ông ngòi vẫn là những trục giao thông chính của những miền đất mới, và sông I-U-Kông lại là con sông lưu thông duy nhất của cả vùng Alatka này. Trên đảo Chia cách, mọi người đều nóng lòng chờ đợi băng tan để tiếp tục cuộc hành trình của mình. Có người đi lên tận đầu nguồn để sơn hắc ín cho thuyền và bục sắt cho các mũi lao, có người lại xuôi dòng để trám lại những thuyền nhỏ của họ và phải dùng rìu và dao để đẽo những mái chèo thay thế.

Ông Gia cốp Oen-sơ đành phải tìm niềm vui trong những ngày nghỉ bắt buộc này cùng với Phrôna nhưng nam tước Cu-séc-Tanh vì đã phải trải qua cả một vụ đông đằng đẵng nên tỏ ra vô cùng sốt ruột, không thể nào chờ thêm được nữa. Nhìn thấy mặt trời hé ra ông đã mừng quýnh.

- Tưởng băng sẽ không bao giờ tan chăng!

Rồi ông lại ngắm dòng sông và tuôn ra những lời nguyền rủa xa xôi:

- Trời định hại ta đây mà, tội nghiệp cho Bi-du của tôi, đúng là một mưu đồ gì đây.

Ông đặt tên cho chiếc thuyền của ông là Bi-du và vuốt ve nó như vuốt ve con ngựa.

Cả Phrôna và Xanh Vanh-xăng đều cười rồi khuyên ông cố kiên nhẫn, trong khi ông nghĩ rằng chỉ có thánh thì mới kiên nhẫn được thì ông Gia cốp Oen-sơ chợt gọi ông:

- Này ông Curbectanh, ông có trông thấy cái gì đằng kia không, ở hướng nam của mũi đất đó?

- Có, một con chó.

- Không phải, chó thì phải đi nhanh hơn chứ. Phrôna, con mang cho bố cái ống nhòm.

Ông Cu-béc-Tanh và Xanh Vanh-xăng đều chạy đi lấy ống nhòm nhưng Xanh Vanh-xăng vì biết chỗ để ống nhòm nên đã đem lại được cho ông Gia côp Oen-sơ. Ông Gia côp Oen-sơ nhìn rất lâu sang phía bờ bên kia. Hòn đảo chia cách này ở cách bờ của con sông I-U-Kông hơn một cây số, ánh sáng mặt trời lại phản chiếu trên mặt băng nên làm cho ông khó phân biệt.

- Một người nào đó. Một lúc sau ông Gia côp Oen-sơ nói.

Rồi ông chuyển ống nhòm cho nam tước và ông này cũng phải kêu lên:

- Phải rồi, anh ta đang bò. Cô nhìn kìa!

Ông đưa ống nhòm cho Phrôna mà tay run bắn lên.

Phrôna nhận ra khá rõ con người đó, chẳng mấy chốc mắt cô đã quen với sự chói lòa của băng tuyết nên phân biệt được từng động tác của con người đang trong cơn nguy khốn kia, người ấy đang bò tới một thân cây thông đổ. Anh ta đã hai lần cố bíu lấy nhưng không xong, mãi đến lần thứ ba anh ta suýt bám được nhưng lại ngã xấp về phía trước, mặt úp vào một bụi rậm.

- Đúng là một người rồi. Cô đun ống nhòm cho Xanh Vanh—xăng. Anh ta bò khó nhọc và vừa ngã xuống bên cạnh thân cây.

- Anh ta còn động đậy không? Ông Oen-sơ hỏi.

Thấy Xanh Vanh-xăng gật đầu, ông bèn vào trong lều tìm khẩu súng.

Ông bắn lên trời sáu phát súng.

- Anh ta cử động. Gã nhà báo nói. Anh ta bò ra phía bờ. A!... gượm! Anh ta nằm xuống đất và lấy gậy giơ cao cái mũ của mình lên.

Ông Gia cốp Oen-sơ lại bắn 6 phát súng nữa.

- Anh ta vẫn tiếp tục làm hiệu... vừa bỏ gậy xuống., và bây giờ thì nằm yên... bất động.

Cả ba người đều nhìn ông Gia cốp Oen-sơ như muốn hỏi ý kiến. Ông nhún vai.

- Ta làm thế nào bây giờ? Người đó là ai vậy? Một người da trắng hay một người Anh-điêng?... Hình như là một người đang bị đói hay bị thương gì đó...

- Có lẽ anh ta sắp chết mất. Phrôna nói.

Cô đưa mắt nhìn bố, tin tưởng rằng với bố cô thì việc gì cũng làm được.

- Ta chẳng làm gì được.

- Thật đáng sợ! Ông nam tước vặn vẹo bàn tay. Cứ đứng nhìn một người chết dần dưới mắt ta mà không cố cứu hay sao! Không! Phải làm gì đó chứ. Tôi sẽ vượt qua sông trên mặt băng.

Ông ta định thực hiện lời nói của mình thì ông Gia cốp Oen-sơ nắm lấy cánh tay ông ta.

- Đừng vội thế, nam tước!

- Nhưng...

- Khoan đã. Người gặp nạn này có lẽ đang cần thức ăn hay thuốc men đây. Ta thử cùng nhau tìm cách cứu anh ta xem.

- Tôi tán thành! Xanh Vanh-xăng nói ngay.

Mắt Phrôna bừng sáng lên khi nghe Xanh Vanh-xăng nói thế.

Cô chạy về phía lều, chuẩn bị một gói thức ăn còn mấy người đàn ông thì chuẩn bị một sợi giây thừng dài đến 20 mét: Ông Gia cốp Oen-sơ và Xanh Vanh-xăng buộc dây vào mình ở hai đầu, còn ông nam tước thì ớ giữa. Ông nam tước còn đòi được mang cả túi thức ăn trên đôi vai vạm vỡ của ông nữa.

Phrôna đứng trên bờ quan sát. Ở mấy trăm mét đầu, mấy người vượt qua dễ dàng; khó khăn bắt đầu khi họ đã đi qua phần băng đông cứng gần bờ. Ông Gia cốp Oen-sơ đi một đường, ông dùng một chiếc gậy để thăm dò phía trước và hai bên và phải đổi hướng đi luôn luôn.

Xanh Vanh-xăng là người đi cuối cùng, một lớp băng mỏng làm hắn thụt xuống may nhờ có chiếc gậy bắc ngang qua miệng hố nên đầu hắn vẫn ở trên mặt nước mặc dầu dòng nước dưới lớp băng chẩy rất siết. Hai người kia phải kéo hết sức mới lôi hắn lên được.

Sau đó Phrôna thấy ba người bàn bạc gì đó độ một phút rồi Xanh Vanh-xăng tháo giây thừng buộc ở mình và ba chân bốn cẳng chạy vào bờ.

- Rét r...r...r...!

Hắn rùng mình và quay lại nói với Phrôna:

- Không thể cứu được anh ta đâu!

- Thế tại sao lại còn tiếp tục đi? Cô hỏi, giọng nói phảng phất sự khinh thường.

- Hai người nói muốn thử một lần nữa. Cái ông Cu-béc-Tanh này bướng bỉnh như một con lừa.

- Thì bố em cũng thế.

Phrôna cười nói có lẽ anh nên đi thay quần áo đi, trong lều có đồ thay đấy.

- Ô! Không cần. Anh tắm nắng cho khô cũng được.

Hắn ngồi xuống đất bên cạnh Phrôna rồi suốt một tiếng đồng hồ, hắn và Phrôna theo dõi bước đi của ông Gia cốp Oen-sơ và nam tước Cu-béc-Tanh lúc này Chỉ còn như hai chấm đen ở chân trời, mới đi đến giữa sông mà họ đã phải đi ngược lên phía đầu nguồn đến gần một kilômét. Phrôna dùng ống nhòm để quan sát nhưng nhiều khi cả hai người đều biến mất sau những khối băng.

Cô nghe thấy Xanh Vanh-xăng lẩm bẩm:

- Hai vị ấy chẳng tế nhị chút nào! Họ bảo anh là thử một lần nữa, nếu không được thì quay về. Giá anh biết họ vẫn đi thì anh sẽ chẳng rời họ nhưng họ sẽ chẳng tới được đâu!

- Có... à không... à có... Họ quay lại kia kìa, cô báo cho Xanh Vanh-xăng biết. Anh có nghe thấy gì không? Có chuyện gì thế?

Có tiếng ì ầm như tiếng sấm từ khối băng phát ra.

- Grê-gô-ri, chắc có lẽ là băng tan chăng?

- Không, không. Em cứ yên tâm. Em thấy không, hết rồi.

Quả nhiên, tiếng ì ầm đó xa dần.

- Này, lại bắt đầu rồi.

- Một lần nữa, lần này tiếng ì ầm nghe rợn người và khủng khiếp hơn lần đầu lại nổi lên, làm cho lũ chim cổ đỏ và lũ sóc phải im bặt. Lần thứ ba còn kéo dài hơn hai lần trước nổi lên từ phía trên chỗ hai người ngồi nghe như tiếng rung động của xe hỏa chạy ở xa.

- Này! Mỗi lúc một mau hơn!

Hai người đẵng kia đã dừng lại và rõ ràng là đang bàn luận để có một quyết định gì đó. Phrôna trong lòng bồn chồn đưa ống nhòm soi suốt dọc con sông. Lại nghe thấy tiếng ì ầm mới nữa nhưng mặt bằng vẫn không lay chuyển; không thấy một vết nứt nào xảy ra trên bề mặt. Những con chim cổ đỏ bắt đầu hót và những con sóc cũng bắt đầu lăng xăng rối rít.

- Đừng sợ gì hết, Phrôna. Xanh Vanh-xăng vừa nói vừa quàng tay qua vai Phrôna như muốn che chở cho cô. Bố em biết dự liệu sự nguy hiểm và họ sẽ còn kịp quay về.

- Em chưa chứng kiến băng tan trên một con sông lớn bao giờ. Cô thú nhận rồi đành chờ đợi diễn biến của các sự cố. Những tiếng chuyển động ì ầm mạnh hơn lên rồi ngay sau đó lại lắng đi. Hai người đằng kia sau nhiều lần, phải nhảy ào xuống nước đã lên được tới bờ, quần áo ướt sũng và rét run cầm cập.

- Thế là bố đã về được rồi! Phrôna reo lên, nắm lấy tay bố. Con cứ tưởng bố không quay lại được nữa.

- Thì bố đã về tới đây đó thôi. Nào ta đi ăn ngay đi. Ông Gia côp Oen-sơ cười nói thêm. Bây giờ không còn gì nguy hiểm nữa.

- Có chuyện gì thế bố?

- Sông Sti-oa đang lúc băng tan hoàn toàn nên thả những khối băng trôi về hạ nguồn sông-I-U-Kông. ở ngoài kia bố nghe rõ những chuyển động đó.

- Ôi! Phải rồi. Đáng sợ quá!... thật đáng sợ - ông nam tước nhắc lại. Còn con người khốn khổ kia, như thế nghĩa là chúng ta không thể cứu được anh ta rồi.

- Chưa phải là đã mất-hết hi vọng. Ăn xong ta sẽ cho chó đi sang đó. Nào Phrôna, mau lên!

Lũ chó cũng không thành công hơn. Tuy ông Gia cốp Oen-sơ đã chọn những con chó đầu đàn được coi là thông minh nhất, cho chúng mang những túi đồ ăn và dẫn chúng đi khỏi bờ một quãng. Nhưng chúng không hiểu ý định của ông khi chúng mò về thì ông và mọi người lại hò hét đánh đuổi chúng đi làm cho chúng hoảng hốt đành phải quay đi nhưng giơ bàn chân cóng lạnh của chúng lên, rên rỉ thảm thiết, và vẫn quay đầu về phía bờ.

- Chúng chưa bao giờ phải làm việc này, nên chúng không hiểu. Chỉ cần một con dám đi thì những con khác sẽ theo ngay và mọi việc sẽ trôi chảy. Nào, Xúc! Miriam! Tiến lên. Chủ yếu là phải làm sao có được một con đầu tiên dám vượt qua sông!

Cuối cùng thì ông Gia côp Oen-sơ đã làm được cho con Miriam biết lần theo những vết chân của ông và nam tước Cu-béc-Tanh để lại, con Miriam là con chó cái đầu đàn của bầy chó kéo xe của Phrôna. Nó tiến lên một cách hùng dũng, có lúc làm vỡ lớp băng và sụt xuống nhưng vẫn tiếp tục bơi đi, đến khi nó tới được tận chỗ hai người đã quay lại thì nó tỏ ra do dự, ngồi nghỉ, không đi nữa. Lát sau nó đi về một hướng khác rồi đổ bộ lên một hòn đảo nhỏ chơ vơ ở phía thượng lưu của con sông mà chủ nó đang đứng. Và một tiếng sau thì thấy nó quay về nơi cắm lều, không còn túi đô ăn nữa. Ông Gia cốp Oen-sơ bèn phái tiếp hai con chó nữa đi nhưng hai con này không chịu tiến lên mà còn tranh cướp túi đồ ăn mang theo của nhau, thế là đành phải gọi chúng quay trở lại và không cho đi nữa.

Suốt cả buổi chiều, những tiếng ì ầm vẫn mỗi lúc một nhiều hơn, đến buổi tối thì rền rền liên tục. Nhưng đến gần sáng thì dứt hẳn. Mực nước sông dâng lên đến hai mét và một vài chỗ lớp băng trên mặt sông bắt đầu nứt rạn.

- Nước dâng lên là do các tảng băng chồng chất nhau ở giữa các đảo và ở cửa sông Sti-oa. Ông Gia côp Oen-sơn giải thích. Khi nào băng tan, những tảng này bị trôi đi và nước sẽ hạ xuống.

- Rồi thì làm sao? Ông nam tước vui hẳn lên.

- Thì chiếc Bi-du của ông sẽ lại được trôi trên sông chứ sao.

Khi trời sáng rõ, họ lại quan Sát phía bờ đối diện, để xem người gặp nạn đó ra sao rồi: Anh ta vẫn ở nguyên chỗ cũ như hôm trước và khi họ bắn mấy phát súng, anh ta vẫn giơ tay lên đáp lại.

- Băng chưa tan thì ta chưa lam được gì cả. Ông nam tước, khi nào băng tan rồi thì ta sẽ lên chiếc Bi-du và sẽ đi cứu người gặp nạn kia. Xanh Vanh-xăng, anh nên đi lấy chăn của anh đi và ngủ lại đây tối nay. Ta mới Chỉ có 3 tay chèo, Mắc Phéc-Sơn chắc thế nào cũng giúp ta một tay.

- Tôi có ngủ lại đây cũng chẳng được việc gì. Gã nhà báo vội đáp. Lạch sông đã đóng băng thành khối, ngay sáng sớm mai tôi sẽ trở dậy.

- Còn tôi thì sao? Ông nam tước vội hỏi.

- Ông chưa qua lớp vỡ lòng về chèo thuyền. Phrôna cười nói.

- Nhưng ngày mai đâu phải là ngày tốt để nhập môn. Ông Gia côp Oen-sơ tiếp. Khi băng đã tan, sông sẽ chảy như thác. Đội chèo thuyền chỉ gồm có Xanh Vanh-xăng, Măc Phec-sơn và tôi thôi. Tôi xin lỗi, không để ông đi theo được. Nếu ông ở lại đây với chúng tôi một năm nữa thì ông mới theo chúng tôi được.

Ông nam tước Cu-béc-Xanh buồn thiu, tỏ vẻ như giận dỗi đến nửa tiếng đồng hồ.