ặc tất cả những gì đã xảy ra, chiều vẫn xuống êm ả và trăng rằm vẫn khoan thai lên, bát ngát bờ sông Chảy. Mặt trăng tròn hồng nhẹ như chiếc đèn lồng lơ lửng giữa hai hẻm núi xanh mơ.

Sông Chảy lặng lẽ buông thả dòng nước mềm mại xanh màu xanh rừng nhuốm ánh trăng vàng, lấp lánh như sa tanh. Hàng cơi nghiêng nghìn con mắt lá khép mở lim dim trong gió nhẹ.

Lửa lại đốt những đống lớn. Các gã mê chim lại xách lồng chim đi gạ gẫm mở cuộc đấu chọi. Những đám chọi chim tưng bừng, hào hứng khai mở. Người ta đang hy vọng ở con Độc kiếm của châu Pha Kha. Nó đã đánh thắng con Bạch Y, con Xả Chải bằng ngón lồng mỏ, rút lưỡi sở trường. Nó sắp gặp con Thạch Sơn của cánh Pha Linh.

Rì rầm rì rầm, thỉnh thoảng nổi dậy đây đó một chập cười dài như một tràng súng, ở khu buộc ngựa. Đàn ngựa hơn hai trăm con, loang lổ các sắc màu trong ánh trăng ngời ngời, được quây trong một cái thung cỏ tốt bời bời. Vào giờ nghỉ, chỉ còn nghe tiếng hí non dại chuệnh choạng của những chú ngựa non lạc mẹ. Còn người thì vẫn đi lại, chỉ trỏ, đổi trao, bàn bạc, khu buộc ngựa thế là thành một cái chợ ngựa. Cũng là một cơ hội hiếm hoi. Vì ở đây trước hết là đủ các giống ngựa, đủ màu sắc, đủ cả các loại già trẻ, đực cái, lớn nhỏ. Rì rầm, rì rầm… Người ta khen con này mông rộng, đuôi óng, cổ dài, mình thon. Người ta chê con kia cổ chân dài, bụng sệ như trống, lưng võng. Chủ này khoe con của mình chạy không lỗi bước, không biết vấp. Chủ nọ thách có con nào khôn hơn con của mình; nghe tiếng gọi là tới, trời mưa vẫn tìm được đường về.

Lời đi, tiếng lại. Thì thầm, gay gắt. Rồi ngã giá. Rồi trao ngựa. Tiếng người thúc ngựa chạy thử ráo riết. Tiếng chân ngựa vờn nhảy, phi gấp, vù vù như tiếng chong chóng trong không trung.

Trăng lên cao, Quang Ngọc mới rời nhà Ban chỉ huy ra bờ sông. Anh lướt qua khu buộc ngựa rồi đi tới các lán trú quân. Ngọc đã được nhận về đơn vị của Đắc. Thế là đời anh sang một bước ngoặt. Bồi hồi xiết bao! Những gì ở phía trước đón chờ anh?

Đang bước, Ngọc bỗng dừng lại. Một tiếng hát rất lạ tai cất lên ở gian lán phía trước. Trăng sáng rờ rỡ, mái gianh ngời ánh bạc. Giọng hát nọ vuốt dài như một sợi chỉ vàng.

Tatoe hinonaka mizou nosoko

Miria madema snisto yato...

Trải bao ngọn lửa ba đào

Hai ta hội ngộ kiếp sau...

Trên cành mai nhỏ nở hoa

Chim họa mi.

Nhớ một đêm tuyết rơi

Trong bình nguyên.

Chỉ còn hoa mai. Chỉ còn cánh mai.

Chà! Tiếng hát Nhật Bản như con thuyền chở nặng tâm tư. Có tâm tư nào nặng bằng nỗi nhớ quê. Nước Nhật! Nước Nhật cổ kính, với đèn lồng màu, áo kimônô, tiệc trà, rượu sa kê, thơ hai ku, hoa đào, và núi Phú Sĩ. Hoa anh đào, ôi, hoa anh đào nhỏ xinh như một bài thơ gợi ý niềm vĩnh cửu, hồn nhiên, cô đơn và cao thượng. Núi Phú Sĩ, khuôn mặt Nhật Bản, với viền cạnh nghiêm khắc, kiều diễm, phủ dày tuyết băng trinh.

... Ôi hoa anh đào rơi rụng

Những tiếc thương cũng không làm hoa trổ lại được...

— Trời, anh hát hay quá, anh Tôyama — Đứng ở cửa lán của người hàng binh Nhật, Ngọc thốt kêu — Nhưng bài hát buồn quá!

Người lính Nhật đứng dậy, bước ra ngoài lán, khe khẽ:

— Bài hát làm cho tôi thấy nước Nhật như từ trùng sóng hiện ra. Nước Nhật hùng và buồn.

Ngọc thở dài:

— Đời sao nhiều nỗi buồn thế!

— Có lẽ chẳng ai có nỗi buồn như tôi.

— Nỗi buồn ly quê ư Tôyama?

— Không hẳn! Nỗi buồn nhức nhối vì đã bị lừa dối...

Quay lại nhìn Ngọc, người lính Nhật giơ hai bàn tay xòe mười ngón tay, run run:

— Tôi đã bị lừa dối. Trời, tôi đã bỏ cái nước Nhật muôn đời yêu dấu của tôi ra đi. Bố tôi là thú y sĩ, ông nghiên cứu về khuyển. Tôi yêu nàng, người con gái mặc Shimada, áo cô dâu, phụ việc cho bố tôi. Nhưng tôi đã bỏ cả để ra đi theo lời một vị tướng: "Ta không đưa các người đến một cái chết không chắc. Ta đưa các người đến một cái chết chắc chắn". Tôi cầm thanh gươm. Thanh gươm là linh hồn của người Nhật, uốn tròn không gãy, dẻo dai, bền bỉ và hung ác, óc vang vang lời kiêu hãnh: "Vì nước Nhật, ta có thể đứng trên miệng núi lửa". Tôi đã bị lừa dối. Rồi tôi lại tự lừa dối tôi, anh Ngọc à.

Người lính Nhật thì thầm những lời cuối cùng rồi lặng yên. Anh đang nhớ tới những câu chuyện khủng khiếp trong chiến tranh? Hay anh đang nhớ cái khúc ngoặt của cuộc đời khi anh vác khẩu súng, thanh gươm Nhật chạy ra chiến khu Vần gặp Chính trước khi Việt Minh khởi nghĩa giành chính quyền ở Yên Bái?

Người lính Nhật không kể. Nhưng người lính Nhật chỉ hát và Ngọc đã nghe được tất cả qua giọng hát của anh.

Chin nhìn mặt trăng, buồn buồn:

— Pao à, đánh xong thằng Quốc dân Đảng, tôi về đi thồ thuê với Pao, đủ tiền xin ông Giàng Ly Trang cho cưới cô Seo Cả, gái gầu phàng đấy. Cô Seo Cả lấy thằng Seo cấu, nó đánh nhiều, cô ấy sợ nó phải bỏ chạy.

Pao đặt tay bên vai Chin:

— Sức đến đâu tôi sẽ giúp Chin đến đó.

— Thằng Seo Cấu sắp thay bố nó làm seo phải thôn Phéc Bủng đấy, Pao à.

— Tôi không sợ nó!

Lử đang nướng con chim ở bếp lửa quay lại, cục yết hầu nhọn chạy lên chạy xuống.

— Hừm! Đánh thằng Quốc dân Đảng xong, mới chặt được cái ngọn thôi!

— Còn chuyện gì nữa anh Lử? — Chin lo lắng.

— Còn đánh nhau to! Tao gặp ông Đờ, ông Đờ nói thế!

— Đánh ai? Phăng-ki à?

— Nhiều. Trước tiên, đánh thằng Xã. Thối nhất là cứt, độc nhất là Xã. Đ. mẹ, trưa nay giã chúng nó một trận sướng quá.

Pao nghĩ: “Lử tệ quá! Khéo không thành con người khác rồi”. Lử đã nướng xong chim, quay lại, vặt cái đầu chim, đút mồm, nhai rau ráu:

— Pao, mày chưa biết chuyện đâu. Ngày xưa, họ Giàng ta kết nghĩa chính giá với người Xã. Ta đối với nó thật lòng tốt. Một lần, họ Giàng ta làm cơm cúng bố mẹ. Người anh mổ bò. Người em nấu. Lúc múc thịt, không thấy quả tim bò, chỉ có một cái nấm. Người anh hỏi. Người Xã nói: chỉ có người em anh nó ăn vụng thôi. Người em chối. Giận quá, người anh mổ bụng em xem thực hư. Trong bụng em không có quả tim bò. Lúc múc hết thịt ở chảo thì thấy quả tim dính ở đáy chảo đã cháy đen. Thấy ruột gan thằng Xã thế nào chưa? Nó chỉ muốn anh em mình giết nhau!

— Thôi, đi nằm đi.

Pao lảng chuyện, quay lại, trải lá, nằm. Chin cũng nằm xuống cạnh Pao, đắp cái chăn ngựa hôi hôi, đầu quay ra ngoài. Mây vừa bay qua. Mặt trăng vừa ló rạng nhìn xuống mặt Pao, mặt Chin. Mặt Chin hình quả trám, lông mày cong như vẽ. Chin có nhiều tài. Nhỏ người, nhưng bắn súng giỏi nhất Can Chư Sủ. Năm nay là chỉ huy đội chống cướp của làng. Nhưng đời Chin khổ lắm. Bố mẹ chết, Chin ở với ông chú từ nhỏ. Bố mẹ chết như đời không có mặt trời, mặt trăng, như hoa không nhị, quả không núm.

Chin nhìn mặt trăng đang rải ánh bạc. Bạc là tia sáng mặt trăng. Vàng là tia sáng mặt trời. Chin sẽ có tiền có bạc mặt trăng cho, vàng mặt trời cho. Đời Chin sẽ sáng như ánh trăng. Mặt Seo Cả đẹp như mặt trăng. Ngày xưa đất rộng, trời hẹp. Ông Chày, bà Chày muốn cho trời đất nhìn mặt nhau mới co mặt đất lại. Ngày xưa sao nhiều chuyện lạ! Chuột to bằng con chó, con mèo. Con trai ba mươi tuổi mới biết đi biết đứng. Sau con gái xin với trời định lại lệ mới: Bốn tuổi con trai biết đi lại, ăn chơi. Lệ mới sáng như trăng rằm. Trăng rằm soi sáng, xua hết u ám. Không còn chuyện hổ hóa người, không còn cảnh chết thảm thương như chị Pàng, không còn nước mắt của cụ Pâu, của Seo Ly, của bố Mìn...

Lử ăn hết con chim, tợp một hụm rượu, gãi lưng, kêu ài ài khoái trá rồi cũng nằm xuống cạnh Pao. Trăng công bằng chia cả ánh sáng vào mắt Lử. Mắt Lử đỏ ria ria như mắt thú. Lử cười hé hé.

— Cười gì thế, Lử? — Chin hỏi.

— Cây đa trên mặt trăng kia là cái then cửa lên trời. Giữa trời những đêm trăng như thế này có cái dây trời. Đem nỏ ra bắn đứt dây trời sẽ được gọi lên trời làm quan to đấy.

Pao cựa mình. "Lử càng ngày càng khác quá! Sao lại mơ làm quan to. Quan to như La Văn Đờ để hành tội người ta? Hay như Nông Vĩnh Yêng lấy mắt của ông cụ bố Mìn?"

Lử bỗng khịt mũi. Hắn chồm dậy. Ngoài cửa lán có tiếng chân nhiều người bước, Lử gọi:

— Lồ sảo quán! Lồ sảo quán!

Xịch tới cửa lán bóng một người to lớn. Phía sau lố nhố ba bóng nữa. Pao và Chin ngồi dậy.

— Các bạn ngủ sớm thế. Dậy làm síu dề * ăn đi — Lồ bước vào lán, gạt lá ngồi xuống cạnh Pao — Bữa nay tôi muốn uống thật no, hút thật say với người kết nghĩa anh em. Lần trước anh đã không chịu uống với tôi rồi đấy, Pao à.

Lử sốt sắng:

— Có gì làm síu dề không?

— Chúng nó đang sang sông bắt con lợn bị tôi bắn. Giờ,hút đã.

Tốp vệ sĩ của Lồ bê cái bàn đèn thuốc phiện vào.

Lử châm đèn, lau bàn, nạo tẩu. Lồ châm thuốc, nướng, phóng vào lỗ tẩu, hai tay nâng, đưa Pao. Pao lắc đầu, Lử cười hằng hặc.

— Ông đưa gái cho gà sống thiến à?

Lồ cúi đầu:

— Xin phép anh em nhá!

Rồi nằm xuống. Lử nằm bên kia. Bọn vệ sĩ chất củi thêm vào bếp, ngồi chờ lợn về, uống rượu suông. Uống chán, chúng quay ra hát.

Pao nằm cạnh Chin. Tiếng hát của bọn vệ sĩ chập chờn ngái ngủ, lặp đi lặp lai, như vô nghĩa:

Đề từ tâu đề tư...

Nước chảy được nước chảy

Đất không chảy được đất đứng.

Anh đi được anh đi

Em không đi được, em lên đồi em khóc

Đề tư tâu đề tư...

Chin bỗng rùng mình:

— Sao nghe bài hát tôi muốn khóc quá!

Pao ôm vai bạn:

— Sao thế?

— Pao ơi! Đánh nhau lần này, còn sống về không? Pao ơi! Tôi đi... Seo Cả hát bài này cho tôi nghe, lại mượn ông Giàng Súng cho tôi con ngựa mun...

— Ồ! Chin! Mê ngủ à?

Phía cái bàn đèn bỗng có tiếng Châu Quán Lồ cười hí hí. Tiếng Lử sừng sộ như mê:

Tao sẽ về, tao đốt cháy rụi cái phố Pa Kha...

Pao chợt nhìn ra cửa lều. Bóng một người nhỏ nhắn bước rụt rè tới:

— Các anh ơi! Anh nào vừa hát bài dân ca H'Mông đấy. Hát lại cho tôi nghe với. Tôi là Quang Ngọc...

Đám vệ sĩ ngủ gà ngủ gật nhộn nhạo thức. Pao mời Ngọc vào lán. Lồ ngồi dậy, nháy mắt. Lử cũng đứng dậy. Hai đứa chui ra ngoài lán.

Ngoài lán, trăng vừa chìm vào một tảng mây đen. Con mắt lành của Lồ tối sầm. Không nhìn thấy vẻ lo âu chợt đến trên gương mặt hắn. Nhưng nghe giọng hắn biết có một nỗi kinh sợ đang ám ảnh hắn.

— Lử này, Lử theo tôi, hộ vệ cho tôi...

— Hộ vệ à?

— Hầy! Hai anh em thằng Seng thằng Tếnh nó thù tôi. Tôi đã bảo ông Chính, hứa đi theo ông ấy, ông ấy sẽ bảo mạng cho tôi, mà vẫn còn lo.

Lử khấp khởi. Hắn ước ao hai thú: quyền hành và tiền bạc. Bây giờ được một rồi ư? Hắn dừng sát lại cạnh Lồ, lấp lửng:

— Lồ sảo quán này, lần này chiếm được tỉnh...

— Định thế nào?

— Nghe nói ngoài tỉnh có nhiều nhà giàu, nó chôn nhiều bạc trắng...

— Có đấy!

— Thế hả?

Lử run hai bàn tay. Hắn đứng im, nghe thấy tiếng Chin, rồi tiếng Pao hát như nức nở: “Đề tư tâu đề tư".

Tiếng hát vừa dừng, phía làng Nhuần bỗng bùng bùng nổi một hồi trống. Miền củ đầu tộc họ Tẩn chít khăn đỏ, đeo bùa hộ mệnh, nện trống xuất quân rồi. Bờ sông Chảy rùng rùng thức. Tiếng ngựa hí rân rân. Đúng vào giờ con chim họa mi hót, không gian như có những nét vẽ cong muốt.

— Toàn binh đoàn... tập hợp!

Đắc thử lại thắng đai, hàm thiếc, yên cương, nhảy lên lưng ngựa, dõng dạc hô.