ã bốn tuần trăng rồi chúng mình chưa gặp nhau, phải không chị? Tôi đội vành khăn trắng trên đầu để tang mẹ tôi. Tôi vẫn tiếp tục sống lây lất, nhưng tôi không còn là tôi ngày trước nữa. Tôi đã mất hẳn người mẹ ruột thịt của tôi, nguồn sinh lực đã tạo nên hình hài tôi, sinh ra tôi làm người. Đau khổ này làm sao nguôi đi được.

Tuy nhiên, tôi cũng suy nghĩ về cái chết của mẹ tôi. Trời đã không cho mẹ tôi thực hiện được ý nguyện của bà, phải chăng đó là Trời đã rủ lòng thương mẹ tôi nên giải thoát mẹ tôi ra khỏi một thế giới đã đổi thay mà mẹ tôi không thể nào hiểu nổi. Sống thêm chi nữa ở thời buổi này để chỉ chuốc lấy đau lòng? Làm sao mẹ tôi chịu đựng nổi những sự việc xảy ra, nếu như mẹ tôi còn sống. Để tôi kể hết chị nghe.

Linh cữu mẹ tôi chưa ra khỏi cổng nhà là mấy bà thiếp đã bắt đầu cãi cọ nhau xem ai được thay vào ngôi vị của mẹ tôi trong gia đình. Ai cũng muốn được thay thế mẹ tôi làm chánh thất, cũng muốn mặc quần áo đỏ xưa nay họ thèm khát, vì hàng thứ thiếp không được phép ăn mặc như vậy. Họ cũng mong ước sau này khi chết đi, quan tài của họ cũng được rước đi bằng lối cổng chánh, vì theo tục lệ, quan tài của hàng thứ thiếp chỉ được di chuyển qua cửa nhỏ bên hông nhà mà thôi.

Các bà thiếp đều ra sức chưng diện để hy vọng được cha tôi chú ý đến. Ngoại trừ nàng Lã Mai.

Suốt bao nhiêu tháng ròng lúc ấy, nàng sống tại quê nhà. Lúc mẹ tôi nằm xuống, chúng tôi bận lo buồn nên quên mất không báo tin cho nàng hay kịp thời. Chỉ mười ngày sau nàng mới nhận được vài chữ báo tin do người quản gia của cha tôi báo cho biết. Vâng, từ ngày cha tôi ngỏ ý muốn rước thêm một bà thiếp nữa về nhà, nàng Lã Mai đã bồng con ra ở riêng một mình. Thật ra ý định của cha tôi không thành vì gia đình người đàn bà nọ đòi số tiền chuộc cao quá, cha tôi không bằng lòng. Nhưng Lã Mai vẫn hận cha tôi về việc không được cha tôi sủng ái như trước nữa và biết rằng cha tôi không thích chốn đồng quê nơi mẹ con nàng nương náu, nàng biết chắc cha tôi sẽ không lặn lội về quê tìm nàng.

Nhưng khi hay tin mẹ tôi chết, nàng liền đi thẳng đến chùa, nơi đặt linh cữu mẹ tôi chờ ngày hạ huyệt. Nàng ôm lấy linh cữu mẹ tôi mà khóc âm thầm suốt ba ngày chẳng ăn uống gì cả. Khi được vú Vương cho hay, tôi liền đến gặp Lã Mai, đỡ nàng dậy và đưa nàng về nhà.

Nàng thay đổi nhiều quá. Nụ cười và vẻ linh hoạt của nàng không còn nữa, và nàng cũng chẳng ăn mặc lụa là sặc sỡ nữa. Nàng không thoa son nên môi nàng có vẻ thẫm trên gương mặt xanh xao của nàng. Nhưng cái vẻ khinh khỉnh của nàng vẫn còn và khi biết việc các bà thiếp tranh giành nhau, nàng đã trề môi khinh thị.

Trong tất cả các bà thiếp, chỉ có nàng là người duy nhất không thèm muốn thay thế ngôi vị bà chánh thất mẹ tôi để lại.

Nàng tránh mọi lời lẽ xa gần liên quan đến cha tôi. Nghe đâu nàng có nói rằng nếu cha tôi còn toan mon men đến gần nàng, nàng sẽ tự tử.

Nơi con người nàng, tình yêu đã biến thành hận thù rồi.

Nàng chẳng để ý gì khi tôi nói chuyện với nàng về cô ngoại kiều nọ và gần như không muốn nghe tôi nói nữa. Khi tôi trở lại câu chuyện, nàng lạnh lùng đáp:

« Có làm gì đi nữa cũng vậy thôi. Cha nào con nấy, cha không trung thành thì con cũng vậy. Hiện giờ đây cậu ta đang si mê. Tôi biết rõ cái đó mà. Nhưng hãy chờ đến khi đứa con được sanh ra rồi, nhan sắc người mẹ phai tàn đi rồi như cuốn sách bị lột mất tờ bìa ở ngoài, thì cho dầu trang sách bên trong có nói đến toàn chuyện yêu đương mặn nồng, cậu ta cũng chẳng thèm đọc đâu ».

Sau đó, nàng giữ thái độ dửng dưng. Suốt bốn ngày ở tại nhà tôi, nàng không nói gì thêm đến cha tôi nữa. Thú vui sống và thú yêu đương ngày trước đã chết hẳn trong con người nàng. Duy chỉ nỗi oán hờn là sống mãi, một nỗi oán hờn triền miên đối với mọi người mọi việc, nhưng không gay gắt; thứ oán hận lạnh lùng, không lý giải được nhưng đầy nọc độc, như nỗi oán hận của loài rắn vậy.

Sau khi nàng đi rồi, tôi thuật chuyện lại cho chồng tôi nghe. Tôi đặt tay tôi vào bàn tay chồng. Chồng tôi nắm lấy tay tôi hồi lâu, cuối cùng chàng bảo:

« Cô ta là người đàn bà bị khinh miệt. Thói tục cũ kỹ của ta coi thường phụ nữ. Cô ta không thuộc hạng đàn bà chấp nhận cái lối yêu đương qua đường của đàn ông nên cô ta không chịu nổi bị đối xử một cách rẻ rúng ».

Ghê gớm thay là tình yêu khi nó không được tươi lành và thông suốt lưu chuyển từ một con tim này sang một con tim khác!

Hết thời hạn để tang mẹ tôi, nàng Lã Mai lại trở về quê nhà.

° ° °

Người vợ của anh tôi chưa được chánh thức nhìn nhận thì không thể có quyết định dứt khoát nào về mấy bà thiếp của cha tôi được, vì nếu được chánh thức nhìn nhận, cô ta đương nhiên thay thế ngôi vị chánh thất của mẹ tôi với tư cách là nàng dâu cả trong nhà. Tình hình lại còn gay gắt thêm khi nhà họ Lý có con gái đã hứa hôn với anh tôi từ lâu rồi, cứ ngày một ngày hai cho người mai mối qua thúc hối cử hành đám cưới.

Tất nhiên anh tôi chẳng nói gì về việc đó cho cô ngoại kiều nọ biết cả, nhưng tôi biết việc ấy và tôi hiểu tại sao anh tôi càng ngày càng tỏ vẻ lo âu bứt rứt khi những chuyện rắc rối cứ vây chặt lấy anh. Cha tôi tiếp mấy ông bà mai, và mặc cho anh tôi cố ý tránh mặt họ, cha tôi vẫn thuật lại hết những lời lẽ họ nói, tuy cha tôi vẫn làm ra vẻ vô tư lự và giễu cợt.

Từ khi mẹ tôi qua đời, anh tôi và cô ngoại kiều nọ lại yêu nhau tha thiết hơn, thành ra nói chuyện cưới vợ với anh cũng chẳng khác gì thọc lưỡi dao vào ruột anh vậy. Dù cô ngoại kiều nọ không yêu mến mẹ tôi, nhưng khi anh tôi tự trách mình đã đối xử gay gắt với mẹ và làm giảm tuổi thọ của mẹ, cô ta vẫn âu yếm ngồi nghe.

Cô ta ngồi nghe nỗi ân hận của anh tôi, đoạn hướng ý nghĩ anh tôi về đứa con sắp ra đời và về tương lai. Cô ta thế mà khôn ngoan. Một người thiển cận sẽ bực bội về những lời than trách như thế của anh tôi, nhưng khi anh tôi nhắc lại các nết tốt của mẹ tôi thuở sanh tiền, nàng vẫn tán thưởng và khéo léo không đả động gì đến thái độ mẹ tôi nói với cô ta. Cô ta còn khen mẹ tôi là người cương quyết mặc dầu sự cương quyết ấy nhằm chống lại cô ta. Than thở với vợ như thế, anh tôi cũng vơi buồn, để cho lòng thanh thản đón nhận nguồn yêu đương mới.

Hai người sống với nhau biệt lập trong tư thất, xa hẳn bên ngoài. Trong một thời gian, tôi không gặp họ. Cũng chẳng khác gì như họ sống tại một miền đất xa xôi nào đó không hề có ai lui tới vậy. Khi tôi đến thăm, hai người vẫn đón tiếp tôi niềm nở, nhưng liền sau đó họ nghiễm nhiên quên hẳn tôi đi. Mắt họ len lén nhìn nhau, tự tình với nhau trong khi miệng họ nói chuyện với nhau. Xa nhau một chút, dù chỉ là phòng trong phòng ngoài mà thôi, họ cũng tự nhiên tìm đến gần bên nhau, không ở sát bên nhau là họ không yên tâm.

Theo tôi nghĩ thì chính trong thời gia tình yêu của hai người nở rộ thêm lần nữa này, anh tôi mới hiểu rõ con đường phải theo. Anh tôi hơi bình thản lại, và vì đã quyết theo vợ anh đến cùng, dù có phải từ bỏ hết tất cả, nên cái vẻ xao xuyến bên ngoài của anh cũng giảm đi.

Thấy vợ chồng ông anh tôi quấn quýt nhau như vậy, tôi ngạc nhiên nhận ra mình lại có cảm tình nhiều với hai người. Nếu là trước khi tôi chưa lấy chồng mà thấy cái cảnh âu yếm nhau lộ liễu như giữa đôi vợ chồng này, hẳn là tôi đã lấy làm bất bình. Vì thiếu thông cảm, hẳn tôi đã cho như vậy là thiếu đứng đắn, chỉ phù hợp với hàng thứ thiếp và gia nô mà thôi.

Chị đã thấy tôi thay đổi ghê chưa, và chồng tôi đã tập cho tôi thay đổi đến như vậy đó! Thật tình trước khi lấy chồng, tôi chẳng biết gì cả.

Trong khi chờ đợi tương lai, anh tôi và cô ngoại kiều nọ sống với nhau như vậy đó.

Tuy nhiên, anh tôi vẫn chưa hoàn toàn hài lòng. Cô ngoại kiều nọ sống trong hạnh phúc và không còn muốn khép mình vào gia đình ông anh tôi nữa.

Dù thương yêu chồng, nàng vẫn cảm thấy thoát được cảnh tôi đòi. Mang đứa con trong bụng, cô ta cởi bỏ hết mọi lo âu. Cô ta chỉ nghĩ đến anh tôi, đến chính mình, đến đứa con. Thấy nó đạp trong bụng, cô ta cười nói:

« Chính thằng bé này sẽ dạy cho tôi đủ điều. Nó sẽ dạy cho tôi hòa mình hẳn vào xứ sở chồng tôi, vào nòi giống chồng tôi. Nó sẽ cho tôi thấy cha nó như thế nào từ khi mới chào đời cho đến khi trưởng thành. Giờ đây tôi không bao giờ cô độc nữa ».

Cô ta nói với chồng:

« Bây giờ gia đình anh có chấp nhận tôi hay không cũng vậy thôi. Huyết thống của anh đã luân lưu trong người tôi rồi: tôi sẽ hạ sanh một đứa con trai thuộc về anh, thuộc về dân tộc anh ».

Nhưng anh tôi không hài lòng với cái đạo lý ấy nữa. Anh cảm thương vợ anh đã nói được như vậy, nhưng anh tôi vẫn giận cha tôi. Anh bảo tôi:

« Tôi với vợ tôi có thể tách ra sống một mình suốt đời được rồi đó. Nhưng liệu chúng tôi có quyền làm cho thằng con tôi mất quyền thừa hưởng gia tài nhà mình chăng? »

Tôi không biết trả lời anh tôi ra sao cho đúng cả.

Đã đến lúc người vợ anh tôi khai hoa nở nhụy rồi, chưa biết giờ nào. Anh tôi hội kiến với cha tôi thêm một lần nữa và xin cha nhìn nhận người vợ anh tôi làm nàng dâu chánh thức. Tôi xin thuật lại chị nghe những điều anh tôi nói lại với tôi.

Anh tôi đã tự trấn an mình khi đi vận động với cha tôi. Anh nhớ lại thái độ cởi mở của người với cô ta ngày trước. Mặc dầu lúc ấy anh tôi thấy hành động và lời lẽ của cha mình không được lịch sự, nhưng có thể là người không đến nỗi ghét bỏ cô ta. Anh tôi cúi đầu trước cha tôi, nói:

« Bây giờ mẹ con đã ra đi về nơi suối vàng rồi, xin cha cho đứa con bất xứng này được thưa vài lời cùng cha ».

Lúc ấy cha tôi đang ngồi uống rượu. Cha tôi mỉm cười cầm cái nhạo bằng bạc lên, rót thêm vào cái ly nhỏ bằng ngọc cầm trong tay. Thỉnh thoảng cha tôi lại nhắp hớp rượu, nhưng ông vẫn không nói gì. Anh tôi mạnh dạn thưa tiếp:

« Đóa hoa tầm thường của một nước ngoài mong được củng cố địa vị trong nhà ta. Theo tục lệ phương Tây, chúng con đã thành vợ thành chồng đúng theo luật định rồi, và đồng bào của nàng nhận nàng là người vợ lớn của con rồi. Bây giờ vợ con cũng muốn được gia đình ta nhìn nhận cho như vậy. Vả chăng vợ con đã gần ngày khai hoa nở nhụy rồi ».

« Mẹ con đã thất lộc giữa bao niềm thương tiếc của gia đình ta. Điều cần thiết bây giờ là phải đặt người vợ lớn của con lên ngôi chánh thất đúng theo lễ tục. Đóa hoa ngoại quốc thiết tha mong muốn được thành dâu con nhà ta, được có chung cội rễ với chúng ta, cũng như nhánh mận trước khi đơm hoa kết trái phải được ghép vào một thân cây nuôi dưỡng. Nàng muốn con cái nàng sanh ra là thuộc nòi giống Trung Quốc. Nay chỉ còn được cha chấp nhận cho nàng làm nàng dâu lớn trong gia tộc nữa là xong. Nàng hy vọng được cha rủ lòng thương mà nhận cho, vì trước đây nàng đã được cha ban nhiều ân sủng rồi ».

Cha tôi tiếp tục im lặng và cười. Ông rót thêm rượu và lại đưa chén ngọc lên môi, đoạn ông nói:

« Đóa hoa ngoại quốc ấy đẹp. Đôi mắt nó rạng rỡ như hai hột ngọc. Da nó trắng như hạnh nhân. Cả nhà ai thấy nó cũng tức cười. Cha mừng nó sắp sanh cho con một mụn con ».

Cha tôi uống thêm hớp rượu, ngọt ngào nói tiếp:

« Ngồi xuống đi kẻo mỏi chân ».

Cha tôi mở ngăn kéo bàn lấy ra một chén khác và chỉ ghế cho anh tôi ngồi. Cha tôi rót đầy chén rượu mới lấy ra, nhưng anh tôi từ chối, vẫn đứng im. Cha tôi nói tiếp:

« Ủa! Con không thích uống rượu à? »

Ông cười, uống thêm rượu rồi đưa tay chùi miệng, đoạn lại cười. Cuối cùng thấy anh tôi cứ đứng đó chờ, ông nói:

« Còn về lời thỉnh cầu của con, cha sẽ suy nghĩ lại sau. Cha đang bận lắm. Lại nữa, mẹ con chết đi, cha buồn lắm, không định tâm vào việc gì được cả. Buồn phiền quá, cha muốn đau rồi. Chiều nay cha lên đường đi Thượng Hải cho khuây khỏa tâm trí. Cha có lời mừng cho con nhỏ gần ngày. Mong cho nó sanh đứa con trai như bông sen vậy. Thôi, cho con lui ra ngoài ».

Cha tôi vẫn tươi cười đứng dậy qua phòng bên và kéo kín tấm rèm lại.

Khi kể lại câu chuyện, anh tôi nói đến cha mình như người dưng nước lã, vì anh tôi oán giận cha ghê lắm. Ngay từ thời thơ ấu, chúng tôi đã học trong cổ thư rằng phận làm con không được thương yêu vợ hơn thương yêu cha mẹ. Làm khác đi là phạm tội bất hiếu đối với gia tiên và thần thánh. Nhưng con tim vốn yếu đuối, làm sao cưỡng lại được mãnh lực của tình yêu? Dù muốn dù không, tình yêu cũng tràn ngập lòng người. Các bậc thánh hiền ngày xưa đọc nhiều hiểu rộng như vậy sao lại không biết chuyện ấy? Tôi không thể trách gì anh tôi được.

° ° °

Có điều lạ là trong hai người, cô ngoại kiều nọ lại đau khổ hơn hết. Sự chống đối của mẹ tôi không làm cho cô ta đau khổ bằng. Cô ta tuyệt vọng vì thái độ dửng dưng của cha tôi. Thoạt tiên, cô ta giận dữ và nói đến cha tôi với giọng lạnh lùng. Khi được biết câu chuyện giữa cha và anh tôi, cô ta nói:

« Vậy thái độ niềm nở trước kia của cha anh là giả dối sao? Tôi cứ tưởng cha anh thật lòng có cảm tình với tôi. Cha anh nói vậy là nghĩa làm sao? Ối! Cha anh lại tầm thường đến vậy sao? »

Tôi bất bình khi nghe được lời xét đoán về cha tôi như vậy, và tôi nhìn anh tôi, chờ xem anh xử sự với vợ ra sao. Nhưng anh tôi im lặng cúi đầu xuống, khiến tôi không trông thấy rõ mặt anh. Cô ta ngước mặt nhìn anh tôi bằng đôi mắt đượm vẻ sợ hãi, rồi đột nhiên cô ta khóc nức nở và chạy đến bên anh tôi mà la:

« Ta đi khỏi nơi hắc ám này đi, anh ơi! »

Tôi ngạc nhiên về nỗi xúc động đột ngột của cô ta, vì trước đó giọng cô nói ra vẫn lạnh lùng, thản nhiên. Nhưng anh tôi dang tay ra ôm lấy cô ta mà dỗ dành. Tôi bỏ đi, lòng buồn rười rượi không biết tương lai sẽ ra sao.