au ba tháng hai tuần nằm bệt trên giường, một sớm ấm trời Bôn mò tới nhà Xá chột. Anh chàng đang chổng tỉ trên chậu bột nếp. Cô vợ ngồi trong bếp đảo thịt nhân. Mùi hành băm lẫn thịt cùng mộc nhĩ nấm hương thơm ngào ngạt:

- Xong chưa hả, bột quánh lắm rồi?

- Sắp xong, sắp xong... Anh cứ nhấn thêm vài nhát cho dẻo.

- Cô này tham thật đấy, đêm cũng đòi nhấn thêm vài nhát, ngày cũng lại đòi nhấn thêm vài nhát...

- Này ông mãnh, có im mồm đi không? Ai đi qua nghe thấy thì đẹp mặt.

- Rõ rồi... Tôi chẳng đẹp trai bằng thiên hạ nhưng vai trò làm chồng tôi sắm rõ cừ. Không tin đêm nào chúng ta cùng tới rình những cặp vợ chồng trong xã xem được bao nhiêu gã nhấn giỏi như tôi?

- Ðồ quỷ, mồm miệng cứ oang oang như lệnh vỡ. Xóm giềng chưa kịp cười nhưng vợ chồng Xá đã rũ ra cười trước. Bôn phải đứng nép vào rặng rào dâm bụt hồi lâu cho câu chuyện của họ lắng đi:

Cặp này đến lạ, chuyện làm cho đến chuyện ăn ở nhà họ ồn ào như việc hàng tổng, chẳng biết lúc ngủ với nhau họ có hét toáng lên như lúc này hay không?

- Này, bột dẻo quánh ra rồi, quậy nặng trĩu cả tay.

- Nhân bánh của em cũng được rồi.

Xá bưng chậu bột vào bếp và từ trong đó, cuộc đối thoại của họ tiếp tục vọng ra:

- Ứm ừm ừm... Ðợt nấm hương mình kiếm lần này thơm thật. Ðiếc cả mũi.

- Phải, dễ chỉ nấm anh kiếm được là thơm, còn nấm của làng xóm thì thối. Ðúng là đồ mèo tự khen mèo dài đuôi.

- Ờ, nấm hương thiên hạ có thể thơm bằng nấm hương nhà tớ nhưng phục vụ vợ trên giường thì đố thằng nào dai sức hơn tớ? Về khoản này cả tiểu đội dũng sĩ diệt Mỹ tớ cũng chấp hai lần.

- Trông mặt cái đồ khoác lác kìa..

- Thật đấy, không tin cậu cứ thử cho mấy con đàn bà hàng xứ mượn tớ mấy đêm rồi nghe chúng nó phát biểu cảm tưởng...

Tới đó, Xá chột kêu thét lên rồi xuýt xoa:

- Ối giời ơi là giời... Ðúng là đồ chó dữ, cắn người ta sắp đứt thịt rồi... Này, nhìn vết răng xem. Con sư tử cái này quá quắt thật, người ta mới thử nói chứ đã làm đâu mà ghen tàn ghen bạo?

Và giọng Soan cao vói lên:

- A A A... Nói thử thì tôi cắn vào vai. Nếu giỏi có gan làm tôi cắn cụt con giống...

Bôn hắng giọng thật to, gọi vóng vào sân:

- Có nhà không anh Xá?

Xá từ trong bếp lao ra, một tay vẫn ôm bên vai bị cắn xoa lấy xoa để:

- A cậu... Lâu lắm mới thấy. Vào đây. Hôm nay vợ chồng tôi nghỉ việc làm bánh trứng ngỗng. Cậu thật tốt duyên ăn...

Soan hai má đỏ tưng bừng chạy ra lườm chồng:

- Rõ cái nhà anh này, ăn nói thô bỉ... May là anh Bôn chứ người khác mời kiểu ấy họ đổ muối vào ngõ.

Xá cười hì hì:

- Chúng tôi dân lính tráng không ăn nói được mềm mỏng tao nhã như thiên hạ.

Vừa dứt câu anh ta đã quay sang vợ ra lệnh với cái giọng nửa chánh tổng nửa phường tuồng:

- Xuống lửa mau kẻo hỏng mẻ nhân bánh bây giờ, cái đồ đàn bà vụng thối vụng nát này...

Soan chạy vào bếp, nhưng trước khi đi còn với tay phét lên đít chồng hai cái rõ mạnh. Xá lắc đầu:

- Ðấy, vợ con thế đấy? Cái thời dân chủ nhố nhăng này... Cậu xem, các cụ ngày trước oai phong lẫm liệt nên mới xếp vợ ngang hàng với con. Người đàn bà chỉ được bình quyền bình đẳng với chồng từ lúc lặn mặt trời. Chả là vì trong đêm tối từ quan cho đến thứ dân đều tự lột áo lột quần như lũ nhộng. Có câu vè

Ban ngày quan lớn như thần

Ban đêm quan lớn lần mần như ma...

Ðã lúc tối tăm, nhà ngói như nhà tranh, ai cũng lần mần cả. Nhưng khi mặt trời mọc thì người nào lại trở về vị trí của người nấy, vợ lại phải đứng vào thứ bậc của kẻ phục tòng:

Nàng rằng anh gọi em vâng

Tay nâng chén thuốc, tay cầm chiếc khăn...

Ðàn bà thời nay quên hết tôn ti trật tự. Có lẽ vì ông trời điên đảo, đêm kéo dài qua ngọ nên con vợ nào cũng nhung nhăng với chồng tuồng như họ tưởng rằng lúc nào đàn ông cũng lần mần trên bụng họ...

Dứt lời Xá cất tiếng cười sằng sặc, còn Soan kêu ré lên trong bếp:

- Ðồ quỷ...

Nhưng sau tiếng hét, người đàn bà cũng lăn ra cười, đầu cúi gục xuống gối. Xá bảo Bôn:

- Lên nhà đi cậu.

Tới bậc tam cấp, anh chàng quay xuống bếp bảo vợ:

- Này cô nàng, cười thế đủ rồi. Ðun cấp tốc cho tôi ấm nước pha trà rồi hãy nặn bánh.

Hai người ngồi xuống ghế, lúc ấy Xá mới nhìn vào mặt Bôn:

- Cậu đã thấy khá hơn chưa? Mỗi bữa ăn được mấy bát cơm?

- Hơn một bát.

- Chưa được. Làm thằng đàn ông mỗi bữa ít nhất cũng phải ba bát cơm vật mới đủ sức sống.

- Tôi còn nhạt miệng chưa thấy thèm ăn.

- Cô Miên khỏe chứ?

- Khỏe.

- Cô ấy ốm nghén lâu không?

- Tôi chẳng rõ.

- Phải, vì cậu cũng ốm lệt bệt, suốt ngày chỉ lo phục vụ thân mình, làm sao biết được nỗi khổ của người đàn bà.

- Miên đã từng có con, cô ấy biết cách tự bảo dưỡng. Còn tôi, đây mới là lần đầu...

Xá đưa mắt nhìn Bôn trừng trừng, dường như câu trả lời của anh khiến anh ta nổi dóa. Nhưng sau một khoảnh khắc, anh ta buông tiếng thở dài rồi đứng lên đi tới cuốn lịch treo tường bóc một tờ. Vo viên tờ giấy lại, Xá ném vào cái âu sành đựng chè và loanh quanh trong phòng tìm kiếm vật gì đó. Lát sau, vớ được một bao thuốc Ðiện Biên mới trong ngăn tủ và bao Lệ Nhật hút dở trong túi áo, anh ta đem cả hai quăng xuống mặt bàn:

- Cậu hút thuốc không?

- Không.

- Sáng ăn gì chưa?

- Sáng nay Miên nấu cháo cá.

- Cá biển hay cá sông?

- Cá chép. Hôm qua cô ấy đi chợ huyện mua con chép hơn hai cân.

Xá cúi xuống bập mấy hơi thuốc liền, thả khói um nhà. Khói thuốc lá nặng đục màu, cuộn như khói nùn rơm phủ kín gương mặt gân guốc của Xá. Bôn nhìn gương mặt đắm trong lớp khói, hơi ngả về phía sau, cặp mắt lim dim, gương mặt một người đàn ông đích thực kẻ biết mình có gì, muốn gì và phải làm gì...

Xá hoàn toàn hài lòng với những gì anh ta có và biết cách giữ gìn chúng... Ta thì không... Ta chẳng có gì và cũng không biết cách tìm những gì ta muốn. Trời bất công làm vậy. Ở điểm xuất phát, Xá còn thua kém ta. Gia đình Xá chẳng giàu sang và anh ta học hành không xuất sắc. Xá cũng chẳng bảnh trai... Vậy mà giờ đây anh ta có tất cả những gì người đàn ông thèm muốn. Trong lúc ta là kẻ trắng tay, ngoài cái mầm sống trong bụng Miên, cái canh bạc ta đã cược cả phần đời còn lại...

Anh nghĩ và bất chợt anh buông tiếng thở dài, nhớ lại cuộc xô xát vừa xảy ra giữa anh với Miên, vào chính khoảnh khắc ấy anh mới hiểu rằng cái mầm sống anh gieo trong cơ thể chị chẳng phải là một tài sản đáng tin cậy, nó có thể bị hủy diệt bất cứ lúc nào và kẻ hủy diệt có thể là chính người đàn bà đang dung dưỡng nó...

- Làm sao thở dài?

Xá chợt lên tiếng hỏi, gương mặt vẫn đắm trong màn khói thuốc. Bôn im lặng. Nghe giọng nói của Xá, anh biết Xá đã rõ mọi chuyện:

Ai có thể nói cho Xá biết việc này? Miên chăng? Không, Miên chưa từng đặt chân đến nhà Xá, thường gặp Xá ngoài đường cũng chỉ cúi đầu chào và nói vài lời xã giao... Hay vợ chồng Bình kều? Không. Từ ngày đưa vợ về, Bình lo làm ăn trả nợ. Nghe nói bà chị ruột Bình gửi cho cậu ta một số vốn đủ mua đàn dê giống, giờ đây suốt ngày cậu ta lang thang cùng bầy dê, bụng dạ nào để ý tới chuyện khác. Hay vợ Xá, cái cô Soan mau mồm mau miệng đó đã nghe được từ đám người chạy chợ, đám người lân la từ nhà nọ sang nhà kia lục mua trái cây, trứng gà đem xuống chợ huyện bán kiếm vài đồng bạc lãi? Có thể, chính lũ đàn bà tọc mạch này... Và cũng có thể chính Tá kể ra...

Vừa lúc, Soan tong tả chạy từ bếp lên tay xách ấm nước sôi. Xá dập điếu thuốc, đỡ ấm nước trên tay vợ rót vào phích. Rồi, đặt phích nước, anh ta thủng thẳng ra vườn lát sau mang vào một nắm hoa nhài:

- Ðây là kiểu ướp trà đốt cháy thời gian, chẳng được đượm như kiểu ướp trà chính thống nhưng thuận tiện, và mùi hoa tươi cũng có vị riêng...

Anh xúc ấm, bỏ trà, đổ nước sôi tráng trà rồi mới chế nước sôi pha thật. Vài phút, mùi trà thơm, Xá ném mắm hoa nhài vào rồi anh ta bước ra đầu hè, ra một cái lệnh:

- Nặn bánh đi nhé... Kiến bắt đầu bò bụng rồi đây...

Từ dưới bếp, tiếng Soan vọng lên:

- Em vắt bột rồi, chẳng cần phải nhắc. Người đâu như ma đói hiện hình ăn bữa trước chưa kịp xuôi đã giục bắc nồi bữa sau...

Những lời cuối Soan hạ giọng chắc để nói riêng với mình nhưng gian bếp lẫn mảnh sân đều vắng ngắt nên trong không gian yên ả những tiếng làu nhàu của người đàn bà trẻ vang rõ mồn một. Xá chột giỏng tai nghe, đoạn gân cổ lên hỏi:

- Tiếc cơm tiếc gạo hả? Nào, phát biểu đi, cô muốn tôi ăn được làm được hay thích tôi lử khử như thằng nghiện, mỗi bữa chỉ húp hết nửa bát cháo?

Soan im thin thít.

Xá đắc ý quay lại bảo Bôn:

- Thấy chưa? Cái giống đàn bà càng lắm lời càng nhát như cáy mới dọa cho một câu đã im như thóc...

Vừa nói anh ta vừa nở nụ cười tinh quái. Bôn nhìn Xá không rời mắt và lần nữa, cơn thèm muốn dâng lên:

Ta chẳng bao giờ có được quyền uy mà Xá chột đã có. Anh ta là ông vua trong triều đình của mình. Ta không phải là vua, cũng chẳng được là một gia chủ bình thường, ta là kẻ ăn nhờ ở đậu trong chính mái nhà tổ tiên để lại...

Anh biết chắc chỉ có Tá sung sướng dưới mái tranh ấy. Chị ta chẳng thể tìm được nơi trú thân nào khác, và nếu không có hai gian nhà tranh cha mẹ để lại ắt hẳn mẹ con Tá sẽ hoàn toàn trở thành đám hành khất ngày ăn xin hoặc làm thuê độ nhật, tối ngủ dưới mái hiên trụ sở ủy ban xã. Còn anh, anh không đến nỗi ngu xuẩn như thể có được niềm thỏa mãn của đám người hoang dã. Anh biết anh là kẻ sống bám vào gian buồng bé nhỏ đó mảnh ván cuối cùng trên biển lũ để anh bám víu, để anh có cảm giác mình cũng có được chút chủ quyền. Nhưng cảm giác ấy cũng giả dối như món nộm dân thành phố chỉ vài sợi thịt rắc trên đĩa rau chuối hay đu đủ, nó cũng bập bềnh như mảnh ván nát, có thể tuột khỏi tay anh bất cứ lúc nào. Anh hình dung một buổi sáng bất kì, Miên xách chiếc hòm gỗ lặng lẽ rời khỏi căn buồng không giải thích cũng chẳng lời từ biệt để trở về nơi chốn của chị. Vào lúc đó, chái nhà lá của anh sẽ trở lại thân phận cũ: một xó tối không sinh khí, một nấm mồ có mái che, có cửa ra vào...

- Uống nước đã cậu... Nước mới đun, trà ngấm mau...

Xá bảo. Anh ta bưng chén trà nóng, húp từng ngụm xuýt xoa:

- Ngon... Uống trà nóng vẫn khoái hơn mọi thứ khác. Tuy ở đất trồng cà-phê nhưng tôi chả thú vị cái thứ nước đen sì, pha chế lách cách ấy... Cậu thấy trà ngon không?

Bôn nhấp một ngụm nóng bỏng:

- Ngon.

Xá uống cạn chén rồi đặt xuống bàn:

- Nào, bây giờ hãy kể đầu đuôi câu chuyện... Tôi biết tỏng ra rằng nếu không rối ruột cậu không mò tới nhà tôi. Bôn hỏi:

- Sao anh biết?

Xá giương con mắt lành nhìn chòng chọc vào mặt anh kiểu như nhìn quái vật hoặc người từ sao Hỏa rơi xuống:

- Cậu tưởng làng xóm không để ý tới chuyện nhà cậu hay sao?

Bôn lặng im và Xá tiếp:

- Ở chốn sơn dã này, chẳng điều gì giấu nổi... Như lính cùng tiểu đội ngày xưa, thằng nào ưa tán gái, thằng nào hay mò xuống bếp ăn vụng, thằng nào bị bệnh đái dây ỉa dính, ghẻ lở, hắc lào, thằng nào tham ăn thằng nào thảo dạ... tất tật mọi thứ đều biết cả... Chỉ có điều hoặc người ta nói sỗ vào mặt hoặc thương tình ngoảng đi giả bộ làm ngơ.

Anh ta thẳng như một cây gậy tre, thứ tre đực già cứng như loài tứ thiết...

Mặt Bôn nóng lên, hai hai nóng lên, gáy nóng lên theo. Phản ứng cơ thể nhanh nhậy ngoài ý thức của anh. Những lời Xá nói như cơn gió dữ lôi tuột tấm màn che cửa để bao nhiêu giông bão ngoài trời ùa thẳng vào phòng, quăng ném đồ vật, quất vào mặt anh tối tăm xây xẩm...

Xá ơi, anh ác quá. Dẫu anh thương tôi, tốt với tôi hơn hết thảy mọi người. Nhưng anh sỗ sàng tàn nhẫn, mỗi lời anh nói như dao chém vào ruột, làm sao tôi chịu nổi?

Không hề biết đến những ý nghĩ thầm kín của Bôn, Xá tiếp tục nhìn xói vào mặt bạn mà nói tiếp:

- Vấn đề là phải chấp nhận thực tiễn, và phải nhìn thực tiễn với lòng can đảm... Cậu tưởng chỉ có một thứ can đảm khi đứng trước luồng đạn địch thôi ư? Lòng can đảm của thằng lính dễ thấy, dễ tuyên dương nhưng nó thua kém lòng can đảm của một người không có kẻ thù, không tiêu điểm trút đạn, không mục tiêu hành quân, không chiến dịch để chiến đấu dành thắng lợi... Không có gì hết....

Bôn lờ mờ đoán điều Xá muốn nói nhưng chính ý tưởng lờ mờ đó khiến anh cảm thấy nhục. Anh ngẩng lên cười nhạt:

- Anh nói gì văn chương chữ nghĩa quá, tôi không hiểu.

Xá nhìn xoáy vào mắt Bôn:

- Tôi chả văn chương con chó gì... Tôi chỉ nói sự thật. Và sự thật là...

Anh ta gõ gõ những ngón tay xuống bàn, con mắt độc nhất long lanh và hai gò má bắt đầu ửng đỏ:

- Sự thật là cậu hiểu hết, biết hết nhưng cậu cố tình giả đò không hiểu... Ðừng bịp tôi...

Lại rót chén nước uống một hơi cạn, Xá tiếp:

- Mà bịp tôi, cậu được cái gì? Tôi chỉ muốn giúp cậu thôi. Ngoài ra, chẳng mưu cầu gì hết. Lúc này, cậu chỉ có mỗi một quyền lực, ấy là quyền bỏ phiếu bầu đại biểu Quốc Hội năm năm một lần. Nhưng với tôi, cái thứ quyền của cậu chẳng đáng một gánh phân chuồng. Tôi không mơ làm ông nghị nên chẳng cần nịnh nọt cậu để kiếm thêm lá phiếu.

Xá dừng lời. Lần này, anh ta không uống nước mà vớ bao Ðiện Biên xé vỏ đánh roạt, móc điếu thuốc mới dù bao thuốc hút dở vẫn nằm trên mặt bàn.

Bỗng nhiên, gió thổi lồng đầy ắp ba gian nhà. Một hơi gió muộn xuân chớm hè như điệp khúc cuối cùng nhắc lại khúc ca của mùa săn xanh ngắt núi và là dấu hiệu mơ ảo đầu tiên đánh thức nỗi lo âu mùa khô cạn mới khi nắng dữ cùng gió Lào đốt cháy các sườn non, các dải đồi, các thung lũng và những bầy dê há mồm thở hồng hộc trên các sườn dốc, móng sượt qua những đám dương xỉ khô lụi, ròn như rơm phơi. Dường như hơi gió làm Xá nóng nực. Anh ta cởi mấy chiếc khuy áo ngực và lại tiếp tục rót trà, vừa hút thuốc vừa uống nước không ngừng tay.

Bôn đưa mắt nhìn qua những bụi cây ngoài vườn, lắng nghe những tiếng động thưa thớt từ đường thôn vọng vào, cảm thấy những bắp thịt nhức mỏi hơn, những đốt xương cổ xương sống như muốn rời ra, sụn thành một đống.

Tại sao ta vác xác đến đây nhỉ? Xá chột liệu giúp được gì ngoài những lời đay nghiến của một mụ già cay nghiệt? Hoặc giả anh ta sẽ lại khuyên ta đến nông trường có hơn hai trăm cô thanh niên xung phong quá lứa... Thật ngu dại. Lẽ ra ta nên ở nhà ngủ nướng cho giãn xương lưng hoặc ra thung lũng chơi cho thanh thản...

Bôn nghĩ. Nhưng anh biết ý nghĩ ấy cũng giả dối. Anh không thể ở nhà. Trong cái không gian ấy, anh bị ám ảnh bởi ánh mắt của Miên bị ám ảnh bởi mọi tình tiết trong cuộc xô xát và tất thảy tấn thảm kịch xảy ra giữa họ. Tấn thảm kịch xảy ra chính vào một buổi sáng vui vẻ, khi anh cảm thấy bớt cơn đau lưng, tự yên tâm với chính mình vì bất cứ tình thế nào anh cũng vẫn là cha thai nhi trong bụng người đàn bà anh yêu và khi nó xuất hiện trên cõi đời sợi xích vàng đó sẽ cột trói chị với anh mãn kiếp. Sáng đó Miên khó ở nên chị nằm nhà, ngủ muộn. Bôn dạy trước nấu cơm nếp đậu đen, món ăn ưa thích của Miên. Anh dọn mâm, lấy muối vừng ra một đĩa, đường cát ra đĩa khác bưng tới trước mặt vợ. Có lẽ cử chỉ ấy khiến Miên cảm động nên chị nhìn anh với cái nhìn thân thiện hơn thường lệ:

- Anh để lên bàn cho em xin. Lát nữa đánh răng xong em sẽ ăn. Chị nói, rồi lại ngả lưng nằm. Anh đoán rằng những người đàn bà mang thai cũng đau lưng như những gã đàn ông yếu thận, cạn kiệt sinh khí và họ cần bám lấy cái giường trong một khoảng thời gian cần thiết để hồi sức. Anh có phần vui thú khi nhìn vợ nằm dài, như thế chị không thể đón đứa con trai trở về ngôi nhà cũ, hòa nhập vào các thế giới không có anh và anh không thể kiểm soát, hơn nữa trong trạng thái ốm yếu dường như chị gần gũi anh, thuộc về anh nhiều hơn:

Ta thật tồi tệ, mọi người đàn ông đều mong cho vợ khỏe mạnh lúc mang thai, riêng ta có thú vui đốn mạt...

Anh tự xỉ vả. Nhưng rồi anh đuổi lòng ăn năn đi ngay mỗi khi nó định bén mảng tới và anh nhấm nháp cái niềm vui có vẻ bất lương của chính mình. Ðặt mâm xôi lên bàn, anh bước tới giường úp mặt lên bụng vợ như để ngửi hít mùi vị tương lai, giao hòa với đứa con, kẻ nối dõi tông đường và vị thần cứu mạng của anh. Miên nằm im như tượng. Những lần trước, mỗi bận anh có định ve vuốt chị, hoặc đặt tay lên bụng chị xem thai động cựa ra sao Miên đều quay phắt đi từ chối. Ấy là lần thứ nhất chị cho phép anh làm điều anh muốn.

Các cụ nói rồi: lửa gần rơm lâu ngày cũng bén... Dần dà, tình yêu sẽ quay lại với ta...

Cúi mặt trên bụng vợ, anh ngây ngất với ý nghĩ đó. Và anh mường tượng lại con đường đầy phượng vĩ thuở xưa, những chìm hoa đỏ tưng bừng điên đảo bầu trời... Ðúng lúc ấy bà dì Miên dẫn cu Hạnh bước vào:

- Miên đâu, thằng bé đòi đến thăm mẹ. Nó không chịu ăn sáng.

Miên đẩy phắt anh ra, ngồi dậy:

- Chết thật, dì đưa cháu tới đây làm gì?

Chị nói, nhưng mắt chị long lanh sáng rực và chị dang hai cánh tay ghì xiết đứa con trai vào lòng. Bôn đứng sững trong góc gian buồng, nhìn cảnh tượng đó. Gương mặt đứa con trai và gương mặt người mẹ vùi trong nhau, ngời ngời hạnh phúc:

Không bao giờ cô ấy sung sướng khi nhìn vào mặt ta... Dù chỉ một phần trăm cũng không có được. Một phần trăm tình yêu, Miên cũng không chia sớt. Cô ấy dành tất cả cho đứa bé kia...

Nỗi vui sướng trong anh tắt lịm. Tức khắc, anh nghĩ tới đứa con sắp ra đời. Có lẽ nó cũng chịu chung số phận với anh, chẳng bao giờ được hưởng một tình yêu như thế. Anh ghen tức và xa xót cho đứa con mình, hiểu rằng thằng bé khôi ngô đĩnh đạc trắng như hòn bột ăn mặc bảnh bao hơn cả đám trẻ thành phố kia thuộc về một kẻ khác, người đàn ông mặc quần thun xám giàu sang mạnh mẽ và độc chiếm trái tim Miên. Lòng ghen khiến mắt Bôn tối sầm. Khi cu Hạnh vòng tay chào:

- Chào ông ạ...

Anh không trả lời mà đi tuột ra ngõ. Ở đó anh hướng gương mặt bỏng rát về phía núi, chờ đón những cơn gió để nó thổi nguội cơn ghen buốt rát của anh, xoa vuốt tâm hồn quằn quại của anh. Anh đứng ở đó rất lâu, rất lâu, vừa muốn giỏng tai nghe đón câu chuyện của dì cháu Miên, vừa mường tượng ra cảnh âu yếm ve vuốt giữa người đàn bà anh yêu với đứa con kẻ khác và không thể chịu nổi cảnh tượng ấy... Bôn đã đứng như chôn chân trước ngõ, thấy mình như giống chim tự moi ruột, tự chiêm nghiệm và thụ hưởng cái chết của chính mình. Chỉ có điều, giống chim tự moi ruột là loài hải âu cái, moi ruột để nuôi con, còn anh loài đực, tự moi ruột mình một cách vô ích để làm vật hiến tế cho một mối tơ duyên đã chết. Mùa hè đỏ phượng đã phai. Lửa đã tắt. Những cánh hoa rữa nát nhiều năm. Tình yêu của anh chỉ còn là cái xác thối mủn đến dòi bọ và các loài sâu ăn xác cũng không còn. Cái xác giờ chỉ còn lại những mẩu xương vụn nát, lẫn trong đất bùn, những mẩu xương chẳng ai nhìn thấy, chỉ riêng anh tìm kiếm bòn móc đám bùn thối để vớt chúng lên, sắp xếp lại trong trí tưởng và dựng dậy một hình hài hư ảo... Anh phải làm gì bây giờ? Ra đi ư, với tấm thân bệnh hoạn không đồng xu dính túi, bữa ăn thường nhật không lo nổi, kể chi xây đắp ngôi nhà cho tương lai? Lời mỹ miều của những bài hát thời chinh chiến còn gửi trong gió xưa trong những khoảnh khắc mộng mị chập chờn những khoảnh khắc đu đưa trên cánh võng hoặc ngồi phơi lưng ven bờ suối nắng, phơi tất lính thối hoăng thiếu xà-phòng lười giặt trên những hòn đá lớn, mắt lãng đãng nhìn mây trời bay giữa khoảng lơ xanh...

Giá như ta có được một số vốn để mở trại. Giá như cha mẹ ta còn sống và giàu có. Giá như những người bạn đồng ngũ của ta hùng mạnh về tài chính hơn gã đàn ông to lớn kia và họ có thể ấn vào tay ta từng xấp tiền dày cộm như các nhà tư sản lớn... Hoặc giá trời cho ta một sức khỏe vô biên như thần Núi thần Sông có thể gieo hạt sống một lần cho ngàn người đàn bà, cả nữ thần lẫn ma đầu, yêu nữ...

Anh chợt nhận ra những câu chuyện thần bí, những cuốn tiểu thuyết anh đọc thời học sinh đã quay lại ám nhập hồn anh... Vào chính lúc ấy anh nghe tiếng Miên thét lên trong nhà, tiếng thét dữ tợn anh chưa từng nghe thấy. Thoạt tiên, anh ngờ rằng đó là tiếng hét của bà dì, nhưng khi anh lắng tai chăm chú, tiếng thét của Miên lại cất lên, và lần này là đích thực:

- Hạnh, mẹ bảo con thế nào? Ai cho phép con dây dưa với lũ người đó?

Bôn chạy vào. Miên đang túm đứa con trai phát lia lịa vào mông nó, cặp mắt chị long lên sòng sọc:

- Mẹ đã bảo phải đứng trong buồng, không được ra sân... Con không nghe lời mẹ, con dây với đám dòi bọ ấy làm gì?

Dì Huyên mang tới bát nước giếng, hối hả té vào mặt đứa bé lúc đó đang nhắm cặp mắt sưng phồng và khóc thét lên đau đớn:

- Nào, mở mắt ra... Mở mắt ra bà mới rửa được... Cu Hạnh, nghe bà nói đây...

Thằng bé chẳng nghe gì hết, nó bưng mắt. Cả dì Huyên lẫn Miên phải giằng tay nó ra. Bà già giữ chặt hai cánh tay, còn mẹ nó vành cặp mắt đỏ mọng để té nước lã cho trôi hết những mảy ớt nhỏ li ti bám đầy tròng và các vành mi. Cách họ hơn một thước, ngay cửa buồng, lũ con Tá đang đứng nhìn cảnh tượng ấy với những cặp mắt tò mò nửa thích thú nửa sợ hãi, đứa đút tay vào mồm, đứa há miệng ra cười. Bôn biết ngay những đứa cháu anh vừa chơi trò chơi dã man của chúng: Ném ớt bột vào mắt vị khách mới đến nhà. Lúc ấy, Bôn không mảy may tức giận những đứa bé lem luốc kia, anh cũng không thấy điều đó độc ác. Anh dửng dưng và dường như một chút thỏa mãn thầm kín nào đó khiến anh mát dạ tuy anh hiểu điều ấy là thấp kém và hèn hạ nhưng anh vẫn không ngừng khoái chí. Anh giữ vẻ mặt thản nhiên bước vào. Vừa thấy anh, Miên ngẩng phắt lên:

- Anh vào coi những đứa cháu anh, lũ dòi bọ nhà anh làm gì con trai tôi...

Anh đáp:

- Bởi cô đã gọi chúng là dòi bọ chúng phải làm như dòi bọ. Cô còn kêu ca nỗi gì?

Miên hơi sững sờ một chút. Rồi như chị chợt hiểu ra vẻ thù hằn cay độc giấu sau những lời bình thản của anh. Chị phác một cữ chỉ như muốn cào vào mặt anh nhưng kịp dừng lại. Toàn thân chị run bần bật, hai tay nắm chặt như để ghìm lại ý muốn lao ra xé xác lũ con Tá. Chị đứng trong khoảnh khắc như thế, run rẩy, điên dại và mặt chị từ đỏ tía sang tái nhợt như mặt kẻ cắt cơn sốt rét. Và, chị mỉm cười. Nụ cười anh biết rõ dành cho riêng anh, căm hờn và khinh bỉ. Ðoạn, nhìn thẳng vào lũ con Tá chị nói rành rẽ từng lời, vừa nói vừa lắng nghe từng tiếng như kẻ ném đá xuống hồ vừa ném vừa đếm vừa nghe tiếng rơi tõm của chúng trong lòng nước:

- Lũ dòi bọ kia. Chúng mày độc ác như lang sói. Mẹ chúng mày đẻ con ra cũng giống như loài lợn, loài chó đẻ con, chỉ biết nuôi không biết dậy. Từ rày đừng vác rá sang xin gạo, đừng vác bát sang xin đồ ăn. Tao có thừa của cũng không bố thí cho lũ nửa ngợm nửa người...

Nói xong, chị quay lại nhìn vào mặt Bôn, lại lần nữa mỉm cười nụ cười như lưỡi dao lam cạo xát cổ anh:

- Anh tưởng tôi tha thiết lắm với cái dòng giống nhà anh hay sao? Tôi sẽ đập vọt nó ra để trả cho anh tức thì...

Bôn không hiểu Miên nói gì. Chỉ bà già Huyên đoán biết được sự tình. Bà vội vã đặt bát nước xuống bàn rồi quay lại với Miên. Nhưng chị đã lao về phía trước quăng tấm thân với cái bụng vượt mặt vào cánh cửa, cố tình ưỡn bụng ra để thai có thể vọt ra sau cú đập tàn bạo đó. Dì Huyên hét:

- Giữ lấy con Miên. Giữ nó lại...

Lúc ấy Bôn mới hiểu được sự việc. Anh lao tới giật vai người đàn bà về phía mình để chị ngã ngửa ra đằng sau. Nhưng Miên khỏe hơn anh, chị đẩy anh ngã và đâm bổ vào cánh cửa buồng lần nữa. Lúc ấy, cu Hạnh đã mở được mắt. Nó hoảng sợ khóc thét lên:

- Mẹ... Mẹ ơi... Mẹ ơiii...

Chính nó chứ không phải ai khác tới ôm chân Miên. Và cũng chính nó khiến cho người đàn bà dừng lại. Miên quỳ xuống, áp mặt chị vào mặt thằng bé, nước mắt chan hòa. Cu Hạnh cũng khóc, cặp mắt sưng phồng đỏ mọng vì vết bỏng. Vào khoảnh khắc hai gương mặt đó kề sát bên nhau, Bôn hiểu rằng không kẻ nào có thể chiếm nổi vị trí của đứa bé kia trong trái tim người đàn bà anh yêu. Anh cũng biết rằng chính vì nó mà Miên dừng lại, bởi chị nghĩ rằng cuộc sống của chị còn cần thiết cho nó, cho riêng nó. Vào lúc anh còn đang bị hành hạ bởi những ý nghĩ ấy bà già Huyên bước sấn tới:

- Anh cư xử thế mà coi được hả? Lẽ ra anh phải biết răn đe dạy bảo lũ cháu anh, anh phải biết thân phận anh chứ? Thử ngửa mặt nhìn thiên hạ, có thằng chồng nào chẳng giống bố già cũng không giống thằng ăn vạ như anh không? Con cháu tôi hiền thảo bao dong mới chịu cái cảnh không ra vợ cũng chẳng ra vú nuôi này... Nếu anh cậy có công với nước với dân hãy dẫn xác tới trại thương binh cho nhà nước phụng dưỡng...

Mắt bà già quắc lên, long sòng sọc. Và mỗi tiếng té tát vào mặt Bôn bà lại xỉa mấy ngón tay về phía trước, dường như những bực tức khinh bỉ dồn nén trong một quãng thời gian dài đã chọn đúng lúc bật ra. Bôn đứng lặng. Lần đầu anh hiểu rằng cuộc sống của anh lâu nay phơi trần trước mắt thiên hạ, chỉ có điều họ thương tình ngoảnh mặt làm ngơ... Lẽ ra, anh phải biết gìn giữ sao cho họ đừng bao giờ ném thẳng sự thật vào mặt mình. Giờ đây, nơi trú ẩn cuối cùng của anh đã bị cào đổ. Tấm áo cuối cùng che thân đã bị xé rách để anh trần trụi trước mắt thế gian:

Trời hỡi trời sao ta ngu dốt. Ta đã tự đẩy mình xuống vực. Sau chuyện này, cuộc sống của ta sẽ ra sao? Xét cho cùng chị ruột ta chỉ là con ăn mày tà dâm vô liêm sỉ và ở bên họ ta không có tư thế ngước mắt lên...

Anh thấy xương sống mình bị sụt. Chắc mẩm vào cái thai nơi bụng Miên, anh tưởng tương lai anh đã đặt vào một vị thế khác và anh, cục đất phơi ngoài hiên đã được tô son thếp vàng để đặt lên bệ thờ. Anh đã vui quá sớm với những điều anh tưởng tượng. Và bây giờ anh hiểu rằng tương lai anh vẫn chìm trong sương mù, anh sống cuộc sống chông chênh, như mớ dây leo bám vào người đàn bà anh yêu với một tình yêu đơn phương khốn khổ... Tối hôm ấy anh quỳ sụp trước mặt Miên lạy van chị, xin chị hủy bỏ ý định phá thai, anh khóc như một đứa trẻ phạm lỗi bị đánh đòn trước mặt mẹ và cũng sợ hãi Miên như sợ hãi một người mẹ. Anh đã khóc với bao nhiêu nước mắt tích tụ trong những năm tháng trưởng thành. Miên ngồi im nhìn ngọn đèn, không khóc, cũng không nói nửa lời, và anh tưởng như chị cũng không coi anh như một người chồng khốn khổ trong cơn tuyệt vọng mà chỉ như một thứ đồ vật vô tri giác, như ngọn đèn, như cái bàn cái ghế hoặc cái chum đựng gạo nằm thu lu ở góc buồng. Sau hồi lâu van vỉ, Bôn bỏ ra sân, hướng vào bầu trời đen kịt của đêm thâu, cầu khẩn một Ðức Tối Cao nào đó, kêu gọi những hồn ma thân thiết mà anh dư biết rằng họ chẳng có chút linh thiêng nào, những vong hồn hèn mọn của cha mẹ anh, những kẻ khi sống đã sống một cuộc sống đói nghèo nhợt nhạt, chẳng để cho anh chút gia tài nào ngoài gánh nặng tủi nhục và thói mơ mộng vẩn vơ...

Một tiếng cạch khô khan khiến Bôn giật nảy mình, giã từ cơn mộng thức. Xá chột vừa châm điếu thuốc nữa, ném chiếc bật lửa cà cộ xuống mặt bàn. Bôn sực nhớ rằng anh chưa trả lời câu hỏi của Xá và gã đàn ông lỗ mãng này vừa chửi anh một trận ra trò. Xá hỏi anh:

- Này, cậu có nghe tôi nói hay không?

- Vâng, tôi vẫn nghe anh.

- Cậu có nghĩ rằng lối quanh co như thế thật chẳng hay ho gì hay không? Chúng ta, những kẻ may mắn sống sót quay về, cuộc sống của chúng ta đổi bằng một giá đắt, tình bạn giữa chúng ta cũng vậy...

Bôn không nhìn vào mặt Xá mà nhìn vào khoảng da cổ đỏ ửng của anh ta:

Một cái cổ lực lưỡng. Cứ nhìn cổ là biết sức khỏe của con người. Có lần Xá nói với đám cựu chiến binh trong làng rằng anh ta có thể ngủ với vợ ba lần trong đêm, sáng hôm sau vẫn vác rìu vác cưa với cánh sơn tràng như thường lệ...

Màu đỏ hừng hực trên cổ Xá gợi anh nhớ tới màu đỏ rám trên hai cánh tay và cặp đùi anh thuở xưa. Dù chẳng cao to hơn ai anh cũng đã từng có những bắp thịt rắn như lõi lim mỗi ngày thừa sức gánh hai gánh củi đầy chạy thẳng từ trong rú về xóm. Anh nhớ ánh sáng hồng hồng của ngọn đèn tân hôn, ngọn đèn anh thắp cho vui lòng Miên mặc Tá càu nhàu ấm ức. Ðêm ấy, anh đã làm tình bao nhiêu lượt? Chẳng làm sao nhớ nổi? Ai mà đếm xuể những cơn làm tình háo hức thời trai tơ, thêm nữa lại biết mình ngày mai ra trận. Sáng hôm sau, cánh bướm đêm rải trắng như xác đám phù du ai vớt từ hồ nước đem về...

Thấy Bôn im lặng, Xá tiếp tục;

- Cậu biết rằng dân làng luôn luôn ủng hộ những người lính cũ. Chẳng nhà nào không góp nhân mạng cho chiến trường, và vì thế bất cứ ai từ chiến trường trở về cũng được coi như một phần thân nhân của họ...

Giọng Xá không chì chiết nhưng nghiêm trang. Nó kéo Bôn về với thực tại. Anh chợt như muốn xỉu đi. Ðưa tay sờ lên cổ, Bôn thấy các khớp xương như muốn rã rời, dường như sống lưng anh không còn nữa và anh sắp đổ sụm xuống nền nhà. Xả thành mớ hài cốt trộn lẫn các mảnh da thịt thâm tím hệt như da thịt tiểu đội trưởng bị lũ kên kên xé trong cánh rừng khộp năm xưa...

- Nhưng sự ưu đãi nào cũng có giới hạn... Cậu tưởng rằng thiên hạ mãi mãi đứng về phía cậu hay sao?

- Không, tôi không nghĩ vậy.

- Nhưng cậu đã làm đúng như vậy... Cậu đã tiêu cạn những đồng tiền trong túi người khác, không hiểu rằng ở đời ngoài những mối thương cảm còn luật lệ, sự thiên vị nào cũng có giới hạn và không thể tiêu diệt hoàn toàn được lẽ công bằng... Cậu hãy thử đặt cậu vào tình cảm của cô Miên xem sao?

- Nhưng tôi không phải Miên, tôi chẳng thể...

Xá cau mày và giọng anh ta bất chợt rít lên, nửa bực tức nửa ngao ngán:

- Chính vì thế mà cậu sẽ làm hỏng mọi chuyện... Rồi ra, cậu sẽ là kẻ trắng tay...

Da thịt Bôn bất chợt lạnh đi:

Kẻ trắng tay... Ta sẽ là kẻ trắng tay thật. Nếu Miên hủy thai. Canh bạc cháy túi. Và chính ta chọc cho cơn giận trong lòng cô ấy bốc lên. Ta biết làm sao bây giờ?

Anh tự rủa sả mình. Nhưng cùng lúc, anh nhớ lại những lời rủa sả cay độc của Miên, nhớ lại gương mặt nhem nhuốc đói khát của lũ cháu anh, những đứa bé sống lây lất hoang dã như loài cỏ dại những người ruột thịt bởi có chung máu huyết với anh và dẫu sao anh cũng không có quyền chối bỏ...

- Chúng nó là những đứa cháu tôi... Anh cũng có người ruột thịt.

Xá quát:

- Chẳng những họ hàng, ngay con tôi rứt ruột đẻ ra mà độc ác thế tôi cũng đánh cho tuốt xác ra.

Bôn không nói gì thêm, và Xá dằn tiếp:

- Cậu có hiểu rằng từ ngày mách cậu cái phương thuốc độc hại cà-phê muối ấy, mỗi bận gặp cô Miên tôi đều phải tránh mặt hay không?

- Vì sao? Tôi không hiểu?

- Cậu không hiểu thật hay vờ?

Bôn không trả lời.

Xá hừm một tiếng trong họng:

Cái thằng cha dớ dẩn này, ngu dại thật hay ngu dại ăn người. Chẳng lẽ cậu ta không biết rằng sau một cú huy động tổng lực như vậy cái thân xác rệu rã của cậu ta sẽ chỉ còn là mảnh vải mục. Ðể giúp Bôn đạt sở nguyện ta đã buộc trở thành kẻ hãm hại Miên, đẩy người đàn bà đang thì xuân sắc vào cảnh góa bụa...

Xá nghĩ, và anh giương mắt nhìn chòng chọc vào mặt bạn. Trên gương mặt u ám cặp mày chữ nhất vạch một nét đen như mực Tàu, cặp mắt như vừa nhìn vừa không nhìn gì cả.

- Này Bôn.

Xá gọi giật giọng:

- Tôi thấy lúc nào cậu cũng như nửa thức nửa ngủ, mắt cậu hệt như mắt kẻ mộng du, sống giữa đám dân cổ cày vai bừa mà cứ lãng đãng như học giả... Quả tình, tôi đếch hiểu cậu là loại người gì?

Bôn thở dài:

- Tôi cũng vậy...

Xá lắc đầu:

- Vậy là tôi đang phải hầu chuyện ông nội hay ông ngoại gã Chí Phèo đây? Nhưng dù cho cậu có là ông tằng tổ của Chí Phèo cậu cũng phải có trách nhiệm với những hành vi của mình. Cậu từ chối mọi đường đi nước bước, cự tuyệt mọi khả năng thay đổi, cố tình bám riết lấy một người đàn bà không còn yêu mình nữa, làm đủ cách để có được với cô ta một đứa con. Vậy mà khi sắp tới đích, chính cậu lại đang tay phá đổ.

Bôn không trả lời nhưng hai tay bắt đầu run, đến hai ống chân rồi tới các cơ dọc sống lưng và chạy lan lên các cơ mặt. Những cơn run rẩy dồn dập xô đến, lan truyền khắp thân thể anh khiến những mạch máu co thắt hai bên thái dương và tim đập thình thịch như gõ trống trong lồng ngực. Cái ý nghĩ Miên có thể phá thai khi chỉ là ý nghĩ của riêng anh nó giống như một hình ảnh, một giả thiết khiến anh lo âu, hoảng hốt. Nhưng khi nó thốt ra nơi cửa miệng Xá, gã đàn ông rắn như thép kia, bỗng hiển hiện thành sự thật, như món đồ có thể sờ nắn được, như hung thần bằng xương bằng thịt đang lừ lừ tiến vào cửa cây búa trên tay, cây búa sẽ đập nát thành trì anh xây đắp...

Bôn ngồi trân trân nhìn vào khoảng trống nơi cửa, chờ đợi vị hung thần của trí tưởng, bao nhiêu hồn phách dồn tụ vào đôi mắt. Anh không biết Xá đang ngắm gương mặt nhợt như sáp của anh với con mắt duy nhất, với dáng vẻ vị thành hoàng làng và một chút xót xa của người bảo trợ trung thành không mệt mỏi. Xá ngồi lặng lẽ hồi lâu. Trong khi Bôn đưa mắt đón nhìn vị hung thần của tương lai, Xá nhìn làn môi tím đen của Bôn đang run giật, các cơ hai bên gò má lẫn quai hàm, cả những mạch máu nơi cổ cũng giật theo khiến gương mặt Bôn như mặt một thây ma vừa sống lại đang phân vân giữa hai bờ thế gian và địa ngục:

Thằng cha khốn khổ này, mười phần hồn chỉ còn sót lại ba, bẩy phần kia đã bán cho đọa quỷ. Giờ đây mình đọc kinh Phật hay dâm thư nó cũng coi như nhau. Mình có giảng giải lẽ đời đến tắt hơi nó cũng chẳng nhớ nổi điều gì... Kiểu này không khéo tâm thần mất...

Xá bối rối. Anh chưa từng bối rối như thế bao giờ. Ðời anh, mọi sự rõ ràng phân minh, không chút dùng dằng, không chút mù mờ. Làm việc, đi học, đi lính, phục viên, lấy vợ, đẻ con, dựng gia sản, giúp người này tương trợ người kia với những gì có trong tay. Làng xóm, họ mạc hai bên đều nể trọng anh, xem như Trương Phi tái thế, nhân hậu và khôn ngoan hơn ông Trương Phi trong chuyện cổ tuy không giỏi võ và to con. Mọi việc trong đời, Xá giải quyết minh bạch, đơn giản, hệt như người ta dùng lạt sắt tấm bánh chưng ngày Tết... Vậy mà... giờ đây anh bối rối. Anh không biết mình phải làm gì với người bạn ngồi trước mặt, người bạn từ thuở cởi truồng, rồi là bạn đồng môn, rồi cùng đi qua cuộc chinh chiến gã đàn ông anh vẫn xem là yếu đuối và cần có sự giúp đỡ của mình... Giờ đây, lòng nhiệt thành lẫn sự khôn ngoan của anh xem ra đã hết đất dụng võ. Bôn không còn sống chung một cõi đất với anh. Dường như cậu ta đã thuộc về một cõi nào khác, ở đó cậu ta nhìn thấy những ảnh tượng anh không thể thấy, cậu ta nghĩ những điều anh không hiểu được, và cậu ta hành động theo những nguyên cớ mà anh chẳng thể cắt nghĩa... Và nếu đã như thế, mọi sự khuyên nhủ, mọi lý lẽ của anh cũng sẽ vô nghĩa, sẽ hư ảo không thể cảm nhận được với Bôn. Và như vậy, hai người đã ở hai bên bờ sông người này đưa tay người kia không nắm được... Xá đưa mắt nhìn sâu mắt bạn một lần nữa, thấy trong đó đan xen chập chờn hai luồng ánh sáng. Một luồng sáng ngắn ngủi, đứt đoạn, mong manh, chợt lóe chợt tắt đưa dẫn Bôn trong cõi thực. Và luồng sáng kia ngàn ngạt, đắm chìm, hun hút như con đường vô cực, con đường trong sương mù, trong ánh hồi quang của những ngôi sao những vầng trăng những bầy đom đóm đã chết hàng triệu năm, con đường của những loài hồ ly núi hay của những thứ ma rừng ma cỏ từ đại ngàn gặp cơn bão lớn dặt dẹo tràn xuống... Xá chỉ có thể tưởng tượng lại những câu chuyện Liêu Trai thời học sinh đã đọc, và cộng thêm những huyền sử về các loại thần và quỷ mà dân vùng sơn dã nào cũng nhớ để giải thích cho chính anh tình trạng tinh thần của Bôn. Khi đã nghĩ đến cõi yêu ly đó, anh lại càng bối rối hơn. Anh đành uống thêm chén nước nữa và đứng dậy đi loanh quanh vài vòng trong nhà. Rồi, chợt ngửi mùi bánh chín từ dưới bếp bay lên, Xá mừng như vớ được thuyền ngày mưa lũ. Anh ra đầu hè, gọi:

- Bánh chín rồi hả? Cho lên ngay nhé...

Vợ anh đáp vọng lên:

- Tí tẹo nửa thôi...

Nhưng vừa dứt lời, Hoan lại tiếp luôn:

- Em bưng lên ngay đây...

Xá chờ sẵn đón khay bánh nóng Soan tong tả bưng lên. Mười hai viên bánh lớn đúng bằng quả trứng ngỗng đang bốc khói. Soan bảo:

- Em định chờ thêm bốn viên nữa cho đầy khay.

Xá lắc đầu:

- Không cần... Ăn ngần này cũng đã chán chê.

Anh bưng khay bánh vào nhà khi Soan quay xuống bếp và chỉ tích tắc sau chị mang cho anh chén nước chấm với bát đũa đã lau sạch.

- Nào... Chén đã...

Xá nói thật to để lôi Bôn từ đám sương mù trở lại cõi thực. Mùi bánh chín thơm, mùi nước mắm pha ớt, chanh, tỏi cũng bốc lên và trong phút chốc, hương vị của cuộc sống khiến anh tin cậy yên tâm với cái thế giới của mình, với ngôi nhà khang trang do chính tay anh xây dựng, với mảnh sân gạch lẫn dãy tường hoa do anh vẽ kiểu mua vật liệu và chỉ huy thợ lát, với những rặng mẫu đơn trắng và tường vi do anh ươm bên nhà bố vợ bứng về trồng, căn bếp lợp ngói vảy cá kia cũng chính tay anh xây cất, người đàn bà đang ngồi trong đó lúi húi nấu tiếp mẻ bánh khác cũng đích thực là người đàn bà của anh, sinh nở cho anh những đứa con trai và đêm đêm cùng anh ân ái... Tất thảy bờ cõi, giang sơn của anh hiện lên trong gang tấc nhìn thấy nghe thấy sờ thấy ngửi thấy... Cảm giác xác thực ấy xóa đi cơn bối rối của anh khi anh đứng trước cõi sương mù của người đồng đội và khiến anh lấy lại được sức mạnh quả quyết nơi mình:

- Ăn đi cậu... Phải ăn để sống, để làm những gì mình muốn làm và cần làm... Từ cổ chí kim, phép dưỡng sinh nào cũng coi trọng miếng ăn...

Anh so đũa, đặt trước mặt Bôn:

- Nào, lên đũa. Cậu có muốn làm tợp rượu không?

- Thôi.

- Sao lại thôi? Vài tợp rượu để khêu đói. Rồi cậu sẽ thấy ngon miệng hơn.

Anh rót rượu cho bạn trước, cho mình sau. Gắp một viên bánh trứng ngỗng vào bát, chan cho đủ nước chấm, anh bắt đầu thưởng thức món bánh cổ truyền. Hương gạo mới, nấm tươi, vị ròn sật của những sợi mộc nhĩ, mùi chanh thơm thoang thoảng lẫn vị ớt cay và vị tỏi... Tất thảy những thứ mùi vị ấy cùng lúc tan hòa, cùng gợi cho anh cơn ham ăn lẫn niềm hứng khởi:

- Ngon không cậu?

- Ngon.

- Ðể tôi múc thêm nước chấm cho cậu. Ăn thứ bánh này phải ngập nước chấm mới ngon... Cậu có cần thêm ớt không?

- Ðủ rồi.

- Ăn thêm cái bánh nữa... Phải cố mà ăn, không ăn mẻ cũng chết.

Bôn ngắc ngứ mãi mới ăn hết ba viên bánh. Lượng thức ăn đó ngang ngửa với hai bát cơm đầy. Người khỏe bình thường cũng chỉ ăn được bốn tới năm viên trứng ngỗng là no hết sức. Vậy mà Xá cuốn một lèo hết chín viên bánh còn lại. Khay sạch trơn, bát nước chấm cũng cạn nhẵn. Bôn nhìn Xá liếm môi sau bữa ăn mãn nguyện, vẻ hệt như con mèo:

Anh ta sung sướng thật. Trời cho anh ta đủ thứ khoái lạc. Cả trên giường lẫn trong bữa ăn...

Bôn đứng dậy:

- Tôi về đây.

Anh đã quên rằng anh đến đây để xin một lời khuyên chỉ còn thấy tủi nhục, anh không còn đủ sức kềm chế để chịu đựng hạnh phúc của người đời. Phần Xá, Xá cũng quên nghĩa vụ kẻ bảo trợ. Trạng thái bối rối vốn xa lạ với một người thực tế và cứng rắn như anh. Nó chứng tỏ rằng trong lĩnh vực nào đó, anh là kẻ bất lực, và anh, ông Trương Phi tái thế vốn không quen tự nhận là kẻ bất lực, vô năng nên khi Bôn cất tiếng chào, Xá vội chìa tay ra trước:

- Về nhá... Về nhá... Bữa nào rảnh tôi sẽ tới chơi...

Lần đầu họ bắt tay nhau, cái thể thức chỉ dành cho những người mới quen biết. Họ, những đứa bạn thời thơ ấu bỗng chào nhau như mấy ông ngoại giao chuyên nghiệp. Khi Bôn ra ngõ, Xá vẫn đứng tần ngần, hai tay buông thõng:

Sao bỗng dưng mình bắt tay cậu ta? Sao lại đẻ ra cái cử chỉ khách khí lố lăng ấy nhỉ? Thật điên rồ...

Anh tự hỏi. Và sau rốt, anh đành thú nhận rằng họ đã ở hai bờ cõi, suy nghĩ khác biệt, giống như hai kẻ có hai quốc tịch và hai ngôn ngữ khác biệt:

Khi không thể hiểu nhau thì người ta bắt tay bắt chân nhau, hệt mấy lão đóng tuồng câm... Buồn thật...

Ý nghĩ về nỗi buồn cũng là ý nghĩ hiếm hoi với Xá. Xá khó chịu nổi loại ý nghĩ như thế. Anh gọi:

- Mẹ thằng cu đâu?

Soan chạy lên:

- Gì thế anh?

- Xong bánh chưa?

- Chưa... Nhưng để lát nữa nấu tiếp cho nóng.

- Ngồi đây với tôi.

Soan tò mò nhìn chồng nhưng vẫn ngồi xuống bên anh, hai tay còn trắng lốp bột bánh:

- Bố thằng cu vừa mới nói chuyện gì với anh Bôn?

- Không.

- Ðiêu... Việc gì phải giấu em? Xưa nay em vẫn quan tâm đến bạn anh mà...

- Tôi chẳng hiểu... Nhưng không thể nói chuyện với cậu ta được.

- Em cũng định nói chuyện này với anh từ lâu... Em nhìn mặt anh Bôn thấy khang khác.

Xá bật tiếng thở dài:

- Khó cứu vãn.

Anh đưa mắt lơ đãng nhìn ra vườn hồi lâu, rồi hỏi vợ:

- Này Soan, tôi hỏi mình: Giá mình ở hoàn cảnh cô Miên, mình sẽ xử trí ra sao?

- Em hả?

Soan hỏi bật lại ngay tức khắc và chị rành rọt bắn một tràng liên thanh:

- Không đời nào. Không đời nào em quay về với anh Bôn. Chị Miên có yêu anh ấy nữa đâu... Chị ấy yêu anh Hoan, cả làng biết điều đó... Cả anh, anh cũng biết.

- Nhưng Bôn đã từng là chồng Miên trước ngày ra trận?

- Phải. Sự ấy đã đành. Nhưng hiện tại chị Miên không còn yêu anh ấy nữa... Người ta muốn sống chung trước hết phải yêu nhau.

- Vậy tại sao mình vẫn nhiệt tình giúp Bôn cho cậu ta trở lại sống với cô Miên?

Soan trợn mắt nhìn chồng:

- Ấy là vì anh... Vì anh Bôn là bạn anh và em có nghĩa vụ làm những gì anh muốn... Rõ là đồ ngốc, chẳng lẽ anh không hiểu được điều ấy hay sao?

Xá im lặng.

Phải, Soan đã hành động như vậy chỉ vì cô ấy muốn làm đẹp ý ta... Hóa ra trên đời bao giờ sự thiên vị cũng thắng lẽ công bằng, tình cảm mạnh hơn lý trí. Giờ, vợ ta tuyên bố thẳng thừng không đời nào cô ấy chịu hy sinh như Miên... Và cô ấy có lý... Người ta muốn sống chung trước hết phải yêu nhau...

Anh nhớ lại chuyện tình của họ. Nhớ cô gái dẫn anh lên sườn dốc giục anh trải tấm ca-pốt lính để họ làm tình:

- Em yêu anh. Em yêu anh... Mình nhất thiết phải có thai...

Vòng tay nóng hổi của Soan quàng qua cổ anh, gương mặt nóng và đẫm nước mắt của cô áp vào mặt anh, tấm thân mềm mại của cô dâng hiến cho anh... Phải, tất thảy những cái đó là tình yêu, và không gì so sánh nổi:

Nếu ta không gặp và yêu Soan mà yêu một người nào khác. Một cô Lý, cô Hoan, cô Hà, cô Lãm... Giống như Bôn gặp và yêu Miên. Liệu ta có đủ sức quanh lưng đi tới miền đất khác để lãng quên và chờ đợi người đàn bà mới? Có. Vào tình cảnh của Bôn ta sẽ rời Xóm Núi tới nông trường...

Anh nghĩ. Nhưng tức khắc anh lại nhớ tới những lần gặp Soan, họng nghẹn đắng, tâm hồn quằn quại vì ghen tuông ngờ vực và chẳng lần nào dám nói lời từ biệt như đám bạn đã khuyên:

Không thể nói mạnh được... Bởi trong chuyện này mọi lời khuyên đều vô ích. Vậy mà bao lần ta đã uổng công khuyên can Bôn. Thật ngu ngốc...

Anh hình dung gương mặt bạn, cặp mắt lãng đãng mộng du, nét cười ngơ ngẩn của một kẻ thân xác đang tồn tại giữa cõi đời nhưng hồn phách đã xiêu lạc sang một bờ cõi khác. Và bất chợt anh lạnh sống lưng khi nghĩ rằng ông Trời già có thể bắt anh chơi trò chơi sầu thảm như Bôn, bắt anh yêu mê một người đàn bà không chút tình ái với anh và anh sẽ phải đuổi theo cô ta như cái bóng, kéo lê cuộc sống đọa đầy.

- Này mình, lại đây với tôi.

Xá bảo vợ.

Soan tròn mắt nhìn chồng:

- Gì cơ anh?

Xá nói:

- Tôi bảo mình sang đây ngồi với tôi.

Soan đi vòng qua chiếc bàn tới cạnh Xá kéo ghế ngồi nhưng anh đẩy chiếc ghế đi, vỗ tay lên đùi:

- Ngồi đây.

Soan đỏ mặt:

- Thôi đi ông nỡm... Tây đầm người ta mới ngồi như thế.

Xá bảo:

- Tây đầm hay ai ai cũng xương cũng thịt. Ðàn bà cũng có một cái lỗ, đàn ông cũng có một cái đùi.

Vợ anh ngúng nguẩy nhưng cũng đành ngồi xuống đùi chồng:

- Nhỡ thằng cu lớn về học nhìn thấy thì xấu hổ chết.

Xá ôm chặt người đàn bà trong lòng anh, người yêu, người vợ, người mẹ của những đứa con anh, người anh tin chắc đem cho anh cuộc đời mãn nguyện:

- Chúng mình là vợ chồng. Nay mai thằng cu lớn, thằng cu nhỏ sẽ có vợ. Và chúng nó cũng sẽ ôm vợ chúng nó như anh ôm mình hôm nay.

Soan im lặng. Chị quay lại ghì riết cổ Xá. Và bất chợt thả một tiếng thở dài:

- Em nói anh đừng giận. Bạn anh đáng thương nhưng chị Miên mới là người khổ nhất. Em là đàn bà nên em biết.

Xá khẽ đáp:

- Tôi biết... Mình tưởng tôi sung sướng lắm khi lo vun vén cho cậu Bôn hay sao?

Rồi anh nắm tay Soan. Chị cũng nắm chặt tay anh, như đáp lời. Họ lặng im, mỗi người theo đuổi một ý nghĩ nhưng cùng cảm nhận được hạnh phúc của mình. Nó xác thực nhưng vẫn là canh bạc mà mọi rủi may đều nằm trong tay tạo hóa, họ đã may mắn rơi vào con số tốt lành khi quân súc sắc gieo xuống.

Hai vợ chồng ngồi yên lặng cho đến lúc đứa con trai lớn đi học về lù lù tiến vào tận giữa sân. Thấy cha bế mẹ trong lòng cái hình ảnh nó chỉ nhìn thấy trên phim ảnh hay sách báo, thuộc về xứ sở các ông tây bà đầm thằng bé trố mắt nhìn. Rồi, khi thấy bố mẹ không nhúc nhích, chính nó đâm ngượng. Nó cắp cặp lùi lũi chạy vào bếp và ở trong bếp nó cất tiếng gào tướng lên:

- Mẹ ơi, phần bánh của con ở trong chạn bát phải không?