ứa sẽ quên thì thật là dễ khi ta bận bịu với một người khác, khi tim và tâm hồn ta đã trở nên thanh khiết nhờ một tấm gương êm ái. Nhưng khi tiếng nói cứu giúp đó không còn nữa, khi bài học thường ngày đã kết thúc, khi sự hiện diện thân thương đã ra đi và không còn lại gì khác ngoài sự cô đơn và nỗi buồn, thì Jo nhận thấy là cô rất khó mà giữ được lời hứa. Làm sao cô có thể an ủi bố mẹ khi chính tim cô cũng luôn luôn đau đớn vì sự thiếu vắng em gái? Làm sao cô có thể làm cho ngôi nhà vui lên được khi mà tất cả ánh sáng, hơi ấm và vẻ đẹp của nó dường như đã bỏ đi từ khi Beth ra đi đến chỗ ở mới của em? Và cô biết tìm đâu trên thế gian này một công việc gì đẹp và có ích để làm nhằm thay thế sự giúp đỡ đầy tình thương mà cũng chính là phần thưởng dành cho cô? Cô cố gắng làm tròn bổn phận của mình một cách mù quáng, vô vọng. Cô luôn luôn âm thầm phản đối, vì thấy thật bất công bởi niềm vui của cô bị ít đi, gánh nặng càng thêm nặng nề và cuộc sống của cô càng ngày càng khó nhọc khi cô làm việc nhiều hơn. Có những người dường như luôn được tận hưởng mặt trời, những người khác thì chỉ biết có bóng tối. Thật không công bằng, vì cô cố gắng nhiều hơn Amy để làm người tốt, nhưng không bao giờ nhận được phần thưởng. Cô chỉ nhận được những thất vọng, lo buồn và một công việc nặng nhọc.

Jo đáng thương! Đó là những ngày thật đen tối đối với cô. Một nỗi thất vọng xâm chiếm lấy cô khi nghĩ cô phải sống suốt đời trong ngôi nhà thật yên ấm này, hiến mình cho những bổn phận thật buồn chán, ít có vui chơi và làm những công việc dường như không bao giờ nhẹ đi. “Mình không thể chịu được. Mình không phải sinh ra để sống một cuộc sống như thế. Mình biết là mình sẽ phải bỏ đi. Nếu không ai đến giúp mình thì mình sẽ làm điều gì đó vô vọng!” Cô tự nhủ khi những cố gắng đầu tiên thất bại và cô rơi vào một trạng thái tinh thần buồn bã. Điều này thường hay xảy ra khi những tính khí mạnh mẽ bị bắt buộc khuất phục trước cái không thể tránh.

Nhưng có người đã đến giúp cô, mặc dù Jo không nhận ra các thiên thần hộ mệnh của mình vì họ rất quen thuộc.

Cô thường thức giấc lúc nửa đêm, nghĩ đến Beth, gọi tên em và khi cô trông thấy chiếc giường bỏ trống, những giọt nước mắt đắng cay lại rơi xuống: “Ôi, Beth, em hãy quay lại, quay lại!”

Cô không đưa tay ra một cách vô ích. Rất nhạy cảm trong việc nghe thấy tiếng nấc của Jo giống như ngày trước bà đã từng nghe được tiếng thở dài khẽ nhất của Beth, mẹ cô có mặt để an ủi cô, không những bằng lời nói, mà với cử chỉ yêu thương, bằng những giọt nước mắt khiến ta nhớ lại một nỗi buồn còn lớn hơn, và bằng những tiếng thì thầm hùng hồn hơn cả những lời cầu nguyện. Những giây phút linh thiêng khi các con tim nói chuyện với nhau trong sự tĩnh mịch của đêm. Thế là gánh nặng của Jo dường như nhẹ đi, bổn phận của cô trở nên êm ái hơn và cuộc sống của cô dễ chịu đựng hơn, khi cô sống trong bóng che chở của đôi tay bà mẹ.

Khi con tim đau khổ được an ủi đôi chút thì đầu óc bị xáo trộn của cô cũng được cứu giúp: một hôm, cô vào phòng làm việc của bố, nghiêng mình trên mái đầu bạc và nói khẽ:

– Bố ơi, hãy nói chuyện với con như bố thường hay làm với Beth. Con cần hơn cả em nó nữa.

– Con yêu, không gì có thể làm bố vui hơn. – Ông đáp, giọng lạc hẳn đi, vừa choàng tay ôm cô, như thể cả ông cũng cần được giúp đỡ và không ngại phải nói ra.

Ngồi trên chiếc ghế phô tơi nhỏ của Beth bên cạnh ông, Jo kể cho ông nghe tất cả những nỗi khổ của mình, nỗi buồn đau nhói về cái chết của Beth mà cô đã trải qua, những cố gắng không kết quả khiến cô mất hết can đảm, sự thiếu vắng đức tin đã làm cho cuộc sống của cô thật đen tối và tất cả những gì chúng ta gọi là sự tuyệt vọng. Cô hoàn toàn tin tưởng ở ông và ông đã mang lại cho cô sự giúp đỡ mà cô tìm kiếm. Cả hai đều tìm thấy trong việc này niềm an ủi. Vì đã đến lúc cả hai có thể nói chuyện với nhau không chỉ như hai cha con, mà còn như một người đàn ông và một phụ nữ, có khả năng và thật hạnh phúc khi có thể giúp đỡ lẫn nhau với lòng trắc ẩn và yêu thương. Thế là họ có được những giờ phút đầy ơn phước trong phòng làm việc cũ kĩ kia, nơi mà Jo đã gọi là “nhà thờ với chỉ duy nhất một thành viên”, và cô thường bước chân ra khỏi chốn ấy với lòng can đảm mới, một sự vui vẻ đã tìm lại được và một tinh thần được xoa dịu. Hai bố mẹ đã từng dạy cho một đứa con của mình cách đối mặt với tử thần mà không lo sợ, giờ đây họ cố gắng dạy cho một đứa con khác biết chấp nhận cuộc sống mà không sầu não cũng như không nghi ngại và tận hưởng với lòng biết ơn những điều tốt lành mà cuộc sống mang đến cho ta.

Một ngày kia, trong khi cả hai cùng ngồi khâu với nhau, Jo phát hiện ra là chị Meg của cô đã thay đổi thật nhiều. Chị nói năng rất hay, biết rất nhiều thứ, về bản năng, tư tưởng, sở thích và những tình cảm mà một người phụ nữ cần phải có. Chị rất hạnh phúc với chồng và các con. Jo cũng phát hiện ra những gì cả hai anh chị đã làm cho nhau.

– Rốt cuộc, hôn nhân là một thứ thật tuyệt vời. Nhưng em tự hỏi không biết em có thể phát triển tốt đẹp được như chị hay không. – Jo nói khi đang làm diều cho Demi, trong căn phòng bừa bãi của bọn trẻ.

– Đó đúng là thứ em cần để làm nổi bật phần dịu dàng đầy nữ tính của em. Em như một quả hạt dẻ, bên ngoài đầy gai, nhưng bên trong rất ngọt ngào. Tình yêu sẽ giúp em bộc lộ sự dịu dàng và một ngày kia mấy cái gai sẽ rơi rụng.

– Một trận đông giá làm cho mấy quả hạt dẻ nở ra, thưa bà, và ta cần rung mạnh để làm cho chúng rơi xuống. Mấy đứa con trai đi tìm nhặt mấy trái dẻ, và em không có hứng để cho họ rung em mạnh. – Jo đáp, vừa hoàn thành một cái diều mà không cơn gió nào có thể cuốn đi được, vì Daisy đã tự buộc mình vào đấy.

Meg cười và thật hạnh phúc khi tìm lại được cô Jo ngày trước, nhưng cô thấy bổn phận của cô là cần phải củng cố thêm ý kiến của mình với tất cả những lí lẽ có thể nghĩ ra. Những buổi chuyện trò của hai chị em không hề vô ích, vì những lí lẽ mạnh nhất của Meg đưa ra là mấy đứa bé mà Jo rất yêu thương. Sự đau buồn đôi khi khiến cho vài con tim rộng mở, tim Jo gần như đã sẵn sàng. Không phải những cái lắc mạnh của một chàng trai trẻ sẽ làm cho mấy quả dẻ rơi, mà là bàn tay êm ái của một người đàn ông đứng tuổi.

Jo không phải là nhân vật chính của một câu chuyện đạo đức. Cô là một cô gái đang phải vật lộn trong cuộc sống như trăm ngàn cô gái khác. Cô phản ứng theo bản tính của mình, với nỗi buồn, cơn giận dữ, sự phớt tỉnh hoặc nghị lực tùy theo tính khí của cô lúc bấy giờ. Jo đã có tiến bộ, cô đã tập được việc làm tròn bổn phận của mình và cảm thấy khổ sở nếu cô không làm, nhưng không phải một cách vui vẻ và bằng lòng. Cô thường bảo cô muốn làm một cái gì đó thật lớn lao, mặc cho có khó nhọc đến đâu. Giờ đây ước muốn của cô đã thành sự thật. Còn gì có thể đẹp hơn là cống hiến đời mình cho bố mẹ? Và nếu những khó khăn là cần thiết để tăng thêm giá trị của cố gắng, thì còn gì khó hơn đối với một cô gái nhiều tham vọng là phải từ bỏ những hi vọng, những ước mơ của riêng mình để sống vui vẻ vì người khác?

Chúa đã làm theo ước nguyện của cô. Đấy là một nhiệm vụ mà cô không hề chờ đợi, nhưng có lẽ còn tốt hơn nhiệm vụ mà cô đã mong đợi, vì lòng ích kỉ không có chỗ đứng ở đấy.

– Tại sao con không viết? Công việc này luôn khiến con hạnh phúc. – Một hôm mẹ bảo cô, khi cô trải qua một cơn phiền muộn.

– Con không có hứng làm việc đó. Cả khi con có hứng thì cũng không ai quan tâm đến.

– Bố mẹ đây, bố mẹ rất quan tâm. Hãy viết cái gì đó cho bố mẹ, và mặc kệ thế giới còn lại. Hãy thử đi con yêu. Sẽ tốt cho con và làm cho bố mẹ vui.

– Con thấy mình không đủ khả năng…

Nhưng một tiếng sau, mẹ cô nhìn vào gian phòng và thấy Jo đang viết, mặc cái tạp dề đen của cô, với vẻ rất tập trung khiến bà mỉm cười. Bà im lặng rút lui, vui mừng vì sự gợi ý của bà đã có kết quả. Jo không hiểu chuyện xảy ra như thế nào, nhưng cái gì đó đã đi vào câu chuyện mà cô đang viết, cái gì đó đi vào lòng người đọc. Câu chuyện đã khiến cho gia đình phải cười và khóc. Bố cô đã quyết định gửi đi, mặc dù tác giả không muốn, cho một tờ tạp chí rất có tiếng tăm. Jo rất ngạc nhiên, người ta giữ bản thảo và đòi cô gửi thêm những truyện khác. Thư của nhiều người, mà những lời khen của họ là một vinh dự lớn, nối tiếp sự ra mắt của câu chuyện nhỏ. Nhiều tờ báo in lại, người không quen biết cũng như bạn bè đều đánh giá cao. Một thứ bé nhỏ như thế lại có một thành công lớn, và Jo càng ngạc nhiên hơn khi tiểu thuyết của cô được khen hoặc chê cùng một lúc.

– Con không hiểu. Có cái gì trong câu chuyện đơn giản đó mà thiên hạ lại mê như thế? – Cô ngạc nhiên nói.

– Nó chứa đựng sự thật, Jo à. Đó là bí mật. Sự hóm hỉnh và sự thống thiết đã đem lại sức sống cho nó, và sau cùng thì con đã tìm thấy phong cách của con. Con không viết với mục đích được nổi tiếng hoặc vì tiền tài. Nhưng con đã để hết tâm trí của con vào đấy, con yêu. Con đã trải qua sự đắng cay, giờ đây con có sự dịu dàng. Hãy làm hết sức mình, và hãy hạnh phúc như bố mẹ hạnh phúc vì thành công của con.

– Nếu như có cái gì đó là tốt hoặc thật trong những gì con viết, thì cái đó không có từ con. Con nợ bố đấy bố à, cả mẹ và Beth nữa. – Jo nói, cảm động trước những lời của bố còn hơn tất cả những lời khen ngợi của cả thế giới.

Thế là, rèn luyện bởi tình thương và khổ đau, Jo viết các câu chuyện nhỏ của cô, gửi đi để chúng mang lại cho cô thêm nhiều bạn mới và tìm thấy một thế giới thật nhân từ đối với những lữ khách bé nhỏ như thế. Các câu chuyện được đón nhận thật lòng và mang lại cho người sinh ra chúng những khoản tiền khá, như những đứa con hiếu thảo gặp được may mắn.

Khi Amy và Laurie viết thư để thông báo lễ đính hôn của hai người thì bà March lo ngại là Jo sẽ khó có thể vui mừng được, nhưng những lo sợ của bà tan đi rất nhanh. Ban đầu Jo có vẻ tư lự, nhưng cô đón nhận tin đó thật bình tĩnh: cô tỏ ra tràn trề hi vọng và có nhiều dự tính cho “đôi trẻ” trước khi đọc lại bức thư. Bức thư như một bản đối khẩu trong đó mỗi người ca tụng người kia thật tình tứ, rất thú vị để đọc và suy ngẫm. Vì không ai có gì để phản đối.

– Mẹ có mừng không mẹ? – Jo hỏi khi cả hai đặt các trang giấy xuống và nhìn nhau.

– Có, và mẹ đã hi vọng như thế từ khi Amy viết thư báo là nó đã từ chối Fred. Mẹ đã tin chắc một ngày nào đó sẽ có cái gì khác hơn cái mà con gọi là “đầu óc vụ lợi” ở em con. Một vài lời nói bóng gió trong thư của em đã khiến mẹ nghĩ đó sẽ là tình yêu và Laurie sẽ là người chiến thắng.

– Mẹ thật là sáng suốt và kín đáo, thưa mẹ! Mẹ đã không nói gì với con cả.

– Các bà mẹ cần có cặp mắt tinh đời và một cái lưỡi biết giữ gìn khi họ phải nuôi dạy những cô con gái. Mẹ sợ sẽ gieo trong đầu con tư tưởng đó và con sẽ chúc mừng chúng trước thời điểm.

– Con không còn là đứa thiếu suy nghĩ của ngày trước. Hiện giờ con khá nghiêm túc và biết suy nghĩ để có thể là tâm giao của bất cứ ai.

– Con có lí, con yêu, và lẽ ra mẹ nên xem con là người mà mẹ có thể tâm sự được. Nhưng mẹ sợ con sẽ buồn khi biết tin là Teddy của con đã yêu một người khác.

– Kìa mẹ, mẹ nghĩ là con ngu ngốc và ích kỉ đến nỗi thế sau khi từ chối tình yêu của cậu ấy, mối tình đầu, nếu không cũng là mối tình đẹp nhất, hay sao?

– Mẹ biết con đang rất thành thật, nhưng mẹ nghĩ, nếu Laurie trở về và đặt lại lời cầu hôn với con, có lẽ con sẽ không từ chối. Con hãy tha thứ cho mẹ, con yêu. Mẹ không thể không nhìn thấy con đau khổ vì cô đơn, và đôi khi trong mắt con ánh lên sự khát khao đến xé lòng. Mẹ nghĩ giờ đây anh bạn của con có thể lấp vào chỗ trống ấy.

– Không đâu mẹ à, như thế này tốt hơn, và con thật hạnh phúc là Amy đã yêu được cậu ấy. Nhưng mẹ có lí về một điểm: con cảm thấy thật cô đơn và nếu Teddy thử một lần nữa, thì có thể con đã nhận lời, không phải vì con đã yêu cậu ấy, mà vì giờ con mong muốn được yêu hơn trước đây.

– Mẹ thật vui khi nghe con nói thế, Jo à. Con đã tiến bộ nhiều. Có rất nhiều người yêu mến con. Hãy cố gắng hạnh phúc với bố mẹ, các chị em của con, các bạn bè và mấy đứa nhỏ cho đến khi một người yêu hoàn hảo nhất đến, mang lại phần thưởng cho con.

– Các bà mẹ là những người yêu tốt nhất thế giới, nhưng con không hề do dự nói với mẹ của con là con thích được thử tất cả các loại. Thật là lạ, con càng cố thỏa mãn với những tình cảm tự nhiên quanh con, thì con càng muốn có thêm những tình cảm khác. Con không nghi ngờ chút nào là con tim mọi người chứa đầy như thế. Tim con thì có tính đàn hồi đến mức con có cảm tưởng là nó không bao giờ đầy. Ngày trước con hoàn toàn hạnh phúc với gia đình. Con không biết chuyện gì đã xảy ra với con.

– Mẹ thì có. – Bà March đáp, mỉm cười vẻ hiểu biết, trong khi Jo cầm bức thư của Amy lên để đọc lại xem Amy đã viết về Laurie như thế nào.

Vì hôm ấy trời mưa nên họ không đi ra ngoài được. Jo đi tới đi lui trong nhà. Tình cảm cũ xâm chiếm lấy cô: Đó là tâm trạng ngạc nhiên buồn chán rằng một cô em gái có được tất cả những gì em ước muốn trong khi người chị thì không được gì. Cô biết nghĩ như thế là sai, nhưng nhu cầu cần tình thương của cô mạnh quá và hạnh phúc của Amy làm thức dậy trong cô ước muốn yêu và được yêu.

Bước chân đưa cô lên gác xép, ở đó cô tìm thấy bốn chiếc hòm nhỏ bằng gỗ, xếp ngay ngắn, mỗi hòm có để tên của chủ nhân và chứa đầy những kỉ niệm tuổi thơ và tuổi thiếu nữ đã qua đi vĩnh viễn. Jo mở hòm của mình ra và lơ đãng ngắm nhìn bộ sưu tập kho báu của cô. Một gói vở cũ khiến cô chú ý. Cô cầm lên, lật trang và sống lại mùa đông dễ chịu trải qua ở nhà bà Kirke. Cô mỉm cười, rồi trở nên tư lự và buồn khi tìm thấy một lời nhắn của giáo sư. Các quyển vở rơi khỏi tay cô, cô ngồi xuống vừa đọc những lời thân ái dường như có một ý nghĩa mới và chạm đến một điểm nhạy bén của lòng cô.

“Hãy chờ đợi tôi, bạn thân mến. Có lẽ tôi sẽ đến muộn, nhưng tôi sẽ đến. Hãy tin như thế!

“Ôi, phải chi anh ấy đến! Anh ấy thật tử tế, thật tốt, thật nhẫn nại với mình trong mọi trường hợp! Anh bạn Fritz thân mến của tôi, mình không đánh giá anh ấy được phân nửa những gì anh ấy có khi mình ở cạnh anh ấy! Nhưng bây giờ, mình rất muốn gặp anh ấy, vì tất cả mọi người có vẻ như xa lánh mình và mình thật cô đơn.” Cô nắm chặt mảnh giấy nhỏ trong tay, như muốn nắm giữ một lời hứa. Jo gối đầu lên một bao quần áo cũ và khóc sướt mướt. Mưa rơi trên mái nhà. Có phải đó là sự xót thương, sự cô đơn hay là sự mệt mỏi? Có phải đó là tiến trình của một tình cảm đã chờ đợi thời điểm của nó một cách nhẫn nại như kẻ đã khơi dậy tình cảm ấy? Nào ai có thể biết được?