uổi sáng chủ nhật đẹp đẽ hôm ấy, Jên và bác sĩ Đêrych leo lên con đường ngoằn nghèo từ sân dẫn đến rừng thông. Hai thân cây ngã xuống nằm giữa trời trước một phong cảnh đẹp được dùng làm ghế cho đôi bạn. Bác sĩ vừa kể cho Jên nghe về cuộc nói chuyện hôm trước.

- Tại sao anh không cho ý kiến của anh? - Jên phản kháng.

- Tôi không phát biểu ý kiến cũng như không giải thích gì cả. Tôi để anh ấy cứ tin như anh ấy đã tin, vì đấy là cách duy nhất để giữ chị ở đỉnh cao mà anh ấy đã nâng chị lên. Không phải tôi làm để chị phải ngã xuống.

- Tôi sẽ ngã vào tay anh ấy! - Jên mạnh dạn nói. - Tôi muốn ở đấy hơn là ở đỉnh cao.

- Chị cho phép tôi được nói: Tốt hơn hết là chị nên ngã vào chuyến tàu thứ nhất về Luân Đôn... Hình như tôi thấy chị ở đấy rồi.

- Ôi Đêrych! - Jên vừa than thở vừa luồn bàn tay vào dưới cánh tay bác sĩ và tỳ cặp mắt bịt vải vào tay áo anh. - Hôm nay anh làm sao thế? Anh ác với tôi lắm. Anh đã hành hạ và nhắc lại với tôi những câu nói của Đan, và bây giờ lẽ ra phải an ủi tôi thì anh lại cho là tôi sai trái. Anh làm tôi bối rối quá.

- Tôi cho là sai, đúng thế! Nhưng tôi không để chị phải bối rối. Tôi bảo đảm với chị buổi tối hôm qua không phải là một trò đùa. Tôi đã từng được thấy một người dàn bà đã tàn phá như thế nào cuộc sống của người đàn ông yêu mình. Sáng nay lúc trở dậy, tôi có cảm giác như bị đánh đòn.

- Còn tôi, anh cho là tôi có cảm giác ra sao?

- Chị cho là chị đúng, nếu chị cứ ngoan cố thế mãi thì cảnh ngộ của chị sẽ hết hy vọng. Chị phải học nói: "Em nhận ra sai lầm rồi, anh có thể tha lỗi cho em không?"

- Tôi đã cố gắng làm rồi! Tôi đã nghĩ đến anh ấy trước khi nghĩ đến bản thân tôi.

- Không hoàn toàn đúng như thế đâu Jên ạ! Chị đã nghĩ đến chị trước tiên. Chị đã không có can đảm nghĩ đến khả năng tình yêu và lòng khâm phục của anh ấy lạnh nhạt dần. Tình yêu nào cũng ích kỷ, trừ có tình yêu của người mẹ.

- Ôi! - Jên than thở. - Tôi cảm thấy bị lạc đường trong nơi tối tăm ấy. Anh Đêrych, nếu tôi có thể nhìn thấy cặp mắt nhân đức của anh, tiếng nói của anh sẽ như bớt ác liệt hơn.

- Vậy thì xin mời chị bỏ cái bịt mắt ra và nhìn này!

- Tôi không muốn đâu! - Jên hốt hoảng kêu lên. - Có phải tôi đã làm tất cả như thế để tới bến, rồi lại bị hỏng sao?

- Bạn thân mến, sự mù lòa tự nguyện này bắt đầu có tác dụng đến thần kinh của chị đấy! Không khéo thì kết quả lại nhiều xấu hơn tốt. Những liều thuốc mạnh...

- Suỵt! - Jên thì thầm, - tôi nghe thấy có tiếng chân bước.

- Trong rừng thì lúc nào mà chẳng nghe thấy tiếng chân bước!

Tuy nói thế, bác sĩ cũng im lặng và lắng tai nghe. Jên khẽ nói:

- Đó là tiếng chân bước của Đan. Anh Đêrych thử nhìn xem, từ chỗ này ta có thể nhìn thấy tận cuối đường.

Đêrych tiến lên vài bước rồi trở lại nói với lên:

- Đúng đấy! Chúng ta gặp vận may rồi, Đan đang đi lên cùng Simxân. Vài phút nữa họ sẽ lên tới đây.

- Anh Đêrych ạ! Đúng hơn là Định Mệnh cứ theo đuổi tôi mãi.

Và bàn tay của Jên đưa nhanh lên băng vải bịt mắt, Đêrych kịp thời ngăn lại không để chị tháo, anh nói:

- Chớ nên làm thế! Đừng làm hỏng việc vào giây phút cuối cùng. Tôi có khả năng giữ cho hai người mù đứng cạnh nhau mà không hay biết gì cả. Hãy tin ở tôi và cố gắng giữ im lặng. Làm sao mà chị không hiểu lý do tôi nói khi câu "ta gặp vận may rồi?" Đan đến đây để hỏi ý kiến tôi về những điều mà anh đã tâm sự với tôi. Chị sẽ nghe. Đó là một việc tiết kiệm thời gian cho tôi, và chị sẽ được chứng kiến cách thức anh ấy chấp nhận ý kiến của tôi. Bây giờ thì chớ có động đậy, vì nếu chị động đậy, tôi buộc phải nói chị là một con sóc và ném những quả thông vào chị.

Bác sĩ đi đến chỗ đường rẽ, Jên ở lại trong đêm tối của chị.

- Anh Đan đấy à? - Bác sĩ hỏi. - Chúng ta có thể thôi không cần đến Simxân nữa, anh hãy nắm lấy cánh tay tôi đây.

- Vâng, - Đan đáp, - người ta nói với tôi anh ra đây nên tôi đến tìm anh.

Simxân rút lui, còn lại hai người trên bìa rừng.

- Chỉ có mình anh thôi chứ? - Đan hỏi. - Hình như tôi có nghe thấy những tiếng nói.

- Đúng đấy, tôi có nói chuyện với một cô thôn nữ.

- Cô ấy người thế nào?

- Một cô gái mập mạp, có vẻ dễ thông cảm.

- Tôi biết cô ấy, đó là con gái lớn người làm vườn của tôi. Cô ta nặng gánh gia đình, tội nghiệp!

- Vâng, tôi có nhận thấy thế. Anh có bằng lòng ngồi xuống cái thân cây này không? Anh có hình dung được phong cảnh không?

- Có, tôi biết quá rõ, nhưng tôi rất lo sợ thấy từng hình ảnh một cứ dần dần phai mời đi trong trí óc tôi, trừ có một cái.

- Cái nào vậy?

- Bộ mặt Nàng.

- A, anh bạn! Tôi không quên là hôm nay tôi sẽ nói cho anh biết ý kiến của tôi về câu chuyện anh tâm sự với tôi hôm qua. Tôi đã nghiêm chỉnh suy nghĩ về vấn đề đó rồi. Chúng ta nói chuyện với nhau ở đây rất tốt.

- Anh có chắc chắn là chỉ có mình chúng ta thôi không? Đan hỏi. Hình như tôi cảm thấy có mặt một người thứ ba nữa quanh ta.

- Anh bạn ạ, có bao giờ người ta chỉ có một mình trong rừng không? Có những khuôn mặt tý hon nhiều vô kể xung quanh ta. Nếu anh cần có tình trạng cô đơn, xin chớ vào rừng.

- Vâng, và tôi thích lắng nghe chúng. Nhưng tôi muốn nói đến sự có mặt của một con người. Vả lại, anh Đêrych ạ, tôi luôn luôn bị ám ảnh bởi cảm giác về một sự có mặt vô hình xung quanh tôi, tôi thấy cần phải nói để anh biết như vậy. Hôm vừa rồi tôi có thể nói rằng chính Nàng "người phụ nữ duy nhất" đã lặng lẽ đứng nhìn tôi đầy lòng thương hại. Đó là điều sẽ xảy đến nếu Nàng nhìn thấy tôi!...

- Anh có cảm giác ấy hôm nào?

- Gần đây thôi: hôm bác sĩ Rôb kể tôi nghe tình cờ ông ta đã gặp Nàng ở... à! Tôi không được phép tiết lộ ở đâu. Ông ta và chị Rôza đã để tôi lại một mình, và trong bóng tối cô độc của tôi, tôi cảm thấy có cặp mắt Nàng nhìn tôi.

- Bạn thân mến, ta không nên khuyến khích sự ám ảnh ấy bởi những sự có mặt vô hình. Anh nên nhớ rằng những người nào yêu chúng ta sâu sắc có thể, mặc dù ở rất xa, làm cho chúng ta cảm thấy linh hồn của họ luẩn quẩn quanh ta, nhất là khi chúng ta đau khổ. Anh không lấy làm lạ nếu anh luôn luôn có cảm tưởng có nàng ở rất gần anh, vì rằng theo tâm hồn và lương tâm tôi, tôi tin tưởng là trái tim và tình yêu của nàng theo anh khắp nơi.

- Ôi Thượng Đế! - Đan kêu lên.

Sau đó anh đứng dậy và bước liều vài bước, Đêrych kịp nắm cánh tay anh kéo lại, chỉ một giây nữa là anh vấp vào chân của Jên.

- Anh Đan, anh hãy ngồi xuống đây và nghe tôi nói. Tôi sẽ cố giải thích cho anh những lời nói của tôi và xin anh chú ý đừng cử động nhiều. Chúng ta đang đứng trước một vấn đề tâm lý. Chúng ta hãy giả sử hai nhân vật đương sự có mặt. Anh phải hiểu một vấn đề. Tình yêu ở một người đàn ông tạo nên sự quên mình. Ở người đàn bà thì trái lại, nó nghiêm trọng hóa lương tâm của nhân vật. Nàng phải chăng là tất cả những gì mà người yêu mình tưởng tưởng? Nàng có thể làm chàng bằng lòng không những trong hiện tại mà còn cả tương lai dai dằng dặc đang mở ra không? Lúc đầu nàng càng đơn giản và quên mình bao nhiêu thì những tư tưởng đó sẽ càng ám ảnh nàng bấy nhiêu.

Bác sĩ nhìn về phía Jên. Chị giơ tay lên, anh hiểu anh đã đi đúng hướng. Anh tiếp tục nói:

- Thế rồi, theo như anh đã kể với tôi, nàng không đáp ứng được về mặt thể xác kiểu người phụ nữ mà anh chiêm ngưỡng theo nghề nghiệp. Phải chăng nàng có thể lo sợ sau một thời gian nàng sẽ thôi không còn khả năng làm anh vui lòng nữa?

- Không đâu, - Đan cả quyết nói. - Nếu là thế Nàng đã nói với tôi về nỗi lo vớ vẩn ấy ngay, và tôi đã lập tức làm Nàng yên lòng. Giả thuyết ấy của anh không xứng đáng với người mà tôi yêu dấu.

Gió thổi trong lùm cây. Một đám mây lướt qua mặt trời. Hai con người chìm đắm trong đêm tối rùng mình và im lặng. Về sau bác sĩ nói giọng âu yếm, sâu sắc:

- Bạn thân mến, tôi tin chắc là Nàng yêu anh. Có thể là trong lúc này nàng đang khao khát được ở gần anh với tất cả tấm lòng dịu hiền của Nàng. Xin anh vui lòng cho tôi biết đích danh, tôi sẽ đến tìm nàng nếu anh cho phép, và tôi sẽ trao đổi với nàng về vấn đề đã xảy ra. Nếu đúng như tôi nghĩ, anh cứ để tôi dẫn nàng đến đây để bày tỏ với anh lòng hối hận và tình yêu của nàng.

- Không bao giờ cả! Không bao giờ chừng nào tôi còn sống! Anh không thấy rằng trong lúc tôi còn lành lặn, còn tiếng tăm, còn tất cả những gì mà người ta khao khát, thế mà tôi đã không chinh phục nổi tình yêu của Nàng. Huống chi bây giờ, trong tình trạng hoạn nạn này Nàng mà cố đoái hoài đến tôi, họa chăng chỉ vì tình thương. Tôi sẽ không bao giờ chấp nhận tình thương của Nàng. Nếu cách đây ba năm đối với Nàng tôi chỉ là một đứa trẻ, thì bây giờ chỉ là một tên "tàn tật" đáng để Nàng thương hại. Nếu anh nói đúng và nếu quả thật Nàng nghi ngờ tình yêu và lòng trung thành của tôi, tôi vĩnh viễn không còn khả năng, với lòng trung thành của tôi, làm cho Nàng hiểu là Nàng đã lầm. Nàng đã từ chối tôi vì thấy tôi không xứng đáng với Nàng. Tôi muốn rằng cứ để như thế này. Chúng ta dừng lại ở đây thôi!

- Như thế này thì anh cứ cô đơn mãi! - Bác sĩ buồn rầu nói.

- Thà cô đơn còn hơn vỡ mộng. Anh nghe kìa, tiếng kẻng thứ nhất rồi. Mac sẽ bực mình vì phải chờ đợi chúng ta bữa ăn ngày chủ nhật.

Đan đứng lên, quay mặt về phía phong cảnh xa tắp đến tận chân trời rồi nói tiếp:

- A! Tôi biết rõ tất cả cảnh này. Khi tôi đến đây cùng với chị Rôza, chị đã tả tôi nghe tất cả những gì chị trông thấy, và tôi phát hiện cho chị thấy những gì chị không trông thấy và tôi biết tôi đang ở đấy. Chị ấy có ý thức rất đặc sắc về nghệ thuật và về hầu hết những vấn đề mà tôi ham thích. Tôi phải nhờ anh cánh tay mặc dù con đường rất rộng. Tôi không muốn liều bị vấp ngã, tôi đã bị hai ba cái khá đau rồi và tôi đã phải hứa với chị Rôza là phải cẩn thận rồi. Con đường rộng, vâng, chúng ta có thể đi hàng đôi, hàng ba cũng được nếu cần. May mà nó đã được sửa lại, trước đây khó đi lắm.

- Đi hàng ba, bác sĩ nói, đúng chúng ta có thể, nếu cần.

Anh lùi lại một bước và buộc Jên phải đứng lên, và luồn bàn tay chị vào dưới cánh tay trái của anh. Anh nói tiếp:

- Đan, anh nắm lấy cánh tay phải của tôi, như vậy anh có thể dùng cái gậy của anh ở bàn tay phải.

Và cứ như thế qua khu rừng trong một ngày hè êm dịu. Ba người chậm chạp đi xuống. Bác sĩ đi giữa hai người mà anh mong muốn kết hợp được hai trái tim đau thương.

Bỗng nhiên Đan dừng lại vểnh tai lên nói:

- Tôi thấy hình như có một bước chân nữa ngoài của tôi và của anh.

- Rừng bao giờ cũng đầy những tiếng vang, - bác sĩ nói, - y như trái tim ta. Nếu anh lắng nghe, anh có thể nghe thấy tất cả theo ý anh muốn.

- Thôi ta không dừng lại nữa, - Đan nói, - trước đây hễ về chậm bữa ăn là bà Mac lại phạt tôi đấy!