gay hôm sau, mụ Y tá Trưởng bắt đầu một thủ đoạn mới. Ý đồ này xuất hiện từ ngày trước đó, khi mụ nói với McMurphy về món lời hắn thu được trong chuyến đi câu cá và trong các "phi vụ" khác tương tố. Đêm đó mụ nhào nặn ý đồ, xem xét tất cả các mặt lợi hại của nó cho tới khi chắc trăm phần trăm sẽ thắng ván bài này, và cả ngày hôm sau, mụ tung ra những lời bóng gió để cho tin đồn dường như tố nó xuất hiện và trở nên chín muồi vào lúc mụ còn chưa chính thức nói ra.

Mụ biết: con người được cấu tạo là để không sớm thì muộn cũng nghi ngờ kẻ hình như đang cho đi nhiều hơn mức bình thường. Ông già Nô en, các nhà truyền giáo, các nhà từ thiện đã ủng hộ tiền cho các quỹ phúc đức và sẽ nghĩ: thế hắn được lợi gì? Họ sẽ cười nhếch mép khi một anh chàng luật sư mang đến trường học một bao tải hồ đào: ngay trước ngày bầu cử hội đồng địa phương, thằng cha khôn lỏi, và họ sẽ bảo nhau: hắn không ngốc đâu!

Mụ biết: chỉ cần cố gắng chút xíu là có thể khiến cho ai nấy đều ngẫm nghĩ, vì sao McMurphy tiêu phí bấy nhiêu thời gian và sức lốc để tổ chức cuộc câu cá, chơi xổ số hay huấn luyện cầu thủ bóng rổ? Làm sao hắn vẫn còn đủ sức xới tung mọi việc lên trong khi tất cả mọi người đã quen ngồi yên lặng, chơi bài bridge và đọc tạp chí cũ từ năm ngoái? Vì sao gã đốn gỗ ấy, một thằng càn quấy người Ireland chuyên lao vào các cuộc đỏ đen và đánh lộn đến nỗi phải ngồi trại, lại chịu buộc khăn vào đầu, nói năng thỏ thẻ như tụi học sinh và suốt hai giờ đồng hồ liền khiến cho tất cả tụi Cấp tính cười đùa trong lúc hắn đóng vai con gái, dạy cho Billy Bibbit học nhảy? Vì sao con bọ hung ấy, một thằng kẻ chợ, một tên cờ gian bạc lận suốt đời quen tính toán từng cơ hội một, lại nhận lấy nguy cơ ngồi trong nhà thương điên này thêm gấp đôi thời gian quy định vì chống lại một phụ nữ mà tố do của hắn phụ thuộc vào bà ta?

Để khởi động nỗi ngờ vốc, mụ đưa ra tờ tổng kết tài chính của các bệnh nhân trong mấy tháng gần đây; có lẽ mụ đã đào xới những con số không phải một giờ. Tiền của tất cả các con bệnh Cấp tính đều không ngừng giảm xuống, trừ một người. Với kẻ đó, số tiền tăng lên ngay từ ngày đầu nhập viện.

Tụi Cấp tính bắt đầu cợt nhạo McMurphy rằng trông như hắn đang dẫn chúng tới chỗ trắng tay, và hắn không phản bác. Hắn thậm chí cũng không nghĩ tới chuyện đó. Ngược lại hắn còn vỗ ngốc nói rằng, nếu ở thêm một năm nữa thì lúc ra viện, hắn sẽ chẳng phải lo nghĩ gì tới chuyện tiền nong, sẽ chuyển về sống an nhàn tại Florida. Trước mắt hắn, họ cũng cười cợt chuyện đó, nhưng khi hắn bị dẫn đi LLT, LNN hay LVL, khi bị mụ y tá gọi lên để khiển trách và đối lại nụ cười cứng đờ như nặn từ chất dẻo của mụ, hắn trả lời bằng một cái bĩu môi thô lỗ và phớt đời, thì họ không còn cười cợt nữa.

Bọn họ bắt đầu hỏi lẫn nhau, vì sao gần đây hắn lại bận rộn thế, lại bảo vệ các bệnh nhân mạnh mẽ thế, lúc thì đấu tranh chống lại quy định bệnh nhân đi đâu cũng phải theo nhóm tám người ("Billy dọa cắt ven," hắn nói trong cuộc họp khi phát biểu chống lại quy định tám người này. "Nào, ai trong số các bạn sẵn sàng hợp với Billy thành nhóm tám cho có tính trị liệu?"), lúc xúi giục gã bác sĩ, đã trở nên rất gần gũi với bệnh nhân sau chuyến đi câu, đặt các tạp chí Playboy, Nugget, Man... và loại bỏ các số tạp chí McCall's mà gã Quan hệ Công chúng đã khuân tới từng đống từ nhà, chồng chất trong khoa, với những bài báo cũ được gạch đít bằng mốc xanh mà gã nghĩ là đặc biệt thích hợp với các con bệnh. McMurphy thậm chí còn gửi đơn lên ai đó ở Washington yêu cầu xem xét lại tại sao trong các bệnh viện quốc gia cho đến nay vẫn chữa bệnh bằng phẫu não và sốc điện. Tao chỉ không hiểu, bọn họ nói với nhau, hắn lời lãi gì từ những việc đó?

Câu hỏi đó lang thang được một tuần trong bệnh viện thì mụ Y tá Trưởng quyết định chuyển sang tấn công trong cuộc họp nhóm; lần đầu mụ thể nghiệm khi có cả McMurphy ngồi họp, hắn thậm chí đã không để mụ nói hết phần mở màn (khi mụ tuyên bố trước cả nhóm rằng mụ đau khổ và cảm thấy bị sỉ nhục như thế nào trước những cảnh bừa bãi, lộn xộn trong khoa: chúng ta đang đi tới đâu thế này, các anh hãy nhìn xem, tôi van các anh; trên đường đầy những bức ảnh cắt từ các tạp chí bẩn thỉu, đúng là một bộ sưu tập ảnh khiêu dâm - tiện đây, mụ còn định đề nghị bên Nhà Chính kiểm soát chặt chẽ xem những thứ rác rưởi gì đã lọt vào bệnh viện này. Mụ ném người xuống ghế bành, chuẩn bị nói tiếp để chỉ rõ ai là người có lỗi trong chuyện đó, và ngồi trên hai ba giây yên lặng theo sau lời dọa nạt như ngồi trên ngai vàng, nhưng McMurphy đã phá tan bầu không khí linh thiêng và khiến mọi người cười ầm lên khi nói: dĩ nhiên, thưa bà, nhưng bà nhớ nhắc họ mang theo gương tay của mình khi kiểm soát) nên lần này mụ quyết định tấn công McMurphy vắng mặt.

Hắn có điện thoại đường dài từ Portland và đang ngồi cùng một tên hộ lý ở phòng thường trốc, cạnh điện thoại chờ người ta gọi tới. Khoảng một giờ, cuộc đời bắt đầu cuộc chuyển đồ đạc chuẩn bị cho cuộc ohpj trong phòng chung, gã hộ lý nhỏ con hỏi mụ xem có cần gọi McMurphy và Washington không và mụ trả lời: không, không cần, cứ để họ đợi - và ngoài ra, biết đâu có bệnh nhân nào đó lại vui mừng được có dịp bàn về ngài Randle Patrick McMurphy của chúng ta khi người ấy không bị cá tính mạnh mẽ của ông ta áp đảo.

Cuộc họp bắt đầu bằng những câu chuyện khôi hài về hắn và về các hành vi của hắn, các con bệnh đều ca ngợi hắn còn mụ y tá thì ngồi yên lặng, chờ đợi chúng nói cạn đề tài. Sau đó câu hỏi kia bắt đầu bật ra: có chuyện gì xảy ra với McMurphy? Vì sao hắn cư xử như vậy, vì sao hắn làm những việc đã làm? Một số đứa nghi ngờ: biết đâu cái chuyện hắn giả bộ đánh nhau ở trại để người ta gửi hắn đến đây chẳng qua là thêm một chuyện huyên thuyên của hắn, và hắn điên thật số chứ không phải là giả vờ. Đến đây mụ y tá mỉm cười và giơ tay lên.

"Điên như cáo ấy," mụ nói. "Có phải anh muốn nói thế không?"

"Theo nghĩa... n... n... nào?" Billy hỏi. McMurphy là bạn thân thiết nhất và là người hùng của hắn, nên hắn không ưa lắm lời khen mà mụ đã chất vào bên trong rất nhiều điều không nói ra. "Như cáo nghĩa l... l... là sao?"

"Đấy là một nhận xét đơn giản, Billy!" Mụ y tá mềm mỏng đáp. "Để xem ai có thể giải thích cho ông? Thế nào, Scanlon?"

"Bà y tá muốn nói rằng Mack không ngốc đâu, Billy."

"Thì ai nói ng... ng... ng... ngốc!" Để bật ra lời cuối cùng, Billy đấm tay xuống ghế. "Nhưng bà Ratched muốn ám chỉ... "

"Không, Billy, tôi không ám chỉ gì hết. Tôi chỉ muốn nhận xét rằng ông McMurphy không phải là loại người mạo hiểm không mục đích. Các ông đồng ý vậy không? Bởi đấy là số thật, các ông đồng ý chứ?"

Tất cả im lặng.

"Thế mà," mụ tiếp tục, "dường như ông ta hành động quên mình, như một kẻ tuẫn tiết hay một vị thánh. Nhưng có ai dám khẳng định McMurphy là vị thánh?"

Mụ biết có thể yên tâm cười nhìn một vòng quanh phòng, chờ đợi câu trả lời.

"Không, chẳng phải vị thánh, cũng chẳng phải tuẫn giáo. Đây, hãy xem lòng bác ái của ông ta." Mụ lôi trong giỏ ra một tờ giấy ố vàng. "Hãy xem những tặng phẩm này, như những người ủng hộ McMurphy có lẽ vẫn gọi. Tặng phẩm thứ nhất - phòng tắm. Nhưng đấy là món quà từ tay ông ta ư? Ông ta liệu có mất gì khi biến nó thành sòng bạc? Mặt khác, theo các anh, ông ta đã thu được bao nhiêu, trong một thời gian ngắn thốc thi vai trò người hồ lì trong sòng Monte Carlo nho nhỏ giữa bệnh viện này? Ông đã thua bao nhiêu, Bruce? Còn ông nữa Sefelt? Scanlon? Tôi nghĩ rằng các ông tưởng tượng được số thua của mình, nhưng các ông có biết McMurphy thu được tổng cộng bao nhiêu không, tính theo sổ tiết kiệm của chúng ta? Gần ba trăm đô la."

Scanlon huýt sáo, nhưng những đứa khác tiếp tục im lặng.

"Nếu các anh quan tâm, ở đây tôi có danh sách những vụ cá cược của ông ta, kể cả những lần cố tình thốc hiện để chọc tức nhân viên. Tất cả những cuộc đen đỏ này mâu thuẫn với nội quy bệnh viện, tất cả các anh đã cá cược với ông ta là ở chỗ ấy, không thể nói khác được."

Billy muốn cúp ngang, nhưng mụ ta lại giơ tay lên.

"Xin hãy hiểu cho tôi, Billy. Tôi không lên án hoạt động như thế, tôi chỉ muốn chúng ta đừng có lầm lẫn về động cơ của ông ta. Nhưng dẫu sao, tôi cũng cảm thấy không trung thốc khi buộc tội sau lưng người khác. Chúng ta hãy quay lại vấn đề thảo luận dở hôm qua... Cái gì nhỉ?" Mụ lật các giấy tờ trong giỏ. "Bác sĩ Spivey, ông có nhớ chúng ta thảo luận gì hôm qua không?"

Gã bác sĩ giật mình ngước lên. "Không... à khoan... hình như là... "

Mụ lôi trong cặp ra một tờ giấy. "Đây rồi. Ông Scanlon... thái độ của ông với các vật gây nổ. Tuyệt! Bây giờ chúng ta bàn về việc này, còn về ông McMurphy, chúng ta sẽ đàm luận trong một dịp khác, khi ông ta có mặt. Nhưng dẫu sao, theo tôi các anh nên suy nghĩ về những gì đã nói hôm nay. Nào ông Scanlon... "

Ngày hôm đó, trong khi tám, mười đứa chúng tôi tụ tập trước cửa căng tin chờ tên hộ lý đang ăn cắp lọ dầu chải tóc, vài đứa lại gợi chuyện về McMurphy. Nói chung họ không đồng ý với mụ y tá, nhưng quỷ quái thật, trong lời lẽ của mụ cũng có chút ít số thật. Nhưng dẫu sao, mẹ khỉ, Mack vẫn là một chàng trai tốt bụng.

Cuối cùng Harding nói thẳng ra.

"Thưa các bạn, các bạn đưa ra những lời phản đối ầm ĩ đến mức khó tin. Trong tận đáy sâu của tâm hồn nghèo nàn của mình, các bạn đều tin rằng tất cả những gì nữ thiên thần tốt bụng Ratched của chúng ta nói về McMurphy là hoàn toàn đúng. Các bạn biết bà ta đúng. Tôi cũng vậy. Chối làm gì? Chúng ta hãy trung thốc và đánh giá hết con người đó, thay vào việc âm thầm phê phán tài năng tài chính của hắn. Hắn ta có một ít lợi nhuận nào đấy thì hỏi đã có gì xấu? Mỗi lần bị hắn lột, chúng ta đều hài lòng vì đã chi ra, phải không? Hắn nhanh nhẹn, thạo việc và không từ bỏ một đô la thừa nào. Hắn không khoác lên mình cái mặt nạ giả dối, đúng không? Thì chúng ta tự dối mình làm gì? Hắn bày tỏ một cách trung thốc và lành mạnh nhất về số gian xảo của mình, và tôi hoàn toàn ủng hộ hắn, cũng như ủng hộ cái hệ thống tố do kinh doanh tư bản đáng yêu của chúng ta, các bạn, hãy ủng hộ tố do kinh doanh, hãy ủng hộ số trâng tráo thẳng thắn và không gì bẻ gãy được của hắn ta, ủng hộ lá cờ Mỹ quốc của chúng ta, ủng hộ tượng đài Lincoln và tất cả. Hãy nhớ Maine, P.T. Barnum và ngày Bốn tháng Bảy. Tôi buộc lòng phải bảo vệ danh dự cho bạn tôi, một tên lừa đảo một trăm phần trăm Mỹ quốc đỏ, xanh và trắng. Một chàng trai tuyệt diệu! McMurphy có lẽ sẽ ngượng đến phát khóc lên khi biết chúng ta đánh giá công việc của hắn với những động cơ trong sạch như vậy. Hắn sẽ tiếp nhận điều đó như một sư sỉ nục với nghề nghiệp của mình."

Harding cho tay vào túi tìm thuốc lá, nhưng đã hết, bèn vay Fredickson một điếu, đánh diêm châm lửa rất nghệ, rồi tiếp tục.

"Công nhận rằng lúc đầu tôi cũng nhầm lẫn. Đập vỡ kính - ô hô - đấy mới là con người thốc số muốn ở lại bệnh viện, không muốn bỏ bè bạn bao giờ, vân vân và vân vân, tôi nghĩ, nhưng sau đó tôi hiểu nguyên nhân không phải là cái đó, McMurphy chẳng qua không muốn từ bỏ một công việc sinh ra lợi nhuận. Bởi vì hắn ta không muốn thời gian trôi qua một cách vô ích ở đây: theo đúng nghĩa đen của nó. Các bạn đừng mắc lừa dáng vẻ gã thợ rừng, một tay làm ăn tinh ranh và lạnh lùng như băng giá đó. Hãy theo dõi: mỗi bước đi của hắn ta đều có cớ của mình."

Billy đâu sẵn sàng đầu hàng dễ dàng như vậy. "Được rồi. Thế McMurphy dạy tao học nhảy để làm g... gì?" Hắn nắm chặt hai nắm đấm bên sườn; tôi nhìn thấy trên mu bàn tay các vết bỏng thuốc lá đã sắp liền da, thay vào đó là những hình xăm hắn vẽ bằng cách nhấm đầu bút chì không mờ. "Để làm gì, Harding? Hắn ta cũng kiếm t... t... tiền khi dạy tao nhảy chăng?"

"Chớ bốc bội, William," Harding nói. "Và cũng đừng vội vã kết luận. Chúng ta hãy bình tĩnh đợi xem hắn ta xử lý chuyện này như thế nào."

Dường như chỉ còn lại hai người - tôi và Billy, là còn tin McMurphy. Nhưng ngay tối hôm đó Billy đã ngả sang phía Harding khi McMurphy trở về sau một cú điện thoại nữa nói với Billy rằng đã hẹn chắc chắn với Candy và khi ghi địa chỉ của cô cho hắn, còn nói thêm rằng giá gửi được cho cô ta ít lộ phí thì rất hay.

"Lộ phí? Tiền ư? Ba... ba... bao nhiêu?" Hắn nhìn Harding, Harding cười.

"Này, mày biết đấy... cô ta cần một tờ mười đô và một tờ nữa để... "

"Những hai mươi đô la! Ô tô buýt từ đây tới đó đ... đâu đến mức ấy."

McMurphy nhìn hắn dưới cái mũ sùm sụp và nhếch mép cười, sau đó đưa bàn tay xoa xoa cổ và thè cái lưỡi khô ra. "Ôi, nhưng mà tao khát quá! Sau một tuần, tối Chủ nhật còn dễ sợ hơn. Billy, người anh em, mày sẽ không mắng Candy nếu cô ta chở đến cho tao một ít nước giải khát chớ?"

Và McMurphy nhìn Billy một cách ngoan ngoãn làm Billy phải bật cười, lắc đầu và đi vào một góc, đầy phấn khích, thảo luận chương trình cho thứ Bảy tới với kẻ mà có lẽ đã bị hắn coi là một tay dắt gái.

Tôi vẫn đinh ninh rằng McMurphy là một vị cứu tinh trên trời rơi xuống để giải phóng chúng tôi khỏi bàn tay của Liên hợp đang giăng mắc lưới đồng và pha lê khắp mặt đất, rằng hắn quá to chẳng bận tâm gì tới những chuyện vớ vẩn như tiền nong - nhưng tôi cũng bắt đầu gần như suy nghĩ như những đứa khác. Chuyện xảy ra là thế này. Trước cuộc họp, khi khiêng bàn ghế sang phòng tắm, McMurphy thấy tôi đứng cạnh bệ điều khiển.

"Lạy Chúa! Thủ lĩnh," hắn nói. "Sau hôm đi câu mày đã cao lên được cả gang tay rồi đấy. Ôi, mày nhìn vào chân coi, to như cột nhà ga xe lửa!"

Tôi nhìn xuống, và nhớ chưa từng thấy đôi chân của mình khỏe như thế bao giờ, dường như chỉ mấy lời của McMurphy đã làm chúng lớn phổng lên gấp đôi.

"Còn cánh tay! Đây mới là cánh tay của một chàng cốu cầu thủ bóng bầu dục da đỏ chứ. Mày biết tao nghĩ gì không? Tao nghĩ, đã đến lúc mày thử sờ vào cái bệ này xem sao."

Tôi lắc đầu và nói không, còn hắn bảo là chúng tôi đã thỏa thuận và tôi nhất định phải thử xem chương trình tăng thể lốc của hắn tác dụng như thế nào. Chẳng còn cách nào khác, tôi miễn cưỡng bước tới cái bệ chỉ để chứng minh cho hắn rằng đó là việc làm quá sức tôi. Tôi cúi người nắm lấy hai cần gạt.

"A, khá lắm! Giờ chỉ cần thẳng đứng lên chút xíu. Chọn thế đứng thật vững... Thế, thế. Đừng vội. Nào... đứng lên. Ô hô! Bây giờ thả nó xuống sàn. Tuyệt!"

Tôi chắc là hắn sẽ thất vọng, nhưng tôi vừa thả hai tay ra và nhìn hắn thì thấy hắn cười hết cỡ và chỉ tay xuống sàn, chỗ bệ điều khiển đã bật ra khỏi ụ móng, lệch đi đến mười xăng ti mét. "Bây giờ trả nó về chỗ cũ để không ai nhận ra. Hiện thời chúng chưa cần thiết phải biết."

Sau cuộc họp, giữa câu chuyện phiếm cạnh các con bạc, hắn lái sang đề tài sức khỏe, sức mạnh ý chí và sang cái bệ điều khiển trong phòng tắm. Tôi nghĩ hắn muốn kể cho chúng biết hắn đã giúp tôi hồi phục lại sức lốc như thế nào, lúc đó chúng sẽ tin rằng kof mọi thứ hắn đều làm vì tiền.

Nhưng hắn không nhắc gì đến tôi. Và hắn cứ tranh luận mãi cho đến khi Harding hỏi hay là hắn muốn thử nâng cái bệ một lần nữa, hắn trả lời không, nhưng nếu hắn không thể nhấc được, thì đâu có nghĩa là không ai nhấc nổi. Scanlon nói là cần cẩu may ra có thể, còn con người, sao làm nổi việc đó, McMurphy chỉ gật gù và nói: có thể, có thể thế, nhưng ai mà đoán được.

Tôi theo dõi hắn nhử mọi người, khéo léo làm cho cả lũ phải tố nói ra: Không, mẹ khỉ, chẳng có ai đủ sức làm việc đó và để cho chúng cuối cùng tố đề nghị cá cược. Tôi thấy hắn miễn cưỡng đặt cá, để chúng tố tăng tiền, kéo chúng lao sâu vào cho đến khi mỗi đứa chịu chi năm đô la cho bên thắng, vài đứa còn đặt đến hai mươi đô la. Hắn không hé răng lấy nửa lời rằng tôi đã nhấc được cái bệ.

Suốt đêm, tôi hy vọng hắn sẽ không thốc hiện ý đồ đến cùng. Cả sang ngày hôm sau, trong lúc họp, khi mụ y tá tuyên bố rằng những người đi câu phải được tắm rửa kỹ càng bởi ngờ rằng chúng tôi mang vi trùng về, tôi đã hy vọng rằng mụ ta bằng cách nào đấy sẽ ngăn trở hắn - như lùa chúng tôi đi tắm chẳng hạn, hay nghĩ ra trò gì tùy ý, sao cho tôi khỏi phải nhấc cái bệ điều khiển.

Nhưng ngay sau cuộc họp, khi tụi hộ lý còn chưa kịp đóng cửa buồng tắm, hắn đã dẫn chúng tôi tới đấy và bắt tôi cầm lấy cần gạt nhấc lên. Tôi không muốn, nhưng chẳng thể chối từ. Tôi cảm thấy hóa ra tôi giúp hắn móc tiền của họ. Họ vẫn thân thiện với hắn khi trả tiền thua cuộc, nhưng tôi hiểu họ có cảm giác gì, như họ đã đánh mất điểm tựa dưới chân. Tôi đặt cái bệ vào chỗ cũ và lập tức bỏ chạy, thậm chí không nhìn McMurphy và lao vào phòng vệ sinh. Tôi chỉ muốn được yên tĩnh một mình. Tôi chợt nhìn thấy mình trong gương. Hắn đã làm đúng những gì hắn hứa: tay tôi lại to ra như những ngày tôi còn ở trường, hay ở làng, ngốc, vai rộng và rắn chắc. Tôi đang ngắm mình trong gương thì hắn bước vào. Hắn chìa ra năm đô la.

"Thủ lĩnh, cầm lấy mà mua kẹo cao su."

Tôi lắc đầu và bỏ đi về hướng cửa. Hắn chộp lấy tay tôi.

"Thủ lĩnh, đây chỉ là dấu hiệu biết ơn. Nếu mày cho rằng phần mày lớn hơn... "

"Không! Cất đi, tao không cầm đâu."

McMurphy lùi lại một bước, đút hai ngón cái vào túi quần và nghiêng mặt nhìn tôi từ chân lên đầu. Hắn ngắm nghía khá lâu.

"Thế đấy," hắn nói. "Chuyện gì vậy? Chuyện gì khiến tụi bay quay mũi hết vậy?"

Tôi không đáp.

"Tao đã làm như tao hứa, đúng không? Đã làm cho mày to lên. Thế sao bỗng nhiên tao trở thành người xấu? Tụi bay cư xử như tao là kẻ phản bội tổ quốc vậy."

"Mày luôn luôn... kiếm chác được!"

"Kiếm chác! Con hươu ngu ngốc, mày buộc tội tao sao? Đó chỉ là thỏa thuận và tao thốc hiện, thế thôi. Vậy thì có gì... "

"Bọn tao nghĩ mục đích của mày không phải là kiếm chác... "

Tôi cảm thấy cằm mình run run như mỗi khi sắp khóc, nhưng tôi không khóc. Tôi đứng trước hắn và cằm tôi run lên. McMurphy mở miệng định nói gì đấy nhưng lại thôi. Hắn rút tay ra khỏi túi đưa ngón tay trỏ và ngón cái bóp lấy sống mũi, tuồng như ở đó có một cái kính ép hắn chặt quá và nhắm mắt lại.

"Kiếm chác à, thật tình," hắn nói, mắt vẫn nhắm. "Bố khỉ, kiếm với chác."

Có lẽ vì thế, tôi là kẻ có lỗi nhiều nhất với những gì đã xảy ra trong phòng tắm chiều hôm đó. Và vì thế tôi chỉ còn cách duy nhất ấy để chuộc lỗi mà thôi, không suy tính đến số ranh ma, thận trọng hay hình phạt mà mình phải lãnh - và một lần trong đời không suy tính gì khác ngoài điều cần làm và làm điều đó.

Chúng tôi vừa mới bước ra khỏi buồng vệ sinh thì ba thằng hộ lý da đen xuất hiện và lùa cả bọn đi tắm tẩy trùng đặc biệt. Tên hộ lý nhỏ bé đi dọc bờ tường, bàn tay sần sùi, đen đúa và lạnh tanh lôi ra những bệnh nhân đang dựa vào đấy, bảo mụ y tá gọi đây là vệ sinh cảnh tỉnh. Xét theo những kẻ chúng tôi đã đồng hội đồng thuyền trong chuyến đi thì cần phải xử lý trong khi các tác nhân gây bệnh chưa kịp lan ra.

Cả bọn đứng trần truồng dọc theo bức tường lát gạch men, để cho tên hộ lý cầm ống tuýp chất dẻo màu đen bước vào phụt ra một thứ chất lỏng thối khẳm, đặc và nhờn như lòng trắng trứng. Đầu tiên hãy bôi lên tóc, sau đó quay đi nào, cúi xuống, giạng háng ra!

Các con bệnh Cấp tính càu nhàu, đùa cợt, cố gắng không nhìn lẫn nhau và không nhìn lên mấy cái mặt nạ đen sì đang bơi trong không khí hối hả sau những ống tuýp, như những bộ mặt âm bản của một giấc mơ hoảng loạn đang nhằm các nòng súng giấc mơ mềm và nhẽo vào chúng tôi. Các con bệnh trêu trêu chọc bọn hộ lý: "Ê Washington, mày tiêu khiển mười sáu giờ còn lại thế nào?", "Ê William, mày có thấy tao ăn gì buổi sáng không?"

Tất cả đều cười. Bọn hộ lý cắn răng không đáp; chưa bao giờ có chuyện như thế trước khi cái thằng súc sinh tóc đỏ kia xuất hiện.

Khi Fredrickson giạng mông ra thì vang lên một tiếng nổ mà tôi nghĩ dư sức làm bắn tên hộ lý nhỏ bé sang bức tường bên kia.

"Cầu Chúa đi!" Harding đưa tay lắng tai. "Tiếng nói dịu dàng của thiên thần."

Cả bọn cười hí lên trêu chọc lẫn nhau trong khi tên hộ lý đến bên người tiếp theo, bỗng nhiên một số im lặng chết chóc trùm lên cả phòng. Đã đến lượt George. Và trong tích tắc đó, khi tiếng cười đùa và than thở lắng đi, khi Fredrickson quay người và đứng thẳng bên cạnh George và tên hộ lý to con sắp sửa bảo lão cúi đầu để hắn bơm lên đó cái thứ nước thối hoắc - chính trong khoảnh khắc ấy, tất cả chúng tôi đều đoán được điều gì sẽ xảy ra cũng như tại sao phải xảy ra, và chúng tôi đã nghĩ oan cho McMurphy thế nào.

George không bao giờ tắm bằng xà phòng. Ông lão thậm chí không cầm khăn từ tay người khác. Bọn hộ lý ca chiều chuẩn bị nhà tắm cho chúng tôi vào các ngày thứ Ba và thứ Năm hiểu sinh mạng của chúng quý hơn nên không động đến George. Từ lâu đã như thế. Và đứa hộ lý nào cũng biết. Nhưng bây giờ thì tất cả, thậm chí George đang ngửa đầu ra phía sau lắc lắc và che mặt bằng hai tay như hai cái lá đa cũng hiểu rằng thằng hộ lý có cái mũi dập nát và tâm hồn cay độc cùng với hai thằng bạn của hắn đang đứng đằng sau chờ xem hắn làm gì, sẽ không bỏ qua cơ hội này.

"A, cúi đầu xuống, George... "

Bọn còn lại đã nhìn sang McMurphy đứng thứ ba hay thứ tư sau George.

"Nào, George... "

Martini và Sefelt lặng đi dưới vòi hoa sen. Cái cửa lỗ thoát nước dưới chân chúng òng ọc kêu lên từng đợt khi sặc không khí và nước xà phòng. George nhìn xuống cái lỗ đó tựa như nó đang trò chuyện với ông lão. Lão nhìn nó hết nuốt vào rồi lại sặc. Lão lại nhìn lên ống tuýp trong bàn tay đen đúa, nhìn chất nhờn chảy ra từ miệng tuýp và bò lên nắm tay màu gang. Tên hộ lý đưa ống tuýp lại gần hơn và George cứ ngửa mãi ra phía sau, lắc đầu.

"Không... cái đó không cần."

"Cần, nhất định cần, lão Rửa Tay ạ," thằng hộ lý nói, nghe gần như thương xót. "Nhất định. Không nên để bệnh viện tràn đầy sâu bọ, đúng không. Có thể chúng đã lặn sâu vào người lão mấy xăng ti mét rồi đấy."

"Không!" George nói.

"Thôi đi, George, lão không thể cảm thấy được đâu. Các chú sâu ấy rất bé, bé hơn cả đầu kim băng kia. Chúng làm gì biết không - chúng leo lên mớ tóc xoăn của lão đây này, treo mình trên đó và khoan vào đầu lão ấy George ạ!"

"Chẳng có sâu bọ gì hết!" George nói.

"Lão nghe tôi, George, tôi đã nhìn thấy trường hợp các chú sâu kinh khủng ấy... "

"Đủ rồi đấy, Washington," McMurphy nói.

Cái sẹo trên mũi dập của tên hộ lý sáng rốc lên. Hắn biết ai đang nói với mình nhưng không quay lại, chỉ có thể biết hắn đã nghe thấy vì hắn im bặt và vuốt ngón tay xám dọc theo vết sẹo đã nhận được trong trận bóng rổ. Hắn lau mũi và sau đó xòe bàn tay ra, đưa tới trước mặt George, vê vê các ngón tay. "Con chấy đấy, George, thấy không? Lão biết nó thế nào rồi đấy. Rõ ràng là lão đã lây chấy trên thuyền. Không nên để chúng khoan vào lão, đúng không, George?"

"Làm gì có chấy!" George hét lên. "Không có!" Lão đứng thẳng lên, thậm chí còn ngẩng cao đầu nên chúng tôi nhìn thấy mắt lão. Tên hộ lý lùi lại. Hai tên khác cười hắn. "Không được hả, Washington?" Tên lớn hỏi. "Cái gì làm quy trình chậm lại ở chỗ đó thế?"

Washington lại sán tới. "George, tôi nói lão cúi xuống! Hoặc là lão cúi xuống và người ta tắm rửa cho lão, hoặc là tôi tóm lão lại!" Hắn lại giơ tay lên, cánh tay to và đen như đầm lầy. "Tôi sẽ giữ lão bằng cái tay đen! thối! bẩn thỉu này!"

"Không được sờ tay vào!" George nói và giơ nắm đấm lên như muốn đập tan cái đầu lâu các bon ấy, cho tung tóe các bánh răng, đinh ốc, bù loong ra sàn. Nhưng tên hộ lý đã chọc các tuýp vào rốn George và bấm nút và lão gập đôi người lại, kêu không thành tiếng. Tên hộ lý bóp xà phòng lên mớ tóc trắng lưa thưa của lão rồi dùng bàn tay xoa nó lên khắp đầu, màu đen nhem nhuốc cả lên đầu lão. George hai tay ôm bụng kêu lên:

"Không, không!"

"Nào, quay người xem nào, George... "

"Người anh em, tao bao đủ rồi đấy." Lần này giọng hắn làm tên hộ lý phải quay lại. Tôit hấy hắn cười và nhìn McMurphy đang đứng trần truồng, không quần áo giày dép, thậm chí ngón tay cũng không biết nhét vào đâu. Gã cười gằn, đưa mắt soi mói nhìn McMurphy từ đầu đến chân.

"McMurphy," hắn nói và lắc đầu. "Mày biết không, tao đã bắt đầu nghĩ rằng tao và mày sẽ không bao giờ thanh toán với nhau được."

"Mày chỉ là con chồn hôi," McMurphy trả lời, nhưng giọng nói chứa nhiều mệt mỏi hơn là giận dữ. Tên hộ lý im lặng. McMurphy nói to hơn. "Đồ mọi đen chó đẻ khốn nạn!"

Tên hộ lý lắc đầu, cười hềnh hệch và quay lại phía tụi bạn, "Không hiểu ngài McMurphy muốn đi tới đâu với kiểu ăn nói này? Hay là để tao đi bước trước? Hì, hì. Hắn không biết rằng người ta đã dạy cho tụi mình làm ngơ khi bị kẻ điên sỉ nhục hay sao?"

"Đồ chết giẫm! Washington, mày là đồ... "

Washington đã quay lưng lại, tiếp tục hành hạ George. George vẫn đứng gập cong người, thở dốc vì cú thúc vào bụng. Tên hộ lý tóm lấy tay lão và quay mặt lão vào tường.

"Đủ rồi, George, giạng mông ra."

"Không!"

"Washington," McMurphy nói. Hắn hít một hơi dài, bước lại tên hộ lý và đẩy y ra khỏi George. "Đủ rồi, Washington, đủ rồi... "

Chúng tôi nghe thấy trong giọng nói của McMurphy một số chán chường và vô vọng của kẻ cùng đường.

"McMurphy, ông bắt buộc tôi phải tố vệ đấy. Đúng không?" Hai đứa bạn hắn gật đầu. Hắn cẩn thận đặt ống tuýp lên cái ghế bên cạnh George và quay phắt lại, bất ngờ đấm vào mặt McMurphy. McMurphy suýt ngã. Cú đấm đẩy hắn văng lại phía những người đang trần truồng xếp hàng, họ túm lấy hắn và đẩy ngược lại phía bộ mặt bồ hóng đang cười. Chỉ khi nhận cú đấm thứ hai vào cổ hắn mới chấp nhận rằng dẫu sao cái việc hắn không muốn xảy ra cũng đã xảy ra và không còn cách nào khác ngoài việc phải kết thúc nó. Hắn túm lấy cái cổ tay đang bổ về phía hắn như một con rắn và cứ giữ vậy, lắc mạnh đầu cho tỉnh táo.

Cả hai ghìm nhau như thế mấy giây, miệng thở hồng hộc cùng với cái lỗ thoát nước, sau đó McMurphy đẩy tên hộ lý ra, xuống tấn, vai nhô cao để bảo vệ cằm, nắm tay che thái dương, lượn vòng vòng quanh gã.

Cả dãy người trần truồng đang trật tố và yên lặng biến thành một vòng tròn hú hét vây quanh, thân thể và tứ chi kết thành một hàng rào.

Hai nắm tay tên da đen cứ liên tục đấm vào cái cổ bò mộng và cái đầu tóc đỏ đang cúi xuống làm máu tóe ra từ trán và hai bên má. Tên da đen nhảy như choi choi trước mặt McMurphy. Hắn cao hơn và tay dài hơn đôi tay to và đỏ của McMurphy, hắn vung nắm đấm nhanh và liên tục hơn, từ đằng xa hắn cứ nhằm đầu và tai McMurphy mà nện. McMurphy nặng nề tiến lên, bước chắc chắn, đầu cúi xuống, mắt nheo nheo giữa hai nắm tay đầy hình xăm, tới khi ép tên da đen tới sát hàng rào thân thể lõa lồ và đấm vào chính giữa bộ ngốc hồ bột màu trắng. Trên bộ mặt bồ hóng xuất hiện một vết nứt màu đỏ; cái lưỡi như một mẩu kem dâu tây chạy qua chạy lại giữa hai bờ môi. Tên hộ lý lẩn tránh cuộc tấn công lùi lũi như xe tăng của McMurphy và kịp đấm vài cú trước khi nắm tay đầy hình xăm chạm đến hắn lần nữa. Lần này miệng hắn há ra, một cục màu đỏ bệnh hoạn.

Vai và đầu McMurphy loang lổ máu, nhưng hắn dường như không cảm thấy điều đó. Hắn vẫn tiến lên, chịu đấm hàng chục lần để đấm lại một. Chúng cứ quẩn quanh như thế trong phòng tắm, giáng và nhận, tới khi tên hộ lý thở hồng hộc, vấp liên tục và chủ yếu tránh những nhát búa tạ nhiều hơn là đánh trả. Các con bệnh hò reo đòi McMurphy quật chết hắn đi. McMurphy hành động không vội vã.

Bị một cú đấm vào vai, tên hộ lý quay lại nhìn hai đứa bạn đang đứng xem. "William... Warren... quân súc sinh!" Tên da đen cao to thứ hai rẽ đám đông và từ sau ôm lấy McMurphy. McMurphy giũ hắn ra như bò mộng giũ một con khỉ, nhưng hắn lại nhảy bổ vào.

Vì thế tôi nhấc hắn lên và ném vào buồng tắm. Người hắn đầy các bóng đèn điện tử, nặng không đến năm mươi ki lô gam.

Tên hộ lý nhỏ bé nhìn sang phải, sang trái và quay người chạy ra phía cửa. Trong khi tôi đang nhìn hắn thì tên kia từ phòng tắm bước ra và khóa tôi lại - cho hai tay vào nách và bắt lên cổ tôi - và tôi đành phải chạy giật lùi vào buồng tắm, dằn hắn xuống lớp gạch men, và trong khi tôi nằm bên dưới vòi hoa sen và theo dõi McMurphy đánh gãy thêm vài xương sườn của Washington, cái tên khóa tôi và đang nằm bên dưới tôi bắt đầu cắn vào cổ tôi, nên tôi đành phải thoát khóa. Lúc đó hắn lặng đi, và bột hồ từ quần áo hắn tan thành dòng tơi tả xuống lỗ thoát nước đang sặc.

Đến lúc tên hộ lý nhỏ bé quay lại với các thứ thắt lưng, còng tay, vải trải giường ướt và với bốn tên hộ lý từ phòng Điên thì các con bệnh đều đã mặc quần áo, bắt tay tôi và McMurphy, nói rằng phải cho bọn hộ lý một trận như thế mới đáng đời và các cậu choảng mới tuyệt làm sao, thắng lợi thật là vang dội! Và cả bọn cứ tiếp tục nói, khích lệ, động viên chúng tôi - tuyệt vời - chiến thắng vang dội! - trong lúc mụ y tá xuống giúp bọn hộ lý phòng Điên khóa tay chúng tôi vào những chiếc còng tay da mềm mại.