ăm nay, mùa xuân đến sớm. Trời rất nóng vào mấy ngày này, 18 và 19 tháng Ba năm 1990. Chỉ sau một đêm, chồi và lộc đã trở thành lá trên những cây dẻ gai vườn Luxembourg. Trước lối vào khu vườn, trên phố Guynemer, dừng lại những xe ca sặc sỡ nhiều màu từ đó bước xuống các khách du lịch người Nhật Bản. Xếp thành các hàng, họ theo một lối đi tới bức tượng nữ thần Tự do dựng ven rìa một bãi cỏ và là bản sao thu nhỏ bức tượng ở New York.

Vừa xong, tôi đã ngồi trên một ghế băng, ngay gần bức tượng đó. Một người đàn ông có mái tóc điểm bạc và vận bộ com lê xanh da trời bước đi phía trước nhóm người Nhật và, trước bức tượng, giải thích với họ, hai cánh tay huơ lên, bằng một thứ tiếng Anh tập tọng. Tôi hòa mình vào với nhóm người. Tôi không rời mắt khỏi người đàn ông kia, tôi hết sức chăm chú vào âm sắc giọng nói của ông ta. Dường như tôi nhận ra ở ông ta Pacheco giả hiệu của giai đoạn Cité universitaire, ông ta đeo một cái túi của hãng hàng không TWA chéo quanh người. Ông ta đã già đi. Đó có thực là ông ta không? Cùng nước da hay phơi nắng ấy, giống lúc ông ta từ Casablanca quay về, và vẫn cặp mắt trống rỗng vì quá mức xanh ấy.

Tôi tiến lại gần ông ta và nảy ra ham muốn vỗ vai ông ta, cắt ngang bài nói của ông ta. Rồi chìa tay cho ông ta mà nói: “Ông là ông Lombard, phải chăng?”.

Những người Nhật chụp vài bức ảnh pho tượng, rồi cả nhóm quay đầu đi ngược trở lại con đường dẫn ra rào sắt phố Guynemer. Người đàn ông có mái tóc điểm bạc và vận com lê xanh da trời đi đầu. Họ đã lên chiếc xe ca đỗ dọc vỉa hè đợi. Người đàn ông đếm những người Nhật lần lượt đi qua trước mặt ông ta.

Đến lượt mình ông ta cũng lên xe, ngồi xuống bên cạnh tài xế. Tay ông ta cầm một cái micro. Vườn Luxembourg chỉ là một chặng và họ sắp đi thăm thú cả Paris. Tôi những muốn đi theo họ trong cái buổi sáng rạng ngời thông báo mùa xuân ấy, chỉ còn là một người khách du lịch đơn thuần. Chắc hẳn tôi sẽ tìm lại được một thành phố mà tôi đã đánh mất và, xuyên qua những đại lộ của nó, cảm giác về sự nhẹ và nỗi vô tư lự tôi từng cảm thấy xưa kia.

Ở tuổi hai mươi, tôi đã lên đường sang Viên cùng Jacqueline của đại lộ Rodin. Tôi nhớ đến những ngày ngay trước cuộc khởi hành đó và đến một buổi chiều tại Cửa ô Italie. Tôi đã tới một cửa hàng nhỏ chuyên bán chó, ở cuối đại lộ Italie. Trong một cái lồng, một con chó giống terrier nhìn tôi bằng cặp mắt đen, cái đầu hơi nghênh nghênh, hai tai dựng lên, như thể nó muốn khởi sự một cuộc trò chuyện và không để mất từ nào trong số những gì tôi sẽ nói với nó. Hoặc giả, hết sức đơn giản, nó chờ được tôi giải thoát khỏi nhà tù nó đang bị nhốt vào: Đó là điều tôi đã làm sau vài phút lưỡng lự. Tại sao lại không mang theo con chó ấy sang Viên cùng?

Tôi ngồi cùng nó tại một hàng hiên quán cà phê. Đó là tháng Sáu. Người ta còn chưa đào đường hào ngoại vi khiến ta có cảm giác mình bị vây chặt. Các cửa ô Paris, quãng thời gian ấy, tất tật đều là những đường trốn chạy, rồi dần dà thành phố nới vòng tay ôm của nó để biến mất đi vào các bãi đất hoang. Và người ta vẫn còn nghĩ được rằng phiêu lưu nằm ngay nơi góc phố.

HẾT