ỗi lần đi qua phòng giam số 9 và 12, tôi đều có cảm giác vui vẻ, thơ thới, cũng có một chút xấu hổ, dường như tôi đang hưởng vinh hoa phú quý một mình, sung sướng trên nỗi khổ của các anh em. Vì thế, mỗi lần tôi kéo cái thùng gỗ đến múc cơm cho phòng số 9 và 12, muôi thường hớt trên mặt nồi canh, vớt thêm chút váng mỡ, hoặc cố gạt sâu đến đáy, gắng vét thêm được chút cặn lắng bên dưới, để bày tỏ tấm lòng của tôi. Nếu bọn họ nhờ tôi chuyển giấy nhắn tin, chỉ cần không vượt quá quy định, tôi cũng gắng sức thông đồng, chuyển những mẩu giấy viết sai đầy lỗi chính tả ấy đến phòng giam nữ.

Quan hệ của tôi với các phòng giam đều khá tốt. Tiếng huýt sáo hoặc hát nghêu ngao rất vui tai của tôi thường được bọn họ vỗ tay hưởng ứng.

Người trong phòng giam nữ càng ngày càng ít. Từ khi cấp trên có quy định mới trong truy quét mại dâm, một hai cái bao cao su đã không thể trở thành chứng cứ, công tác định án khó khăn hơn rất nhiều, cảnh sát liền không đưa phạm nhân nữ đến đây nữa. Phòng giam nữ ở đây vắng vẻ đìu hiu, từ ba người giảm xuống còn hai, các mẩu giấy của phạm nhân nam cũng ngày một ít đi. Trại giam vắng lặng hơn nhiều.

Không biết có phải vì lý do này mà các phạm nhân nam càng thêm nóng nảy, như những bịch thuốc nổ chỉ cần gặp lửa là nổ tung. Một phạm nhân người Tứ Xuyên chỉ là do hai tháng không có người vào thăm nom đã tuyệt vọng đến mức tự sát, nuốt đinh sắt vào bụng, đau đớn lăn lộn trên sàn. Quản giáo khiêng ông ta tới nhà bếp, bảo chúng tôi tìm ít lá hẹ, trần qua nước sôi cho mềm đi, rồi dùng đũa chống miệng ông ta, đút từng sợi lá hẹ vào mồm, chúng tôi toát mồ hôi hột, chờ đợi xem lá hẹ có thể bao quanh cái đinh rồi thải qua đường hậu môn hay không. Còn có một lần, chỉ là thắng thua vài quân bài cắt từ giấy bìa cứng, mấy phạm nhân bỗng tranh giành quyết liệt, rồi lao vào đánh nhau, kéo theo cả một trận chiến trong phòng, năm người bị gãy xương hoặc trật khớp, khiến chúng tôi và bác sĩ lại thêm một lần bận rộn quay cuồng.

Việc vượt ngục của phòng số 9 có phải là liên quan đến chuyện này hay không, tôi cũng không biết rõ. Tôi không hề nhận ra bất kỳ dấu hiệu nào, không hề phát hiện điều gì khác thường trong ánh mắt của Cường đại ca. Nghe nói có một tên đến phòng thẩm vấn, lén lút tháo được một cái móc sắt ở cửa sổ mang về buồng giam, Mắt lác liền dùng nó để đào tường. Mấy ngày trời quả cũng đào ra được một viên gạch. Đáng tiếc là, đằng sau viên gạch là lớp bê tông dày, rắn như thép, không tài nào đào nổi, bọn họ đành bó tay. Nhưng vẫn không cam lòng, về sau tìm kỹ từng góc trong phòng giam, cuối cùng bọn họ cũng phát hiện trong ba vệt rạn tường trong phòng có một vệt rất giá trị: khung giá của ô cửa sổ giám sát hơi bị lỏng, là chỗ có thể lợi dụng được nhất. Họ xé ga giường thành mảnh dài, tết thành dây, một đầu buộc chặt vào khung cửa, đầu kia do anh em tù thay nhau hò dô ta kéo, lôi kéo ba bốn hôm, cuối cùng bằng tinh thần nước chảy đá mòn, cả bọn đã lôi được cái khung xê dịch khỏi vị trí. Xem ra chỉ cần thêm vào đó vài nhát dao, cả cái khung cửa sẽ bật ra, rơi rầm một tiếng xuống sàn, làn gió tự do tươi mát sẽ qua đó ào vào.

Bọn họ mừng rỡ ra mặt, tạm thời không kéo tiếp nữa, đẩy khe khẽ cái khung về vị trí cũ, vết nứt trên tường tạm thời khép lại, nhìn không rõ. Để che mắt người khác, hàng ngày họ còn móc lên đó một cái áo, giống như phơi nắng, kỳ thực là để che giấu hiện trường, để cảnh sát không nhìn thấy.

Giờ đây, họ phải chờ đến một thời cơ hành động thích hợp, cần thêm nhiều quan sát và chuẩn bị. Kể cũng lạ, thời gian ấy tôi có vào phòng số 9, đi thu rác hay phun thuốc gì đó, chưa từng để ý đến cái áo phơi trên cửa sổ. Nhóm quản giáo cũng đi kiểm tra vệ sinh bình bầu tiên tiến, sáng tối đều có một lần điểm danh quân số, nhưng không ai để ý cái áo trên cửa sổ kia.

Chuyện ầm ĩ của phòng số 8 kề bên suýt nữa làm hỏng kế lớn của họ. Phạm nhân phòng số 8 thèm thịt, chê trách nhà bếp trong trại giam dạo này thức ăn quá ít, một tuần có hai lần ăn thịt cũng đều là ăn ít thịt mỡ, chẳng ra gì. Ngày lễ thành lập quân đội mùng một tháng Tám họ đột nhiên sinh chuyện, quyết liệt yêu cầu phải kỷ niệm ngày lễ này, nói hôm sinh nhật Đảng mùng một tháng Bảy được cho thêm thịt, vì sao ngày lễ của quân đội lại không thể cho thêm? Lẽ nào trại giam muốn mọi người yêu Đảng không yêu quân đội?... Bọn họ cảm thấy lý do ăn thịt này hoàn toàn chính đáng, đại nghĩa rõ ràng bao trùm sông núi, để biểu thị tình cảm quân dân sâu nặng vô bờ, còn không biết kiếm đâu được cái bút mực đỏ, vẽ năm ngôi sao đỏ trên trán mỗi người. Nhiệt liệt chúc mừng ngày thành lập Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc! Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc muôn năm! Kiên quyết kháng nghị trại cấm chúng tôi kỷ niệm ngày thành lập Quân Giải phóng! Quyết không dung thứ bất kỳ kẻ nào hạ thấp bôi xấu Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc! Quyết không dung thứ bất kỳ kẻ nào chống lại trường thành gang thép vĩ đại của chúng ta! Quân dân đoàn kết một lòng! Quân đội nhân dân yêu nhân dân! Quân đội nhân dân được dân yêu! Tất cả những khẩu hiệu có thể nghĩ ra họ đều gào lên ầm ầm đầy khí thế nhiệt huyết, thậm chí còn xen chút căm hờn và bi tráng, cứ như tình yêu đối với quân giải phóng của họ đã bị chà đạp, cứ như đột nhiên họ biến thành những chiến sĩ anh hùng bất khuất, trên mình còn mang mảnh đạn, dưới chân còn quấn vải băng, vừa trải qua cuộc trường chinh hai vạn năm nghìn dặm hoặc ba đại chiến dịch của chiến tranh trong nước, vừa rút từ hỏa tuyến anh hùng, về tới hậu phương thì lại bị lũ quản giáo quèn vô cớ đàn áp.

Tiến lên tiến lên tiến lên

Đội ngũ chúng ta hướng tới mặt trời.

...

Phòng số 8 gây chuyện, phạm nhân các phòng khác cũng hiểu ý, những bài ca hào hùng chân đứng trên đất đai của tổ quốc vai gánh vác hy vọng của nhân dân lập tức vang lên khắp nơi, chỉ có điều hát hơi lộn xộn. Lúc không nhớ rõ lời, có vài người còn lấy câu “đội ngũ chúng ta hướng tới mặt trời” làm thành lời cả bài, hát đi hát lại mỗi câu đó. Các quản giáo như đối mặt với kẻ địch lớn, súng lớn đạn thật chuẩn bị sẵn sàng, nhưng họ có vẻ do dự trước bài quân ca kia, đại khái cảm thấy dù là hát loạn thì vẫn là quân ca, ra đòn với quân ca liệu có gì đó không ổn.

Kết quả, nhà bếp thêm thịt cho phạm nhân, coi như việc lớn hóa nhỏ. Nhưng cảnh sát vẫn không nuốt trôi uất ức này, để chỉnh đốn phòng 8, quản giáo Xa dắt người đột ngột tới lục soát. Bọn họ muốn túm được chút sơ hở, ví dụ những đồ cấm như thuốc lá, mượn cớ trừng phạt những kẻ gây rối, để chúng biết quân đội nhân dân không dễ bắt nạt, ăn miếng thịt oan là phải nhả ra.

Không ngờ lần lục soát này lại thu được nửa lưỡi cưa cũ, khiến cảnh sát lạnh người. Phải biết rằng lưỡi cưa không phải là đồ cấm thông thường, nó đủ để uy hiếp đến còng tay, khóa sắt và chấn song cửa sổ, đủ để tạo thành một sự kiện vượt ngục lớn, sẽ đập vỡ bao nhiêu bát cơm của cảnh sát và quản giáo ở đây! Toàn thể cảnh sát hành động khẩn cấp, không chỉ điều tra nguồn gốc của lưỡi cưa, mà còn tiến hành lục soát từng phòng giam khác, dập tắt bất kỳ hiểm họa nào có thể tồn tại. Đúng là bọn họ đã đào bới từng thước đất, lật giở mọi thảm len chiếu cỏ, không bỏ sót một góc tường, một vạt áo nào, ngay cả mảnh ngói viên đá dây giày đai quần cũng tịch thu hết.

Theo lý mà nói, bọn Mắt lác khó lòng thoát khỏi đợt càn quét này. Kỳ lạ là, bọn họ dường như có linh cảm chính xác, cái móc sắt không cánh mà bay, viên gạch rơi ra lại trở về vị trí cũ, cái áo móc trên cửa sổ đã được hạ xuống, vết nứt trên tường thì dùng hạt cơm nhét vào miết cho liền lại, vậy mà cũng qua mắt cảnh sát. Bọn họ chỉ chịu thiệt hại mấy mảnh sứ, một bộ bài mạt chược làm từ giấy cuộn và cơm nguội dán thành, còn có hai quyển sổ bài hát của Cường đại ca - cảnh sát luôn không yên tâm về gã, cảm thấy đồ vật gì của gã cũng đáng ngờ, phảng phất mùi vị nguy hiểm.

Đã đến ngày rằm tháng Bảy. Rằm tháng Bảy, ngày lễ vong hồn, nhà nào nhà nấy đốt hương tế lễ, đặc biệt đối với người xuất thân từ nông thôn như quản giáo Xa, sau bữa trưa liền xin nghỉ phép về nhà. Trại giam bỗng vô cùng yên tĩnh vắng lặng, chỉ có tiếng dế loáng thoáng nơi chân tường.

Khoảng mười hai giờ đêm, khu buồng giam bỗng vọng lên một âm thanh trầm đục, nhưng lại lẫn vào tiếng pháo tế lễ của các gia đình gần đó, cơ hồ không ai nghe thấy. Hôm đó chị Phùng trực ban, tiện thể viết tài liệu trong phòng làm việc của đội quản giáo. Lúc chị đi vệ sinh, ngang qua cửa lớn của khu buồng giam, khóe mắt chợt như thấy có bóng người chuyển động, nhưng chị cũng không để ý. Chỉ tới khi đã đi hơn mười bước, chị mới cảm thấy có gì không ổn: Tối nay không cử lao động viên quét dọn vệ sinh, sao trong sân lại có bóng người nhỉ? Chị hoảng hồn chạy lại cửa lớn, trời - quả nhiên là đám phạm nhân này đã gây họa rồi!

Sau chuyện này có người nói, nếu chị Phùng bình tĩnh xử lý một chút thì sẽ không phải chịu thiệt thòi như vậy. Lúc đó chị đã không còn minh mẫn, lại không biết rõ tình hình đối thủ ra sao. Việc đầu tiên nên làm là kiểm tra cửa lớn của khu buồng giam, xác định cửa đã khóa chặt; việc thứ hai là nhanh chóng kiểm tra cổng lớn khu quản lý, xác định cánh cổng đó cũng đã khóa. Có được hai dải tường cao hình chữ “hồi” vững như thành đồng, lại kéo còi báo động, gọi điện thoại khẩn cấp yêu cầu lực lượng cảnh sát cứu viện, sự việc đã không tồi tệ. Nhưng chị ta lại quên mất những điều ấy, dường như đầu óc đã lú lẫn, ngay roi điện cũng không cầm theo, vội mở cánh cửa khu buồng giam xông vào. Một nữ lưu lại muốn chặn đứng một bầy côn đồ hung bạo, còn không bị người ta ăn tươi nuốt sống?

Sau chuyện này mọi người còn nói, nếu không phải một người quản giáo trực ban khác bình tĩnh hơn, vội vàng khóa lại cửa lớn khu buồng giam, đám phạm nhân ấy hoàn toàn có thể ào ra, nhanh chóng khống chế điện thoại, còi báo động, các loại chìa khóa, cả vũ khí và cánh cửa cuối cùng của khu vực quản lý. Nếu sự việc đến nước đó, tất cả sẽ không thể cứu vãn được nữa.

Chị Phùng tay không đối phó với hai, ba chục phạm nhân, hoàn toàn không có cơ hội chiến thắng, dù có mang theo súng cũng căn bản không thể ngăn chặn được dòng lũ cuồn cuộn của những kẻ vượt ngục. Mấy tên tù phạm hiếp dâm vốn hận thù chị, nhìn thấy chị Phùng đúng là oan gia gặp mặt, chúng hợp nhau vật chị ngã xuống, ỷ thế đông người bóp chặt cổ chị, còn lấy gạch đập, khiến chị ngất ngay tại hiện trường. Đồng nghiệp đứng ngoài cửa lớn nhìn thấy chị đầu chảy máu, ngã trên đất lo sốt vó, nhưng thấy ta yếu địch đông, không thể mở cửa cứu chị.

Tiếng súng vang lên, nhưng hỏa lực nhỏ, tầm bắn không tới, chẳng khác nào mấy tiếng đánh rắm. Từ bên ngoài cửa lớn bắn vào, lại bị phòng trực ban và phòng y tế chắn mất một khoảng không gian lớn nên không tạo được uy hiếp nào đối với những kẻ đào tẩu.

Còi báo động cũng nổi lên, kéo theo một chuỗi nháo nhác trong khu buồng giam. Các cửa sổ đều có đầu người thò ra, dán sau lớp chấn song, lộ rõ vẻ hoan hỉ sung sướng. “Tìm chìa khóa! Tìm chìa khóa! Muốn chạy thì anh em cùng nhau chạy!” Có người kêu cầu như thế. “Mau đi ôm chăn bông đến đây! Không có chăn thì làm sao trèo qua lưới điện được?” Có người chỉ đạo như vậy. Đương nhiên cũng có người tỏ ra lo lắng, nói mấy con rùa phòng số 9 chán sống rồi, hôm nay lại muốn làm trứng chọi với đá.

Xem ra những kẻ vượt ngục đã có kế hoạch chu đáo. Đầu tiên, Mắt lác dẫn người chiếm lĩnh phòng trực ban của khu quản lý, chắc là muốn tìm chìa khóa, mở hết tất cả các phòng giam. Không tìm thấy chìa khóa, bọn họ liền vác ghế đập vỡ hộp điện và cầu dao, bóng đèn khu phòng giam phụt tắt, bỗng chốc tối đen một màu. Kế hoạch của bọn họ vẫn có sơ hở, tuy điện của khu phòng giam bị ngắt, nhưng mạng điện khác ở ngoài khu vẫn hoàn toàn nguyên vẹn, khiến còi báo động vẫn kêu, đèn chiếu trên vọng gác vẫn quét, lưới điện trên tường cao vẫn hoạt động. Có một phạm nhân bị điện giật kêu một tiếng thảm thiết, rơi khỏi thang người. Các phạm nhân khác ôm chăn chiên và rèm cửa sổ phòng trực ban chuyền nhau phủ lên tường, cách ly dòng điện. Có vẻ bọn họ sắp vượt qua tường bao, nhưng lại bị một loạt đạn từ phía vọng gác xả tới nên sợ hãi rút về. Mắt lác khá có kinh nghiệm, tháo được một cái màn của phòng trực ban, lại giơ thêm một bộ quần áo, không ngừng nhô ra khỏi bờ tường vẫy vẫy, thu hút đạn của vọng gác. Cảnh sát trên vọng gác quả nhiên trúng kế. Họ không ngờ đêm nay xảy ra chuyện, không chuẩn bị đủ đạn, hơn nữa lại căng thẳng, tay hễ rung là cả băng đạn bùm bùm nã sạch, thậm chí còn bắn cả lên trời, mấy giá đạn rất nhanh chóng rỗng không. Trên trạm gác, cảnh sát dù ruột gan lửa đốt, chỉ còn có thể trơ mắt nhìn đám phạm nhân đang từng tên từng tên vượt qua tường.

Đúng vào lúc đám phạm nhân đang hoan hô ầm ầm, đúng vào lúc lớp tường bao thứ hai cũng sắp bị cái thang người kia chọc thủng thì, lạy trời lạy đất, cảnh sát tăng viện cuối cùng đã tới. Sĩ quan chỉ huy dùng loa chỉ đạo hành động, thúc giục những kẻ vượt ngục đầu hàng. Hai cánh cửa lớn của khu quản lý và khu phòng giam đều được mở ra, võ cảnh và cảnh sát đen sì một màu xông vào, như nước cuốn vào mọi ngóc ngách. Đèn pin lia tứ phía, lưỡi lê phát ánh sáng lạnh nhấp nhoáng, khắp nơi đều có tiếng kêu gào của phạm nhân vượt ngục. Một tên ở chỗ thấp nhất của thang người bị roi điện quất phải, người vừa ngã xuống, hai tên phía trên cũng lộp bộp rơi theo. Còn có hai phạm nhân xé vải bện lại thành một đoạn dây, thấy tình hình bất lợi lập tức giơ cao hai tay.

“Báo cáo chính phủ, tôi bị ép buộc...”

“Báo cáo chính phủ, tôi mà không chạy theo thì sẽ bị đánh chết...”

“Báo cáo chính phủ, lúc nãy tôi đâu có chạy, ngồi ở sân đợi các anh mãi. Bây giờ tôi xin báo cáo bọn họ chạy theo hướng nào...”

Đám phạm nhân đứng trước lưỡi lê đều sợ hãi nói lạc giọng, biết lần này gặp đại họa, người nào người nấy vội vã chối tội cho mình, làm ra vẻ đáng thương, vô tội, hoặc tư thế vui mừng đón quân cứu viện.

Đội quản giáo tập hợp bọn họ lại, xếp thành một hàng trên sân, bắt ôm đầu quỳ xuống. Đếm số người một lượt: ngoài ba người bị thương, ba mươi tám phạm nhân vẫn còn thiếu tám tên.

Đội quản giáo một lần nữa kinh hãi, lục soát phòng 9, lục soát từng gian phòng của khu quản lý, kiểm tra khóa cửa của tất cả các phòng giam khác, đến mức mọi người đều cảm thấy run sợ: Lẽ nào bọn chúng mọc cánh bay đi mất? Chẳng phải bọn chúng còn chưa trèo được qua tường ra ngoài sao?

Trại trưởng đột nhiên vỗ trán: “Tôi biết rồi!” dẫn mọi người chạy ra nhà vệ sinh, phía sau nhà vệ sinh có một ao nước thải. Bờ ao quả nhiên có vết giẫm trên cỏ, dưới ao quả nhiên có một lớp bong bóng mới nổi, cạnh đó là một đường ống dẫn nước thải.

Cả nhóm xông ra khỏi trại giam tới một bãi đất hoang bên ngoài tường bao, ở chỗ cách tường bao hơn trăm mét tìm được một tảng đá lớn. Mọi người xác định vị trí xong liền lật tảng đá lên, lộ ra bên dưới một cái nắp bê tông dày. Cạy nắp bê tông lên, đèn pin rọi xuống, phía dưới quả nhiên có hai con mắt đang chớp chớp.

Ra đây! Ra đây! Tất cả chui ra mau! Cảnh sát quát to.

Xin đừng bắn... Bên dưới hình như có tiếng người nói.

Hai con mắt chui ra, lại có hai con mắt chui ra tiếp, lại có hai con mắt chui ra tiếp... Tổng cộng tám đôi mắt trèo lên khỏi miệng giếng, không thiếu đôi nào. Bọn họ tất cả các bộ phận trừ mắt đều dính nước phân, đen sì, nhìn không rõ, mùi thối xộc lên mũi.

Đây đúng là kết quả không ai ngờ tới. Sau chuyện này nghe người ta kể, mấy hôm trước có người nông dân dỡ nhà, đập ra được một ít đá, tạm thời chất ở ven đường, vừa đúng chất lên nắp bê tông của cái giếng này. Ngẫu nhiên, đám phạm nhân vượt ngục bò theo ống dẫn nước thải đến chỗ này, lấy hết sức bình sinh cũng không sao nhấc nổi cái nắp giếng ra, thật là kêu trời không thấu gọi đất không thưa. Ống nước thải quá nhỏ và bí, cả đám không thể quay lại đường cũ, càng không thể thoát ra, đành mắc kẹt ở đây thành khúc ruột thối, kiên nhẫn đợi người đến bó tay chịu bắt.

Hai ngày sau, cảnh sát đánh trống khua chiêng, đốt một băng pháo, đưa một bình rượu đến tặng gia đình nông dân nọ, khiến bác ta ngạc nhiên không hiểu gì cả.