ừ lâu rồi, Naoh đã chia tay với những người Wah và ra khỏi khu rừng những Người-Lông-Biếc. Qua lườn yên ngựa trong dãy núi, anh đã đến được vùng đất cao. Mùa thu ở đây mát mẻ hơn, mây cuốn không đứt đoạn, gió gào từ sáng đến tối, cỏ và lá cây mục ủng trên mặt đất cằn và khí lạnh giết chết lũ côn trùng đông đúc không thể kể xiết dưới lớp vỏ cây, trong những thân thảo lắc lư, những rễ mục, những quả thối trong những khe đá nứt, những đường nẻ chân chim trên đất thó. Mỗi khi đám mây dày rách toác, những ngôi sao như lại đem thêm giá lạnh cho bóng tối. Ban đêm, chó sói hú hầu như không ngớt, chó rừng sủa ồn ào đến không thể chịu nổi, văng vẳng tiếng kêu hấp hối của một con hươu rậm sừng, một con lừa rừng hay một con ngựa, tiếng gầm gừ một con cọp hoặc tiếng rống của con sư tử, và những người Oulhamr nhận ra những bóng hình mềm dẻo hoặc những con mắt rực sáng, bất chợt hiện ra trong cái vòng bóng tối bao quanh ánh Lửa.

Cuộc sống trở nên kinh khủng hơn. Mùa đông tới, thức ăn lấy từ cỏ khan hiếm dần. Những con thú ăn cỏ tìm kiếm vô vọng trên những bãi có úa tàn, chúng sục tới tận rễ, kéo bật cả những mầm khô và cỏ cây. Những loài ăn quả lần mò trong đám lá xanh, bọn gậm nhấm sửa sang hang ổ chắc chắn thêm. Lũ thú ăn thịt nấp rình không hở trong những bãi mồi thịt, mai phục bên những vũng nước uống, sục sạo trong bụi bờ rậm rạp và giấu mình trong những hốc đá.

Trừ những con thú ngủ đông và những giống đã biết tích trữ thức ăn trong hang ổ, còn mọi thú vật đều kiếm ăn hết sức cực nhọc, nhu cầu cứ tăng lên và nguồn sống cứ vơi dần.

Naoh, Nam và Gaw không đến nỗi cơ cực vì thiếu đói. Chuyến đi và những chuyện xảy ra đã hoàn hảo bản năng, tài khéo và tinh khôn cho họ. Từ xa hơn, họ đã đoán nhận ra đúng con mồi hoặc kẻ thù; họ lường trước được gió, mưa và lũ lụt. Mỗi hành động của họ đều ăn khớp hết sức khéo léo với mục đích và tiết kiệm được sinh lực. Chỉ thoáng đưa mắt là họ xác nhận được đường rút lui thuận lợi, chỗ ẩn nấu chắc chắn, khoảng đất lợi thế cho chiến đấu. Họ định hướng cũng chính xác gần ngang những loài chim di cư. Mặc dầu núi, hồ, đầm nước, rừng, lũ lụt có phần nào thay đổi bộ mặt của cảnh quan, mỗi ngày họ nhận thấy càng gần với miền đất của người Oulhamr. Giờ đây, chỉ không đầy nửa tuần trăng nữa, họ hi vọng có thể gặp được bầy.

Một ngày kia, họ bước vào một vùng nhiều đồi cao. Dưới bầu trời thấp và vàng ợt, mây dày che phủ kín và chồng chất lên nhau, màu hồng hoàng, màu đất thó hoặc màu lá héo, với những khoảng trống trắng sâu thẳm làm nổi rõ cái mênh mông bát ngát của nó. Dường như mây đương ấp quả đất.

Giữa những đường ngang lối dọc nhiều nẻo, Naoh đã nhắm một hẻm núi dài, nhớ lại hồi còn ở lửa tuổi Gaw, anh đã đi suốt dọc đường hẻm cùng một toán săn bắt. Khi thì xuyên qua những lèn đá vôi, khi thì mở rộng thành lòng khe, đoạn cuối là một hành lang rất dốc, luôn luôn phải trèo qua những tảng đá lở.

Những người lữ hành đi yên ổn khoảng hai phần ba con hẻm. Họ nghỉ lại để ăn uống vào giữa trưa. Chỗ này là một vòm đá rộng cánh cung, đầu mối nhiều khe đá nứt và những hang động. Nghe rõ tiếng một con suối ngầm chảy ầm ầm và tiếng nước đổ xuống vực sâu thẳm.

Trong vách đá có hai hốc tối lõm sâu vào, để lộ vết tích những thiên tai lớn cổ xưa, trước tất cả mọi thế hệ thú vật.

Vừa ăn xong, Naoh đã bước tới một cái động đá mà nhìn ngắm rất lâu. Anh nhớ rằng Faouhm đã có lần chỉ cho các chiến sĩ một lối nhỏ có thể tìm ra đường đi tới vùng đồng bằng nhanh hơn. Những khe đá dốc, lổn nhổn những tảng đá bấp bênh, khó dung được một bầy người đông: độ vài ba người nhanh nhẹn thì cũng có thể lọt; Naoh có ý định theo con đường này.

Anh tiến sâu vào tận cùng trong động, lần ra cái kẽ đá nứt và lách vào, mò mẫm cho tới khi một ánh sáng lờ mờ báo hiệu có lối ra ngoài. Anh quay trở lại thì gặp Nam nói với anh:

- Con gấu khổng lồ đương trong hẻm núi!

Một tiếng gọi the thé cắt ngang câu chuyện. Naoh lao tới chỗ cửa hang, trông thấy Gaw đứng ẩn bên mấy tảng đá trong tư thế theo dõi quan sát. Và người chỉ huy bất chợt nổi gai ốc.

Trên nẻo đường đi tới vòm đá hiện ra hai con thú hộ pháp. Bộ lông dày một cách kì lạ, màu vỏ sồi bảo vệ chúng chống mùa đông sắp đến, chống đá cứng nhọn sắc và chống gai góc vỏ cây. Một con hình thù to nặng như bò Oroc, ngắn cẳng hơn, lực lưỡng hơn và dẻo dai hơn, trán dô giống như một tảng đá phủ địa y, cái mõm rộng hoác có thể đớp gọn đầu con người và chỉ một bập hàm là nghiến nát. Đó là con đực. Con cái thì trán phẳng, ngắn mõm hơn, đi hơi chúi nghiêng. Và nhìn cử chỉ của chúng, bộ ngực chúng thì thấy chúng có chút gì na ná những Người-Lông-Biếc.

- Đúng rồi - Naoh lẩm bẩm, - đó là những con gấu khổng lồ.

Chúng chẳng sợ bất cứ một sinh vật nào. Nhưng chúng chỉ khủng khiếp khi nổi cơn giận dữ hoặc bị đói quá mức, bởi vì chúng rất ít đụng đến thịt sống. Cặp gấu này gầm gừ; con đực hếch hàm lên và lắc lư cái đầu một cách hung tợn.

- Nó bị trúng thương! - Nam nhận xét.

Máu chảy dài trong đám lông. Những người lữ hành e ngại vết thương ấy có thể do khí giới con người gây nên. Thể nào con gấu cũng tìm cách trả thù. Khi nào đã mở màn cuộc tấn công thì không bao giờ chịu bỏ dở: không một sinh vật nào ngoan cường cho bằng! Nhờ bộ lông dày cộm và lớp da cứng, nó thách thức ngọn lao, lưỡi rìu và cây chùy. Chỉ một cái vả nó có thể móc lòi ruột; to một vòng ôm, nó cũng bóp nghẹt; bập đôi hàm là đủ nghiền nát một con người.

- Chúng nó từ đâu đến? - Naoh hỏi.

- Từ trong đám những cây to kia... - Gaw trả lời, đồng thời trỏ mấy cây tùng sững trên vầng đá. - Con đực đi xuống theo phía tay phải và con cái phía tay trái.

Tình cờ hay là có âm mưu hồ, dù sao thì chúng cũng đã chặn hết mọi lối ra khỏi hẻm núi. Và cuộc tấn công sẽ cực kì ác liệt. Có thể nhận thấy như thế qua tiếng gầm dữ dội thêm của con đực và tư thế thu hình, nham hiểm của con cái. Nếu chúng còn đôi chút lưỡng lự thì cũng chỉ vì đầu óc chúng vốn chậm chạp và bản năng chúng còn đòi hỏi phải thật chắc chắn: chúng đánh hơi, với những nhịp thở phì phò, để tính toán cho đúng hơn cái khoảng cách của những kẻ thù ẩn náu trong lèn đá.

Naoh ra lệnh nhanh gọn. Cặp gấu lao tới thì ba người Oulhamr đã rút tới cuối động rồi. Con trai Báo đốm giục hai thanh niên bứt lên trước anh; cả ba người, trên lối đi lổn nhổn và trong những nẻo quanh co, hối hả quàng chân lên cổ mà chạy nhanh được chừng nào tốt chừng ấy.

Vào cái hang trống trơn, hai con gấu khổng lồ đã phải mất thì giờ tìm cho ra lối đi, giữa những dấu vết của ba người Oulhamr đã có từ trước.

Đa nghi hết mực, chúng dừng lại từng quãng. Bởi lẽ nếu chúng không sợ sức mạnh của bất kì một sinh vật nào thì chúng lại vô cùng thận trọng ngay trong bản chất và thêm một sự sợ hãi mơ hồ trước cái không biết.

Chúng cũng thừa biết sự tráo trở của những tảng đá, của hang động và những vực sâu; kí ức bền dai của chúng vẫn giữ hình ảnh những tảng đá vỡ đôi ra và lăn xuống âm thầm, mặt đất nứt rộng và sâu, lòng vực thăm thẳm trong bóng tối, băng tuyết ào ào trên núi đổ xuống, những dòng nước phá vỡ vách đá cứng.

Trong đời sống lâu dài của chúng, không phải là con ma mút hoặc con sư tử hay là con hổ đã có thể đe dọa được chúng. Nhưng những sức mạnh bí hiểm vẫn luôn luôn sừng sững trước mặt chúng: chúng vẫn mang những vết sẹo do đá gây nên, chúng đã suýt bỏ mạng dưới đám tuyết, chúng đã bị những dòng lũ mùa xuân cuốn đi và bị chôn vùi dưới đám đất sụp đổ.

Ấy vậy, sáng ngày này, lần đầu tiên, có những vật sống đã xâm phạm chúng. Từ trên đỉnh cao một hòn lèn dựng đứng, chỉ có bọn thằn lằn và côn trùng mới lên được thôi. Ba vật đứng thẳng đang đứng trên đỉnh lèn. Nhìn thấy đôi gấu khổng lồ, chúng hô lên một tiếng rồi phóng lao xuống tới tấp. Một mũi lao đã đâm trúng con gấu đực. Thế là, kinh hoàng vì đau đớn và mê muội vì điên giận, nó mất hẳn sự sáng suốt của bản năng và tìm cách leo ngược thẳng lên đỉnh núi. Nhưng nó lại thôi ngay và đi tìm đường vòng có thể lên tới được, và con gấu cái đi theo nó.

Trên đường đi, nó nhổ ngọn lao, nó hít hơi; chuyện cũ hiện lại trong kí ức. Nó cũng ít gặp con người, hình thù hắn ta không khiến nó phải ngạc nhiên hơn hình thù lũ chó sói hay lũ linh cẩu. Cũng vì những con người đó đều tránh xa đường nó đi; nó chẳng biết gì về những mưu mẹo cũng như cạm bẫy của họ, nó cũng chẳng hề quan tâm đến họ. Do đó, sự việc xảy ra hôm nay lại thêm bất ngờ và thêm rối ren. Trật tự tối mò, mọi sự vật bị xáo trộn; một sự đe dọa không rõ ràng bỗng nảy sinh từ đó. Và con gấu-hang-động lần mò qua những ngõ ngách, sờ soạng những lối dốc, hít thở thận trọng những làn hơi tản mát đó đây. Lâu dần, nó thấy mệt mỏi. Không có vết thương, có lẽ nó cũng chỉ giữ lại cái hồi ảnh mơ hồ sớm sẽ lặng lẽ vùi sâu trong tận cùng những thớ thịt và chỉ trỗi dậy khi gặp những tình huống tương tự kích động lên. Nhưng nhức nhối đau đớn đã làm hiện trở lại, từng lúc, hình ảnh ba con người đứng thẳng trên đỉnh lèn đá, và ngọn lao nhọn sắc. Thế là nó gầm gừ và liếm vết thương... Rồi thì ngay chính cái đau đớn cũng không còn thức tỉnh hồi ức nó nữa. Con gấu khổng lồ lại chỉ còn lo tới việc kiếm miếng ăn quá vất vả. Chợt nó bắt gặp hơi con người. Ngực nó căng phồng vì tức giận. Nó báo cho con gấu cái lúc này đã đi kiếm ăn theo một nẻo khác, bởi vì chúng không thể sống nổi, nhất là trong những ngày giá lạnh, trên những vùng đất quá gần nhau. Sau khi đã xác định được vị trí kẻ thù cùng khoảng cách, chúng lập tức xông tới.

Trong khe đá nứt tối om, thoạt đầu Naoh có cảm giác không có gì ngoài các bạn anh. Rồi bắt đầu nghe bước chân nặng trình trịch của những con thú, những luồng hơi thở mạnh hồng hộc: đôi gấu khổng lồ đã tiến nhanh hơn ba con người. Chúng có được thuận lợi ở thế thăng bằng, ở bốn cẳng bám chắc vào mặt đất tối om, ở cái mũi thính lướt nhanh trên dấu vết....

Luôn luôn, không người này thì người khác vấp phải một hòn đá, chúi xuống vì thụt vào một cái hố, đụng đầu vào một mỏm đá nhô ra trên vách, bởi vì họ vẫn phải mang theo lỉnh kỉnh những khí giới, thức ăn và mấy cái chuồng Lửa mà Naoh không thể bỏ lại.

Những ngọn lửa bò leo lét tận cùng trong ngách lõm nên không soi sáng được lối đi: ánh đỏ yếu ớt mờ dần lên phía trên và chưa đủ soi rõ những chỗ gồ ghề trên vách đá. Ngược lại, nó lại làm rõ ra đôi chút mấy bóng người đương lẩn trốn.

- Nhanh lên! Nhanh lên! - Người chỉ huy giục.

Nam và Gaw thì không thể chạy thẳng một mạch. Và những con thú khổng lồ đã áp sát. Mỗi bước chạy lại nghe rõ hơi thở của chúng hơn. Mỗi lúc chúng cảm thấy kẻ thù đã gần hơn, chúng càng thêm hùng hổ, khi thì con đực khi thì con cái rống lên một tiếng. Tiếng rống vang vang dội trở lại trên vách đá. Naoh càng hình dung rõ hơn tầm vóc hộ pháp của vóc dạc chúng, cái vòng riết khủng khiếp, cái sức nghiền không gì cưỡng lại của hai hàm răng....

Phút chốc, hai con gấu chỉ còn cách dăm bước. Đất rung lên dưới chân Naoh, một khối lớn nặng cực kì sắp chồm lên sống lưng anh.

Anh quay mình, đối mặt với cái chết, anh lật nghiêng thật nhanh cái chuồng và hướng ánh lửa leo lắt vào một cái đống lắc lư. Con gấu khựng ngay lại. Điều bất ngờ nào cũng thức tỉnh sự thận trọng ở nó. Nó nhìn chăm chú ngọn lửa nhỏ, thân hình rung rung trên cả bốn chiếc cẳng, kèm một tiếng nhi nhí gọi con gấu cái. Thế rồi, nó nổi khùng, quên tất cả, nó xông vào con người... Naoh đã bước lùi và, dồn hết sức mạnh, anh ném cái chuồng đá. Con gấu bị trúng mũi, một bên lông mày cháy sém; nó hộc lên một tiếng đau đớn, và trong khi nó đương quờ quạng, chàng lữ hành đã vượt được một quãng.

Một ánh sáng mờ xám lọt vào vách ngầm. Ba người Oulhmar đã thấy mặt đất: họ không còn loạng choạng nữa, họ chạy thật nhanh. Nhưng cuộc săn đuổi lại tiếp tục; hai con thú dữ cũng tăng tốc độ; nhìn thấy ánh sáng tăng dần, con trai Báo đốm lo ngại ra ngoài đất trống, tai họa lại càng nguy ngập hơn.

Con gấu khổng lồ đã lại tới gần. Mi mắt bỏng càng làm nó điên khùng thêm; mọi sự dè dặt đầu vứt bỏ; máu dồn ứ lên đầu, chẳng có gì cản nổi cái đà hùng hổ của nó. Naoh nhận rõ trạng thái ấy qua hơi thở hồng hộc càng mạnh, những tiếng gầm đanh và ồm ồm.

Anh vừa định quay mình lại để xáp trận thì nghe tiếng Nam gọi. Người chỉ huy nhận thấy một mỏm đá cao nhô ra bó hẹp đường ngách lại. Nam đã lọt qua, Gaw đương men lách sang. Cái mõm con gấu khổng lồ gầm gừ cách chừng ba bước thì vừa lúc Naoh, đến lượt mình, nghiêng vai lách lọt qua cái khe hẹp. Đương đà lao tới, con thú dữ đâm sầm vào và chĩa cái mõm đồ sộ của nó lọt qua khe đá. Nó hoác miệng, để lộ những thớt răng hàm và những chiếc răng nanh nhọn bén, nó rên một tiếng to và dài, vô cùng ghê rợn. Nhưng Naoh chẳng còn gì phải sợ nữa; bỗng nhiên anh có được một khoảng cách không thể vượt; gờ đá, vững mạnh hơn cả trăm con ma mút, bền lâu hơn cuộc sống hàng nghìn thế hệ, chặn đứng con thú khổng lồ lại cũng chắc chắn như là cái chết.

Người lữ hành cười gằn:

- Bây giờ thì Naoh mạnh hơn con gấu hộ pháp rồi. Anh ta có một cây chùy, một chiếc rìu và nhiều mũi lao nhọn đây! Anh ta tha hồ đánh con gấu mà con gấu thì hết đường đánh trả!

Anh vung cây chùy lên: Con gấu cũng đã nhận ra được những cây bẫy của đá tảng mà từ hồi nhỏ nó đã phải nhiều phen chống chọi. Nó rút được đầu ra trước khi con người đánh tới; nó lẩn vào sau gờ đá. Cơn giận vẫn bừng bừng, căng phồng lồng ngực và đập những nhất giật mạnh trong hai thái dương, đẩy nó xông vào những hành động dữ dội. Tuy nhiên, nó không tự buông thả theo cơn giận: được một bản năng khôn ngoan dẫn dắt, nó không lãng quên những tình huống đã xảy ra. Từ sáng, đã hai phen, nó phải thừa nhận là con người biết làm cho đau đớn bằng những lối đánh kì lạ. Nó bắt đầu chịu theo số phận, nó tự tạo cho chính mình một công việc rầu lòng, sau này sẽ hướng nó xếp con vật đứng thẳng này vào loại những con vật nguy hiểm: nó căm thù dai dẳng, nó một hai muốn tiêu diệt hắn ta; nhưng nó không chỉ có dốc hết sức lực và tinh khôn ra đối phó với hắn ta, nó sẽ nấp rình và sẽ lợi dụng mọi sự bất ngờ.

Con gấu cái gầm gừ, không hiểu gì mấy về sự việc đã xảy ra, bởi vì chẳng có vết thương nào để tăng thêm sự tinh khôn cho nó. Vừa được tiếng kêu của con đực báo hiệu bảo nó phải thận trọng, nó dừng lại không tiến nữa, đoán chừng là đá đã giăng cạm bẫy gì đây; bởi vì chúng nó không hình dung được một tai họa đến với chúng nó lại có thể nảy sinh từ những sinh vật nhỏ ẩn sau ngách quặt bên vách đá.