in phép mẹ, mẹ có thể cho con mượn vợ con khoảng nửa tiếng đồng hồ được không? Hành lí đã về đến nơi và con đã làm lộn tùng phèo đồ đạc của Amy mua ở Paris vì cố tìm một thứ mà con cần. – Laurie nói, khi sáng hôm sau anh chạy đến để tìm bà Laurence đang ngồi trong lòng mẹ, như một em bé.

– Dĩ nhiên. Nào hãy đi đi, con yêu. Mẹ quên là con đã có một tổ ấm khác rồi. – Bà March nói, siết lấy bàn tay trắng muốt đeo nhẫn, như thể bà xin lỗi vì đã hành động như một người mẹ quá lạm dụng.

– Con đã không đến nếu như con không cần nàng. Nhưng con không thể thiếu cô vợ bé nhỏ của con được, như…

– Như một cây chỉ gió không thể thiếu gió được. – Jo gợi ý trong khi anh dừng lại để tìm một câu so sánh.

– Đúng thế! Và từ sau đám cưới, gió luôn luôn rất tốt.

– Con không biết sẽ kéo dài được bao lâu, nhưng con không sợ các cơn giông, vì con đã học được cách điều khiển chiếc thuyền của con. Nào đi, anh yêu, em sẽ tìm cho anh móc xỏ ủng. Em nghĩ vì chuyện đó mà anh đã lục lạo đồ đạc của em. Đàn ông thật là không khôn khéo chút nào, thưa mẹ! – Amy nói với vẻ của một nữ chủ nhân khiến anh chồng thích thú.

– Hai người sẽ làm gì khi đã ổn định xong? – Jo hỏi, tay cài cúc áo măng tô cho Amy, như ngày trước cô cài cúc tạp dề cho em gái vậy.

– Bọn tôi có những dự kiến nhưng chưa muốn kể ra. Bọn tôi còn là người mới vào nghề, nhưng không muốn sống nhàn rỗi. Tôi sẽ bắt đầu kinh doanh với một sự hăng say khiến cho ông nội sẽ rất thích thú và chứng tỏ cho ông thấy là tôi chưa bị hỏng. Tôi cần một thứ như thế để giữ tôi trên con đường ngay thẳng. Tôi đã chán lãng phí thời gian rồi. Tôi có ý định làm việc như một người đàn ông thật sự.

– Thế Amy sẽ làm gì? – Bà March hỏi, hạnh phúc vì quyết định của Laurie và sự mạnh mẽ khi anh nói về chuyện đó.

– Sau khi làm những cuộc viếng thăm bắt buộc và đi dạo với chiếc mũ đẹp nhất, bọn con sẽ làm cho mọi người ngạc nhiên về lòng hiếu khách trong ngôi nhà của chúng con, về nhóm người nổi bật mà chúng con sẽ kéo theo mình, và ảnh hưởng tốt lành mà chúng con sẽ tạo ra đối với thế giới, có phải vậy không, thưa bà Récamier[22]?” – Laurie hỏi Amy giọng châm chọc.

– Thời gian sẽ trả lời. Đi nào, đồ xấc láo và đừng có làm cho gia đình em thấy khó chịu bằng cách gọi em với đủ thứ tên trước mặt mọi người. – Amy đáp, quyết tâm là sẽ có một ngôi nhà với một người vợ tốt trước khi có một phòng khách với một bà hoàng về xã giao.

– Hai đứa trẻ có vẻ hạnh phúc quá! – Ông March nhận xét và ông khó lòng mà tiếp tục chìm đắm trong tác phẩm của Aristote sau khi đôi vợ chồng trẻ ra về.

– Vâng, em nghĩ là hạnh phúc đó sẽ lâu bền. – Bà March thêm vào, với nét mặt bình thản của một thủy thủ đã đưa được chiếc thuyền vào tới bến.

– Con tin chắc như vậy. Amy thật là hạnh phúc! – Jo thở dài nói.

Một nụ cười làm rạng rỡ gương mặt cô vì ngay lúc đó, giáo sư Bhaer đang mở cánh cổng vào nhà một cách nôn nóng.

Buổi tối, khi Laurie đã biết rõ về số phận cái móc xỏ ủng của anh rồi, thì anh nói với người vợ đang bận sắp xếp lại gia sản nghệ thuật mới của cô:

– Bà Laurence?

– Gì vậy thưa ông chủ?

– Người đàn ông đó định cưới chị Jo của chúng ta đó!

– Em hi vọng như thế. Anh không hi vọng à?

– Thật ra, em yêu, anh xem ông ấy như là một quân chủ bài theo nghĩa mạnh nhất của từ đó, nhưng anh thích ông ấy trẻ hơn một chút và giàu có hơn.

– Laurie, anh đừng có tế nhị quá cũng như đừng có suy nghĩ theo giới thượng lưu quá. Nếu cả hai yêu nhau thì tuổi tác và tài sản có quan trọng gì? Phụ nữ không bao giờ nên lấy chồng vì tiền bạc.

Amy ngưng bặt ngay sau khi nói câu đó rồi nhìn chồng và anh đáp lại bằng một cái nhìn nghiêm nghị ranh mãnh:

– Em có lí, tuy nhiên người ta thường nghe nhiều cô gái đẹp bảo đó là ý định của họ. Nếu trí nhớ anh tốt thì ngày trước em cũng nghĩ bổn phận của em là phải lấy chồng thật giàu. Có lẽ điều này có thể giải thích được việc em cưới một người chẳng ra gì như anh.

– Ôi, anh yêu của em, anh đừng nói thế, em van anh! Em đã quên là anh giàu có khi em nói “Vâng”. Em sẽ cưới anh cả khi anh không có một xu dính túi. Ôi, đôi khi em muốn anh thật nghèo để em có thể tỏ cho anh thấy em yêu anh đến nhường nào.

Và Amy, luôn luôn có phẩm cách ở chỗ đông người và rất âu yếm khi ở nhà, đã đưa ra nhiều bằng chứng thuyết phục về sự trung thực của lời cô nói.

– Anh biết rõ em không còn là cô gái hám tiền ngày trước. Em sẽ rất đau lòng nếu như anh không tin là em sung sướng được chèo cùng thuyền với anh, cả khi anh phải kiếm sống bằng cách chèo thuyền trên hồ.

– Anh là một thằng ngốc và là một kẻ thô lỗ. Làm sao anh có thể nghĩ những điều như thế khi anh biết là em đã từ chối một người đàn ông giàu có hơn anh và em không để anh cho em phân nửa những gì anh muốn cho, giờ đây khi mà anh có quyền? Các cô gái luôn làm như vậy, những kẻ đáng thương: người ta đã gieo trong đầu họ, đó là tấm ván duy nhất có thể cứu họ. Nhưng em được giáo dục tốt hơn và mặc dù có lúc em đã khiến anh lo lắng. Giờ anh không hề thất vọng: cô con gái đã trung thành với những bài học của bà mẹ. Hôm qua anh đã nói chuyện với mẹ em, bà có vẻ rất hạnh phúc và biết ơn còn hơn là anh đã biếu bà tấm séc một triệu để chi cho các việc từ thiện. Em không nghe những suy nghĩ của anh à, bà Laurence?

Laurie dừng lại vì mắt Amy có vẻ xa vắng mặc dù cô nhìn anh.

– Có chứ, em nghe đây, và đang chiêm ngưỡng cái lúm đồng tiền ở cằm của anh. Em không muốn biến anh thành tự phụ, nhưng em phải thú thật là em hãnh diện về anh chồng đẹp trai của em hơn là tất cả tiền bạc của anh ấy. Anh đừng cười! Chiếc mũi của anh an ủi em rất nhiều.

Amy vuốt ve nhẹ nhàng cái mũi thật đẹp, với sự bằng lòng rất nghệ thuật.

Laurie đã có được nhiều lời khen trong đời, nhưng không lời khen nào làm anh thích thú bằng lời khen này, và anh đã tỏ rõ ra, trong lúc cười nhạo sở thích của vợ mình.

– Anh yêu, em có thể hỏi anh một câu không?

– Dĩ nhiên.

– Không biết anh thật tình có thấy khó chịu không, nếu như chị Jo cưới ông Bhaer?

– Ồ, chính điều này làm em lo nghĩ phải không? Anh đã thấy ngay là có cái gì đó trong lúm đồng tiền của anh khiến em không thích! Vì anh không phải là một người ích kỉ mà anh là người đàn ông hạnh phúc nhất. Anh có thể quả quyết với em là anh sẽ khiêu vũ lòng nhẹ tênh vào ngày cưới của chị Jo, nếu một ngày nào đó chị Jo lấy chồng. Em có nghi ngờ không, em yêu?

Amy ngước mắt lên nhìn anh và thấy bằng lòng. Dấu vết bé nhỏ của sự ghen tuông đã bay đi vĩnh viễn và cô cám ơn anh bằng một cái nhìn tràn đầy yêu thương và tin cậy.

– Anh muốn chúng ta làm cái gì đó cho ông giáo sư thân mến. Chúng ta có thể nghĩ ra một người họ hàng chết đúng lúc ở bên Đức và để lại cho ông ấy một gia tài nho nhỏ thật tiện lợi chăng? – Laurie nói, khi cả hai bắt đầu đi tới đi lui, tay trong tay, như cả hai thích làm để tưởng nhớ lại kỉ niệm trong lâu đài.

– Chị Jo sẽ đoán ra và sẽ làm hỏng hết mọi chuyện. Ông ấy rất tự hào vì chị ấy và chị ấy cũng vậy với ông ấy. Hôm qua chị ấy bảo, theo chị sự nghèo khó là một thứ rất tốt.

– Thật là một tấm lòng dễ thương! Chị ấy sẽ không nghĩ như thế nữa khi chị ấy có một ông chồng là nhà văn và một tá giáo sư con để nuôi dạy. Chúng ta khoan không can thiệp bây giờ, nhưng chúng ta hãy chờ đợi thời cơ và chúng ta sẽ hành động dù cho cả hai không muốn. Anh nợ chị Jo một phần lớn việc giáo dục của anh. Chị Jo nghĩ là con người ta cần phải trả nợ của mình một cách đàng hoàng. Chúng ta sẽ giải quyết chuyện này bằng lí lẽ đó.

– Thật dễ chịu làm sao khi ta có thể giúp đỡ người khác! Được cho một cách tự do luôn luôn là giấc mơ của em. Và nhờ anh mà giấc mơ ấy trở thành hiện thực.

– Ồ! Chúng ta sẽ làm điều tốt! Có một loại nghèo khó mà anh rất thích giúp đỡ. Người ta thường lo cho những người ăn mày thật sự, nhưng những người có phẩm chất và nghèo thì đặc biệt bất hạnh. Những người này không muốn hỏi xin và mọi người không dám bố thí cho họ. Tuy nhiên có trăm nghìn cách để giúp đỡ họ nếu như ta làm thật tế nhị để không xúc phạm họ. Anh thích cứu giúp một người quân tử bị phá sản hơn là giúp một người ăn xin luồn cúi. Có thể anh không đúng, nhưng nó như thế đó, mặc dù làm như vậy sẽ khó hơn.

– Vì điều đó phải do một người quân tử làm. – Amy thêm vào.

– Cảm ơn em, nhưng anh nghĩ mình không xứng đáng với lời khen đó. Tuy nhiên anh định nói với em là trong những chuyến đi du lịch nước ngoài anh đã gặp khá nhiều người trẻ tuổi có tài phải hi sinh bao nhiêu thứ và chịu nhiều đau khổ để có thể thực hiện giấc mơ của họ. Nhiều người rất có tài, làm việc như những anh hùng, nghèo khổ và cô độc, nhưng thật can đảm, nhẫn nại và nhiều tham vọng khiến anh thật xấu hổ và rất muốn giúp đỡ họ. Giúp đỡ được những người như thế khiến ta thấy thật bằng lòng. Nếu họ có tài, thì quả là một vinh dự khi được phục vụ họ.

– Còn có một giai cấp khác không thể đòi hỏi gì và âm thầm đau khổ. Em biết rõ, vì em thuộc giai cấp đó trước khi anh biến em thành một nàng công chúa, như trong truyện cổ tích khi nhà vua cưới một cô gái chăn cừu. Những cô gái nhiều tham vọng có cuộc sống khó khăn, anh Laurie à, và thường phải nhìn thấy tuổi thanh xuân của mình, sức khỏe của mình và nhiều cơ hội quý giá vuột khỏi tay mình vì thiếu sự cứu giúp nho nhỏ đúng lúc. Mọi người thật tử tế với em. Khi em thấy những cô gái phải tự tranh đấu, em rất muốn đưa tay cho họ và giúp đỡ họ như người ta đã giúp đỡ em.

– Điều này em sẽ làm được vì em là một thiên thần! – Laurie thốt lên và khi lòng thương người nổi lên, anh quyết định sẽ thành lập một trường dành cho các cô gái có khuynh hướng nghệ thuật.

– Những người giàu có không có quyền dùng thời gian của mình để vui chơi hoặc gom góp tiền bạc để cho người khác lãng phí. Lại càng ít hợp lí hơn khi ta để gia tài lại sau khi chết thay vì xài tiền một cách thông minh khi ta còn sống, bằng cách làm cho người khác hạnh phúc nhờ mình. Chúng ta sẽ có những giờ phút vui sướng và sẽ tăng thêm hạnh phúc của chúng ta bằng cách tạo hạnh phúc cho người khác.

– Anh sẽ thật sự là một thánh Martin, cưỡi ngựa rong ruổi khắp thế giới và dừng chân lại để chia sẻ chiếc áo măng tô của anh với người ăn xin.

– Chúng ta thỏa thuận như thế! Và chúng ta sẽ nhận được phần tốt nhất.

Đôi vợ chồng trẻ siết chặt tay nhau để phê chuẩn thỏa thuận của họ và tiếp tục đi tới đi lui thật hạnh phúc, khi cảm thấy rằng ngôi nhà của họ đã trở thành một tổ ấm, vì họ hi vọng là có thể làm đẹp những ngôi nhà khác. Họ cũng tin là chân họ sẽ bước đi trên những con đường trồng đầy hoa nếu như họ làm cho đường đi của người khác êm dịu hơn. Họ cảm thấy gắn bó với nhau chặt chẽ hơn bởi một tình yêu không khiến họ quên những kẻ ít có may mắn hơn họ.