hi tiến sĩ Fell ngồi cùng mọi người trong thư viện, trước ngọn lửa đốt bằng củi khối, thì đã là một tiếng sau. Nhưng Marjorie không có mặt ở đó. Và vì những nguyên nhân dễ hiểu, cả Bostwick và Harding cũng không. Những người khác ngồi quanh ngọn lửa với những điệu bộ mà Elliot, dù tâm trí anh đã mệt muốn chết nhưng vẫn còn trào phúng được, so sánh với một bức tranh tĩnh vật của Hà Lan.

Bác sĩ Chesney là người lên tiếng đầu tiên. Ông đang ngồi, đặt khuỷu tay lên chiếc bàn chơi bài và gác đầu lên tay, nhưng giờ thì ông đã ngước lên.

“Vậy ra từ đầu đã là một người ngoài,” ông lẩm bẩm. “Ha! Tôi nghĩ trong thâm tâm tôi lúc nào cũng biết rõ là phải như thế.”

Giáo sư Ingram nói một cách lịch sự. “Thế sao? Tôi thì nghĩ chính anh là người cứ đảm bảo với chúng tôi Harding là người tốt như thế nào đấy chứ. Nhất là khi anh còn tìm cách xoay xở để có được một đám cưới tốt đẹp và trang nhã trong buổi chiều nay…”

Khuôn mặt của người kia lập tức bắt lửa.

“Chết tiệt, anh không thấy là tôi buộc phải làm thế à? Hoặc tôi đã nghĩ là tôi cần làm vậy. Harding đã thuyết phục tôi. Hắn ta đã nói…”

“Hắn ta đã nói rất nhiều,” thiếu tá Crow theo dõi cuộc nói chuyện với sự dứt khoát có chừng mực.

“… nhưng khi tôi nghĩ về những chuyện xảy ra tối nay sẽ ảnh hưởng thế nào đến con bé…”

“Anh nghĩ thế thật à?” Giáo sư Ingram hỏi, nhặt xúc xắc lên và thả nó vào chiếc tách đựng. “Anh luôn luôn là một nhà tâm lí tồi, anh bạn. Anh nghĩ con bé yêu hắn ta không? Anh có nghĩ con bé từng yêu hắn ta không? Anh nghĩ tại sao tôi lại phản đối mãnh liệt toàn bộ màn trình diễn hiểm ác, kinh tởm chiều nay vậy?” Ông nhấc chiếc tách đựng xúc xắc lên và lắc nó. Ông nhìn từ tiến sĩ Fell đến Elliot đến thiếu tá Crow. “Nhưng tôi nghĩ, các quý ông đây nợ chúng ta một lời giải thích. Chúng tôi muốn biết (như mọi người thường làm vào cuối một câu chuyện) làm sao mà các anh xác định được Harding là kẻ giết người, và làm sao các anh tìm được cách kết án hắn. Với các anh thì chuyện đó có thể đã rất rõ ràng, nhưng với chúng tôi thì không.”

Elliot nhìn tiến sĩ Fell.

“Ông nói đi, thưa ông,” anh ủ rũ đề nghị, và thiếu tá Crow gật đầu. “Sự nhanh nhạy của tôi đang không được tốt lắm.”

Tiến sĩ Fell, với chiếc tẩu đang cháy và một vại bia đặt trên bàn, gần khuỷu tay, trầm ngâm nhìn chằm chằm vào ngọn lửa.

“Tôi cũng có nhiều hối tiếc trong vụ này,” ông bắt đầu, với giọng khá yên tĩnh so với thường ngày. “Tôi hối tiếc bởi vì, gần bốn tháng trước, điều mà tôi cho là một ý tưởng ngớ ngẩn đáng lẽ ra có thể thực sự trở thành lời giải cho mọi chuyện. Có lẽ nên bắt đầu trước khi mọi chuyện khởi đầu, để cho các anh thấy những sự kiện theo thứ tự liền mạch như tôi đã thấy, và để theo dõi chúng như thể chúng mới đi qua dưới mắt chúng ta ngay ngày hôm nay thôi.

“Ngày 17 tháng Sáu, đó là ngày đám trẻ bị đầu độc bàng những viên sô cô la từ cửa hàng của bà Terry. Hôm nay tôi đã phác ra với Elliot những nguyên nhân chính khiến tôi nghĩ (kể cả ở thời điểm đó tôi cũng đã nghĩ vậy) rằng kẻ đầu độc đã không sử dụng phương pháp vụng về như thả một nắm kẹo nhân kem có độc vào chiếc hộp để mở. Tôi nghĩ rằng có một khả năng cao hơn, đó là trò mưu mẹo đã được thực hiện bằng cách phức tạp hơn, như dùng một chiếc giỏ xách có quặp lò xo chẳng hạn, như vậy thì hắn sẽ dễ dàng tráo đổi những chiếc hộp để mở hơn. Tôi đã nghĩ chúng ta nên tìm kiếm ai đó (tại thời điểm một tuần trước khi vụ án xảy ra hoặc khoảng đó) đi vào cửa hàng mang theo một cái túi đeo vai. Giờ ngay lập tức có thể mặc nhiên cho rằng nghi phạm là những người có thể đeo chiếc giỏ đó mà không bị bà Terry chú ý hay ghi nhớ như một hành động bất thường: như bác sĩ Chesney hoặc anh Emmet chẳng hạn.

“Nhưng,” tiến sĩ Fell nói, chỉ chỉ bằng chiếc tẩu của mình, “khi tôi chỉ ra điều đó cho cậu thanh tra, tôi nhận ra cũng vẫn còn một khả năng khác. Nếu mang một chiếc túi như vậy, thậm chí dù cho là bác sĩ Chesney hay anh Emmet, thì cũng vẫn có thể bị chú ý, đặc biệt là tại một nơi người ta chu ý đến mọi điều quen thuộc như ở đây. Nhưng còn có một loại người khác có thể mang một chiếc giỏ như thế vào cửa hàng đó mà lúc đó, thậm chí cả sau đó nữa, bà Terry cũng sẽ không hề thèm nhìn lại đến lần thứ hai.”

“Một loại người khác?” giáo sư Ingram hỏi.

“Một khách du lịch,” tiến sĩ Fell nói.

“Như chúng ta đều biết,” ông tiếp tục, “Sodbury Cross có tuyến đường du lịch chính chạy qua. Hầu như lúc nào cũng có một số lượng lớn khách du lịch, và vào những thời điểm nhất định thì đông đặc. X hay Y hay Z, một người khách du lịch và một người lạ, đi du lịch qua bằng xe hơi, có thể đã đi vào cửa hàng với một cái giỏ như thế, hỏi mua một gói thuốc lá, và biến mất mà sau đó người chủ cửa hàng không hề nghĩ ngợi gì về anh ta hay cái giỏ của anh ta. Bác sĩ Chesney hay anh Emmet, những người bản địa, sẽ bị chủ cửa hàng chú ý. Nhưng những người lạ, như X hay Y hay Z, sẽ được xóa khỏi tâm trí của bà ấy thậm chí trước khi họ kịp xuất hiện.

“Nhưng điều này dường như chỉ đơn thuần là một giả thuyết vô nghĩa. Tại sao một người hoàn toàn không liên quan lại muốn làm chuyện như vậy? Một người lạ, một tên tội phạm điên khùng, có thể thực hiện điều đó. Nhưng tôi không thể nói với thiếu tá Crow rằng, ‘Hãy tìm (trên khắp nước Anh) một người không sống tại Sodbury Cross, một người lạ đi du lịch bằng xe hơi mà tôi không thể cho anh miêu tả nào được vì tôi không có manh mối và hắn ta mang theo một cái túi ảo thuật mà tôi chẳng có căn cứ nào chứng minh sự tồn tại của nó.’ Tôi đã nghĩ tôi đang quá lập dị. Tôi đã gác ý tưởng đó lại, và giờ tôi lại tự nguyền rủa mình mỗi khi nhớ về quyết định đó.”

“Vì chuyện đã xảy ra sáng nay sao?”

“Elliot đã đến gặp tôi và gợi lên những kí ức không mấy tốt đẹp bằng câu chuyện của cậu ấy. Tôi có bức thư của Marcus Chesney, tôi có những điểm chính của vụ án từ người bồi bàn bị điếc, và những ý chính mà Elliot phác ra đã khiến tôi giật nảy mình. Tôi đã biết được từ anh ấy (Chúa mới biết tôi biết được điều đó) rằng ở Ý cô Wills đã gặp gỡ và phải lòng người đàn ông có đôi mắt to đen láy quyến rũ, George Harding. Không có lí do nào để nghi ngờ Harding chỉ bởi vì anh ta là một người lạ. Nhưng có lí do chính đáng để nghi ngờ một người, một người nào đó ở ngay trong nhóm người bé nhỏ túm tụm quanh Marcus Chesney, một người nào đó có khả năng ném thêm một thủ thuật giết người vào màn trình diễn đã được thiết kế đầy những bẫy rập. Như vậy bây giờ chúng ta hãy thử bắt đầu xem xét kĩ lưỡng màn trình diễn này.

“Chúng ta đều biết màn trình diễn đã được lên kế hoạch từ sớm rồi. Chúng ta luôn biết (thực ra, các anh buộc phải chấp nhận việc đó) rằng đây là một trò lừa đảo và chúng ta không thể tin vào đôi mắt mình. Chúng ta có thể nghi ngờ rằng rất có khả năng những thủ thuật này không chỉ diễn ra trên sân khấu, mà còn có thể mở rộng về phía khán giả. Hãy xem đi, bức thư của Chesney có nói về điều này. Ông ấy đang nói về những nhân chứng:

‘Họ không biết chuyện gì đang diễn ra trên sân khấu, và cũng không biết chuyện đang diễn ra với khán giả. Sau khi mọi chuyện kết thúc hãy cho họ nhìn thấy một bản ghi hình trắng đen, và họ sẽ tin ông. Nhưng ngay cả như thế thì sau đó họ cũng sẽ không thể hiểu một cách chính xác những gì họ đã thấy.’

“Bây giờ, trong nỗ lực tìm ra những câu đố của màn trình diễn, chúng ta có ba điểm hoặc là những mâu thuẫn kêu gào được giải thích. Chúng là đây:

“(A) Tại sao Chesney, trong danh sách những câu hỏi mà ông ấy dự định sẽ hỏi mọi người, lại chèn vào một câu hỏi không cần thiết? Tại sao ông ấy lại tiết lộ rằng bác sĩ Nemo là Wilbur Emmet, nếu ngay sau đó ông ấy định hỏi mọi người chiều cao của nhân vật trong chiếc mũ chóp?

“(B) Tại sao tối hôm đó ông ấy cứ khăng khăng đòi mọi người mặc đồ dự tiệc? Các bạn không có thói quen mặc như thế, nhưng trong đêm đặc biệt đó ông ấy đã yêu cầu như vậy.

“(C) Tại sao ông ấy lại đưa ra câu hỏi thứ mười trong danh sách của mình? Câu hỏi thứ mười có phần nào hơi bị xem nhẹ, nhưng nó cứ làm phiền tôi hoài. Các bạn nhớ không, ông ấy cố ý hỏi, ‘Ai/hay những ai đã lên tiếng? Họ đã nói gì?’ Và ngay sau đó ông ấy thêm vào một lời ghi chú rằng ông ấy muốn có câu trả lời theo nghĩa đen cho tất cả các câu hỏi ở trên. Nhưng cái bẫy nằm ở chỗ nào trong đó? Dường như tất cả các nhân chứng đều đồng ý rằng chỉ có Chesney lên tiếng trên sân khấu, dù rằng đúng là khán giả có thì thầm hay nói ra vài từ. Nhưng cái bẫy ở đâu?

“Các quý ông, câu trả lời cho những vấn đề (A) và (B) dường như đã quá rõ ràng. Ông ấy bảo bác sĩ Nemo là Wilbur Emmet bởi nguyên nhân cực kì phức tạp là bác sĩ Nemo không phải là Wilbur Emmet. Bác sĩ Nemo không phải là Emmet mà là ai đó mặc quần dài và giày đi tiệc giống như Emmet. Nhưng người này rõ ràng không thể có cùng chiều cao như Emmet. Nếu không thì câu hỏi, ‘Chiều cao của người vào phòng bằng chiếc cửa sổ kiểu Pháp là bao nhiêu?’ sẽ một lần nữa mất đi giá trị. Nếu người này có cùng chiều cao với Emmet, sáu feet, và các bạn nói là sáu feet, sau cùng thì các bạn vẫn đúng. Vậy nên ông ấy phải lừa mọi người bằng một ai đó chênh lệch vài inch so với chiều cao của Emmet, nhưng vẫn mặc quần tây và mang giày đi tiệc.

“Ừm hừm. Chà, chúng ta tìm một người như thế ở đâu? Có khả năng, dĩ nhiên, đó là một người hoàn toàn xa lạ. Cũng có thể là bất kì người quen nào của ông ấy ở Sodbury Cross. Nhưng trong trường hợp đó trò đùa sẽ hoàn toàn mất đi ý nghĩa. Nó sẽ không phải là một cú lừa xuất sắc: nó sẽ chỉ là một lời nói dối, và nó sẽ không chính xác với những lời này. Họ không biết chuyện gì đang diễn ra trên sân khấu, và cũng không biết chuyện đang diễn ra với khấn giả.’ Nếu điều đó có nghĩa, thì ý nghĩa đó phải là: nhân vật trong chiếc mũ chóp cao là một người trong số khán giả.

“Và ngay lập tức mọi chuyện trở nên rõ ràng hơn nhiều. Chúng ta liền biết ngay rằng bên cạnh Emmet, Marcus Chesney còn có một người đồng minh khác. Một người đồng minh có vẻ ngoài vô tội. Một người đồng minh, như trong những màn ảo thuật giải trí thường thấy, ngồi ở vị trí khán giả. Trong hai mươi giây tối đen như mực sau khi tất cả đèn đã bị tắt hết, Emmet và người đồng minh này đã đổi chỗ cho nhau.

“Người đồng minh đóng vai khán giả này đã lẻn ra ngoài qua ô cửa sổ kiểu Pháp trong hai mươi giây tối đen đó, trong khi Emmet lẻn vào và ngồi vào chỗ của anh ta. Chính người đồng minh kia, chứ không phải Emmet, mới là người đóng vai bác sĩ Nemo. Còn Emmet là người ngồi hoặc đứng trong vị trí khán giả trong suốt màn trình diễn. Đó, thưa quý ông, đó chính là cách Marcus Chesney đã lên kế hoạch để tiến hành việc che mắt mọi người.

“Nhưng là ai trong số khán giả?

“Emmet đã thế chỗ của ai?

“Ở đây chúng ta có một nhóm khán giả rất dễ đoán. Cô Wills bị loại trừ, vì những nguyên nhân quá rõ ràng. Giáo sư Ingram cũng bị loại trừ, bởi ít nhất một trong ba nguyên nhân: ông ấy ngồi cách xa những chiếc cửa sổ trong Phòng Nhạc nhất, trên chiếc ghế mà Chesney đã chỉ định cho ông ấy. Ông ấy có một cái đầu hói sáng bóng dễ gây chú ý. Và có vẻ Chesney sẽ không nhờ một người mà ông ấy muốn qua mặt nhất để giúp đỡ mình. Nhưng Harding thì sao?

“Harding cao năm feet chín. Cả anh ta và Emmet đều gầy, và gần như có cùng trọng lượng: Harding nặng 11 st và Emmet nặng 11 st 8. Cả hai bọn họ đều có mái tóc mượt tối màu. Harding được xếp ngồi ở phía trái ngoài cùng – vị trí bất tiện nhất cho bất cứ ai mong muốn quay hình sân khấu, thực ra là vị trí lố bịch nhất. Nhưng vị trí mà Chesney chỉ định cho anh ta lại chỉ cách những chiếc cửa sổ có hai sải chân. Cuối cùng, Harding lại phải đứng với tư thế chiếc máy quay phim che chắn còn bàn tay phải thì có thể tự nhiên che đi khuôn mặt anh ta. Thừa nhận chứ?”

“Thừa nhận,” giáo sư Ingram rầu rĩ nói.

“Không gì có thể dễ dàng hơn – nói theo tâm lí học – một sự tráo đổi ở vị trí như thế. Sự khác biệt về chiều cao không thể gây chú ý, bởi vì anh ta đang đứng trong khi hai nhân chứng còn lại thì đang ngồi. Hơn nữa, Harding nói cậu ta ‘cúi người’, nghĩa là Emmet đã cúi người xuống. Nguyên nhân các bạn hoàn toàn bị lừa là do những khác biệt ngoài mặt về ngoại hình của họ có thể dễ dàng bị bóng tối giấu đi. Harding thì có vẻ ngoài đẹp đẽ, trong khi Emmet thì xấu xí một cách lạ thường, nhưng điều này sẽ không bị phát hiện khi mà chung quanh tối đen và nhân vật cần quan sát thì đang đưa tay lên che mặt. Các bạn rõ ràng không hề tập trung vào nhân vật đó. Các bạn hầu như không liếc mắt nhìn anh ta lần nào, nếu không thì các bạn không thể quan sát được chuyện gì đang xảy ra trên sân khấu. Tuyên bố nhìn thấy cả Harding lẫn sân khấu là điều không thể. Ông nói ông thấy Harding ‘ở góc mắt’, và điều đó đúng: những gì ông mơ hồ nhận thấy là một hình dáng và không còn gì hơn. Ông đã thấy Harding bởi vì ông mong đợi sẽ thấy Harding đứng ở đó.

“Màn đêm cũng có thể che giấu một thủ thuật tâm lí khác, điều mà tôi nghĩ được nhằm vào ông. Ông nói rằng nhân vật đang cầm chiếc máy quay đã nói lớn. Tôi sẽ gợi ý một cách khiêm nhường rằng không có chuyện như vậy xảy ra. Tại một chương trình giải trí, hiệu ứng tâm lí của bóng tối sẽ làm cho mọi người lên tiếng, một cách tự động, đúng hơn là làm cho họ thì thầm. Những tiếng thì thầm đó nghe như những giọng nói bình thường, thậm chí đôi khi họ còn nghe được âm thanh như những tiếng gầm lớn, ông sẽ đồng ý với tôi (nói điều này có vẻ hơi xúc phạm) nếu ông đi đến một rạp hát và nghe thấy vài gã ngớ ngẩn nói huyên thuyên sau lưng mình. Thực ra nó chỉ là tiếng thì thầm, mặc dù ông sẽ không tin trừ khi ông được nghe tiếng thì thầm dưới những điều kiện bình thường. Do đó tôi sẽ đưa ra một lí giải rằng khi nhân vật cầm máy quay nói, ‘S-u-ỵ-t! Người Vô Hình,’ nó là một tiếng thì thầm. Do đó ông đã bị lừa bởi vì tất cả những giọng nói nghe đều giống nhau khi chúng được nói với giọng thì thầm. Và ông đã nghe giọng của Harding bởi vì ông chưa bao giờ ngờ rằng giọng nói đó có thể là của một ai khác.

“Thực ra, Harding là lựa chọn hợp lí duy nhất cho vai trò người đồng minh thứ hai. Chesney sẽ không chọn ông, giáo sư Ingram, người mà ông ấy đã tranh luận suốt nhiều năm. Ông ấy sẽ không chọn ông, bác sĩ Chesney, người mà ông ấy đã tranh cãi cả cuộc đời của mình, dù trên thực tế ông có cùng chiều cao với Emmet, ông ấy cũng sẽ tự động loại trừ ông ra. Không. Ông ấy sẽ chọn Harding tôn kính và nịnh hót mình, người sùng bái mọi từ ông ấy nói, người thỏa mãn lòng hư vinh của ông ấy, người tin tưởng những lí thuyết của ông ấy. Người, trên tất cả, có một chiếc máy quay phim hữu dụng hơn cách sử dụng thông thường rất nhiều.

“Nhân đây chúng ta đang được dẫn ngược trở lại một mũi tên khác chỉ thẳng về hướng Harding. Nếu có bất cứ điều gì mà chúng tôi đã liên tục được nghe trong vụ này, thì nó chính là thái độ tôn kính một cách cực đoan mà Harding luôn thành công thể hiện ra với Marcus Chesney. Nó chưa bao giờ dao động, chưa bao giờ dịu đi, chưa bao giờ chao đảo. Nó chưa bao giờ chao đảo, đúng thế, ngoại trừ tại một thời điểm mà nó không nên chao đảo. Màn trình diễn này là niềm tự hào sâu thẳm của Chesney. Ông ấy đã tiến hành nó một cách vô cùng nghiêm túc, và mong những người khác cũng làm điều tương tự. Nhưng vào một trong những thời điểm cao trào của màn trình diễn – sự bước vào ấn tượng của bác sĩ Nemo qua cánh cửa sổ kiểu Pháp – người (được cho là) Harding này, sau khi đã được cảnh báo một cách rõ ràng là phải giữ im lặng, lại thì thầm vẻ chế nhạo, ‘S-u-ỵ-t! Người Vô Hình.’ Sự hài hước đột ngột nhắm vào công sức của Chesney như vậy nghe có vẻ rất kì quái. Nó có thể chọc mọi người cười phá lên. Nó có thể làm hỏng cả chương trình. Nhưng người (được cho là) Harding này đã nói thế.

“Bây giờ, chỉ trong giây lát, tôi muốn chỉ cho các bạn thấy tại sao bản thân câu nói đó lại có thể chứng minh được vụ án bất lợi với Harding. Nhưng từ đầu, đây là tất cả những điều tôi nghĩ được: giả thiết đó sai lầm rồi. Việc Wilbur Emmet giả làm Harding trong vị trí khán giả ấy. Và, cũng như Harding, Emmet sẽ không nghĩ đến chuyện tỏ ra hài hước trước công sức của Chesney – lấy đền thờ của Eleusis ra đảm bảo, thế nên điểm này cũng phải được sắp đặt trước. Thậm chí cả những từ đó cũng là một phần của buổi diễn; và chúng ta trở lại với câu hỏi cũ, ‘Ai/hay những ai đã lên tiếng? Họ đã nói gi?’

“Tôi không nói trước được điều gì, các quý ông. Tôi đang kể với mọi người điều mà chỉ mới hé lộ đây thôi. Đây là cách mà dòng ý tưởng của tôi chảy khi Elliot lần đầu kể với tôi câu chuyện. Lúc đầu, tôi không dám cho anh ấy quá nhiều hi vọng rằng Harding là kẻ có tội…”

Bác sĩ Chesney nhìn chằm chằm cả hai bọn họ.

“Hi vọng?” ông hỏi, với một cái chớp mắt đầy ngờ vực. “Hi vọng gì? Tại sao cậu ta lại hi vọng Harding có tội?”

Tiến sĩ Fell đằng hắng với một tiếng đằng hắng dài dòng.

“E hèm,” Ông nói. “Lỡ lời thôi. Chúng ta tiếp tục nhé?

“Nhưng mặc dù thế, dù kiên quyết không cân nhắc đến động cơ gây án, không cân nhắc đến bất kì sự suy xét nào khác ngoại trừ yếu tố logic thuần, rõ ràng Harding vẫn là người duy nhất có thể đóng phần vai của bác sĩ Nemo.

“Hãy nhìn vào thời gian biểu mà chúng ta có này. Trong hai mươi giây hoàn toàn tối thui giữa lúc đèn được tắt đi và lúc Chesney mở cánh cửa đôi, Emmet có thể đã lẻn vào Phòng Nhạc qua cửa sổ kiểu Pháp. Sau đó anh ta cầm máy quay thế chỗ Harding, người sẽ lẻn ra ngoài qua cùng một cửa sổ để mặc đồ hóa trang của bác sĩ Nemo vào. Sự thay thế này sẽ mất không hơn hai hay ba giây. Mặc dù như thế, còn thêm bốn mươi giây nữa mới tới lúc bác sĩ Nemo vào phòng làm việc. Khoảng thời gian này cho Harding gần một phút để mặc đồ hóa trang. Và giáo sư Ingram sẽ cho các bạn biết danh sách rõ ràng những điều có thể làm trong vòng một phút.

“Sau ba mươi giây trong văn phòng, Nemo đi ra. Tiếp theo chúng ta hãy xem xét đến việc tráo đổi trở lại, khi Harding trở lại phòng. Làm thế nào chuyện này có thể hợp lí với thời gian biểu mà chúng ta có?

“Giờ, về điểm này thì tôi vẫn chưa được thấy trong cuộn phim. Nhưng Elliot đã dẫn lời khai của Harding cho tôi. Harding đã nói: ‘Ngay sau khi gã đội mũ chóp cao đó bước ra ngoài khung hình, tôi có nhìn lên, và bước lùi lại, sau đó tắt máy quay.’ Nói cách khác, đó là những gì mà Wilbur Emmet (đang giả làm Harding) thực sự đã làm. Anh ta đã dừng việc quay phim ngay lúc bác sĩ Nemo rời văn phòng. Nhưng tại sao? Màn trình diễn vẫn chưa kết thúc, các anh biết đấy. Marcus Chesney vẫn phải ngã về phía trước để đóng giả cái chết đầy bi kịch của chính mình, và sau đó thức dậy và đóng cánh cửa xếp lại. Chesney đang cho họ rất nhiều thời gian để tráo đổi trở lại.

“Dường như rõ ràng rằng Emmet, sau sự ra đi của Nemo, đã ngay lập tức ‘bước lùi lại’, vượt qua đường kẻ tầm nhìn của những người khác, và lẻn ra ngoài Phòng Nhạc để gặp Harding. Đó là kế hoạch của họ, kế hoạch của Marcus Chesney. Nhưng Harding (nếu giả thuyết của tôi là đúng) lại có một sự biến đổi thú vị cho kế hoạch đó. Anh ta sẽ chỉ hoàn tất việc cho Chesney một viên nhộng độc. (Dĩ nhiên chưa bao giờ có nhiều hơn một viên nhộng cả. Cuộc tranh luận về viên nhộng thứ hai là hoàn toàn không cần thiết. Nếu Harding được sắp xếp để đóng vai của bác sĩ Nemo, thì tại sao lại cần sự có mặt của viên nhộng thứ hai? Chỉ có một viên thôi: viên đã được giao trước cho Harding, và viên mà hắn ta đã tiêm axit xyanhydric vào.) Sau khi thực hiện điều này, Harding đã sẵn sàng để thay đổi kế hoạch ban đầu.

“Vào lúc Nemo đi ra, Wilbur Emmet dừng quay phim và lẻn ra qua cửa sổ Phòng Nhạc. Harding, trái ngược với lúc mặc vào, chỉ cần vài giây để cởi đồ hóa trang trên người ra, đang chờ sẵn ở đó. Ngay phía bên kia luống cỏ rậm rạp và được bóng cây che chở, là một que cời lửa đã chờ sẵn trong nhiều giờ liền. Harding – đồ ngụy trang thành Nemo của hắn ta bị ném thành đống gần cửa sổ văn phòng – giờ đây đang chờ cạnh cái cây đó. Hắn ta vẫy gọi Emmet đến. Hắn ta lấy chiếc máy quay. Hắn ta diễn kịch câm và chỉ về phía ngôi nhà. Khi Emmet quay đi, Harding, với bàn tay được bọc trong một chiếc khăn, tấn công anh ấy bằng chiếc que cời lửa. Sau đó hắn ta lẻn trở lại Phòng Nhạc trước khi đèn bật sáng. Thời gian (như giáo sư Ingram đã ước lượng) là khoảng năm mươi giây.”

Giáo sư Ingram đang lắc xúc xắc kêu lách cách trong chiếc tách. Ông cau mày, lắc đầu.

“Hợp lí. Tôi thừa nhận. Hắn ta có đủ thời gian. Nhưng không phải như thế thì hắn ta đang đối đầu với một mối nguy hiểm điên cuồng hay sao?”

“Không,” tiến sĩ Fell nói. “Hắn ta không phải đối mặt với nguy cơ nào cả.”

“Nhưng giả sử là ai đó – tôi hay bất kì ai khác – lỡ bật đèn lên quá sớm thì sao? Giả sử như đèn được bật lên trước khi hắn ta kịp trở lại Phòng Nhạc thì sao?”

“Ông đang quên mất Chesney rồi,” tiến sĩ Fell nói một cách buồn bã.

“Ông đang quên rằng trên thực tế người đàn ông đó mới là người đã lên kế hoạch sát hại chính mình. Trên tất cả mọi người, ông ấy mới là người muốn Harding trở về một cách an toàn trước khi đèn được bật lên. Kế hoạch của ông ấy có thể bị hủy hoại, ông ấy có thể trở thành trò cười, nếu như Harding bị bắt. Điều đó phải được ngăn chặn. Ông có nhớ, khi tôi nói vừa mới nãy, rằng Chesney đã diễn thêm một đoạn ngoài kế hoạch – ngồi yên lặng tại bàn làm việc của mình một lúc, và sau đó lấy lại vẻ mặt bình thường: đây rõ ràng là một việc không được chuẩn bị trước, vì trong danh sách không có câu hỏi nào được hỏi về nó – ông ấy đã ứng biến diễn thêm một đoạn sau khi Nemo rời đi. Điều đó cho Harding thời gian. Khá rõ ràng là Harding đã đưa ra một loại tín hiệu được chuẩn bị trước nào đó, như tiếng ho chẳng hạn, để Chesney biết anh ta đã trở lại Phòng Nhạc. Sau đó Chesney khép màn bằng việc đóng những cánh cửa lại. Có thể khi tấn công Emmet, Harding đã tốn ít hay nhiều thời gian hơn. Có thể hắn ta mất hai mươi giây hay một trăm hai mươi giây. Nhưng Chesney sẽ không kết thúc buổi diễn cho tới khi hắn ta trở lại.”

“Khốn kiếp!” Joe Chesney bất ngờ gầm lên, đập mạnh nắm tay xuống mặt bàn chơi bài làm những tấm thẻ của trò cờ thỏ cáo nhảy lên. “Vậy là toàn bộ thời gian đó hắn đơn giản chỉ lững thững chơi đùa với tâm lí rằng hắn chắc chắn sẽ không bị phát hiện?”

“Đúng vậy.”

“Tiếp tục,” giáo sư Ingram lặng lẽ nói.

Tiến sĩ Fell khịt mũi. “Tiếp theo, là về việc sáng nay. Và, như các bạn có thể hiểu, tôi đã rất nóng lòng coi cuộn phim đó – cuộn phim tôi nghĩ Emmet là người quay. Harding, ngay trước khi tôi gặp phải thất bại đầu tiên của mình, bắt đầu tỏ ra tò mò về việc liệu những màu sắc trong đó có rõ ràng hay không. Anh ta là một nhà nghiên cứu hóa học. Lúc nào anh ta cũng có thể sản xuất ra axit xyanhydric. Anh ta chỉ có một mình trong những vụ án đó, anh ta hẳn phải biết mưu mẹo để ngay lập tức đeo vào và tháo đôi găng tay bằng cao su ra. Tôi không biết liệu mọi người có từng thử làm điều đó bao giờ chưa. Để đeo găng tay cao su vào thì tương đối dễ dàng, miễn là bên trong chúng khô ráo. Nhưng để tháo chúng ra một cách nhanh chóng thì gần như là không thể nếu bạn không biết một thủ thuật. Bạn không thể cởi chúng ra bằng hành động kéo tay ra như cách thông thường. Bạn sẽ chỉ kéo căng dữ dội da thịt mình hoặc chịu đựng ngón tay bị giật mạnh trong đau đớn. Bạn phải cuộn cái găng lại từ cổ tay vì chúng sẽ cuộn tròn một cách trật tự đến cuối. Tôi đã phô bày tầm quan trọng của việc này với thanh tra Elliot và dường như anh ấy bị bất ngờ về điều đó.

“Nhưng hình ảnh tên sát nhân Harding đến như một dấu hiệu rõ ràng, khắc sâu, thậm chí còn trước khi chúng tôi xem cuộn phim. Nó trở nên rõ ràng từ cuộc đối thoại của Elliot với cô Wills trong căn phòng phía trên cửa hàng dược phẩm của Stevenson. Tôi đã nghe lỏm cuộc đối thoại đó, thưa quý ông. Tôi đã lắng nghe mà không hề có lòng tự trọng hay sự xấu hổ nào. Có một tấm màn treo những những cánh cửa đôi ngăn giữa phòng nghỉ và phòng ngủ. Và phía sau tấm màn đó, trong phòng ngủ, tôi (nếu các bạn có thể tưởng tượng như một cuộc diễn tập quân sự) trốn ở đó.

“Đến lúc đó tôi không biết gì về Harding ngoại trừ những điều được nghe Elliot kể lại. Nhưng ngay khi ấy, như bị sét đánh, tôi bắt đầu nhận ra điều gì đó! Elliot đã đảm bảo với tôi rằng Harding chưa bao giờ nghe về Sodbury Cross cho tới khi anh ta gặp cô Wills trên chuyến đi đến Địa Trung Hải. Tôi thì tìm ra rằng, ngược lại, anh ta đã biết cô ấy một thời gian dài trước đó, rằng anh ta đã gặp cô ấy từ trước vụ đầu độc ở cửa hàng của bà Terry, và rằng cô ấy từng đi lên London để gặp anh ta. Vui lòng đừng trông có vẻ giật mình quá thế, quý ông,” tiến sĩ Fell gắt gỏng nói, “và kiềm chế bớt sự bốc đồng của ông đi, bác sĩ Chesney, kiềm chế cả cái ý định muốn đập chiếc bàn là đó vào đầu tôi nữa. Cả những người giúp việc trong căn nhà này cũng biết điều đó. Hãy hỏi họ ấy.

“Nhưng thông tin thiết thực nhất mà việc này mang lại là nó cho tôi thấy cái nhìn thấu đáo vào hai mặt tính cách của anh George Harding. Bạn không thể trách cứ anh ta, dĩ nhiên, vì đã muốn quanh co che giấu gia đình Marjorie rằng anh ta quen biết với cô từ trước, mặc dù nói một cách hoa mĩ thì chuyện đó có vẻ phức tạp hơn nhiều. Nhưng tôi có thể khiển trách anh ta, và thanh tra Elliot có thể đã giết anh ta, vì đã đề nghị một cách đáng thương rằng dù sao đi nữa anh ta cũng cần một kì nghỉ, rằng anh ta có thể đi nước ngoài, và rằng tốt hơn cô ấy nên chi trả chi phí cho toàn bộ chuyến đi của anh ta trong khi anh ta gặp gỡ với gia đình cô. Nhưng đó không phải là tất cả. Thưa quý ông, tôi đã đứng trong phòng ngủ của người dược sĩ và tôi (nếu chuyện này đáng tin) đã hoàn toàn sửng sốt. Tôi đã thấy những ảo ảnh và tôi đã nghe thấy những giọng nói. Tôi nghĩ tôi đã ngửi được mùi những chiếc ổ khóa của Wainewright. Tôi nghĩ về hồn ma của Warren. Waite thì ngồi trên chiếc ghế xích đu. Tôi nghĩ tôi đã thấy, như những nữ thần báo tử, bên ngoài khung cửa sổ là đôi mắt hút hồn của Richeson và cái đầu hói vĩ đại của Pritchard.

“Nhưng vấn đề này còn có một khía cạnh khác. Dù George Harding có là gì đi chăng nữa, anh ta cũng là một diễn viên xuất sắc. Giờ, tôi đã được nghe về cảnh tượng nhỏ ở Pompeii. Chỉ một điều: đừng bận tâm làm sao tôi nghe được chuyện đó. Nhưng, nếu những điều tôi vừa mới biết được bằng cách nghe trộm ở cửa hàng dược phẩm là đúng, thì hãy nghĩ qua xem cảnh tượng ở Pompeii có thể có ý nghĩa thế nào! Nghĩ về Harding, một cách vững vàng, ngây ngô và quả cảm, đứng giữa các bạn và để các bạn kể với anh ta về Sodbury Cross. Nghĩ về cách anh ta khởi đầu chủ đề về những người đầu độc và hối thúc sự khôn ngoan của các bạn cho tới khi các bạn kể hết mọi chuyện cho anh ta: ‘Cháu nghĩ thời đó việc đầu độc hàng loạt diễn ra khá dễ dàng.’ Nghĩ về việc anh ta trở nên bất ngờ, cách anh ta vội vàng cất quyển sách hướng dẫn du lịch đi với vẻ hơi có lỗi, khi anh ta nhận ra rằng anh ra đã sai lầm khi khơi lên một chủ đề đau đớn của các bạn. Nghĩ về…

“Dù sao, không cần phải bị áp lực gì cả. Nhưng hãy để cảnh tượng còn đọng trong tâm trí các bạn trở thành một loại biểu tượng của tất cả mọi thứ theo sau đó. Nó tạo thành một bức tranh nhỏ gọn gàng về tâm trí của Harding. Nhờ vào toàn bộ thái độ đạo đức giả trong mọi điều mà anh ta đã nói và làm ở đó, cách anh ta kéo đẩy, lôi đi và áp đặt, tôi đã thấy anh ta (trong tập đoàn những hồn ma của tôi) nhận được sự đón chào nhiệt liệt bên cạnh Willie Palmer thần thánh.

“Tôi sẽ nói bớt siêu hình hơn. Tiếp theo chúng ta đã được xem cuộn phim: và chuyện đó xé rách mọi thứ. Cú trượt ngã quá tệ đến nỗi tôi đã nghĩ rằng Harding lúc đó không còn liên quan gì đến vụ án này nữa.

“Giờ, tất cả các bạn đã được xem đoạn phim. Nhưng có một điều, khi chúng tôi xem nó lần đầu tiên, vài người trong chúng tôi có xu hướng coi nhẹ nó. Đúng là vậy. Nếu chúng ta chấp nhận câu chuyện của Harding, nếu chúng ta đồng ý rằng anh ta là người quay bộ phim, nếu chúng ta chấp nhận bằng chứng ngoại phạm của anh ta và không nghi ngờ anh ta có bất kì âm mưu đen tối nào: chấp nhận tất cả chuyện này. Nếu thế thì cuộn phim đó chính là tầm nhìn của anh ta.

“Các anh theo được điều đó chứ?” tiến sĩ Fell hỏi với vẻ cực kì nhiệt tình. “Cuộn phim tạo nên những gì anh ta đã thấy, và là tất cả những gì anh ta đã thấy. Nó là tầm nhìn của riêng anh ta về những điều đã xảy ra trong phòng làm việc. Nó như thể chúng ta có một bản ghi hình, từ hình ảnh của tâm trí chính anh ta. Do đó, chúng ta chỉ có thể thấy chỉ những gì mà chính bản thân Harding đã thấy.

“Giờ, xem lại lời khai của những nhân chứng khác và của chính Harding nào, chuyện gì đã xảy ra? Trở về khởi điểm màn trình diễn của Chesney xem nào. Nhân vật kì cục trong chiếc mũ cao bước vào từ cửa sổ. Khi nó bước tới, Harding thì thầm, ‘S-u-ỵ-t! Người Vô Hình,’ và nhân vật này quay lại và nhìn vào khán giả.

“Nhưng chúng ta thấy gì trong cuộn phim? Chúng ta thấy rằng, khoảnh khắc nhân vật kia xuất hiện trong cuộn phim, nó không có hành động quay lại nhìn vào chúng ta. Nó xuất hiện, nó quay đi, và đây là cái nhìn đầu tiên của chúng ta về bác sĩ Nemo. Không nghi ngờ gì, sự quay đi và nhìn vào chúng ta xảy ra ngay sau khi Harding nói, ‘S-u-ỵ-t! Người Vô Hình,’ vì đó là lần duy nhất mà bác sĩ Nemo nhìn về phía khán giả. Nhưng làm sao Harding lại đột nhiên sử dụng những từ đáng chú ý đó, hoặc bất kì từ nào khác? Trước thời điểm đó chúng ta không thể thấy Người Vô Hình; và anh ta cũng không vì đang nhìn vào chiếc máy quay.

“Anh ta không thể nhìn ra chiếc cửa sổ kiểu Pháp được. Anh ta đang ở quá xa về bên trái. Vậy nên chúng ta cũng không thể nhìn được. Chúng ta không thể thấy nhân vật đi vào, chúng ta không thể thấy nó quay lại nhìn vào chúng ta. Vậy làm sao (hãy tự hỏi) mà Harding biết bác sĩ Nemo trông như thế nào? Làm sao anh ta có thể đưa ra một miêu tả rất chính xác về bác sĩ Nemo trước khi bác sĩ Nemo đến được tầm quay của khung hình?

“Và câu trả lời thì không phức tạp lắm. Bất cứ ai đang cúi mình ở đó với chiếc máy quay, người đó là người đồng mưu biết trước màn trình diễn. Anh ta đã biết trước bác sĩ Nemo trông thế nào. Anh ta đã được chỉ định thì thầm những từ đó. Anh ta đã thấy sự quay đầu của Chesney, đã biết đây chính là lúc, và thì thầm những từ đó sớm trước vài giây so với kế hoạch, khi mà những người khác có thể nhìn thấy bác sĩ Nemo nhưng anh ta thì không thể. Vì sau đó Harding đã thề sống thề chết rằng anh ta có nói những từ đó, vì thế anh ta là một kẻ đồng mưu dù anh ta hay Emmet là người đã quay cuộn phim. Điều này khẳng định lại niềm tin ban đầu của tôi rằng Emmet đã quay phim và Harding đã đóng vai bác sĩ Nemo trên sân khấu.

“Tại lúc xem trước cuộn phim chiều nay, tôi đã định lớn tiếng tuyên bố điều này. Tôi đã bóng gió ngay lúc thiếu tá Crow vô tình đề cập đến sự thật bằng cách nói rằng Marcus Chesney thực ra đã lên kế hoạch theo cách mà kẻ giết người có thể ám hại ông ấy. Điều đó đúng, mặc dù Crow đã áp dụng nó vào một chuyện khác. Nhưng cũng chính vào lúc đó giả thuyết của tôi đã sụp đổ.

“Chúng ta đã nhìn thấy Bác sĩ Nemo một cách rõ ràng trong cuộn phim.

“Và hắn ta cao sáu feet.

“Hắn ta không chỉ cao sáu feet, mà hắn còn được xác định là Wilbur Emmet qua dáng đi đặc biệt của mình.

“Và tôi đã nhận được một cú đánh mạnh vào sườn bụng, và tôi mất vài giờ mới hồi phục lại được.

“Tôi giới thiệu với các anh về công dụng của tính khiêm tốn. Nó là một công dụng dễ chịu. Tôi đã quá đỗi chắc chắn về suy đoán của mình: nó không chỉ xây dựng lên thành lũy của tôi mà còn trát vữa vào gạch để gắn chặt chúng lại với nhau. Mãi đến khi chúng tôi tìm thấy hộp đựng bóng đèn chụp ảnh trong ngăn kéo bàn của cô Wills chiều muộn hôm nay thì tôi mới nhận ra: một lần nữa, thêm một lần nữa, và trong vô số lần, chúng tôi lại bị lừa bởi những thủ thuật tinh vi khác của Chesney. Nó là trò cuối cùng, nhưng nó đã khiến cho kế hoạch của Harding được an toàn.

“Dĩ nhiên, có một vấn đề đã làm khó chúng ta trong khoảng thời gian qua. Đừng bận tâm đến việc ai là kẻ giết người: dù hắn ta là ai, tại sao hắn ta lại không phá hủy cuộn phim? Hắn ta có rất nhiều cơ hội để phá hủy nó mà không bị phát hiện. Nó nằm ngay đó, hớ hênh trong một căn phòng rỗng. Bất kì ai cũng có thể làm hỏng nó trong vòng năm giây bằng cách phơi nó ra dưới ánh sáng. Không có kẻ giết người nào, thậm chí là một kẻ điên, lại có thể muốn cảnh sát nghiền ngẫm cuộn phim thực về hành vi giết người của hắn. Nhưng hắn không hề đụng vào nó. Nếu tôi khôn ngoan hiểu được dấu hiệu rõ ràng này ngay từ đầu, tôi nên thấy được rằng cuộn phim đã bị đẩy vào tay chúng ta, nhấn vào chúng ta một cách dịu dàng, bởi vì nó không phải là cuộn phim thật quay lại vụ án.

“Trong thực tế, đó là cuộn phim quay lại buổi diễn tập mà Chesney, Emmet, và Harding đã dàn dựng vào chiều hôm đó – buổi chiều trước buổi diễn chính thức – với Emmet trong vai bác sĩ Nemo.

“Chiếc bóng đèn chớp dùng để chụp ảnh đã tố cáo chuyện đó. Thực ra tôi đã đặt câu hỏi một cách mơ màng, tò mò và hoàn toàn bối rối về những cái bóng đèn đó từ trước rồi. Điều thu hút tôi là lời tường thuật tôi được nghe, rằng cô Wills hoàn toàn kinh ngạc khi được biết cái bóng đèn tròn đó đã bị cháy. Tại sao cô ấy lại phải ngạc nhiên? Câu hỏi này, hoàn toàn có khả năng, không hề quan trọng. Nhưng nó là câu hỏi có tính chất quyết định như việc nhấn một cái nút quan trọng khi một cánh cửa bị kẹt dai dẳng. Bây giờ, cô ấy đã mua cái bóng đèn vào sáng hôm đó. Nó đã không được sử dụng cho tới tối hôm đó. Mà trong tối đó thì nó đã được sử dụng trong bao lâu?

“Việc đó rất dễ xác định. Buổi biểu diễn của Chesney bắt đầu (khoảng) mười hai giờ năm phút. Cái bóng đèn được bật. Nó được bật cho tới khi cảnh sát đến vào lúc mười hai giờ hai mươi lăm phút, đó là lúc mà (các anh nhớ không?) nó được tắt đi. Khoảng thời gian cái bóng được bật lúc đó là hai mươi phút. Nó được bật lại lần nữa, rất ngắn ngủi, khi cảnh sát kiểm tra nhanh căn phòng trước khi họ bị cắt ngang bởi ông, giáo sư Ingram. Dù thế nào đi nữa, nó lại bị tắt đi, sau khoảng vài phút ngắn ngủi: chưa tới năm phút. Lần thứ ba và cũng là lần cuối cùng nó được bật lên là khi bác sĩ khám nghiệm tử thi và người chụp ảnh hiện trường đến. Khoảng thời gian đó cũng rất ngắn, chỉ đủ dài để Elliot giải thích cho thiếu tá Crow về chiếc túi quặp lò xo, và để cho họ thực hiện một cuộc kiểm tra chiếc đồng hồ trên bệ lò sưởi. Sau đó nó hết cháy. Có thể cho rằng khoảng thời gian đó là năm phút nữa.

“Kể cả khi tất cả những khoảng thời gian đó chỉ là ước đoán, nhưng vẫn có một sự khác biệt quá lớn. Chiếc bóng đèn đó dừng cháy chỉ sau tổng cộng nửa giờ sử dụng. Trong khi nhà dược sĩ Stevenson đã đảm bảo với tôi rằng những chiếc bóng đó có thể sáng tốt trong hơn một giờ đồng hô.

“Chiếc bóng đèn dừng cháy sau nửa giờ đồng hồ sử dụng bởi vì ai đó đã sử dụng nó trước đó, một thời điểm nào đó sớm hơn trước khi buổi trình diễn bắt đầu trong ngày hôm đó.

“Sự thật giản đơn đó đập thẳng vào mặt tôi khi tôi tìm thấy chiếc hộp các tông trong ngăn kéo. Cô Wills đã mua cái bóng đèn vào buổi sáng hôm đó, và đặt nó vào ngăn kéo. Sau đó cô ấy không hề sử dụng nó, bởi vì chúng tôi biết được từ những người giúp việc là cô ấy đã đi sang nhà giáo sư Ingram vào buổi sáng và ở đó cho tới chiều muộn; và, trong bất cứ trường hợp nào, chúng tôi bị ấn tượng hết lần này đến lần khác rằng cô ấy không bao giờ tìm tòi về nhiếp ảnh.

“Trên thực tế, chúng tôi đã tin rằng không có bất kì ai sử dụng cái bóng đèn cho tới khi Pamela được bảo lên lầu lấy cái bóng đèn vào lúc mười hai giờ kém mười lăm tối hôm đó. Nhưng như tôi vừa chỉ ra, chuyện này không thể là thế được. Và nó được nhấn mạnh thêm bởi một lí do khác. Chúng tôi đã tìm thấy chiếc hộp các tông chứa cái bóng. Bây giờ, nếu Pamela được bảo đi lên cầu thang lấy cái bóng đèn, và cái bóng vẫn còn nguyên kiện trong chiếc hộp, cô ấy sẽ phải mang cả chiếc hộp xuống. Nhưng cô ấy đã không làm thế, cô ấy đã chỉ mang một mình chiếc bóng đèn xuống. Điều này có nghĩa là chiếc hộp đã được mở rồi, và nghĩa là chiếc bóng đèn đó hoặc đang nằm ngay ngoài ngăn kéo, hoặc nằm trong một chiếc hộp đã mở sẵn.

“Mọi chuyện vậy là đã rõ ràng, tôi đảm bảo với các bạn, rằng Chesney, Emmet, và Harding hẳn đã dành thời gian lâu dài luyện tập cẩn thận cho màn trình diễn nhỏ này. Mọi chuyện phải diễn ra mà không gặp khó khăn nào. Và câu hỏi là, họ đã diễn tập khi nào? Rõ ràng là vào chiều hôm đó. Đó là lúc Chesney có cái bóng đèn được mua vào buổi sáng. Cô Wills thì vắng mặt vào buổi chiều. Và anh, bác sĩ Chesney, dù sao cũng không sống ở đây, không có lí do nào anh lại ở đây lúc đó cả. Nhưng Harding thì lại ở nhà: chúng tôi đã nghe điều đó từ người giúp việc.

“Giờ các bạn đã nắm được bản chất trò lừa đảo cuối cùng của Chesney, màn chơi khăm cuối cùng của ông ấy dành cho khán giả. Ông ấy đã định đánh lừa các bạn thậm chí ngay cả khi tất cả những điều có thể lừa được kết thúc. Bằng cách để Harding quay sẵn cuộn phim của màn trình diễn từ trước – một màn trình diễn có những thay đổi tinh tế nhưng sẽ tạo nên sự khác hiệt hoàn toàn với màn trình diễn thật – ông ấy đã giữ cho mình một lợi thế lớn. Ông ấy sẽ nói, ‘Chà, mọi người thấy đáp án rồi đấy. Giờ hãy xem chuyện gì đã thực sự xảy ra. Chiếc máy quay phim không thể nói dối.’ Nhưng chiếc máy quay phim đã nói dối các bạn. Với nó thì Emmet là người đã đóng phần vai của bác sĩ Nemo, và những từ mà Chesney nói đã hoàn toàn khác đi mặc dù số lượng âm tiết là như nhau. Tôi mơ hồ tin rằng sự lừa gạt này được thực hiện để nhắm vào tôi. Trong một vài ngày nữa, mọi người biết đấy, ông ấy định mời tôi đến xem buổi trình diễn này. Sau đó ông ấy sẽ nói với tôi, ‘Giờ hãy nhìn vào đoạn phim chúng tôi đã quay lại buổi trình diễn hôm đó.’ Và (có lẽ) tôi cũng sẽ bị lừa bịp, trong khi ông ấy, luôn luôn cố nín cười, sẽ nói từ màn hình rằng, ‘Tôi không thích ông, tiến sĩ Fell.’ Ông ấy thừa nhận khá nhiều trong bức thư của mình. ‘Sau này hãy cho họ xem một bản ghi hình trắng đen về việc đó, và họ sẽ tin ông. Nhưng ngay cả như thế thì sau đó họ cũng sẽ không thể nào giải thích một cách chính xác những điều mà họ đã nhìn thấy.’

“Trao cuộn phim bị tráo đổi cho chúng ta là một trong những sai lầm cừ khôi và tuyệt vời nhất của George Harding. Dĩ nhiên, hẳn phải có một chiếc máy quay giống hệt. Hắn ta để Emmet quay cuộn phim với một chiếc máy, hắn ta lại nhẹ nhàng đưa cho chúng ta một chiếc máy quay khác với một bản ghi hình khác. Có lẽ các bạn sẽ dễ chịu hơn khi biết rằng Bostwick đã tìm thấy chiếc máy quay kia bị giấu trong phòng hắn, với cuộn phim, kì diệu là không hề bị phá hủy. Và rằng một chút kiêu ngạo thuần túy đó sẽ đưa hắn ta tới cái chết.

“Nhưng lời giải về hai cuộn phim vừa cung cấp câu trả lời cuối cùng lại vừa mang đến câu hỏi cuối cùng. Trong một thời gian dài tôi đã mơ hồ tự hỏi rằng: có phải sự thực George Harding quay hình từ tít bên trái chỉ là một sự biểu thị cho thấy hắn ta muốn đứng gần những cái cửa sổ không? Và vẫn có một nguyên nhân khác ở đây. Hắn ta không đặt máy gần cửa sổ, nơi mà hắn có thể quay phim cửa sổ của phòng làm việc mà Nemo đã xuất hiện, bởi vì hắn ta không dám ghi hình nơi đó. Điều này sẽ cho thấy ánh nắng chiều – khi hắn quay cuộn phim diễn tập – sáng rực khi Nemo bước vào. Những cửa sổ của văn phòng quay về hướng tây, và ngày hôm qua là một ngày rực nắng. Vậy nên hắn ta phải đứng ở một bên. Tương tự vậy, Emmet phải đứng ở một bên khi màn trình diễn được thực hiện. Khi thanh tra Elliot đột nhiên nhận ra mọi chuyện từ câu hỏi về chiếc bóng đèn chụp ảnh, anh ấy cũng đánh trúng ý nghĩa của điều mà chúng ta có thể gọi là Tư Thế Chụp Ảnh Tay Trái. Và bức tranh sự thật đã hiện ra một cách rõ ràng và đơn giản hơn bao giờ hết.”

Elliot lầm bầm gì đó. Tiến sĩ Fell, với chiếc tẩu thuốc đã cháy hết, uống sạch li bia của mình.

“Giờ chúng ta hãy tổng hợp lại tình cảm đầy đau đớn của George Harding và Marjorie Wills.

“Harding đã lên kế hoạch cho một loạt các vụ án máu lạnh một cách thông minh và man rợ từ vài tháng trước chỉ vì một động cơ: lợi ích về tài chính. Đầu tiên hắn ta cố ý trương ra rằng dù kẻ đầu độc ở Sodbury Cross là ai, thì không thể nào là George Harding được. Phương pháp tấn công của hắn ta không hề mới. Nó đã được làm thử trước đây. Tất cả các bạn đã được biết về vụ của Christiana Edmunds vào năm 1871. Tôi đã nói với Elliot rằng có một bài học trong câu chuyện đó, nhưng vài người trong các bạn đã thảo luận về vụ án và kiên quyết không nhìn thấy bài học đó. Bài học đó không phải là: cảnh giác với người phụ nữ theo đuổi những bác sĩ. Bài học ở đây là: phải cảnh giác với kẻ có thể ngẫu nhiên đầu độc những người vô tội chỉ đơn thuần để cho cảnh sát thấy rằng hắn ta không thể là kẻ đầu độc được. Đó là những gì Christiana Edmunds đã làm, và đó là những gì George Harding đã làm.

“Trong tính kiêu căng khôn cùng, một sự kiêu ngạo có thể so sánh với của Palmer hay của Pritchard, hắn ta tin rằng mình có thể làm mọi việc một cách chính xác như khi hắn làm vui lòng Marjorie Wills. Tôi công nhận rằng hắn có lí do để nghĩ vậy. Một người phụ nữ chi trả chi phí cho bạn trong kì nghỉ kéo dài tới vài tháng trời, công bằng mà nói, có thể miêu tả là một người hay chiều theo đàn ông hoặc thậm chí là một người yêu mê mẩn. Và cuối cùng thì, hắn ta sẽ trở thành chồng hợp pháp của một người phụ nữ giàu có.

“Marcus Chesney là một người đàn ông giàu có, và cô Wills là người thừa kế của ông ấy. Nhưng cho tới khi Chesney (một người đàn ông dẻo dai, theo đúng nghĩa của từ này), cho tới khi Chesney chết, Harding hầu như không có hi vọng được một cắc bạc nào. Hắn luôn biết điều này, và tôi cho rằng Chesney đã làm rất rõ ràng về chuyện đó với hắn ta. Harding thực sự muốn bắt đầu khởi động quy trình mạ điện mới của mình trên diện rộng, và theo những gì tôi biết thì nó có thể là một quy trình rất tốt, mặc dù nó là một loại xử lí bằng điện mà tôi muốn áp dụng lên người hắn ta hơn. Hắn ta nghĩ mình là một người đàn ông vĩ đại, người phải có được quy trình đó, vậy nên Marcus Chesney phải bị loại trừ.

“Hắn ta luôn nghĩ về điều đó, tôi nghi ngờ, từ lần đầu tiên hắn ta gặp Marjorie. Do đó hắn đã ‘trồng’ một kẻ đầu độc ở Sodbury Cross, các anh biết đấy. Một chuyến ghé thăm cửa hàng của bà Terry, trong bất cứ bộ dạng hóa trang nào, sẽ giúp hắn nghiên cứu cách bố trí và vị trí của những chiếc hộp sô cô la. Một chuyến ghé thăm vài ngày sau đó sẽ cho phép hắn tráo đổi những chiếc hộp. Hắn ta đã sử dụng strychnine vì một nguyên nhân có cân nhắc trước – bởi vì nó là một trong một vài loại độc mà một nhà nghiên cứu hóa học không phải giải trình. Hắn ta mua nó ở chỗ nào chúng ta không biết, nhưng cảnh sát hầu như không thể theo dấu chất độc đó: người ta sẽ chưa bao giờ nghe đến George Harding cả.”

“Cám ơn,” thiếu tá Crow nói.

“Chúng ta cũng không biết kế hoạch ban đầu của hắn ta để loại bỏ Chesney là như thế nào. Nhưng đập vào mặt hắn ta, một món quà từ thiên đường, một cơ hội đầu độc Chesney mà nạn nhân của hắn trên thực tế lại khuyến khích và hợp tác với hắn. Ngoài ra, Chesney đã khám phá ra thủ thuật với những chiếc hộp sô cô la, và Harding buộc phải gấp rút thực hiện tội ác của mình. Hơn nữa, Chesney chưa bao giờ nghi ngờ Harding dù chỉ trong phút chốc. Nhưng ông ấy không được đi quá xa với cuộc điều tra của mình, hoặc ông ấy có thể tiết lộ quá nhiều. Giờ đây, có một điều khiến Harding lo lắng hơn. Nếu hắn ta tiến hành việc sát hại theo cách đó, hắn ta phải sử dụng một chất độc có thể tấn công và giết người gần như ngay lập tức. Điều đó có nghĩa là nó phải là một trong các loại xyanua. Hắn ta đang làm việc với axit xyanhydric, và nghi ngờ sẽ lập tức chĩa về phía hắn.

“Hắn đã tránh né việc đó bằng một kĩ năng diễn xuất tuyệt vời. Chiều nay tôi nói xin lỗi vì đã bảo các anh rằng Harding không lấy chất độc từ phòng thí nghiệm của mình. Hắn ta đã không làm thế. Hắn ta đã sản xuất nó ngay tại đây. Căn nhà này, như các anh đã chú ý, và đặc biệt là khu đất quanh đây, bị ám mùi hạnh nhân đắng nhàn nhạt. Một trong những khó khăn về việc che đậy axit xyanhydric là nó luôn có mùi nhẹ dù chúng ta đã đậy kín nút, nhưng mùi này sẽ không bao giờ được chú ý tại Bellegarde trừ khi có ai đó hít một hơi sâu từ chai dung dịch đang để mở. Vậy nên hắn ta đã sản xuất axit xyanhydric, và hắn ta cố tình để lại một ít trong tủ phòng tắm. Hắn ta làm điều đó để chỉ cho mọi người thấy rằng bất kì ai, với một ít kiến thức hóa học cơ bản, cũng có thể dễ dàng điều chế axit xyanhydric, và rằng ai đó đang cố chĩa mũi dùi nghi ngờ về hướng hắn ta. Tôi cho rằng hắn ta đã bịa ra một câu chuyện hợp lí cho chuyện đó.”

“Đúng là vậy,” thiếu tá Crow nói.

“Tôi không nghĩ ban đầu, hắn ta có ý định hay cố gắng ném nghi ngờ về hướng Marjorie. Đó là một điều ngu ngốc và rất nguy hiểm. Hắn có thể muốn tiền của cô gái, nhưng chắc chắn hắn không muốn cô gái bị bắt. Hắn chỉ cố thử ném sự nghi ngờ vào Wilbur Emmet bằng cách đặt chiếc hộp viên nhộng bằng bìa cứng vào túi của Emmet. Tuy nhiên, không may sự nghi ngờ nặng nề lại được ném vào Marjorie, và Harding đã nhìn thấy một cách lợi dụng điều đó vì lợi ích của mình. Bởi vì hắn ta đang nhận được một cảnh báo khác: cô gái đã không còn nhiệt tình như trước.

“Tất cả các bạn đã chú ý rằng trong vài tuần gần đây lòng nhiệt tình của cô ấy chắc chắn đang yếu dần. Cô ấy không còn nhìn người tình quyến rũ của mình với đôi mắt rực sáng nữa. Có thể, cô ấy đã có một hay hai ý nghĩ lờ mờ về tâm hồn hắn ta. Cô ấy đã có khuynh hướng ngắt lời hắn ta, cô ấy thậm chí còn cân nhắc đến chuyện tự sát. Harding, ngay cả với lòng tự cao tràn ngập, cũng không thể không nghi ngờ những chuyện như thế này. Bây giờ hắn ta không thể để mất cô, hoặc hắn ta sẽ có nguy cơ mất trắng, và điều đó không tốt chút nào. Hắn ta càng lôi kéo cô kết hôn sớm, việc đó sẽ càng có lợi cho hắn.

“Hắn ta thực hiện ý định đó bằng cách kết hợp giữa dịu dàng và đe dọa. Vụ sát hại Wilbur Emmet là một phần thiết yếu trong kế hoạch của hắn, hắn đã thực hiện nó với một mũi kim tiêm dưới da đánh cắp từ ông, bác sĩ Chesney. Và ngày hôm sau hắn đặt nó vào đáy giả của chiếc tráp đựng trang sức. Cô gái đã phát điên một nửa vì sợ hãi rồi. Và Harding, không bỏ lỡ cơ hội, đã đưa cô vào tình trạng sẵn sàng bám víu lấy hắn ta như một sự giải thoát thuần khiết và điên rồ, rằng cô có thể để ai đó gánh vác những rắc rối của mình. Nỗ lực cuối cùng đó, với chiếc kim tiêm dưới da, đã thành công. Chính cô ấy đã nói với chúng tôi, cô ấy kết hôn để tránh bị bắt vì tội giết người. Tôi không nghi ngờ gì rằng Harding đã chỉ ra cho cô thấy rất nhiều điều, rằng cảnh sát có thể khám phá ra những chuyến ghé thăm phòng thí nghiệm và tìm ra rằng cô có tiếp xúc với chất độc. Nhưng nếu cô bị bắt, và họ đã kết hôn, hắn sẽ không phải làm chứng chống lại cô trong ghế nhân chứng. Quý ông, khi các bạn dừng lại để cân nhắc sự trơ tráo hoàn toàn chói mắt, êm ả và bình tĩnh trong một kẻ như thế…”

Tiến sĩ Fell ngừng lại, với một loại giật mình mang vẻ tội lỗi. Thiếu tá Crow nói suỵt với ông ấy, và sau đó tất cả họ nhìn chăm chú vào ngọn lửa với vẻ vô cùng ngượng nghịu.

Marjorie vừa bước vào.

Elliot không thể tưởng tượng được rằng cô có thể trông quá nhợt nhạt hoặc đôi mắt cô có thể đạt được sự lấp lánh như vậy. Nhưng hai tay cô thì rất kiên định.

“Không sao,” Marjorie nói. “Làm ơn tiếp tục. Ông biết đấy, tôi đã đứng nghe ngoài cửa được năm phút rồi. Tôi muốn nghe.”

“Ừm!” thiếu tá Crow nói. Ông bật ra khỏi ghế, và bắt đầu xăng xái. “Cô có muốn mở cửa sổ không? Hay một điếu thuốc? Hay một li brandy? Hay gì đó khác?”

“Lấy cái gối này đi,” bác sĩ Chesney nghiêm túc khích lệ.

“Ta nghĩ, cháu thân mến, rằng nếu cháu nằm xuống…” giáo sư Ingram bắt đầu.

Cô mỉm cười với họ.

“Cháu khá ổn,” cô nói. “Cháu không mỏng manh như mọi người nghĩ. Và tiến sĩ Fell nói đúng. Hắn ta đã làm tất cả những điều đó. Hắn thậm chí còn lấy những cuốn sách về hóa học mà cháu có ở phòng trên lầu, và sử dụng chúng để chống lại cháu. Cháu đã mua chúng, mọi người biết đấy, để có thể đọc và cố gắng quan tâm một cách thông minh về công việc mà hắn đang làm. Nhưng hắn ta nói rằng cảnh sát sẽ nghĩ gì khi họ tìm ra chúng ở đó? Hơn nữa, hắn ta – hắn ta biết điều mà thanh tra Elliot biết: về cái lần cố đi mua axit xyanhydric ở London…”

“Cái gì?” thiếu tá Crow gầm lên.

“Ông không biết à?” cô chăm chú nhìn ông. “N-nhưng thanh tra đã nói... Ít nhất, anh ấy cũng đã ám chỉ…”

Lần này khuôn mặt của Elliot nóng đến nỗi mọi người không thể nhìn nhầm được.

“Tôi biết,” thiếu tá Crow bình luận một cách lịch sự. “Cho qua vấn đề đó đi.”

“V-và hắn ta thậm chí còn nói cảnh sát có thể nghi ngờ tôi có dính líu trong màn trình diễn mà bác Marcus bị giết. Hắn nói hắn biết bác Marcus đã viết một lá thư cho tiến sĩ Fell, và bức thư nói hãy để mắt đến những hành động của tôi…”

“Đúng vậy,” tiến sĩ Fell nói. “Tôi sẽ chơi đẹp và cho ông một manh mối đáng giá: 'Hãy theo dõi chặt chẽ cháu gái Marjorie của tôi.’ Đó là lí do tại sao tôi lại rất cẩn thận giữ bức thư khỏi sĩ quan Bostwick dễ xúc động cho tới khi tôi có thể chỉ cho mọi người thấy ai mới là người thực sự có tội. Bức thư sẽ chỉ dẫn ông ấy đi sai hướng. Bác của cô đã cố gắng lừa tôi theo cùng một cách ông ấy cố gắng lừa các bạn khi nói bác sĩ Nemo là Wilbur Emmet. Nhưng tác động với Bostwick…”

“Làm ơn chờ một chút,” cô gái thúc giục, siết chặt hai tay mình. “Đừng nghĩ ông có thể khiến tôi ngất đi nếu nói với tôi sự thật. Khi tôi gặp George chiều nay, ý tôi là khi hắn ta nghĩ hắn ta đã bị bắn, tôi cảm thấy ghê tởm đến phát ốm. Nhưng đó là điều mà tôi muốn biết. Việc hắn ta bị bắn có phải là một tai nạn hay không?”

“Tôi ước gì nó không phải,” bác sĩ Chesney nói từ sâu trong cổ họng. “Thề có Chúa, tôi ước nó không phải một tai nạn! Tôi ước mình đã đặt được một viên đạn vào hộp sọ của con lợn đó ngay lúc ấy. Dù vậy, đó vẫn chỉ là tai nạn. Tôi thề với mọi người là tôi không hề biết có một vỏ đạn sống trong đó.”

“Nhưng tiến sĩ Fell đã nói…”

“Tôi xin lỗi,” tiến sĩ Fell đáp lời, thực hiện một chuyển động không mấy dễ chịu. “Trong suốt vụ án này, tôi vẫn không một lần lừa cô bằng từ ngữ, hành động, hay ý tưởng nào. Nhưng lúc đó tôi đã lừa cô. Có quá nhiều người ở quanh đó. Tôi đang đặc biệt đề cập đến Pamela sắc sảo và thậm chí là Lena còn sắc bén hơn, những người đang căng tai bên trong cánh cửa, và một số tiếng hét thất thường đang xảy ra ở nơi công cộng. Sự ngưỡng mộ rõ ràng của Lena dành cho Harding có thể khiến cô ấy đi nói lại bất cứ điều gì tôi đã nói; và, nếu Harding nghe được tôi nói rằng chuyện đó không phải một tai nạn, hắn sẽ nghĩ hắn ta an toàn bên những giấc mơ hạnh phúc của mình.”

“Cám ơn Chúa,” cô gái nói. “Cháu cứ sợ có thể là bác.”

“Ta?” bác sĩ Chesney hỏi.

“Kẻ sát nhân, ý cháu là vậy. Dĩ nhiên, đầu tiên cháu đã nghĩ có thể là giáo sư Ingram…”

Đôi mắt dịu dàng của giáo sư Ingram mở lớn. “Điều này khá là đáng ngạc nhiên,” ông tuyên bố. “Ta lấy làm hãnh diện, nhưng…”

“Ồ, là do cuộc nói chuyện của bác về việc thực hiện một vụ án mạng tâm lí hoàn hảo. Và sau đó, khi cháu đến nhà bác và ở đó cả buổi chiều, và hỏi bác cháu có nên cưới George hay không, và bác chữa bệnh bằng phân tâm học với cháu và nói rằng cháu không yêu anh ta và anh ta không phải là người dành cho cháu. Cháu không biết phải nghĩ gì cả. Nhưng bác đã đúng. Bác đã đúng. Bác đã đúng.”

Tiến sĩ Fell chớp mắt nhìn xung quanh. “Chữa bệnh bằng phân tâm học cho cô ấy?” ông hỏi. “Và cô ấy nên cưới loại đàn ông nào?”

Khuôn mặt của Marjorie bốc lửa.

“Tôi không bao giờ,” cô nói qua kẽ răng, “tôi không bao giờ muốn gặp gỡ bất kì người đàn ông nào khác khi còn sống trên đời này.”

“Bạn bè hiện tại được loại trừ, ta hi vọng thế,” giáo sư Ingram thoải mái nói. “Chúng ta không thể để cháu bị loạn thần kinh được, cháu biết đấy. Ta đã nghĩ rằng trong một nhóm được sắp xếp theo trật tự, chứng loạn thần kinh có thể được chữa trị theo cùng nguyên tắc mà được sử dụng khi phi công gặp tai nạn nhưng không bị thương. Để thần kinh của họ vững vàng vĩnh viễn trở lại, họ lập tức được gửi lên một chuyến bay khác. Loại đàn ông hợp với cháu à? Ta nên nói, sau khi cân nhắc kĩ, rằng đó là một người biết kiềm chế một cách phù hợp…”

“Ôi, vớ vẩn,” thiếu tá Crow nói. “Loại con bé muốn là một cảnh sát. Giờ, khi chuyện này đã được định đoạt, tôi hứa với các anh, tôi hứa danh dự, rằng tôi không còn bất cứ gì để làm trong vụ này nữa. Đó là điều chắc chắn. Nhưng những gì tôi muốn nói ở đây là…”