rong một lúc lâu, Naoh cứ hậm hực muốn đánh hai con thú dữ. Tim anh rộn lên vì căm giận. Và, mắt soi mói trong bóng tối nhờ nhờ, anh giơ cao sẵn sàng một ngọn lao sắc nhọn. Thế rồi, cũng vì con gấu khổng lồ vẫn không ló ra và con gấu cái đã lảng xa, anh cũng nguôi đi; anh nhớ ra trời cũng đã trưa và cần phải ra ngoài đồng bằng. Thế là anh nén phiền muộn mà tiến ra phía ánh sáng. Mỗi bước lại thấy sáng rõ thêm. Các ngách mở rộng và những người lữ hành kêu lên một tiếng trước những đám mây mùa thu bát ngát đang cuốn bay trên đỉnh bầu trời, dải đồi cứng thẳng, lởm chởm, đầy rẫy hiểm trở và đất bằng tít tắp.

Tất cả cái vùng này rất quen thuộc với họ. Từ hồi ấu thơ, họ đã rong ruổi qua những cánh rừng ấy, những đồng cỏ ấy, những chỏm đồi ấy, đã vượt qua những ao tù ấy, dừng chân nghỉ bên bờ con sông ấy hoặc dưới những lèn đá ấy. Chỉ hai ngày đường nữa, họ sẽ tới bờ đầm rộng, nơi nhưng người Oulhamr tụ lại sau những chuyến đi chiến đấu hoặc săn bắn, và là nơi mà câu chuyện truyền thuyết mịt mù xa xưa đã định đạt chỗ chôn rau cắt rốn của họ. Nam cười lên như một đứa bé; Gaw sung sướng vươn cao hai cánh tay, và Naoh im lặng, cảm thấy náo nức không biết bao nhiêu là cái gì đó khiến anh như đang có nhiều con người ở trong chính mình.

- Chúng ta sắp được gặp lại bầy!

Cả ba người quả nhiên đã nhận thấy sự có mặt của bầy. Nó trộn lẫn vào những vầng lá cành mùa thu, nó ánh lên trên mặt nước, và nó sửa đổi hình thù những áng mây trôi. Mỗi hình thái của cảnh quan đều khác hẳn một cách kì lạ với chững vùng ở xa kia, phía sau, trong cõi mênh mông phía đông nam. Họ chỉ còn nhớ lại những ngày sung sướng. Nam và Gaw vốn thường phải chịu đựng cách cư xử thô bạo của các đàn anh, những quả đấm của Faouhm đi liền với những cử chỉ hung bạo, giờ đây cảm thấy một sự yên ổn vô độ. Hai chàng trai nhìn một cách kiêu hãnh những ngọn lửa nhỏ nhoi mà qua bao nhiêu cuộc chiến đấu, mệt nhọc và đau đớn, họ đã giữ được cho sống. Naoh hối tiếc đã phải hi sinh mất cái chuồng của mình: một điều mê tín lờ mờ vẫn chập chờn trong sâu thẳm đầu óc anh. Thì đó, anh đã chẳng làm cho bật từ trong đó ra đó sao? Đã đành thế! Nhưng anh vẫn mong muốn, cũng như các bạn anh, giữ được một chút xíu cái sự sống chói lọi ấy mà anh đã đoạt được của bọn Kzamms.

Đi xuống đồng bằng thì vất vả. Mùa thu đã gây thêm nhiều những trận đất đá đất chuyển và những khe nứt rạn. Họ phải dùng rìu và ngọn lao để bấu víu, chống đỡ. Thế rồi họ cũng vượt qua hết những chỗ hiểm trở và đặt chân lên đồng bằng, họ chỉ còn đi theo những nẻo đường bình thường và đã quen thuộc lắm rồi. Tràn đầy hi vọng, mọi giác quan của họ không phải quá căng để chú ý đến các sự việc nhiều không kể xiết đương bao quanh và rình chờ các sinh vật.

Họ thong dong đi cho tới hoàng hôn. Naoh nhắm một quãng sông uốn khúc làm chỗ nghỉ tối. Ánh mặt trời chết đi nặng trình trịch tận đáy những đám mây. Một vầng sáng đỏ kéo lê thê, ảm đạm và buồn rười rượi, theo sau là tiếng chó sói hú và tiếng chó hoang rên rỉ kéo dài. Chúng kéo đi dằng dặc thành từng nhóm chập chờn rình đón ở lối ra những bụi rậm hoặc cửa rừng. Chúng đông quá thể khiến những người lữ hành ngạc nhiên. Chắc là ở những vùng gần đâu đây đã có một đợt di tản nào đó của loài thú ăn cỏ, buộc chúng phải bỏ đi và tụ tập lại trên miền đất còn sẵn mồi này. Và ở đây, chắc là chúng cũng lại đã vét cạn rồi. Những tiếng la ồn ào chứng tỏ chúng đương bị thiếu đói; bước chạy của chúng lộ rõ sự hoạt động hối hả sôi sục. Naoh hiểu rõ phải dè chừng bọn này khi chúng đi rất đông và anh vượt nhanh thêm. Dần dần, chúng tụ tập thành hai đàn. Về cánh phải là lũ chó hoang, về cánh trái là bọn chó sói. Bởi chúng dồn theo cùng một lõng, đôi lúc chúng dừng lại để dọa nhau. Bọn sói to lớn hơn, gáy căng lên và lực lưỡng, lũ chó hoang thì thế mạnh lại ở số đông. Bóng tối nuốt mất hoàng hôn chừng nào thì những đôi mắt lại bừng sáng thêm. Nam, Gaw, hoặc Naoh đều nhận rõ vô số những đốm sáng di chuyển như đom đóm. Nhiều lần, những người lữ hành đã đối phó lại những chuỗi tiếng hú bằng một tiếng thét chiến đấu dài, và rõ ràng là tất cả những đốm xanh ấy rùng mình lùi lại.

Thoạt đầu, bọn thú vẫn đi cách xa nhiều tầm lao; nhưng bóng tối càng dày, chúng càng sán lại dần; đã nghe khá rõ tiếng động êm mềm bước chân của chúng. Lũ chó hoang có phần liều lĩnh hơn. Và ba con đã vượt lên trước ba người, chúng đột ngột dừng lại, chồm chổm lên và tru chói tai hoặc bò rạp một cách nham hiểm. Nhưng bọn sói thấy bị vượt thì cũng lo ngại; chúng ào ào xông lên cả bầy, tiếng sủa như xé, suýt nữa xảy ra ẩu đả. Bọn chó hoang đứng sát vào nhau, vững tin ở sức mạnh số đông lại hừng hực khí thế của kẻ thấy mình đã vượt lên trước, bất thần đương đầu. Bọn sói bồn chồn dữ dội đến xoắn cuộn lòng ruột. Và trong cái đám tro tàn cuối cùng của hoàng hôn, hai bầy thú chuyển dịch; những làn sóng thịt sống phập phồng, những tiếng tru dồn dài thành đợt.

Thế nhưng không phải xảy ra ẩu đả. Một số con vốn ít bám bầy, cứ tiếp tục cuộc săn đuổi, và hành vi gương mẫu của chúng đã thắng thế, được số đông dần dần noi theo. Cứ chạy song song, cái dòng chó hoang và cái dòng chó hằm hè nhau trong buổi đêm đói thiếu. Cuối cùng, cuộc bám sát dai dẳng ấy khiến mấy con người phải lo ngại. Trước phương trời tây tối đen, giữa bao nhiêu những thân hình thám hiểm, họ cảm thấy có cái chết.

Một tốp chó hoang vượt lên trước Gaw, lúc đó đi ở phía trái, và một con, to lớn ngang chó sói, dừng lại, nhe răng sáng ánh và chồm lên.

Chàng trai nóng mặt phóng luôn mũi dao cắm phập vào sườn con vật và nó quay cuồng, hú một tiếng dài; Gaw đập luôn một ngọn chùy cho chết hẳn.

Nghe tiếng kêu hấp hối, bầy chó hoang dồn tới ùn ùn: một sự gắn bó với nhau mạnh hơn ở lũ chó sói đã tập hợp chúng lại; và khi một con trong bọn chúng gặp nguy, có thể chúng dám đương đầu với cả những con thú ăn thịt cỡ lớn. Naoh lo ngại sự tấn công của cả bầy. Anh gọi Nam và Gaw lại gần, mục đích là dọa lũ thú vật. Đứng sát vào nhau, ba người lữ hành hợp thành một khối, lũ chó kinh ngạc kéo nhau quần vòng quanh. Chỉ cần một con liều mạng xông vào, cả bọn hùa theo, và xương mấy người Oulhamr sẽ phơi trắng trong đồng đất bằng.

Đột nhiên, Naoh vung ngọn giáo. Một con chó hoang ngã nhào, ngực bị xuyên thủng. Người chỉ huy túm lấy hai cẳng sau con vật, ném ngay nó vào một nhóm chó sói đương xông đến từ bên phải. Con vật bị thương biến vào trong đó và mùi máu với cái mồi ăn sẵn đó đã kích thích cái đói, những con sói quây vào tranh nhau ngấu nghiến cái đống thịt sống ấy. Thế là lũ chó hoang quên dứt ngay mấy con người và cả bầy nhảy xổ vào bọn chó sói.

Nhân lúc cuộc lộn ẩu diễn ra dữ dội, những người lữ hành vắt chân lên cổ phi nước đại. Một đám mù cho biết sắp tới con sông và Naoh chốc chốc lại nhận ra một ánh phản chiếu như gương. Hai hoặc ba lần, anh đứng lại để tìm hướng. Cuối cùng, trỏ vào một mảng xam xám đứng lù lù trấn ngự trên bờ sông, anh nói:

- Naoh, Nam và Gaw coi khinh lũ cho hoang và chó sói!

Đó là một lèn đá lớn, vuông vức như một khối hộp và cao đến năm lần chiều cao con người. Chỉ có thể leo lên đó từ một phía. Naoh trèo lên rất nhanh bởi vì anh đã biết rõ lèn đá này từ rất nhiều mùa. Khi Nam và Gaw lên kịp anh, họ đứng trên một khoảng bằng phẳng, có nhiều búi cây nhỏ và có cả một cây thông, đủ cho chừng ba chục người nghỉ ngơi thoải mái.

Xa kia, phía đồng bằng nhờ nhờ, lũ chó sói và chó hoang xâu xé nhau loạn xạ. Những tiếng ồn ào dữ tợn, những tiếng rên la dài xoáy vào không khí ẩm ướt. Ba người lữ hành yên trí tận hưởng sự yên ổn.

Củi réo, Lửa thè những cái lưỡi đỏ rực và phun những đám khói hung hung; một vầng sáng trải rộng trên mặt nước. Dưới chân lèn đá cô độc nổi rõ hai khúc bờ trống trải; lau sậy, liễu và sến chỉ mọc thưa thớt; nhờ thế, có thể nhận rõ mọi vật trong vòng hai chục tầm lao phóng.

Trong khi đó, các giống vật hoặc trốn tránh ánh sáng và ẩn nấp, hoặc bị thu hút mà tiến lại gần. Hai con cú vọ bốc lên từ một cây hoàng diệp liễu, với một tiếng kêu nặc mùi chết chóc; một đám dơi lượn vòng, một bầy sáo sậu hốt hoảng lánh sang bờ bên kia; những con vịt bị khuấy động vội bỏ bãi cây thưa mà bay vào bóng tối; những con cá dài nhô lên từ vực sâu giống như những làn hơi nước óng bạc, những mũi tên xà cừ, những đường xoắn màu đồng. Và vầng sáng đỏ sẫm còn soi lộ ra một con lợn rừng ục ịch, nó đứng dừng lại và gầm gừ; một con hươu rậm sừng cao lớn, sống lưng rung rinh, cặp sừng rậm hắt về phía sau; cái đầu thâm hiểm của một con mèo rừng với đôi tai ba cạnh, cặp mắt vàng thau và hung dữ, hiện ra giữa hai canh tần bì.

Ba con người hiểu rõ sức mạnh của mình. Họ lặng lẽ ăn thịt nướng, hoan hỉ được sống trong hơi ấm của Lửa. Bầy đã gần! Chiều ngày hôm sau nữa, họ sẽ được thấy dải nước của Đầm lầy mênh mông. Nam và Gaw sẽ được đón tiếp như những chiến sĩ: những người Oulhamr sẽ biết rõ lòng dũng cảm, mưu trí, đức nhẫn nại lâu bền của họ sẽ phải nể họ. Naoh sẽ được nhận Gammla là phần thưởng và sẽ chỉ huy tiếp sau Faouhm. Máu họ sôi sục hi vọng, và nếu sức tư duy có nông cạn thì bản năng lại mãnh liệt, tràn đầy hình ảnh sâu sắc và chính xác. Họ có sức thanh xuân của một thời kì mà sau này không còn bao giờ trở lại nữa. Cái gì cũng rộng lớn, cái gì cũng mới lạ... Chính tự họ chẳng bao giờ cảm thấy sự tận cùng của bản thân họ: cái chết là một huyền thoại ghê rợn hơn là một thực tế; họ chỉ sợ nó một cách đột ngột, trong những giờ phút ghê gớm; thế rồi nó xa đi, nó mờ đi, nó biến đi trong thâm cùng sinh lực họ. Nếu những sự rủi ro đều dữ dội, nếu chúng đổ xuống không thương tiếc cùng với con thú, cái đói, cái rét, những đau đớn lạ kì, những thiên tai, thì ngay sau khi nó đã đi qua, họ lại chẳng còn e ngại gì nó nữa. Chỉ cần họ có thức ăn và chỗ trú ẩn, cuộc sống lại tươi mát như dòng sông...

Một tiếng gầm rạch xé bóng tối. Con lợn lòi lao nhanh; con hươu rậm sừng chồm lên, co dúm, cặp sừng ngả hẳn lên gáy, và hàng trăm thân hình đã phải phập phồng lo sợ. Trước tiên là gần đám hoàn diệp liễu, một bóng hình mờ thoảng; rồi, một bóng đen lắc lư mà sức mạnh toát rõ trong từng cử chỉ; một lần nữa, Naoh lại nhìn thấy con sư tử khổng lồ. Tất cả đều trốn chạy sạch. Nỗi cô đơn thật là vô bờ. Con thú khổng lồ bước đi vẻ lo lắng. Nó hiểu rõ sức mạnh, sức nhẹn, cách đánh hơi thính, sự thận trọn, những mánh khóe không kể xiết của những con vật mà nó phải vồ cho được. Miền đất này, nơi đây giống nòi nó hầu như đã tuyệt diệt, rõ ràng là không được ấm áp mà lại quá xác xơ, nó phải luôn luôn cố gắng đến kiệt sức mới sống được. Luôn luôn cơn đói giày vò cái bụng lép kẹp. Họa hoằn lắm mới thấy chúng đi cặp đôi: những vùng đất có đủ mồi nuôi sống cả cặp ngày càng hiếm hoi, ngay cả ở xa kia, phía mặt trời mọc hoặc trong những thung lũng nắng nóng. Và con thú sống sót đương rình mò trên miền đất bền. Đầm lầy mênh mông sẽ không để lại một mụn nối dõi nào.

Mặc dầu lèn đá cao và khấp khểnh, Naoh cũng cứ cảm thấy ruột quặn lại. Anh xem xét lại và tin chắc rằng Lửa sẽ bảo vệ cái lối đi lên chật hẹp, anh nắm chặt cây chùy và ngọn lao; Nam và Gaw cũng đều sẵn sàng chiến đấu; cả ba người nép mình ẩn kín vào lèn đá.

Con sư tử khổng lồ đứng lại; nó thu mình trên bốn cẳng lực lưỡng và ngó trân trân cái vầng sáng trên cao kia đang khuấy động bóng tối như một ánh hoàng hôn. Nó không nhầm lẫn với ánh mặt trời và càng ít hơn nữa với cái ánh sáng lạnh lẽo cứ quấy rầy nó trong khi mai phục. Nó như mơ hồ thấy lại những vạt lửa ngốn ngấu cánh đồng cỏ, một cây cao bị sét đốt cháy bừng bừng, hoặc cả những đống lửa của con người mà đôi lúc nó cũng đã lượn sát, đã lâu lắm, trong những miền đất ở đó nó liên tiếp bị đày ải đi xa do nạn đói, lũ lụt dâng lên hoặc rút đi đã khiến cho nó không sao sống nổi. Nó ngần ngừ, nó gầm gừ, nó quất đuôi dữ dội, rồi nó lại cất bước tiến lên và đánh hơi những làn thoang thoảng. Những làn hơi này loãng lắm bởi vì đã bốc lên cao rồi tản rộng ra trước khi chìm dần trở xuống, con gió nồm nhẹ đưa chúng về phía sông. Con thú dữ thoáng bắt thấy hơi khói, mùi thịt nướng càng thoảng hơn nữa, và chẳng bắt được chút nào hơi người, nó chỉ nhìn thấy những vết sáng nhảy bập bùng, với những làn chớp đỏ và vàng bừng lên, dịu xuống tỏa thành những chóp nón, chảy dài thành từng dải, lẫn lộn vào trong bóng tối đột ngột do khói che. Chẳng có kí ức về con mồi nào cũng như về một động tác đánh nhau nào đó có thể khớp vào đó được, và con thú đần độn, ngao ngán một nỗi sợ hãi rầu rầu, há to miệng rộng hoác và từ cái hang của chết chóc đó phát ra một tiếng rống ồm ồm. Naoh nhìn thấy con sư tử khổng lồ đi xa vào trong những bóng tối mịt mùng, ở đó nó mong còn có thể rình bắt con mồi.

- Không còn một con vật nào có thể đánh lại chúng ta! - Người chỉ huy reo lên với một tiếng cười thách thức.

Từ nãy, Nam đã giật mình. Quay lưng vào bếp lửa anh đưa mắt dõi ra xa, ở bờ bên kia, một ánh phản chiếu nhảy nhót trên sóng gợn, xuyên trong những cây liễu và những cây sung. Và anh thì thào, tay chỉ thẳng:

- Con trai Báo đốm, có người đến kìa!

Có cái gì đó đè nặng lên ngực người chỉ huy, và cả ba người tập trung quan sát. Nhưng cả hai bên bờ đều vắng tanh, họ chỉ nghe có tiếng nước vỗ vào bờ, họ chỉ nhận thấy những con thú, những đám cỏ và những cây cao.

- Nam có trông nhầm không? - Naoh hỏi.

Anh chàng trai trẻ trả lời, vững tin vào mắt mình:

- Nam không thể nhầm... anh ta đã thấy đúng là thân hình con người, trong đám cành liễu... Họ có hai người.

Người chỉ huy không còn chút nghi ngờ nào nữa, trái tim anh thắt lại trong lo âu và hi vọng. Anh nói khẽ:

- Đây là miền đất của người Oulhamr. Những người Nam vừa thấy hẳn là bạn săn hoặc người thám thính do Faouhm cử đi.

Anh đứng hẳn lên; anh vươn cao cái thân hình đồ sộ của mình. Bởi lẽ cũng chẳng còn gì mà phải nấp tránh: bạn hay thù đều đã hiểu quá rõ ý nghĩa của Lửa. Anh gào to, sang sảng:

- Tôi là Naoh, con trai Báo đốm. Tôi đã lấy được Lửa đem về cho bầy người Oulhamr. Những người do Faouhm cử tới hãy ra mặt.

Hiu quạnh vẫn y nguyên, không có gì khuấy trộn. Đến cả gió nồm cũng thiu thiu và cả cái tiếng ồn ào của thú dữ; chỉ có tiếng Lửa phần phật và tiếng trong trẻo của dòng sông thì có vẻ tăng lên.

- Những người do Faouhm cử đi hãy lộ mặt ra! - Người chỉ huy nhắc lại – Nếu họ nhìn, họ sẽ nhận ra Naoh, Nam và Gaw. Hãy hiểu rằng họ sẽ được đón tiếp thân mật.

Cả ba người, đứng thẳng trước đám lửa hồng, hằn nổi bóng lên rõ ràng không khác giữa ban ngày và cùng hô to tiếng gọi bầy Oulhamr.

Cả một sự chờ đợi. Nó cắn rứt trái tim ba người chiến sĩ; nó thật là lớn, với tất cả mọi sự khủng khiếp. Và Naoh gầm lên:

- Đúng là quân thù!

Nam và Gaw hiểu rõ điều đó và mọi niềm vui vụt biến. Tai họa lại càng cực khốn hơn khi nó đánh vào họ trong đêm nay, khi mà giờ phút trở về với bầy đã gần biết bao. Nó cũng lại rắc rối hơn bởi vì nó xuất phát từ những con người. Trên miếng đất sát cạnh Đầm lớn, họ không còn có thể linh cảm một sự gặp gỡ nào ngoài sự gặp gỡ với bầy họ. Hay là những kẻ đã đánh bại Faouhm vẫn tiếp tục tiến công bầy? Những người Oulhamr đã mất hẳn trên thế gian này ư?

Naoh nhìn thấy Gammla bị chiếm đoạt hoặc bị giết chết. Anh nghiến răng và cây chùy của anh đe dọa phía bờ bên kia. Thế rồi, căng thẳng, anh ngồi xổm trước đống lửa, anh nghĩ ngợi, anh theo dõi...

Bầu trời đã rực sáng ở phía đông; trăng hạ huyền hiện ra nơi tận cùng đồng cỏ. Trăng đỏ ngầu và mờ như ám khói, to tướng; ánh sáng còn yếu nhưng cũng len lỏi vào sâu tận cùng các ngách ngõ cùng đất. Cuộc chạy trốn mà người chỉ huy dự liệu hầu như không còn thực hiện được nếu những người đang ẩn nấp lại đông và nếu họ chăng bẫy mai phục.

Đương mải mê suy nghĩ về những điều ấy, chợt Naoh rùng mình một cái mạnh, về mạn xuôi, anh vừa nhận ra một cái bóng bè bè. Dù nó đã biến đi hết sức nhanh vào bãi lau, anh cũng tin chắc như đinh đóng cột. Những kẻ ẩn nấp đó đúng là người Oulhamr, nhưng Naoh lại mong là Ăn thịt người hoặc bọn Lùn đỏ hơn. Bởi vì anh vừa nhận ra Aghoo rậm lông.