rận hoả hoạn mà Kazan và Sói Xám thoát được một cách kỳ diệu không phải là trận duy nhất tàn phá miền bắc năm ấy. Có những vụ cháy khác, do người da trắng hoặc da đỏ bất cẩn gây nên, đã góp thêm tai hoạ vào trận băng rét khủng khiếp mùa đông, vào trận đói, vào trận dịch đỏ tháng bảy, tháng tám, tiêu huỷ hoàn toàn một số vùng.

Chẳng mấy lúc Kazan và Sói Xám đi đến những khu riừng bị tàn phá bởi ngọn lửa mà gió đông từ vịnh Hơt-xân thổi đến đã làm mạnh thêm; nơi đây mọi dấu vết của cuộc sống, mọi tàn tích màu xanh đã biến hết. Những bàn chân êm như đệm bông của chúng chỉ còn giẫm lên những gốc cây cháy sém, những khúc gỗ thành thanh và mặt đất đen sạm. Sói mù không trông thấy cái thế giới màu đen nơi chúng đang dấn bước, nhưng mũi nó ngửi được.

Trước cảnh tiêu điều vô tận đó, Kazan dường như do dự, chưa biết đi đường nào. mặc dầu căm thù con người, nó vẫn thích đi xuôi về hướng nam. Vì ở phía nam là cuộc sống văn minh, bản năng chó luôn luôn lôi kéo nó về hướng đó. Ngược lại, bản năng sói luôn luôn đẩy nó về hướng bắc, mà Sói Xám cũng chỉ muốn đi về hướng bắc.

Cuối cùng Sói Xám thắng. Đôi bạn tiếp tục hướng về phía ấy, về phía hồ A-ta-ba-xca và các đầu nguồn của sông Mắc Phác-lan.

Về cuối thu trước, một người tìm vàng đã đến Pho-Xmit, trên Đại Hồ Nô Lệ với một bình đồ hộp đầy một loại vàng vụn có thứ như bụi cát, có thứ như hạt cườm. Y đã thu thập được của quí ấy ở sông Mắc Phác-lan. Tin đó đã nhanh chóng truyền đến cái thế giới văn minh và đến giữa mùa đông thì đoàn tiền trạm của một nhóm tìm vàng đã kéo đến, hối hả, bằng gậy trượt và bằng xe trượt tuyết có chó kéo.

Càng ngày càng nhiều người tìm thấy vàng. Sông Mắc Phác-lan rất giàu về vàng mảnh to, nhỏ lẫn vào cát, sỏi, chỉ cần đãi nhặt là được. Cánh khảo sát, vừa đặt chân đến, là vội vã phân chia, suốt dọc sông, khu vực khai thác và lập tức bắt tay vào công việc. Những kẻ đến chậm đi xa hơn một tí. Tiếng đồn lan rộng, trong khắp cả vùng Bắc Địa, rằng thứ kim loại màu vàng ấy thu thập được còn nhiều hơn cả trên hai bờ sông Y-u-côn.

Dân tìm vàng đổ tới mỗi lúc một đông. Từ quãng hai mươi người lúc đầu, họ lên đến một trăm, rồi năm trăm, rồi hàng nghìn. Nhiều người đến từ phía nam và từ những xứ sở của đồng cỏ, rời bỏ những cùng quặng Xa-cát-si-van đã được khai thác.

Một số khác từ vùng Cực Bắc và từ Cơ-lôn-đai xuống, lầnt heo dãy núi Rô-sơ và sông Mắc-ken-di. Cánh này toàn là những tay giang hồ dày dạn nhất, can trường nhất, không biết sợ gì đói rét.

Trong số đó có Xan-đi Mắc Tơ-gi-rơ.

Vì nhiều lý do, Xan-đi nhận định là nên tránh xa sông Y-u-côn. Y muốn tránh cảnh sát luôn luôn tuần tiễu trong vùng và, hơn nữa, túi y rỗng tuếch.

Y là một trong những tay tìm vàng giỏi nhất đi làm giàu trên mảnh đất xa xôi này. Y đã thu nhặt được một số vàng ước độ một hai triệu đô la. Nhưng y đã uống rượu hay thua bạc hết tất cả số kiếm được. Tóm lại, y là một tay gian hùng, không còn chút lương tâm, không sợ cả chúa lẫn ma quỉ.

Y có bộ mặt hung ác, như thú dữ. Cái cằm vểnh, cặp mắt lồi, mảnh trán thấp và mớ tóc đỏ hoe đã ngả sang màu xám nằm trên cái sọ, tạo cho y một vẻ khó tin cậy. Chỉ nhìn vào y, bất cứ ai cũng hiểu là không nên tin tưởng vào y ngoài tầm nhìn hay tầm viên đạn súng.

Y bị nghi là đã giết hai người và vét sạch túi của nhiều người khác. Nhưng lần nào cũng thiếu chứng cứ và chưa bao giờ cảnh sát bắt được quả tang. Y bình tĩnh và tự chủ một cách kỳ lạ. Những kẻ thù quyết liệt nhất của y đều phải công nhận điều ấy và cũng không khỏi khen ngợi tính kiên trì và can đảm của y.

Trong thời gian có sáu tháng, thành phố Vàng đã phát triển trên hai bờ sông Mắc Phác-lan, quá Pho Xmít đến một trăm năm mươi dặm; bản thân Pho Xmít cũng đã cách xã hội văn minh đến năm trăm dặm.

Lúc Xan-đi Mắc Tơ-ri-gơ đến, y đi một vòng thật nhanh quanh toàn bộ các lán trại thô sơ,c ác chòi gỗ cây, các sòng bạc, và các tiệm nhảy hợp thành cái thị trấn mới và cũng đặt liều vài mảnh vàng còn lại vào sòng bạc. Vận may giúp y đủ để mua sắm lại thức ăn và trang bị.

Ngoài một chiếc thuyền con, vật chủ yếu của trang bị là một khẩu súng gỗ, cổ lỗ sĩ, mà lúc mua y cũng không khỏi buồn cười vì y đã từng sử dụng biết bao vũ khí hiện đại, choáng lộn. Nhưng đó là tất cả những gì mà hoàn cảnh tài chính cho phép y mua sắm được trong lúc này.

Sau đó, rời khỏi thành phố Vàng quá ư ồn ào, bề bộn, y quyết định đi xuống phía nam bằng chiếc thuyền con, cứ ngược sông Mắc Phác-lan tiến về phía đầu nguồn, quá cả địa điểm mà cánh tìm vàng đã bỏ khảo sát lòng sông. Đến đó, y mới bắt đầu công cuộc tìm kiếm.

Khảo sát một nhánh sông con, quả thật y thấy có vàng. Mỗi ngày y có thể thu nhặt được từ sáu đến tám đôla. Nhưng y khinh bỉ nhún vai và lại bắt đầu thăm dò.

Y kiên trì tiếp tục ngược mãi dòng sông suốt mấy tuần liền, không tìm thấy gì cả. Chạm trán với y khi y vận đen như thế, là hết sức nguy hiểm. Nhưng y chỉ có mỗi một mình giữa cảnh hoang vu, nên y chẳng làm hại được ai cả.

Một buổi chiều, với chiếc thuyền con, y cập bờ một dải cát trắng dọc theo con sông. Điều đầu tiên đập vào mắt y, trên mặt cát ướt, là những dấu chân thú vật. Có hai con. Cùng đi với nhau, và sát vào nhau, chúng xuống sông uống nước. Dấu chân hãy còn mới và chỉ vừa in xong độ một hai giờ thôi.

Một ánh tò mò lấp lánh trong mắt Xan-đi. Y nhìn quanh.

“Sói! – Y lẩm bẩm - Rất sẵn sàng thôi, để giãn gân cốt một tí, ta sẽ bắn một phát bằng cái của nợ này, mỗi phút lại nhả một viên. Ôi lạy Chúa! Được nghe chúng rống! Lại ngay giữa ban ngày!”.

Y vọt lên bờ.

Cách đấy độ một phần tư dặm, Sói Xám đã bắt được trong gió cái mùi nguy hiểm của con người. Mấy phút trước đó, Kazan đã tách xa nó để đuổi theo một con thỏ trắng. Nằm trong một khu rừng mới đốn để chờ bạn, Sói Xám thoạt tiên đã nhận được tiếng mái chèo vỗ nước, rồi tiếng thuyền cọ xát vào bờ. Nó liền rống lên một tiếng dài thảm thiết để báo cho bạn. Đây là lần đầu tiên, từ mùa đông, một con người lạc đến sát đôi bạn lang thang như thế.

Mắc Tơ-ri-gơ chờ cho vang vọng cuối cùng của tiếng sói tắt dần. Rồi y lấy khẩu súng cổ lỗ ra khỏi thuyền, nhét từ đầu nòng vàp một viên đạn mới và chui vào đám bụi rậm dọc theo bờ sông.

Kazan đã nhanh chóng quay về đứng cạnh Sói Xám lông lưng tua tủa. Một ngọn gió nặng mùi người thổi đến mũi, khiến nó rùng mình. Xan-đi đã từng săn cáo ở những vùng bắc cực nên theo chiến thuật được dân Eskimo dạy, y đi vòng quanh con mồi cho đến khi đứng vào thế ngược gió.

Nhưng Sói Xám còn khôn hơn cả cáo mắt đỏ của Bắc Cực. Cái mõm nhọn của nó cứ rê chầm chậm theo bước tiến vòng tròn của Xan-đi. Nó nghe có tiếng cành khô gãy răng rắc dưới chân con người đang bắt đầu tiếp cận, cách đó độ ba trăm mét. Rồ itiếng kim khí của khẩu súng vấp vào thân một cây phong non. Nó lấy vai ẩy Kazan và cả hai im lặng chạy chầm chậm, theo hướng ngược lại.

Xan-đi tiếp tục bò như một con rắn, nhưng chẳng tìm thấy gì cả. Sau một giờ săn đuổi không kết quả, y đành quay lại phía sông và chiếc thuyền con. Y chửi đổng một câu và bộ mặt độc ác của y cau lại. Hai con thú đã quay về uống nước sông sau lưng y. Những dấu chân còn mới nguyên, bảo cho y biết thế, không còn nghi ngờ gì nữa.

Rồi y vừa gật gù cười một mình, vừa lôi ở thuyền lên cái túi du lịch và móc lấy một cáu túi cao su con.

Y moi trong túi con ra một cái lọ nút rất kỹ đựng những viên nhựa tròn nhỏ. Mỗi viên có năm viên nhân ngôn.

Bên bờ sông Y-u-côn, người ta đã kể nhiều chuyện đen tối về những viên thuốc ấy. Người ta cam đoan rằng chủ nhân của chúng có lần thả thử một viên vào tách cà phê để mời một người khác uống. Cả việc đó cũng không có chứng cớ gì rõ ràng.

Điều chắc chắn, là Xan-đi Mắc Tơ-ri-gơ xứng đáng một bực thầy trong việc dùng thuốc độc để săn bắn. Hàng nghìn con cáo đã rơi vào tay y bằng lối ấy, và hôm nay nữa, y lại thâm độc cười gằn khi nghĩ rằng bằng cách ấy, mình sẽ tóm được dễ dàng biết bao đôi chó sói lạ lùng kia.

Mấy hôm trước, y giết được một con nai và đã cất những miếng ngon nhất ở trong thuyền. Để mùi tay khỏi dính vào mồi, y bắt đầu dùng đũa nhét một viên nhân ngôn độc hại vào trong ít mỡ rồi lấy da quấn lại.

Làm xong như thế tám lần, trước lúc tắt mặt trời một tí, y đi đặt thuốc độc. Y treo lên các bụi rậm một phần số mồi kia, còn bao nhiêu y để rải rác trên các lối đi có dấu chân thỏ và chân nai. Sau đó y quay về thuyền sửa soạn bữa ăn tối.

Sáng hôm sau, y dậy sớm và đi ngay để xem kết quả chiến thuật của y.

Mồi thứ nhất vẫn y nguyên, mồi thứ hai cũng vẫn đúng như lúc y đặt. Mồi thứ ba đã biến mất.

Xan-đi xoa tay, yên trí là, trong một bán kính hai ba trăm mét, y sẽ thấy con thịt của mình. Nhưng y bị thất vọng ngay. Nhìn xuống đất, y văng ra một câu rủa. Dưới cái bụi rậm có cành cây y treo mồi độc, viên thuốc nằm lăn ở đất. Miếng da bọc bị mở ra, nhưng viên thuốc vẫn nguyên vẹn trong cục mỡ.

Đây là lầhn đầut tiên Xan-đi Mắc Tơ-ri-gơ gặp chuyện như vậy. Thông thường cáo hay sói mà gặp được một miếng mồi và thấy khá là ngon, thì dứt khoát thế nào nó cũng ngoạm ăn hết ngay. Tay tìm vàng không ngờ rằng từ lâu Kazan đã quen vớt tất cả các trò ranh mãnh ấy, mà nó đã biết được khi còn ở với con người.

Mắc Tơ-ri-gơ đi tiếp.

Mồi thứ tư, thứ năm cũng lại y nguyên. Mồi thứ sáu cũng bị mở ra như mồi thứ ba và khoản thuốc trắng lần này vãi tung trên mặt đất. Hai mồi cuối cùng đều thế. Không còn nghi ngờ gì nữa, việc này đúng là do hai con sói bí mật, mà tám bàn chân đã in dấu rành rành.

Mắc Tơ-ri-gơ thất vọng đến cực độ. Nỗi bực mình dồn nén trong người, từ nhiều tuần vất vả vô ích bật ra thành tức giận chửi rủa. Hai con sói kia là những tên tội phạm để y trút hết nỗi bực mình lên cho thần kinh nhẹ nhõm bớt căng. Y xem lần thất bại mới này như đỉnh cao vận rủi của y và cho là không ích gì mà đi xa hơn nữa. Tất cả đều chống lại y và y quyết định quay về thành phố Vàng.

Ăn sáng xong, Xan-đi Mắc Tơ-ri-gơ lập tức đẩy thuyền ra, mặc cho dòng nước cuốn đi. Uể oải ngồi trên chiếc ghế dài như ngồi trong chiếc ghế bành, y móc tẩu ra, nhồi thuốc và bắt đầu hút, chỉ dùng mái chèo lái con thuyền mỏng manh. Có thể, trên đường đi, y sẽ phát hiện thấy trên bờ bên này hay bờ bên kia một chon thú nào đấy để bắn.

Quãng xế trưa, Kazan và Sói Xám khát nước, chúng cho là nên tránh xa những miếng mồi có thuốc độc và vì thế đã nhanh chóng đi năm sáu dặm, xuôi xuống thung lũng.

Chúng đi xuống bờ sông, chỗ này sông lượn gấp. Giá gió thổi xuôi hay Xan-đi chèo thì thế nào Sói Xám cũng đã đánh hơi được mối nguy cơ đang đến gần. Nhưng gió lại thổi thẳng vào mặt và con thuyền lạ lẳng lặng trôi theo dòng nước.

Chỉ có tiếng kim khí lách cách do khẩu súng của Mắc Tơ-ri-gơ lên cò làm nó vểnh tai. Lập tức lông nó dựng đứng lên và, thôi không uống nữa, nó vội vã lùi lại về phía những bụi rậm dọc bờ sông. Nhưng Kazan ngẩng đầu lên, cứ đứng trên cát để đương đầu với kẻ địch.

Hầunhư đúng lúc ấy chiếc thuyền nhô ra khỏi khuỷu sông và Xan-đi bóp cò.

Một vệt khói phụt ra, Kazan cảm thấy một tia nóng xẹt vào đầu. Nó lảo đảo ngã ra phía sau, chân bủn rủn, đổ xuống như một khối vô tri giác.

Nghe tiếng nổ, Sói Xám phóng một mạch như bay. Vì mù, nó không trông thấy Kazan gục xuống cát. Mãi sau khi chạy được gần một dặm, xa cái tiếng sét hãi hùng của khẩu súng người da trắng, nó mới dừng lại. Chờ một lúc không được, nó nhận ra là bạn không chạy theo.

Xan-đi Mắc Tơ-ri-gơ đã dừng thuyền, vừa nhảy lên bờ, vừa rống lên sung sướng:

- Có thế chứ, tao tóm được mày rồi, đồ quỉ sứ! Lẽ ra còn tóm được cả con kia, nếu tao có một khẩu súng khác cái khẩu chết tiệt này!

Y dùng báng súng lật cái đầu Kazan lên, một vẻ ngạc nhiên vụt hiện trên bộ mặt y.

- Mẹ kiếp! – Y nói – Không phải là sói! Mà là chó, Xan-đi Mắc Tơ-ri-gơ ạ! Một con chó chính cống!