rời ơi! Ta có cảm tưởng như đang sống trong một kho thuốc súng có thể bùng nổ bất cứ lúc nào!

Đó là những gì bà Jo tự nói với mình trong khi bà đến Núi Thơ để đề nghị với em gái là cô y tá đáng yêu nhất nên trở lại với các vị thần bằng đá thạch của cô trước khi mang lại một vết thương còn đau đớn hơn cho vị anh hùng của chúng ta.

Bà Jo không nói gì cả, chỉ một lời nói bóng gió cũng đã đủ, vì bà Amy trông chừng con gái của bà như là một viên ngọc quý. Ngay lập tức bà nghĩ đến một cách thật đơn giản để thoát khỏi cơn nguy hiểm. Ông Laurie cần phải đi Washington để lo công việc của Dan. Người ta vừa đề nghị một cách hờ hững thì ông đã thấy vui sướng với ý tưởng mang theo gia đình mình.

Dan nhận lấy mọi việc thật bình tĩnh. Dù sao thì cậu không có mảy may hi vọng.

Bà Amy, về phần bà, tin chắc là người chị thật lãng mạn của bà đã nhầm, nhưng nếu như bà nhìn thấy gương mặt của Dan khi Bess đến từ giã cậu, thì đôi mắt tinh tường của bà chắc chắn đã khám phá ra nhiều điều.

Bà Jo phát run lên khi nghĩ chàng trai sẽ bị lộ. Nhưng cậu đã học được cách kiềm chế. Cậu nắm lấy hai tay của Bess và thật lòng nói:

– Vĩnh biệt, công chúa. Nếu như chúng ta không còn gặp lại nhau nữa thì thỉnh thoảng hãy nhớ đến người bạn cũ của em.

Cảm động, Bess trả lời nhiệt tình hơn thường ngày:

– Làm sao em có thể không nghĩ đến anh được? Tất cả mọi người đều rất hãnh diện về anh! Cầu Chúa ban phép lành cho tất cả các công việc của anh và đưa anh trở về nhà một ngày kia!

Khi cô ngước mắt lên nhìn cậu, gương mặt đầy yêu thương và nuối tiếc, tất cả những gì cậu đã mất trở lại rõ ràng trong tâm trí khiến cậu không thể không ôm lấy mái tóc vàng và hôn cô. Rồi cậu chạy về phòng mình, nơi mà đối với cậu như là một xà lim trong tù, không có đến một góc trời xanh để an ủi. Sự trìu mến bất chợt đó và việc cậu bỏ chạy khiến Bess thật ngạc nhiên, cô hiểu trong nụ hôn kia có cái gì đó mà cô chưa biết làm cho cô phải đỏ mặt và xáo trộn. Bác cô đã nhìn thấy tất cả và vì muốn tránh một câu hỏi, bà đã đưa ra câu trả lời trước khi Bess kịp lên tiếng.

– Con hãy tha thứ cho anh, Bess à. Anh ấy đã gặp một bất hạnh lớn và ý nghĩ phải xa các bạn của anh khiến anh buồn, vì rất có thể anh sẽ không bao giờ trở lại.

– Bác muốn nói là anh đã gặp nguy hiểm chết người à? - Bess hỏi thơ ngây.

– Không đâu, con yêu, nhưng bác không thể nói thêm gì cả, ngoại trừ là anh rất can đảm. Vì vậy con nên tin tưởng anh và tôn trọng anh, như chính bác cũng làm.

– Chắc anh ấy đã mất đi một người anh yêu thương. Tội nghiệp anh Dan! Chúng ta cần phải tử tế với anh.

Bess có vẻ thỏa mãn với lời giải thích. Thật gần sát với sự thật nên bà Jo chỉ có thể gật đầu. Thế là Bess đi ra và nghĩ sự mất mát người mình thương yêu là nguyên do của sự thay đổi mà tất cả mọi người đều nhận thấy ở Dan và đã khiến cho cậu ít nói về những sự việc trong cuộc đời cậu trong năm qua.

Nhưng Ted không thể dễ dàng bị thuyết phục như vậy. Mẹ cậu đã khuyên cậu không nên quấy rầy Dan với các câu hỏi bao giờ Dan chưa bình phục hẳn. Nhưng ngày ra đi đến gần khiến cậu càng muốn có được một lời giải thích rõ ràng và dứt khoát về các cuộc phiêu lưu mà cậu đã đoán ra qua các câu mà bệnh nhân vô ý nói trong cơn mê sảng.

Thế là một ngày kia cậu nghĩ là rất thuận lợi, Ted tình nguyện giải khuây cho người bệnh.

– Này, anh, nếu như anh không muốn em đọc cho anh nghe thì anh nghĩ sao về một cuộc chuyện trò? - Cậu tuyên bố bất thình lình khiến Dan ngạc nhiên. - Hay là anh kể cho em nghe về Kansas đi? Các công việc của anh ở Montana thì em đã biết rồi, nhưng dường như anh đã quên tất cả những gì xảy ra trước đó.

– Không đâu, anh không quên. Nhưng nó chỉ liên quan đến một mình anh thôi. Anh không đi xem trang trại nào, anh đã từ bỏ ý định. - Cậu nói chậm rãi.

– Vì sao?

– Anh bận làm việc khác.

– Việc gì?

– Thì, sản xuất bàn chải, chẳng hạn.

– Anh đừng đùa với em. Hãy nói sự thật đi.

– Thật mà.

– Thế thì vì sao?

– Nhất là để cho anh khỏi làm điều xằng bậy.

– Trong tất cả những việc kì quặc mà anh đã làm, và chắc là nhiều vô số, đây là việc thật sự kì lạ nhất. - Ted ngạc nhiên. Em lúng túng khi phát hiện ra việc này, nhưng em không thối chí và nói tiếp. - Chuyện xằng bậy gì hả anh Dan?

– Không liên quan gì đến em. Em quấy rầy anh đấy.

– Nhưng em muốn biết, vì em là bạn của anh và sẽ luôn luôn là bạn của anh. Nào, kể cho em nghe hết đi và em sẽ câm như hến để làm vui lòng anh.

– Thật vậy à?

Dan nhìn em, tự hỏi không biết cậu bé sẽ phản ứng như thế nào đây nếu như biết được sự thật.

– Em nôn nóng nghe anh kể đây.

– Em tò mò như một cô gái vậy. Còn hơn cả một vài cô. Josie và… và Bess không bao giờ đặt câu hỏi nào.

– Tất cả chuyện này họ không quan tâm. Họ chỉ quan tâm đến chuyện anh hùng. Em cũng vậy, nhưng em thấy rõ trong mắt anh là còn có thứ gì nữa trước đó và em muốn biết Blair và Mason là những ai và ai đã bị thương, ai đã bỏ trốn, chỉ có vậy thôi.

– Làm sao em biết được tất cả chuyện đó? - Dan thốt lên bằng giọng khiến cho Ted ngạc nhiên.

– Anh đã nói về họ khi anh mê sảng. Nhưng nếu anh không nhớ hoặc không muốn nhớ thì cũng không sao.

– Thế anh còn nói điều gì nữa? - Dan hỏi, mắt giận dữ.

– Chỉ có vậy thôi. Em chỉ nói thế để đánh thức trí nhớ anh một chút. - Ted nói và hạ thấp giọng.

Dan nhìn Ted đang vặn vẹo trên ghế. Cậu quyết định đùa một chút, vừa chơi trò mèo vờn chuột, hi vọng làm như vậy sẽ khiến em bớt tò mò.

– Xem nào. Blair là một chàng trai anh đã gặp khi đi du lịch và Mason là một tay đáng thương ở trong một bệnh viện nơi mà anh cũng có mặt. Blair muốn nhanh chóng về gặp các anh của cậu ấy và anh nghĩ, anh đã nói là Mason bị thương, vì anh ta đã chết ở đấy. Thế, bằng lòng chưa?

– Không, hoàn toàn không. Vì sao Blair lại vội vã? Và ai đã làm cho người kia bị thương? Em tin chắc là có đánh nhau ở đâu đó, phải vậy không?

– Phải.

– Em nghĩ, em biết vì sao.

– Quỷ tha ma bắt nếu như em biết! Nào nói đi, anh nghe đây. - Dan nói vẻ không quan tâm một cách giả tạo.

Khoái chí vì được phép để cho óc tưởng tượng của mình hoạt động, Ted trình bày lời giải thích bí mật mà cậu đã nghĩ ra, vì cậu cảm nhận được là đâu đó có một bí mật.

– Anh không phải xác nhận nếu như em đoán đúng, và anh có thể giữ im lặng nếu như anh thích. Em sẽ đọc được trên mặt anh. Còn giờ thì, hãy xem em có lí không. Em nghĩ là anh đã rơi vào một câu chuyện không hay. Em không nói về một cuộc tấn công xe lửa bưu điện hoặc một cái gì đó như là nhóm Klu klux klan! Nhưng bênh vực những người bản xứ hoặc bắt một tay vô lại, hoặc nữa, bắn một ai đó để tự vệ. À, em đã đoán đúng, em thấy rõ! Anh không cần phải nói, em đã thấy trong mắt anh rồi! - Ted vui mừng.

– Nói tiếp đi. - Dan nói.

Cậu rất muốn, nhưng không dám xác nhận những gì đúng trong lời của Ted. Cậu sẵn sàng thú nhận tội lỗi của cậu, nhưng không thú nhận về hình phạt tiếp theo đó. Cậu vẫn còn xấu hổ về việc đó.

– Em biết là em sẽ tìm ra, và không lâu đâu. - Ted nói với vẻ tự phụ phô trương khiến Dan không khỏi bật cười.

Ted nói tiếp:

– Hãy tâm sự với em đi và mọi chuyện sẽ tốt đẹp, trừ khi anh đã thề là sẽ không nói.

– Anh đã thề.

– Thế thì đừng nói gì cả. - Ted nói, vẻ thất vọng trông thấy. - Em hiểu. Và em vui là anh đã ở cạnh bạn anh trong bệnh viện. Anh đã giết chết mấy người?

– Chỉ một người thôi.

– Một tên vô lại, chắc chắn rồi?

– Một gã lưu manh.

– Đừng làm mặt dữ dằn thế, em không trách cứ anh đâu. Em cũng vậy, em sẽ vặn cổ mấy tay lưu manh khát máu đó. Chắc là anh phải trốn và ở yên một thời gian sau chuyện đó, em nghĩ thế.

– Thật là yên, một thời gian dài.

– Nhưng mọi việc đã kết thúc tốt đẹp, và sau đó thẳng đến mỏ than, nơi anh đã hành động thật tuyệt. Anh đừng lo, em sẽ không kể lại đâu.

– Chỉ còn thiếu việc ấy nữa thôi. Hãy nghe đây, Ted. Nếu như em giết một người, thì điều này có khiến em xáo trộn không? Một tay xấu xa, dĩ nhiên.

Ted định mở miệng để nói “Hoàn toàn không”, nhưng em dừng lại, một nét gì đó trên gương mặt của Dan khiến em phải suy nghĩ.

– Thì đây, nếu đó là bổn phận ngoài chiến trường hoặc để tự vệ thì em sẽ không hối tiếc. Nhưng nếu vì giận dữ, thì em nghĩ chắc là em hối hận. Em không biết sự hối hận có dày vò em không. Nhưng đây không phải là vấn đề của anh, có phải vậy không? Đối với anh, đây là một trận đấu chính đáng, em nghĩ thế.

– Phải, anh đã có lí. Nhưng anh ước sao không phải xen vào chuyện đó. Phụ nữ thường cảm thấy ghê tởm việc này vì họ không nhìn nhận vấn đề theo cách đó.

– Chỉ cần không kể cho họ nghe. Như vậy họ sẽ không nghĩ gì cả. - Ted nói như kẻ sành điệu.

– Anh không có ý định đó. Em cũng vậy, đừng nên nói gì. Còn giờ thì chúng ta đọc sách.

Một vài tuần lễ yên ả trôi qua, trong thời gian đó Dan nôn nóng chờ đợi những bức thư bảo đảm cho phép cậu đến làm việc cạnh mấy người da đỏ ở Montana. Khi thư đến nơi, cậu nhanh nhẹn chuẩn bị hành trang để quên đi một mối tình không thể thỏa mãn và để bắt đầu làm việc. Cuối cùng thì cậu sẽ sống vì người khác, nếu như cậu không thể sống vì mình.

Vào một buổi sáng thật buồn cho gia đình March, kẻ lữ hành lên đường với con ngựa và con chó của cậu.

– Thật là tội nghiệp cho tôi! - Bà Jo thở dài. - Ta có thể nghĩ, cuộc sống chỉ toàn những cảnh ra đi và chia li, càng ngày càng trở nên khó khăn hơn với thời gian.

– Và cũng gồm cả những cuộc hội ngộ, chị yêu. Vì chẳng bao lâu nữa Nat sẽ trở về. - Bà Amy đáp, vui mừng vì không còn con chó sói rình rập quanh con cừu non của bà nữa.

– Thời gian vừa qua chị quá mệt mỏi, nên không khỏi càu nhàu. Chị tự hỏi không biết Dan nghĩ gì khi không trông thấy em. - Bà Jo nói tiếc rẻ. - Đó là một hành động khôn ngoan, nhưng nó rất muốn nhìn thấy lần cuối cùng các gương mặt thân thương trước khi đi xa.

– Như thế này tốt hơn. Bess có vẻ nhẹ nhõm, còn em thì nhẹ nhõm thật sự.

Và vầng trán bà Amy trở lại thanh thản trong khi bà xoay về phía cô con gái đang cười rất vui với các anh chị họ của cô.

Bà Jo lắc đầu nhưng không có thời gian để nói tiếp, vì ông Laurie bước vào, rạng rỡ.

– Thưa quý vị, đây gọi là “Chỉ là cây vĩ cầm”, theo câu chuyện cổ tích của Andersen.

Ông Laurie mở cửa: một chàng trai trẻ, mặt mày tươi cười, đứng đó, chiếc vĩ cầm trên tay.

– Natl Nat! - Tất cả thốt lên cùng một lúc.

Nhưng chính Daisy là người đầu tiên chạy về phía người chơi vĩ cầm.

Cô dường như đã quên đi sự bình tĩnh thường ngày, ôm lấy cậu, khóc sướt mướt vì ngạc nhiên và vui mừng. Bà Meg cũng chạy đến, đẩy con gái ra và thế vào chỗ cô. Sau cùng thì Demi siết chặt tay Nat, còn Josie thì nhảy múa quanh cậu như mấy bà phù thủy ở dạ hội phù thủy vậy.

Điều này khiến cho mọi người cười ầm và làm cho không khí bớt căng thẳng. Rồi đến lượt các câu hỏi và trả lời nổ ran như thường lệ.

Dĩ nhiên tất cả đều muốn nghe cậu chơi đàn. Khi ai nấy mỏi miệng vì nói nhiều thì cậu bắt đầu chơi. Những người khó tính nhất cũng phải ngạc nhiên vì sự tiến bộ của cậu. Hơn nữa, anh chàng Nat rụt rè đã thay đổi: sự mạnh mẽ và tự chủ đã biến cậu thành một người đàn ông khác.

Sau khi chơi một bản nhạc tuyệt hay, cậu nhìn các bạn và tuyên bố:

– Còn giờ thì con xin chơi một bản nhạc mà mọi người chắc chắn còn nhớ.

Thế rồi cậu chơi giai điệu ngoài hè phố mà cậu đã chơi buổi tối đầu tiên cậu đến Plumfield, và tất cả đồng thanh hát.

– Em cảm thấy khá hơn. - Bà Jo nói, khi tất cả mọi người tụ tập dưới chân đồi. - Một vài chàng trai của chúng ta không thành công như ta hi vọng. Cô bé Daisy nhẫn nại của chúng ta sẽ là một phụ nữ hạnh phúc. Nat là tác phẩm của anh, Fritz à, em chúc mừng anh thật lòng.

– Thôi nào, chúng ta chỉ có thể gieo hạt và hi vọng chúng rơi vào một mảnh đất tốt. Có lẽ anh đã gieo hạt giống, nhưng em đã chú ý không cho chim đến ăn hạt. Như vậy chúng ta cùng chia nhau mùa màng và chúng ta sẽ rất hạnh phúc cả khi nó không phải lúc nào cũng được bội thu, em yêu à.

– Em nghĩ hạt đã rơi vào một chỗ đất đầy đá sỏi đối với trường hợp Dan đáng thương. Nhưng em sẽ không ngạc nhiên nếu như nó thành công trong đời. - Bà Jo tiên đoán, gắn bó hơn bao giờ hết với chú vịt xấu xí của bà.

Thật là một cám dỗ lớn cho người kể chuyện mệt mỏi là nên kết thúc câu chuyện này bằng một trận động đất chôn vùi Plumfield và vùng lân cận thật sâu dưới lòng đất để không còn ai tìm thấy lại dấu vết của nó. Nhưng vì kết thúc bi thảm đó có thể làm cho vài độc giả đáng yêu của tôi không bằng lòng nên tôi tự kiềm chế và tiên đoán câu thường được nêu lên: “Rồi mọi người ra sao?” và kể rằng tất cả các cuộc hôn nhân đều thành công và các chàng trai đã phát triển trên nhiều con đường khác nhau. Các cô gái cũng thế, vì Bess và Josie đạt nhiều danh vọng trong ngành nghệ thuật, và cũng gặp được những người đàn ông mà các em yêu.

Nan sống độc thân, năng động, vui vẻ, tự lập, cống hiến hết mình cho các anh chị em đau ốm và cho con cái họ.

Dan không lấy vợ, nhưng sống thật dũng cảm với bộ tộc mà cậu đã chọn. Cậu đã chết khi bảo vệ họ và cậu yên nghỉ trong vùng đất rộng lớn mà cậu yêu mến, với một lọn tóc vàng trên ngực và một nụ cười trên môi dường như đang nói là chàng hiệp sĩ trong câu chuyện nào đó đã đánh trận cuối cùng và giờ đây đã yên nghỉ.

Stuffy trở thành thẩm phán, bị chết bất thình lình vì nhồi máu cơ tim sau một bữa tiệc.

Dolly là người đàn ông của giới thượng lưu cho đến khi cậu bị phá sản. Thế rồi cậu tìm được việc làm tốt ở một cửa hàng may thời thượng.

Demi sau cùng hùn vốn với nhà xuất bản nơi cậu làm việc: ta có thể đọc tên cậu ghi trên cánh cửa. Rob trở thành giáo sư tại trường Laurence. Còn Teddy, thì cậu làm cho mọi người ngạc nhiên khi trở thành một vị linh mục có tài hùng biện và nổi tiếng, khiến cho mẹ cậu rất vui.

Còn giờ, sau khi đã làm hết mình để thỏa mãn tất cả mọi người với nhiều đám cưới, vài cái chết và cũng từng đó thịnh vượng như cuộc sống nói chung cho phép, nhạc phải ngưng, đèn phải tắt và màn hạ vĩnh viễn cho vở kịch về gia đình March.