ột thân mình chắc nịch, đôi vai xuôi, khuôn mặt bừng bừng căm giận, xã đội trưởng Mòn tay dộng liên tục báng khẩu súng kíp xuống mặt đất, nhìn bí thư Cắm, ráo riết:

- Đồng chí Cắm! Đồng chí ra lệnh đi! Chỉ cần mấy người chúng tôi phục ở dốc Póp đầu làng Giềng nổ súng là có thể giải cứu được Sào thôi mà.

Nhìn gương mặt hốc hác, đăm chiêu và nghiêm trang của Cắm, Mòn dừng lại. Anh ngồi xuống cái loóng úp ở gầm sàn. Cái loóng còn thơm mùi cốm mới bốc dậy những kỉ niệm hôm nào.

Cắm vẫn im lặng. Anh cố giữ những giọt nước mắt ở lại trong vành mi. Nỗi thương đồng chí cồn cào trong lòng anh. Nhưng giờ đây, anh đã là một bí thư, một cán bộ chủ chốt của phong trào. Anh phải nhìn xa trông rộng, phải biết tính toán trước sau. Cuộc nổi dậy vũ trang tranh đấu của toàn xã đang ở thời điểm bất cứ một quyết định nông nổi nào cũng có thể gây ra những tổn hại đến toàn cục.

Trời đã tối nhòa. Mặt suối phủ một làn bụi xám. Có tiếng chân người lội nước ràn rạt.

- Anh Tố!

- Tôi vừa ở làng Thác về. Đã gặp ông Yểng, an ủi ông. Ông cụ tỏ ra cứng rắn lắm.

Cắm chớp mắt:

- Tôi thắc mắc quá, anh Tố ạ. Ta có kế hoạch cho Sào trốn đi kia mà.

Mòn quay phắt lại, gắt khẽ:

- Tôi đã bảo mà. Binh thầu Phù là cái mặt trăng cuối tháng không sáng được lâu đầu.

Có mấy bóng phụ nữ đang dò dè từng bước trên những phiến đá bắc qua đoạn suối cạn. Cắm khoác túi vải lên vai. “Chào cô Va và các cô.” Cắm, Mòn và Tố cùng cất tiếng. Rồi tất cả như đã hẹn trước, cùng lẳng lặng đi theo nhau, ngược lên một ngọn đồi, đến một gốc lim già.

Ngồi xuống, Tố lấy từ trong túi ra một cái hộp nhôm trong đầy bông tẩm dầu. Cạnh hộp nhô lên một đầu bấc. Cắm bật bật lửa, châm vào ngọn bấc. Ánh lửa tỏa ra từ ngọn bấc vàng vọt. Hai hốc mắt Cắm tối sầm. Trong khi cả mảng tóc ở hai bên thái dương người bí thư tận tụy với phong trào anh ánh bạc như thiếc.

- Các đồng chí à, chúng ta họp chi bộ bất thường. Đồng chí Sào bị địch bắt. Quần chúng có thể hoang mang. Việc này dễ ảnh hưởng đến toàn bộ kế hoạch của cuộc đấu tranh.

Giọng Cắm thấm đẫm lo âu. Va ngẩng lên:

- Tôi có qua nhà binh thầu Phù. Ông ta nói, không phải ông ấy dẫn tổng Ngao đi bắt anh Sào.

- Vậy ai bắt?

- Tổng Ngao cùng Tây đồn dẫn một tiểu đội lên phục ở rừng vầu trên đường lên U Sung, nhưng cũng là do anh Sào tự đi ra cho chúng bắt.

- Cai Sẩu cũng nói với tôi như vậy. - Mòn nói.

Cắm ngẫm nghĩ:

- Thằng địch bắt đồng chí Sào là muốn dò la tin tức.

- Đúng thế! - Mòn tán thành.

- Chứng tỏ, ngoài việc U Sung đặt súng gài bắn chết Cai Vàng, địch chưa hay biết gì về ta. - Cắm cắn môi. - Cho nên, theo tôi, ta phải có kế hoạch cứu đồng chí Sào. Mặt khác phải tranh thủ thời gian, đẩy mạnh việc chuẩn bị.

Mòn ngồi xổm, nhấp nhổm:

- Du kích tổng số đã có hai mươi anh em. Dao, mã tấu thì nhiều. Nhưng súng còn ít. Mới có bảy khẩu Gióp 8[91]. Phải có mười lăm khẩu nữa mới đủ.

Tiếp lời Mòn, Va nhỏ nhẻ:

- Lán bí mật ở các khe Khuổi Pất, Đao Lí, Vòi, Tượng đã làm xong. Mươi ngày nữa là gặt. Gặt được chừng nào cố gắng chuyển lúa ngay lên lán bí mật chừng ấy.

Tố ghé cuốn sổ tay sát cạnh hộp đèn. Ngòi bút máy Pilot[92] rì rì chạy trên trang giấy rơm:

Vấn đề binh vận: Tiếp tục đẩy mạnh để có thêm vũ khí, lực lượng. Kiểm tra lại các lán bí mật, chuẩn bị kế hoạch vườn không nhà trống. Hệ thống báo động liên hoàn: Cần phải tổ chức ngay. Riêng việc đồng chí Sào...

Chờ các đồng chí đã nói hết ý kiến của mình, Cắm tóm tắt và đề ra một số công việc trước mắt hết sức rõ ràng, Tố mới ngẩng lên:

- Tôi tán thành ý kiến kết luận của đồng chí Cắm. Hiện nay, quần chúng đang nóng lòng chờ đợi những quyết định mới của chúng ta. Phong trào đang đòi hỏi chuyển sang một bước mới. Đồng chí Sào tự ra cho địch bắt là có ý định lấy minh để thu hút sự chú ý của địch, để giữ bí mật đến cùng cho phong trào. Chúng ta hoàn toàn tin tưởng ở lòng trung thành của đồng chí Sào. Việc cứu đồng chí Sào là quan trọng, nhưng cần đặt trong bối cảnh chung. Xin báo cáo với các đồng chí một tin rất phấn khởi.

Ngừng lại mấy giây, nhìn lướt qua mặt các đồng chí, Tố lập bập:

- Các đồng chí! Tỉnh ủy Lào Cai, huyện ủy Bảo Trang theo chủ trương của Trung ương, đã quyết định cho vùng hậu địch của tỉnh ta đồng loạt nổ võ trang tranh đấu vào ngày 19 tháng 12 này.

Trời! Tất cả các đồng chí đều như muốn đứng bật cả dậy. Mòn nắm tay Cắm. Mấy đồng chí nữ choàng vai nhau. Tố cố nén cảm động:

- Toàn tỉnh ta lấy ngày đó làm ngày tổng diệt tề trừ gian. Ta sẽ nổi lên cùng các xã bạn ta: Gia Phù, Hợp Thái, Xuân Bao...

Trải tấm bản đồ vẽ trên giấy tập khổ to lên mặt đất, nhấc cái đèn hộp lên, Tố cúi xuống, rành rọt:

- Tỉnh ủy đã có kế hoạch chu đáo. Cách đây nửa tháng, bộ đội chủ lực đã tiến đánh Pa Kha, Xín Mầu. Địch cuống cuồng cho quân cơ động đi ứng cứu. Như vậy lực lượng địch ở phần khu đã kéo gần hết sang miền đỏng, chúng đã hở lưng, hở bụng.

- Ta sẽ thọc lưỡi dao vào bụng nó. Ta sẽ cứu đồng chí Sào nhân dịp đó. - Cắm nghiến răng.

Nỗi căm giận và niềm vui cùng lúc hòa trộn trong lòng anh, khiến vừa nói xong câu đó, anh liền ngồi lặng đi, ngẩn ngơ như không hiểu chính mình. Chao ôi! Ngày hôm nay, một ngày có bao điều hệ trọng. Sào tự nguyện cho địch bắt. Quyết định của tỉnh cho nổ võ trang và Yên, sau mấy hôm trở về, bắt đầu tham gia công tác.

Tan họp, Cắm và Tố đi cùng đường qua làng Thác.

Hai người đứng lại ở chân cầu thang nhà ông Yểng, nghe thấy ông Yểng đang nói chuyện với Tiển. Giọng ông Yểng nghèn nghẹn:

- Tiển! Con đi đâu giờ mới về? Anh Sào con bị Tây nó bắt, con biết chưa?

- Nó đưa anh ấy lên giam ở trên châu ấy. - Tiển đáp.

- Ở đâu?

- Ở trên châu.

- Sao con biết?

- Con đi theo anh ấy một đoạn, nghe bọn nó nói thế!

- Thế anh có bị chúng nó đánh không?

- Vía dám đánh! Trói cũng chẳng dám trói nữa là...

- Thật à?

- Thật chứ! Động đến người anh ấy, anh ấy có võ, chết ngay! Chả đứa nào dám đi gần anh ấy. Anh ấy đi như đi chơi, hai tay vung vẩy, cười nói như thường.

- Thế anh Sào có nói gì với con không?

- Con không dám đến gần, sợ thằng Tây đồn nó nhận mặt. Nhân lúc Tây đồn và tổng Ngao đi tiểu, con mới đến gần anh ấy. Anh ấy bảo: Mày về bảo các anh Tố, anh Cắm, chị Va, anh Mòn và mọi người yên tâm, bảo bố đừng lo. Tao muốn về lúc nào tao khắc về. Còn bây giờ, tao ở đây xem chúng nó làm gì nổi tao đã!