hú một sừng Trung-hoa, kì lân, là một trong bốn sinh vật của điềm lành; những loài kia là rồng, phượng hoàng, và rùa cạn. Thú một sừng đứng đầu tất cả 360 loài sinh vật sống trên cạn. Nó có phần thân của một con nai, đuôi của một con bò, các móng guốc của một con ngựa. Chiếc sừng ngắn của nó, mọc từ trán, bằng da thịt; lớp giáp của nó, trên lưng, gồm năm màu pha trộn, còn bụng thì màu nâu hay vàng. Nó hiền hoà đến nỗi khi bước đi nó cẩn thận không giẫm lên những sinh vật nhỏ bé nhất và thậm chí không ăn cỏ sống mà chỉ ăn cỏ khô. Sự xuất hiện của nó báo trước sự ra đời của một vị thủ lĩnh chính trực. Làm tổn thương Thú một sừng Trung-hoa hay tình cờ nhìn thấy xác của nó là điều không may. Tuổi thọ tự nhiên của loài vật này là một ngàn năm.

Khi thân mẫu của Khổng Tử mang thai ông, những linh hồn của năm hành tinh đem đến cho bà một con thú ‘có hình dạng của một con bò, vảy của một con rồng, và một chiếc sừng trên trán’. Đây là cách Soothill thuật lại sự báo hiệu; một biến thể của điều này được nêu ra bởi Wilhelm kể rằng con thú tự mình xuất hiện và phun ra một cái bàn ngọc bích trên đó đọc được những lời này:

Con trai của tinh thể núi [hay của tinh chất của nước], khi triều đại sụp đổ, ngươi sẽ trị vì như một vị vua không ngôi.

Bảy mươi năm sau, vài thợ săn giết một con kì lân trên sừng còn vương một mảnh băng mà thân mẫu của Khổng Tử đã buộc. Khổng Tử đến xem xét con Thú một sừng và đã rơi lệ bởi ông cảm thấy cái chết của con vật vô hại và huyền bí này đã được báo trước, và bởi dải băng ấy phủ lên quá khứ của ông.

Vào thế kỉ mười ba, một đội viễn thám của Hoàng đế Thành Cát Tư Hãn, người đã khởi sự xâm lăng Ấn-độ, gặp gỡ trên sa mạc một sinh vật ‘như một con nai, với cái đầu như của một con ngựa, một chiếc sừng trên trán, và lông xanh phủ trên thân mình’, sinh vật đã nhắn với họ, rằng, ‘Đây là lúc chủ nhân các ngươi nên quay về lãnh thổ của mình.’ Một trong những viên thượng thư người Trung-hoa của Thành Cát Tư Hãn, nhờ tra cứu, đã giải thích với ông rằng loài thú nọ chính là chio-tuan, một loại kì lân. ‘Đạo quân vĩ đại sẽ giao chiến ở những vùng đất phía tây trong bốn năm,’ ông nói. ‘Trời cao, ghê tởm sự giết chóc, đưa ra lời cảnh báo thông qua Chio-tuan. Lạy Trời tha cho Đế chế; sự tiết chế sẽ đem lại niềm hoan lạc vô biên.’ Vị Hoàng đế đã từ bỏ những kế hoạch chinh chiến của ông.

Hai mươi hai thế kỉ trước kỉ nguyên Kitô giáo, một trong những pháp quan của Hoàng đế Thuấn (舜) có sở hữu một ‘con dê một sừng’ không tấn công người bị buộc tội oan nhưng sẽ húc kẻ phạm tội.

Anthologie raisonné de la littérature chinoise (Tinh tuyển Văn học Trung-hoa) (1948) của Margoulies cũng bao gồm truyện ngụ ngôn huyền bí, lặng lẽ này, trong tác phẩm của một nhà văn ở thế kỉ thứ chín:

Thú một sừng được thừa nhận rộng rãi như một sinh thể siêu nhiên và một điềm lành; nên nó được nhắc đến trong những vần thơ trữ tình Ode, trong những pho Sử biên niên (Annals), trong lai lịch của những danh nhân, và trong các văn bản với quyền uy không thể nghi ngờ khác. Ngay cả phụ nữ và trẻ con trong làng cũng biết rằng thú một sừng là một dấu hiệu may mắn. Nhưng loài sinh vật này không mang dáng dấp của những thú nuôi trong nhà, thật không dễ thấy nó, nó không can dự vào bất kì sự phân loại nào. Nó không giống một con ngựa hay một con bò, một con sói hay một con nai. Trong tình trạng như vậy, chúng ta có thể giáp mặt một con thú một sừng và không biết chắc đó có phải là nó hay không. Chúng ta biết một sinh vật có bờm như vậy là một con ngựa, và một sinh vật có sừng như thế là một con bò. Chúng ta không biết một con thú một sừng trông ra sao.

K.H. dịch