lầm đất, phải cày đất lại thì chết.

Giữa những tiếng reo khe khẽ lan truyền, nối nhau, chạy vòng quanh cái phòng họp, Đờ ngồi như pho tượng đá. Yêng quay quay ngửa đầu lắc lắc như hóc xương. Tường nhăn nhăn mặt cạnh bố đang ngẩn ra như chưa hiểu chuyện gì vừa xảy ra.

Ngồi một góc phòng, Châu Quán Lồ, tựa lưng vào tường, tay lần mần nhổ râu cằm. “Hầy — Lồ nghĩ — ông Chính làm chủ tịch là phải rồi! Ông Đờ còn phải sợ kia mà. Ai bì được?”.

Không tỏ rõ một thái độ gì trên nét mặt có lẽ chỉ có phán Thông. Phán Thông như không có mặt. Phán Thông là một con số không. Hỏng rồi! Hỏng rồi. Chả lẽ chỉ vì cái đám đông lau nhau như bọn Châu úy họ Vàng, họ Lục... mà những dự định của phán Thông, của phái đoàn 5 hóa thành tro bụi? Không! Phán Thông vẫn đang có mặt, đang cay nhức đến tận não tủy.

“Ta phải nói...” Thông nghĩ. Nhưng y vừa định đứng lên thì miền củ đầu họ Tẩn đã đứng dậy, lom khom đi qua trước mặt hắn, che lấp hắn, tới chỗ Châu. Và phía ghế bên kia lại có tiếng reo:

— Ông Chính! Ông Lê Chính là chủ tịch đấy ạ.

Miền củ ngồi lại cạnh Châu. Miền củ gãi cái cằm nhọn, rồi ghé tai Châu: Miền củ toại lòng rồi. Cán bộ Chính, con người văn tài lỗi lạc, cơ mưu mà tâm thiện, rõ là tay trắng làm nên. Cán bộ Chính rõ là người thu cái tài vào khuôn phép, nén cái chí vào tâm hồn đó, chị Châu à. Toại lòng rồi, Miền củ nhấp chén trà, chóp chép, rồi lại ngẩng lên, nghiêng hai con mắt chăm chắm nhìn từng người. Không được! La Văn Đờ kia tướng xấu mã, bất nhất, hữu thủy vô chung. Châu Quán Lồ dị hình, oai vũ đó mà ương ngạnh, độc ác; còn Hoàng Văn Tường thì đa ngôn xảo trá, kẻ dâm tiện, yểu tử...

— Hoan hô chủ tịch Lê Chính!

Miền củ đứng dậy, đột nhiên reo to. Và thật không ngờ, tiếng reo của miền củ lại giống cái ngòi pháo làm bùng nổ những tiếng reo khác của cả căn phòng.

Nhưng, những tiếng reo ấy chỉ giống như bọt cơm sôi lúc lửa hồng. Chúng chỉ trào lên, rồi tắt lịm ngay. Dục vọng đang thu mình, sửa soạn giơ nanh, khoe vuốt.

Chính đưa mắt nhìn Tâm. Mặt Tâm vừa thoáng tươi lên, chợt như có bóng mây đen che phủ, nặng nề trầm uất. Tâm không thích hợp với những công việc đỏi hỏi sự tế nhị. Ánh mắt Tâm như hai ngọn giáo soi sói lướt quanh gian phòng và Chính hiểu rằng, Tâm muốn trách anh: sao bọn người tham quyền cố vị lại đông đảo như thế trong cuộc họp này!

Phòng họp chìm xuống, nổi lên, lơ lửng. Những tiếng xì xầm mơ hồ, không rõ rệt. Những gương mặt lơ đãng vờ vẫn. Những ánh nhìn lấm lét. Những cái đầu nghênh nghênh, nghe ngóng.

— Thưa các ngài — Không thể ngồi im được nữa, Tường đã đứng dậy vòng hai tay trước bụng ậm à dọn giọng: — Ngài đặc phái viên đáng làm chủ tịch thì rõ ràng rồi. Chính tôi, tôi cũng giơ cả hai tay bầu ngài đặc phái viên. Ngặt nỗi...

— Ngặt nỗi gì vậy?

— Dạ, các ngài cho phép thì tôi xin nói thẳng.

— Thì ông nói đi.

— Dạ, thưa đây là chính quyền tỉnh, chính quyền của dân ở địa phương.

— Phải đấy!

— Ý kiến ông Tường sáng suốt lắm.

— Người Lào Cai phải nắm quyền ở Lào Cai chứ ạ. Vả lại chúng tôi đã có công lớn trong việc giải phóng tỉnh nhà đấy chứ.

Tâm quay trái. Hình như phán Thông vừa mớm cho Tường cái quan điểm tự trị của hắn. La Văn Đờ vừa gằn một câu ngắn, ngả người, mặt thì lì. Tâm giơ tay đứng dậy, cố giữ giọng điềm tĩnh, nén một tiếng ho:

— Thưa các ông, chúng ta nên nói thế này thì đúng hơn: quần chúng lao động các dân tộc đã có công giải phóng Lào Cai.

— Hà hà...

— Ông Tâm nói đúng quá!

La Văn Đờ gườm gườm con mắt một mí, tìm người vừa nói câu nọ.

— Xin mời ông Nông Vĩnh Yêng! — Chính cất tiếng. Anh thấy cái nhìn của Tâm vừa từ chỗ Đờ chuyển sang cái đi văng có ba anh em ông thổ ty họ Nông.

Yêng đứng dậy, cái miệng như còn đang cười hề hề. Người vừa qua đã cản ngăn mọi hoạt động của ủy ban Quân quản, tỉnh như không, nghiêng đầu về phía Đắc, rất khiêm tốn nhã nhặn:

— Trước khi nói chuyện mới thì phải xin lỗi tiên sinh Nguyễn Đắc đã nhé. Hề hề... Bộ đội vào châu tôi, lính chặn lại, là vì họ bảo: phải có giấy của tôi. Họ bảo: châu Mường Cang to nhất, đông dân nhất, góp nhiều lính nhất, thanh thế nhất...

Yêng diễu võ dương oai rồi. Yêng không che giấu, không tỏ vẻ bất đắc dĩ phải bước vào vòng quan lộ như ông vẫn thường nói. Ông nói toang toang, ông say sưa đòi quyền.

Nhưng, dòng tư tưởng mê mải của ông chợt dừng. Ông liếc mắt thấy Tường gật gù và La Văn Đờ đang sững như pho tượng chợt phắt dậy, thẳng đừ.

Căn phòng nín thít. Bước những bước dài tới thẳng trước mặt Chính, Đờ hơi nghiêng mình, lễ độ:

— Thưa ngài đặc phái viên. Tôi vì đang bận việc mùa màng xin ngài và hội nghị cho phép được cáo lui.

Chính đứng dậy:

— Công việc đang tới chỗ hệ trọng, ông Đờ.

— Dạ, xin phép. Tôi cũng đang váng vất, khó chịu.

— Ông nên ở lại.

— Dạ, xin cho được cáo từ...

— Vậy thì ông cần ủy nhiệm một người...

Đờ liếm môi. Không xong rồi. Y thoáng cau mày, rồi lại cúi xuống, lí nhí:

— Dạ, mọi việc bàn bạc tôi xin ủy thác cho ông Châu Quán Lồ. Còn những quyết nghị của ủy ban — Đờ thần mặt, ngắc ngứ — Tôi xin chấp hành.

Quay người lại với cử tọa, Chính nói rành rọt một cách cố ý:

— Ông Đờ xin phép hội nghị về vì đang có việc bận và người không được khỏe. Ông hứa nhất định sẽ chấp hành ý kiến, quyết nghị của tập thể chúng ta ở đây.

Phòng họp à một tiếng khe khẽ. Tâm cau mày khó chịu.

Yêng lại đứng dậy, xin tiếp lời. Lại những lời hoa mỹ về bổn phận về trách nhiệm của một người cúc cung tận tụy với hạnh phúc của dân chúng. Lại những đòi hỏi gắt gao được diễn đạt một cách lý tình chặt chẽ, say sưa, lúc bóng gió, khi bộc tuệch.

Phòng họp sôi lên âm ỉ. Và tâm trí Chính cuộn lên nao nức những tâm sự, những lo toan. Không ai chọn hoàn cảnh lịch sử để ra đời. Con người bao giờ cũng ở trong một khung cảnh, một điều kiện nhất định; Và nó bắt buộc phải biết chọn lựa, phải tìm được cách ứng xử khôn ngoan, thông minh nhất, trong khi vẫn kiên trì mục đích sống của mình. Cuộc sống phức tạp xiết bao. Giặc Pháp đang lăm le gây chiến. Thời gian và một sự ổn định lúc này là vô cùng quý giá. Một tháng là cả một năm. Gần chục dòng họ thổ ty, trong đó những dòng họ lớn như La, Nông, Hoàng đang gắt gao đòi chia quyền. Phải chăng, lúc này đây, dung hòa, liên kết họ lại là phương cách tốt nhất để đẩy lịch sử tiến lên?

Vượt qua các căn buồng của cơ quan tỉnh bộ, Tâm sải những bước dài. Mặt Tâm bần thần khó chịu. Về nguyên tắc đã bàn bạc tập thể rồi, sự kiện chắc chắn sẽ là thế, vậy mà sao Tâm vẫn như bị bất ngờ.

“ Công an, quân đội là ta nắm kia mà!” Cuối cùng dừng lại, Tâm trấn an mình và chậm rãi bước vào buổi dạ tiệc.

Đêm nay, gian đại sảnh của tòa trụ sở là nơi mở tiệc chiêu đãi các thành viên của ủy ban Hành chính tỉnh. Điện từng chùm sáng trưng. Hai dãy bàn phủ khăn trắng xếp đầy những chai rượu màu, những cùi dìa, phóng-sết ánh lên sắc bạc trắng lạnh. Các cô phục vụ ở quán Thiên Thai đến đây chạy bàn, tha thướt đi lại. Trời lạnh, mùi nước hoa thơm thoảng trong mùi rượu và khói thuốc lá vơ vẩn những vệt ngoằn ngoèo, chòng chành trên cao.

Ở đầu bàn bên kia. Chính mặc cái áo vét quen thuộc, ngồi cạnh ông Nông Vĩnh Yêng, vị chủ tịch mới của ủy ban Hành chính tỉnh. Đối diện với họ là các phó chủ tịch: Hoàng Văn Chao, Lục Đình Hoàng, miền củ họ Tẩn...

— Ông Yêng à — Chính quay nhìn ông chủ tịch đang cười ha hả rất thỏa nguyện — Bây giờ thì ông sẽ đón tiếp niềm nở các cán bộ, bộ đội vào công tác ở châu Mường Cang chứ?

— Ồi, ồi... — Yêng vẫn cười, tay phẩy phẩy — Ngài đặc phái viên à, danh đã chính, ngôn đã thuận, thì việc gì cũng xong thôi.

— Hiện nay ở một số nơi dân bị đói. Vấn đề tô tức...

— Xin ngài đặc phái viên cứ giao việc cứu tế cho tôi. Tôi sẽ ký ngay lệnh thoái tô...

Chính nhoai người trên bàn, về phía Hoàng Văn Chao:

— Ông Chao à! Xin phó chủ tịch lưu ý cho: Anh Kiến phàn nàn là dân Pa Kha vẫn còn phải đóng thuế thân. Mà sao ông cứ ngăn cản anh ấy xuống các bản thăm nom bà con?

Chao ngả người, cười khục khục, mặt thịt rung rung:

— Xin lĩnh ý ngài để sửa chữa ạ.

— Tôi định sau đây — Chính đưa mắt qua tất cả vị chủ tịch, phó chủ tịch — Tất cả các vị sẽ đảm nhiệm thêm cho việc này: mua súng, đạn cho bộ đội, mua thuốc phiện cho Bộ Y tế làm thuốc.

— Ồi, ồi, những việc ấy có gì là khó. Xin ngài Lê Chính cứ giao cho chúng tôi ạ.

— Một việc nữa là cho con cháu của các vị ra học trường thiếu nhi. Vì sao thế? Vì đất nước đang cần rất nhiều nhân tài để kiến quốc.

— Ngài đặc phái viên chu toàn quá!

Hoàng Văn Tường tối nay mặc com lê trắng, cổ cài nơ đen. Tường được bầu làm thư ký ủy ban. Hắn đắc ý. Vào phòng, hắn lăng xăng, lúc ghé lại với Châu Quán Lồ, ủy viên quân sự tỉnh, lúc tới cạnh ông Bằng, chủ tịch ủy ban thị trấn. Khi Tâm đi đôi giày ba ta bước những bước dài vào căn đại sảnh để tuyên bố khai mạc buổi dạ tiệc, khoản đãi các đại biểu thì hắn đang đứng cạnh Đắc và Châu. Hắn đưa mắt về phía Tâm, vẻ giễu cợt hiện rõ trên đôi môi bìu bĩu.

— Thưa các quý vị — Tâm cố kìm mình. Hôm nay chúng ta liên hoan thắng lợi của hội nghị hiệp thương bầu cử chính quyền tỉnh.

Tâm ngẩng lên. Căn phòng im phăng phắc.

— Thưa quý vị — Tâm tiếp — Tôi xin trân trọng giới thiệu, tới dự có đồng chí Lê Chính, đặc phái viên Liên bộ Nội vụ — Quốc phòng kiêm bí thư tỉnh bộ Việt Minh. Tiện đây cũng xin nhắc lại để quý vị cùng rõ: Tỉnh ta, hiện thời vẫn thi hành chế độ đặc phái viên — Tâm nhấn mạnh — Có nghĩa rằng, quyền tối hậu quyết định mọi việc là thuộc về đặc phái viên...

Phòng họp dậy lên những tiếng vỗ tay. Tâm bước lại cạnh Châu. Anh thấy Chính đứng dậy, cao vượt lên, tươi trẻ, mềm mại:

— Chế độ đặc phái viên là thế nào, tôi đã giải thích kỹ với các vị chiều nay rồi — Chính nói, giọng rất dịu — Đồng chí Tâm nhắc lại rất đúng. Chỉ xin nói thêm: vì các vị lần đầu tiên tham chính, còn bỡ ngỡ, nên chế độ đặc phái viên mang ý nghĩa như là một người quen việc, có khả năng làm cố vấn giúp đỡ quý vị.

— Hoan hô!

— Ủy ban Hành chính tỉnh muôn năm!

— Xin mời.

— Kính chúc ông chủ tịch...

Những tiếng reo hoan hỷ lộn xộn lại rộ lên. Tâm cau mày. Anh thấy mình như lạc lõng, không ăn nhập với xung quanh.

— Anh Tâm!

Nghe tiếng Châu gọi, Tâm quay lại, đón cốc rượu. Đắc ngồi trên cái đôn, mặt buồn buồn. Cạnh anh, Châu Quan Lồ đang chuốc rượu Hoàng Văn Tường, ánh mắt Tường lóe lên vẻ khiêu khích và thỏa mãn.

“Đừng tưởng bở! Mày mà thò cái đuôi phản động ra thì không thoát được tay tao đâu”. Tâm bức xúc nghĩ. Ông Bằng đi tới, ngồi xuống cạnh Châu thì thầm trao đổi cái gì rồi quay sang Tâm. “Anh Tâm à, cái việc cậu Huyền ấy mà, xin báo cáo với anh...”. Loáng thoáng qua tai Tâm lời ông Bằng. Anh nhăn mặt lắc lắc cái đầu đang nóng rực.

Đầu chải bóng loáng, Khả phởn phơ vì mới được cử làm chánh văn phòng ủy ban. Vừa bước vào, anh liền bị ông cụ Lục Đình Hoàng túm lấy tay, khoắn khoả:

— Anh chánh văn phòng ơi. Mai tôi về. Tôi gửi con cháu Bức ở đây, để nó hầu hạ ngài đặc phái viên.

— Dạ, dạ... xin cụ trao đổi với chị Châu ạ.

Khả lỉnh đi. Anh lướt qua mặt Tâm. Tiếng ông Nông Vĩnh Yêng choang choang như tiếng gõ thùng rỗng:

— Ngài đặc phái viên hứa sẽ thưởng cho vị nào tích cực công tác một tạ muối ạ.

Tiếng cụ Lục Đình Hoàng khe khé, se sắt:

— Tôi là phó chủ tịch phụ trách thanh tra, ngày mai tôi xin phép các cụ lên ngựa đi các châu làm việc ngay. Chế độ dân chủ Cụ Hồ đã ban hành phải để dân hưởng...

Ai đó thì thào sau lưng Tâm câu chuyện thời sự giặc Pháp đang lấn tới, tham vọng chúng còn nhiều. Kháng chiến nhất định sẽ bùng nổ rồi. Ai đó nói đến chuyện tản cư. Chính đứng dậy nói: Từ nay tỉnh ta thống nhất một chính quyền dân chủ, chúc các vị đại biểu thành công và phổ biến những nhiệm vụ cấp bách trước mắt.

— Anh Tâm uống đi — Tâm đón cốc rượu. Châu sát lại bên anh. Tiếng Châu thào qua tai anh:

— Phiền phức quá! Có lẽ tôi đưa cô Bức về trường thiếu nhi ở làng Nhuần. Dạo này anh vẫn bị ho nhiều à?

Tâm lắc đầu, nhớ cái tiếng ho của mình đêm nào ở phố vắng. “Không, mình còn khỏe. Bọn phản động, chúng mày đừng hòng”.

Uống hết cốc rượu, người Tâm nóng cháy lên. Anh nhìn bàn tiệc ồn ào, cắn môi, gật gù một mình: “Chính tỉnh táo, làm chính trị được. Nhưng phù thủy gọi âm binh lên rồi, liệu có sai khiến được chúng không?”.