a nắm trong tay tấm vé một lần

đi đến vùng buồn chán, ú ù u

Nếu bạn muốn hát câu đó, cứ hát đi. Ngày này, những ai chỉ có tấm vé một lần đi không bao giờ lại hát như vậy cả. Gót chân của những người này mỏng manh đến độ khi giẫm phải một hòn sỏi, họ đã thét lên. Họ chán ngấy đi bộ lắm rồi. Điệu buồn của tấm vé khứ hồi mới là cái mà họ muốn hát. Tấm vé một lần đi là một cuộc sống thiếu liên tục mà gạch nối giữa hôm qua và hôm nay, hôm nay và ngày mai đã bị đứt quãng. Chỉ những kẻ nào đã nắm trong tay tấm vé khứ hồi kia mới có thể diễn tả được chân thực bài ca về tấm vé một lần đi. Chính vì vậy mà anh trở nên khốn khổ vì đã đánh rơi hay bị mất cắp nửa tấm vé còn lại: anh mua đồ tích trữ, đặt bảo hiểm nhân mạng và nói chuyện luôn miệng với các bạn trong cùng một nghiệp đoàn và những người cấp trên của anh. Anh huýt sáo thật to bài Điệu buồn của tấm vé một lần đi và chọn bừa một kênh vặn máy truyền hình lên, cho âm thanh lớn hết cỡ với chủ ý làm át tiếng nói yếu ớt của những người chỉ có tấm vé một lần đi kia đang van xin giúp đỡ, những tiếng nói thoát ra từ các lỗ thoát nước của bồn tắm hay nhà vệ sinh. Nếu bài Điệu buồn của tấm vé khứ hồi trở thành bài hát của loài người bị tù hãm thì nào phải là một điều gì quá đỗi lạ lùng.

Anh lén lút lợi dụng mọi lúc để tết một sợi dây. Anh xé chiếc áo sơ-mi còn thừa thành từng dải, xoắn chúng vào với nhau rồi nối chúng vào với dải áo kimônô của người chồng quá cố của chị; sợi dây của anh giờ đã dài cả thảy khoảng năm mét. Anh sẽ buộc chiếc kéo vào một đầu với một mẩu gỗ kẹp giữa hai lưỡi kéo thì thuận lợi hơn. Tất nhiên sợi dây chưa đủ dài. Nếu buộc thêm sợi dây phơi vào sợi dây tết bằng rơm chị vẫn dùng để phơi cá và ngô thì sẽ đủ dài.

Ý nghĩ trên đến với anh khá đột ngột. Không nhất thiết kế hoạch nào cũng phải có thời gian thử thách thì mới thành công. Một ý nghĩ đột ngột tự nó cũng có cơ sở rồi. Nhiều trường hợp ngẫu nhiên cũng có khả năng thành công hơn là những kế hoạch đã được tính toán tỉ mỉ.

Giờ đây vấn đề đặt ra là: Khi nào thì anh nên thực hiện kế hoạch này? Anh kết luận rằng thời gian thuận tiện nhất để trốn thoát là ban ngày, khi chị đang ngủ say. Nhưng nếu đi băng qua làng vào ban ngày sẽ là một việc làm liều lĩnh. Anh sẽ tiến hành công việc một cách có hệ thống, rời khỏi nhà càng sớm càng tốt trước khi chị thức dậy, trốn tại một chỗ nào đó thuận lợi và đợi đến khi mặt trời lặn hẳn. Anh sẽ lợi dụng bóng tối trước khi trăng lên, và lần ra đường cái nơi có xe buýt chạy qua, chắc sẽ không có khó khăn gì.

Trong khi chờ đợi, anh sẽ dùng mọi cách khôn khéo để gợi cho chị kể cho nghe về địa hình và tổ chức của ngôi làng. Nền kinh tế của một vùng như thế này ra sao, vì mặc dù nằm quay mặt ra biển mà sao không thấy bóng một chiếc thuyền đánh cá nào hết? Tình trạng này xảy ra từ bao lâu nay rồi? Dân số bao nhiêu? Ai trồng hoa tulip và trồng ở đâu? Trẻ con làm gì? Chúng có đi học không? Nếu anh phải thu thập những kỷ niệm lờ mờ từ hôm đầu tiên đến vùng này, anh có thể vẽ ra một bản đồ gần giống mặc dù bản đồ dựa trên một sự chỉ dẫn gián tiếp.

Tốt nhất là trốn đi bằng cách đi vòng quanh làng hơn là đi xuyên qua làng, song bức tường phía tây bị chắn bằng một mỏm đất nhô ra biển khá dốc, mặc dù không cao lắm, nhưng thành dựng đứng vì bị biển khoét từ rất lâu. Mặc dù ở đó có những bậc thang mà dân làng trước kia vẫn dùng khi đi lấy củi, nhưng chúng đã bị bụi rậm mọc lấn cả và khó mà tìm ra dấu vết; và thật không hay nếu làm chị nghi ngờ vì những câu hỏi tọc mạch của anh. Phía đông có một con suối hẹp, xung quanh có những cồn cát hoang vu dài khoảng hơn tám kilômét, dẫn đến đúng lối vào làng. Tóm lại, ngôi làng này là một túi cát có suối cắt ngang và những mỏm đất dựng đứng. Như thế đi vào giữa làng sẽ an toàn hơn là mất thì giờ đi quanh rìa làng khiến cho dân làng có thời gian tập hợp người lại và đuổi theo.

Nhưng như thế không có nghĩa là đã xong. Chẳng hạn, còn sự canh phòng ở chòi canh nữa. Anh cũng lo chị sẽ kêu toáng lên khi thấy anh biến mất và cổng làng sẽ đóng lại trước khi anh thoát ra ngoài. Nhóm người khiêng cát đầu tiên thường mang nước và các thứ khác đến trước khi mặt trời lặn. Nếu chị muốn báo việc anh bỏ trốn, chị chỉ cần báo cho những người trên chòi canh biết. Vấn đề là phải xử trí thế nào với người đứng canh trên vọng gác.

May mắn thay do thời tiết thay đổi đột ngột, mặt đất phủ đầy sương mù trong khoảng thời gian từ ba mươi phút đến một giờ trước hoàng hôn. Từ chòi canh, toàn thể khu vực này nằm thẳng góc với ánh sáng phản chiếu, nên ngay cả một lớp sương mù nhẹ như một bức màn màu sữa cũng đủ che hoàn toàn tầm nhìn. Hôm qua anh đã thử cho chắc chắn. Đứng ở chân bức tường về phía biển, anh đã thử ra dấu bằng cách vẫy chiếc khăn bông nhiều lần, nhưng, như anh đã dự đoán, không thấy một ai trả lời.

Đó là ngày thứ tư sau khi anh nhận thấy kế hoạch có thể thực hiện được. Anh quyết định sẽ tiến hành vào tối thứ Bảy là ngày, theo thường lệ, họ được làng cung cấp nước tắm. Đêm trước anh đã ngủ suốt đêm, lấy cớ là bị cảm. Thận trọng hơn, anh khăng khăng đòi mang thuốc cảm lại cho anh. Những viên thuốc bạc màu, chắc là vì đã bày quá lâu ngày tại một hiệu tạp hóa ở địa phương. Anh uống hai viên với rượu sake và thấy hiệu nghiệm ngay. Anh không nghe thấy gì khác ngoài tiếng cái thang được kéo lên, thả xuống cho đến khi chị nghỉ việc trở vào nhà.

Thiếu phụ tỏ ra mệt mỏi vì nhiều ngày qua chị đã quen không phải làm việc một mình. Trong lúc chị tất tả sửa soạn bữa ăn tối thì anh nói tào lao đủ thứ chuyện... nào cái bể cần phải sửa vì đã bị sứt mẻ và... v.v... Anh nhận thấy chị đang nghĩ đến tính ích kỷ của anh như một dấu hiệu chứng tỏ là anh sẽ yên tâm ở đây, và chị không dám để lộ sự giận dữ vì sợ anh thay đổi ý định. Lúc này, sau khi làm việc, ai cũng muốn tắm một cái. Cát trộn lẫn với mồ hôi đêm bám vào da thật là khó chịu. Không chỉ vì hôm nay là ngày người ta phân phát nước tắm, mà còn vì chị rất thích tắm cho anh và chắc anh sẽ không phản đối...

Anh ép chị uống một chén rượu sake loại rẻ tiền và ba viên thuốc cảm. Chị sẽ ngủ thẳng một giấc đến đêm, và, nếu mọi thứ diễn ra tốt đẹp, chị chỉ thức dậy khi có tiếng gọi của những người khiêng thùng.

Trong giấc ngủ chị thở khò khò như bị tắc mũi. Hơi thở của chị sâu và dài; anh dùng chân đạp nhẹ vào gót chân chị nhưng chị hầu như không biết gì. Anh sửa lại chiếc khăn bông sắp tuột khỏi mặt chị, và kéo chiếc kimônô của chị xuống đến đầu gối, khi thấy nó xoắn quanh thắt lưng chị như một sợi dây thừng. May thay việc sắp đặt kế thoát thân hoàn toàn choán hết tâm trí nên không còn thì giờ nào cho tình cảm xen lấn nữa. Khi anh buộc xong chiếc kéo cũ và sợi dây thừng thì vừa vặn đến giờ. Như đã xác định trước, anh thấy nao nao khi nhìn chị lần cuối.

Ánh sáng nhờ nhờ từ miệng hố hắt xuống thành một vòng tròn đường kính khoảng ba bước. Chắc lúc này độ sáu giờ rưỡi, giờ này thật thuận lợi.

Anh đưa mạnh hai cánh tay về phía sau và quay cổ, tập cho giãn bắp thịt ở vai.

Trước hết anh phải trèo lên nóc nhà. Anh muốn dùng sợi dây thừng để trèo lên nóc nhà, nhưng anh sợ tiếng động của chiếc kéo cắm phập vào mái lợp gỗ có thể đánh thức chị dậy. Anh quyết định thôi không dùng cách đó nữa mà đi vòng ra phía sau nhà và trèo lên mái để tránh mưa có lẽ trước dùng làm chỗ phơi quần áo.

Những tấm ván vuông mỏng và cũ khiến anh lo ngại. Nhưng điều này xảy ra tiếp đó còn đáng ngại hơn. Cát bay đã đánh bóng bề mặt phẳng lỳ, trắng bóng của mái nhà, làm nó trông như mới. Nhưng khi anh leo lên mái, nó lại mềm nhũn như cái bánh đa thấm nước. Nếu phải giẫm chân lên thì thật rầy rà đây. Anh làm giảm sức nặng của mình đi bằng cách bò chầm chậm. Cuối cùng anh lên đến đỉnh mái và quỳ gối nhỏm dậy. Đỉnh mái nhà đã khuất trong bóng tối, và ở bờ hồi phía đông, những hạt bụi màu mật ong là dấu hiệu chứng tỏ sương mù đang bắt đầu dần dần xâm chiếm không gian. Anh không còn phải bận tâm về việc canh phòng trên chòi canh nữa.

Anh quấn sợi dây thừng thành một búi, tay phải cầm một đoạn khoảng một thước cách cái kéo, quay một vòng tròn quanh đầu. Đích của anh là một trong những bao cát thường được dùng để thay thế chiếc ròng rọc khi kéo mấy cái thùng cát lên, xuống. Những bao cát đó có thể giữ được thang dây, thì chắc chắn là chúng đã được vùi rất kỹ trong cát rồi. Anh quay nhanh dần, nhắm trúng đích và thả cuộn dây thừng ra cho bay tới đó. Cuộn dây bay đi theo một hướng bất ngờ, chệch đích. Lần thứ hai chiếc kéo đập vào giữa lưng chừng vách tường cát và rơi xuống đất. Có lẽ tốc độ quay dây và góc của anh dùng khi anh nắm sợi dây không được đúng.

Sau mấy lần thử, anh xác định được tầm xa và góc khá đúng. Anh phấn khởi vì sự tiến bộ nhưng không có gì chứng tỏ rằng sự sai lệch giảm dần. Ngược lại đích của anh chệch khủng khiếp vì anh mệt và sốt ruột, có lẽ anh đã quá đơn giản hóa. Anh cảm thấy giận dữ vô lý và suýt bật khóc như người bị phản bội. Hình như đến lần thứ mười ba, khi anh sắp tuyệt vọng bỏ cuộc thì sợi dây thừng lao thẳng tới chỗ mấy bao cát. Nước bọt trong miệng anh ứa ra, mặc dù anh đã cố nuốt vào. Nhưng tự hài lòng lúc này vẫn còn quá sớm. Anh mới chỉ có trong tay số tiền đủ mua một tấm vé xổ số. Rồi anh sẽ biết mình trúng hay trượt. Tất cả thần kinh của anh hướng về phía sợi dây thừng khi anh kéo nhè nhẹ nó về phía anh như thể anh kéo những ngôi sao chiếu mệnh bằng một sợi mạng nhện vậy.

Sợi dây bám rất chắc.

Lúc đầu anh không dám tin, nhưng sợi dây quả thực không động đậy. Anh thử dùng sức kéo mạnh hơn. Đầu óc anh căng thẳng chờ đợi giây phút của ảo tưởng... sắp đến rồi chăng?... Hay ngay tức khắc? Nhưng không còn nghi ngờ gì nữa. Lưỡi câu làm bằng chiếc kéo đã bám chắc vào mấy bao cát. Thật là may mắn! Một sự may mắn không thể nào tin được! Từ lúc này trở đi, mọi việc sẽ tiến triến thuận lợi cho anh. Anh tụt xuống khỏi mái nhà, lòng đầy hồi hộp và bước về chỗ sợi dây buông thẳng đứng một đầu khe khẽ đong đưa bên bức tường cát. Mặt đất dàn ra... gần đến nỗi anh hầu như không thể tin nổi. Mặt anh ngây ra, đôi môi anh run rẩy. Anh đã phát hiện ra rồi và phải tiến hành gấp bằng không sẽ lỡ việc.

Anh nắm chặt lấy sợi dây và bắt đầu từ từ leo lên. Đột nhiên sợi dây dãn ra như làm bằng cao su. Anh giật bắn người, mồ hôi toát ướt đầm. May sao sau khi dãn ra độ ba mươi phân thì nó ngừng lại. Anh đu người lên để thử sức chịu đựng của sợi dây và lần này dường như không còn lý do gì để lo ngại nữa. Anh nhổ nước bọt vào lòng bàn tay, kẹp sợi dây vào giữa hai chân và bắt đầu trèo lên. Anh leo lên như một con khỉ đồ chơi leo cây dừa giả. Mồ hôi trên trán anh lạnh toát có lẽ do quá căng thẳng. Anh cố không chạm vào tường để cát khỏi rơi xuống, và chỉ bám chắc lấy sợi dây thừng. Nhưng anh cảm thấy khó chịu khi cả người anh xoay tròn trong không trung. Người anh nặng hơn anh tưởng và việc leo lên quá chậm. Sao lại run lẩy bẩy thế này? Hai cánh tay của anh bắt đầu run lật bật ngoài ý muốn và anh như có cảm giác là đang dùng roi tự đánh mình. Có lẽ đó là phản ứng tự nhiên sau bốn mươi sáu ngày kinh hoàng vừa qua. Anh mới trèo được khoảng một mét, mà cái hố tưởng tới hai trăm mét. Khi chiều sâu của cái hố tăng dần, anh bắt đầu cảm thấy choáng váng. Anh mệt quá chừng. Không nên nhìn xuống? Nhưng kìa, mặt đất kia rồi! Cái mặt đất mà anh đi về phía nào cũng sẽ hướng về tự do... đi đến tận cùng Trái Đất. Khi nào anh lên đến mặt đất, cái giây phút vô tận ấy sẽ trở thành bông hoa nhỏ ép giữa những trang nhật ký của anh... lá cỏ độc hay loài cây ăn thịt cũng sẽ không là gì khác hơn một vật gần như trong suốt, và khi anh nhấm nháp chén trà trong phòng khách, anh sẽ cầm nó lên, đưa ra trước đèn và vui vẻ kể lại lai lịch của nó.

Và giờ đây, anh tuyệt nhiên không có chút ý định nào kết tội người thiếu phụ ấy. Anh có thể cả quyết rằng nếu chị không hẳn là một phụ nữ quý phái thì chị cũng không phải là một con điếm. Nếu chị cần sự trợ cấp nào sau này anh sẽ vui lòng cam đoan làm điều đó... chị muốn bao nhiêu cũng được. Chị là một sinh vật ngu xuẩn mà giá trị duy nhất là bám riết lấy tấm vé khứ hồi... như anh vậy. Song ngay cả khi có tấm vé khứ hồi, nếu điểm khởi hành khác nhau thì chỗ đến lẽ cố nhiên là cũng khác nhau nữa. Sự thực, không có gì đặc biệt lạ lùng, nên tấm vé trở về của anh lại là tấm vé ra đi của chị.

Giả dụ như ngay cả lúc này, chị đã phạm phải một lầm lỗi... cuối cùng, một lầm lỗi vẫn là một lầm lỗi. Đừng nhìn xuống. Không nên nhìn xuống.

Một nhà leo núi, một người lau cửa sổ trên một tòa nhà cao tầng, một chuyên viên điện trên đỉnh tháp vô tuyến truyền hình, một nghệ sĩ đu dây của một gánh xiếc, một người thợ nạo ống khói của một nhà máy - lúc toi mạng chính là lúc anh ta nhìn xuống.