uy Đoàn chuyển ngữ từ bản tiếng Anh của Andrew Hurley

…Ở Đế-chế đó, Nghệ thuật Hoạ-đồ-pháp (cartography) đã đạt được Hoàn-mĩ đến mức bản đồ của một Tỉnh choán hết cả một Thành-phố, và bản đồ một Đế-chế thì choán hết cả một Tỉnh. Rốt cuộc rồi những Tấm-bản-đồ Quá-mức-chấp-nhận ấy không còn thoả mãn người ta được nữa, và Hội Hoạ-đồ-pháp tạo ra Tấm-bản-đồ của Đế-chế mà kích cỡ của nó bằng kích cỡ của Đế-chế đó, mỗi điểm trên bản đồ trùng khớp với từng điểm thuộc Đế chế. Những Thế-hệ sau vốn là những kẻ không còn thích Môn Hoạ-đồ-pháp như các bậc Tiền-bối, họ thấy rằng Tấm-bản-đồ rộng lớn ấy thật Vô-dụng, và bằng thái độ không phải không có sự nhẫn tâm, họ đem bỏ nó cho sự Khắc-nghiệt của Mặt-trời và các Mùa-đông. Ở những vùng Sa-mạc Tây-phương, ngày nay vẫn còn đó những Tàn-tích Tả-tơi của Tấm-bản-đồ đó, là nơi cư ngụ cho Loài-vật và những Kẻ-hành-khất; trên toàn bộ Vùng-đất này hiện không còn Di-chỉ nào khác thuộc những Môn-học Địa-lí.

Suárez Miranda, Viajes de varones prudentes, Libro IV, Cap. XLV, Lérida, 1658