huyến hành hương đầu tiên của hai người là chuyền tới một ngọn cây mang những vết khắc sâu hoắm trên vỏ; những vết khắc này đã trải qua một thời gian dài nên đang bị biến dạng, không còn mang vẻ của một công trình do bàn tay người tạo ra nữa, đó hai hàng chữ lớn: Cosimo, Viola - và bên dưới – Massimo GiỏiGiắn.

– Mãi ở trên cao này cơ à? Ai khắc vậy anh? Từ khi nào thế?

– Anh khắc đấy, từ hồi đó.

Viola cảm động.

– Còn đây thì nói gì? – Nàng chỉ vào hàng chữ: Massimo GiỏiGiắn.

– Chú chó của anh. À, của em đấy chứ. Chú chó con.

– Turcaret phải không?

– Anh gọi nó là Massimo GiỏiGiắn.

– Turcaret! Em đã khóc không biết bao nhiêu nước mắt; trên đường đi em mới biết nó không được đi theo trên cỗ xe… Chao ôi! Không gặp lại anh nữa cũng không sao, song thiếu chú chó con thì em hết sức tuyệt vọng!

– Nếu không vì nó thì anh đã không gặp lại em! Chính nó đã đánh hơi trong gió là em đang ở gần đâu đây, nó đứng ngồi không yên nếu không chạy đi tìm em…

– Em nhận ra nó ngay khi nó vừa chạy tới nhà ngắm cảnh, mệt đứt hơi… Những người khác hỏi “con chó này ở đâu ra vậy?”. Em cúi xuống quan sát, à màu lông, ừ các dấu đốm. “Nó là Turcaret đây mà! Chú chó con của tôi hồi tôi còn bé ở BóngRâm”.

Cosimo cười. Bất chợt nàng nhăn mặt nói:

– Massimo GiỏiGiắn… cái tên xí ơi là xí! Anh đào đâu ra cái tên dở hơi này vậy?

Cosimo sầm nét mặt.

Lúc này, với Massimo GiỏiGiắn, trái lại, là niềm sung sướng không gợn mây mù. Trái tim già của con vật, sẻ đôi giữa hai người chủ, cuối cùng đã bình yên sau những ngày cật lực thu hút bà Hầu tước tới cái ngọn cây tần bì bên vành đai lãnh địa nơi Cosimo đang ở trên. Nó cắn váy nàng lôi đi, hoặc ngậm một món đồ bỏ chạy về phía cánh đồng cỏ để nàng phi theo, và nàng:

– Mi muốn gì thế? Mi kéo ta đi đâu? Turcaret! Ngừng lại! Tìm lại được mi mà mi thế hả, đồ ranh con!

Song chỉ cần nhìn chú chó con là những kỷ niệm thời thơ ấu và niềm hoài cảm xứ BóngRâm lại gợn lên trong ký ức. Và nàng tức tốc sửa soạn chuyến dọn nhà từ dinh Công tước về lại cái trang viên ngày xưa với các loài cây cối lạ lùng.

Viola, nàng đã trở về. Với Cosimo, một mùa đẹp nhất bắt đầu; với Viola, cũng thế, nàng thúc con bạch mã dò tìm khắp dải đất thôn dã, vừa thấy Nam tước giữa lá và trời cao là nàng đứng lên yên, bám lấy những chạc cây xiên xiên, chuyền lên cành; nàng nhanh chóng trở nên thành thạo không kém gì anh, nàng có thể tìm tới anh ở khắp nơi.

– Ôi, Viola, anh không biết nữa, anh không biết mình phải trèo đến nơi đâu…

– Nơi em…

Viola trả lời, se sẽ, và anh, như tê dại.

Với Viola, tình yêu là sự thực hành quả cảm: lạc thú chan hòa với chứng cứ của lòng gan dạ, hào hiệp, dâng hiến, và cường độ của toàn bộ tính năng tâm hồn. Thế giới của hai người là những ngọn cây rối bung, ngoắt ngoéo, và khó thấu tới nhất.

– Trên kia.

Nàng kêu lên, tay chỉ lên một chạc ba vời vợi, và hai người cùng lao người chuyền đến đó, bắt đầu một cuộc đua gieo neo mà cao trào là một cú ôm ghì tươi mới. Hai người yêu nhau lơ lửng trên không trung, chống tựa hoặc bấu bám vào cành nhánh, nàng nhào vào lòng anh mà hầu như bay.

Tính bướng bỉnh của Viola và của Cosimo trong tình yêu, gặp nhau, song có lúc, đụng độ nhau. Cosimo lánh xa những tính cách chần chừ, mềm yếu, những kiểu trái thói tinh vi; anh không hề thích những gì không phải là tình yêu tự nhiên. Những tính cách đạo lý cộng hòa đã ló dạng: một thời kỳ vừa khắc nghiệt vừa phóng túng đang xuất hiện. Cosimo, người tình không biết bến bờ, là một nhà khắc kỷ, một kẻ khổ hạnh, một người thanh giáo. Luôn kiếm tìm hạnh phúc tình yêu, song lúc nào cũng vẫn chống đối sự mê thích lạc thú. Anh đi tới mức nghi ngại những nụ hôn, sự vuốt ve, lời lẽ ngọt lịm, tất cả những gì làm lu mờ hoặc mang tham vọng thay thế sự lành mạnh của tự nhiên. Chính Viola là người đã giúp anh khám phá ra sự vẹn đầy; với nàng, anh chưa bao giờ biết buồn chán sau khi yêu nhau, điều mà một số nhà thần học rao truyền; về chủ đề này, anh đã viết một lá thư cho Rousseau, ông không hồi đáp, có lẽ vì ông khắc khoải.

Song Viola còn là một người đàn bà tinh tế, ương ngạnh, được nuông chiều, khát khao về thân thể và tâm hồn. Tình yêu của Cosimo thỏa đầy nàng về cảm quan song không thỏa đáp được trí tưởng tượng của nàng. Từ đó: sứt mẻ hoặc giăng mắc oán giận. Song chúng kéo dài không lâu, bởi cuộc sống hai người và cái thế giới chúng quanh họ luôn đổi khác.

Khi mỏi mệt, hai người tìm đến những chỗ trú khuất kín trên những ngọn cây có các bím lá rậm dày nhất: những chiếc võng bao bọc thân thể họ như chiếc lá cúp, những túp nhà lều màn trướng phập phồng trong gió, những ổ nệm lông vũ. Các trang bị này giải nghĩa cái tài của nàng Viola: ở bất cứ nơi nào bà hầu tước cũng có thể sáng tạo ra xung quanh mình: sự thoải mái, sự sang cả, và một sự tiện nghi phức hợp; phức tạp khi nhìn, song được nàng đạt tới bằng một sự êm xuôi kỳ lạ, bởi mọi sự nàng muốn, thì bằng mọi giá, nàng lập tức phải thấy chúng được hoàn thành.

Trên những tổ ấm trên không trung ấy, những con chim cổ đỏ sà đậu hót líu lo, những đôi bướm công ngày đuổi nhau bay xuyên qua các tấm bạt. Có buổi trưa hè, khi đôi tình nhân đang thiu thiu ngủ bên nhau, thì có chú sóc chạy vào lùng sục thứ gì đó để gặm nhấm, chiếc đuôi lông mịn của nó vuốt ve khuôn mặt, hoặc cạp cắn một ngón chân cái của họ. Hai người cẩn thận đóng lại màn cửa lều, song lúc đó, một gia đình nhà chuột sóc cũng bắt đầu gặm nhấm mái lều và rớt lên người họ.

Đó là khoảng thời gian hai người thổ lộ với nhau, kể lại đời mình, họ hỏi nhau:

– Thế anh có cảm thấy cô đơn không?

– Anh nhớ em.

– Chỉ mình em trong toàn thể nhân gian còn lại à?

– Không đâu em. Tại sao ư? Anh luôn có cái gì đó để thực hiện cùng mọi người: anh trồng cây ăn trái, chiết cành, học triết với thầy Trùm, anh chiến đấu với lũ cướp biển. Thế không phải là vì mọi người à?

– Chỉ có anh mới như thế, nên em yêu anh.

Song Nam tước vẫn chưa hiểu rõ, ở nơi anh, điều gì Viola chấp nhận, điều gì nàng không chấp nhận. Đôi khi chỉ cần một chuyện không đâu, một lời nói, một kiểu nhấn nhá của anh, là cũng đủ để bà Hầu tước nổi cơn tam bành.

Chẳng hạn khi anh nói:

– Với Gian ChùmThạchThảo thì anh đọc truyện, với ngài Trạng thì anh thực hiện những dự án thủy lợi…

– Thế còn với em…?

– Với em thì anh thực thi tình yêu. Giống như chiết cành, trồng quả…

Nàng nín thinh, bất động. Ngay lập tức Cosimo nhận ra là mình đã làm nàng nổi giận: cặp mắt nàng đột nhiên trở nên giá lạnh.

– Sao vậy em? chuyện gì vậy, Viola, anh đã nói gì?

Nàng như thể không thấy, không nghe, xa cách anh hàng trăm dặm đường, mặt lạnh như tiền.

– Không phải, Viola, gì vậy em, sao thế, nghe anh đây…

Viola đứng lên, nhanh nhẹn, không cần sự giúp đỡ, bắt đầu trèo xuống cây.

Cosimo vẫn chưa hiểu nổi, vẫn chưa nghĩ ra, đâu là lỗi của anh, có lẽ chỉ còn có cách là hoàn toàn không nghĩ đến nó, không nên hiểu nó, để khẳng định tốt hơn sự vô tội của mình:

– Không phải, em đã không hiểu anh, Viola, nghe anh đây…

Anh chuyền theo nàng xuống dưới chạng cây thấp nhất.

– Viola, đừng em, em không thể bỏ đi như thế, Viola…

Nàng lúc này mở miệng nói, song lại nói với con ngựa; nàng đã xuống tới nó, đang cởi dây buộc; nàng leo lên yên và rời vó.

Cosimo bắt đầu tuyệt vọng, phóng chuyền từ cây này sang cây khác.

– Đừng, Viola, hãy nói với anh, Viola.

Nàng phi ngựa. Anh chuyền theo trên cành.

– Anh van em, Viola, anh yêu em mà!

Song anh không còn thấy nàng nữa. Anh quăng mình vào cành lá, không biết phải đi đâu, những cú phóng nguy hiểm.

– Viola! Viola!

Khi đoan chắc mình đã mất nàng, anh không kìm được sự nghẹn ngào. Đây rồi, nàng quay lại, đang phi nước kiệu, không hề ngước mắt nhìn lên.

– Nhìn đây, nhìn lên, Viola, xem anh đang làm gì này!

Anh đang húc vào thân cây, đầu trần (cái đầu rất cứng, phải nói là như vậy).

Nàng chẳng thèm nhìn. Và đã rời xa.

Cosimo chờ nàng quay lại, anh chuyền qua chuyền lại trên các ngọn cây. “Viola, anh đang tuyệt vọng!” Anh lộn ngược người trên không trung, đầu chúc xuống đất, chân kẹp trên cành, nấm tay thụi tới tấp vào đầu vào mặt. Hoặc anh lao vào bẻ toạc các cành cây bằng một cơn điên tiết đầy phá hoại. Một cây du rậm lá, chỉ ít phút sau là bị vặt trụi, trở nên trơ trọi như thể đã bị một cơn mưa đá tạt ngang.

Thế nhưng, không bao giờ một lời hăm he tự tử, cũng chẳng bao giờ một kiểu doạ dằn, tống tình nào đó vốn không thuộc phong cách của anh. Điều anh cảm thấy anh muốn làm, thì anh làm; điều anh đã làm, thì anh mới loan báo, không phải trước đó.

Tới một lúc, nàng Viola, một cách bất ngờ – y như khi nàng đã bước vào – bước ra khỏi cơn nổi sùng. Trong tất cả những sự điên cuồng của Cosimo dường như không hề tác động đến nàng, chợt có một sự đã đột ngột thắp lên trong nàng một mối thương xót và yêu thương:

– Đừng, Cosimo, anh yêu, đợi em nào!

Và nàng phóc lên yên ngựa, cấp tốc leo bám lên thân cây và vòng tay của anh từ trên cao sẵn đó sẽ nhấc nàng lên.

Tình yêu lại tiếp nối với một sự tưng bừng y như của cơn cãi cọ. Nàng thực ra vẫn chính là nàng, thế mà Cosimo không hiểu gì sất.

– Sao em lại làm anh đau khổ?

– Vì em yêu anh.

Giờ thì tới phiên anh nổi sùng:

– Không, em không yêu anh! Ai yêu thì muốn hạnh phúc, chứ không phải khổ đau.

– Ai yêu thì chỉ muốn tình yêu, ngay cả khi phải trả giá bằng khổ đau.

– Vậy là em cố ý làm anh đau khổ phải không?

– Đúng vậy, để xem anh có yêu em không.

Triết lý của nhà Nam tước khước từ việc đi quá hơn nữa.

– Đau khổ là một tâm thái tiêu cực.

– Tình yêu là tất cả.

– Đau khổ là điều luôn phải bị chống trả.

– Yêu là chấp nhận tất cả.

– Có những điều anh sẽ không bao giờ chấp nhận.

– Có, anh sẽ chấp nhận, bởi anh yêu em, và anh đau khổ.

Cosimo bừng phát niềm vui cũng ầm vang y như nổ ra nỗi thất vọng. Có những lúc sự sung sướng của anh đạt tới mức anh phải rời người tình để mà chuyền phong phóc, la hét, công bố những điều kỳ diệu về người đẹp của mình.

- Yo quiero the most wonderful puellam de todo el mondo!54

Bàn dân thiên hạ trên các băng ghế ở BóngRâm: những kẻ rỗi rãi, những viên thủy thủ già, giờ đây đã quen với những chuyến xuất hiện chớp nhoáng ấy. Đây rồi, họ trông thấy anh quăng mình trên những cây sồi xanh chuyền tới, ngâm lên:

Zu dir, zu dir, gunàika,

Vo cercando il mio ben,

En la isla de Jamaica,

Du soir jusqu’au matin!55

Hoặc:

Il y a un pré where the grass grows toda de oro

take me away, take me away, che io ci moro!56

Rồi anh biến mất.

Việc học các ngôn ngữ cổ điển và cận đại của anh, dù không chuyên sâu, song cũng đủ để anh miệt mài trong một kiểu rao truyền tình cảm của mình như thế; khi thâm tâm càng được rúng động bởi một cảm xúc mãnh liệt, thì ngôn ngữ của anh lại càng trở nên thâm u. Người ta nhớ lại rằng, có lần, trong dịp mừng lễ vị Thánh bản mệnh của thị trấn, dân chúng BóngRâm đang tề tựu tại quảng trường xung quanh cây cột Mỡ chăng đầy tràng hoa và cờ xí. Cosimo xuất hiện trên đỉnh một cây tiêu huyền, tung ra một cú quăng mình mà chỉ có tài nghệ nhào lộn của anh mới thực hiện được, bám vào cây cột và trèo lên tận đỉnh, hét vang:

– Que viva die schöne Venus posterior!57

Anh tuột người từ trên cây cột mỡ xuống gần tới đất thì ngừng lại, thoăn thoắt trèo trở lại lên đỉnh, giật một bánh pho mát tròn trịa hồng hồng khỏi chùm giải thưởng, rồi tung ra một cú quăng mình khác, bay trở về cây tiêu huyền và chuyền đi, để lại sự sững sờ cho dân chúng BóngRâm.

Không gì khiến nàng Hầu tước sung sướng hơn các sự hoa mĩ này; chúng giục giã nàng tới bù đắp anh bằng những biểu lộ tình yêu cũng chóng mặt như thế. Người dân BóngRâm, mỗi khi thấy nàng nhịp nhàng phi nước đại, khuôn mặt hầu như lẩn trong bờm con bạch mã, hiểu rằng nàng đang phi tới một cuộc hẹn hò với ngài Nam tước. Ngay cả trong cách phi ngựa, nàng cũng biểu đạt một năng lực tình yêu, song ở đây, Cosimo không thể theo nàng nữa; niềm đam mê cưỡi ngựa của nàng, dù anh hết sức chiêm ngưỡng, song chính nó cũng là một lý do thầm kín khiến anh ganh tị và lo ngại, bởi anh thấy Viola bao quát được một thế giới rộng hơn cái thế giới của anh, anh hiểu rằng mình ắt chẳng bao giờ có thể có được nàng một mình cho mình, giữ nàng trong biên cương vương quốc của mình. Nàng Hầu tước, phần mình, có lẽ cũng thấy khổ, vì không thể vừa là tình nhân lại vừa là nữ kỵ sĩ; đôi lúc nàng chìm trong một nhu cầu lơ mơ là tình yêu giữa nàng và anh hẳn phải là một tình yêu trên lưng ngựa, chỉ chuyền trên cây không còn đủ nữa, nàng muốn ngồi trên yên con ngựa chiến của mình mà phi vùn vụt.

Trên thực tế, con ngựa vì phải chạy trên các khu vực đất đai gồ ghề hiểm trở, nên đã trở thành một chú dê con, Viola lúc này phải lấy đà thúc nó vươn chân lên cây, chẳng hạn, những cây ôliu già cành nhánh cong vẹo. Con ngựa có lúc vươn tới tận chạng cành đầu tiên, nàng bắt đầu có thói quen không cột nó ở dưới đất nữa mà cột nó ở trên cây ôliu. Nàng rời yên, để lại nó tóp tép nhai lá và cành non.

Thế rồi, có một kẻ thích tán chuyện đi ngang khu vườn ôliu, ngước cặp mắt tọc mạch thấy trên đó có nhà Nam tước và nàng Hầu tước đang ôm nhau, về kể lại, và thêm mắm thêm muối:

– Con bạch mã, chính nó, cũng đang ở trên một cái cành tại đỉnh cây!

Nó bị coi là chuyện tưởng tượng, không ai tin. Một lần nữa, dịp đó, sự bí mật của cặp tình nhân vẫn được bảo toàn.