ã năm giờ chiều. Người ta trông thấy cả ba người đang động đậy ở chiến hào tối tăm.

Trông họ khủng khiếp, đen đủi và hung ác trong hố đất, châu đầu vào cái bếp đã tắt, mưa và sự sơ ý đả làm tắt bếp và anh đầu bếp trố mắt nhìn những mẩu củi cháy dở vùi trong đống tro và những mẩu củi tắt dí đang nguội lạnh dần.

Vônpat loạng choạng đi tới nhóm người, vứt xuống một bó đen đen mang trên vai.

- Tớ bẫy nó ở một cái hầm, bẫy khéo, khó mà biết được.

Blerơ nói:

- Củi thì có, nhưng phải nhóm lửa lên. Không có thì làm sao chín được miếng thịt dai này?

Một anh đen đủi rên lên:

- Miếng thịt ngon quá. Thịt vai. Tớ cho đó là miếng thịt ngon nhất trong con bò.

Vônpat hỏi gắt lên:

- Cho lửa đây! Hết diêm rồi, chẳng còn cóc gì nữa.

Pupacđanh nhấm nhẳng, vì lưỡng lự, lắc lư thân hình nặng nề như thân gấu trong chiến hào tối om như hang thú:

- Phải có lửa!

Pêpanh từ hầm ló đầu ra, đen đủi như một anh nạo ống khói lò sưởi, cũng nhấn mạnh:

- Không lôi thôi, nhất quyết là phải có lửa.

Và gã đi ra cửa, cả khối người đen đủi hiện ra như bóng đêm trong buổi chiều chạng vạng.

Blerơ tuyên bố giọng vừa cương quyết vừa tức mình:

- Cậu đừng lo, tớ sẽ kiếm ra được.

Lão vừa làm công tác cấp dưỡng chẳng được bao lâu, và muốn tỏ ra mình có đủ năng lực đối phó với những trường hợp khó khăn trong nghề.

Lão nói y như Mactanh Xêda khi xưa đã nói, hồi còn mồ ma anh ta. Lão noi gương anh đầu bếp trứ danh tương truyền là có tài lúc nào cũng kiếm được lửa, cũng như những kẻ khác, bọn có lon cố noi gương Nã-phá-luân.

- Nếu cần, tớ sẽ phá gỗ ở cái lều chỉ huy sở. Tớ sẽ trưng thu diêm của viên Đại tá. Tớ sẽ…

Pupacđang dẫn đầu. Mặt gã đen thủi như cái trôn xoong bị lửa dần dần làm ám nhọ. Trời rét như cắt ruột, nên cả người gã phủ kín từ đầu đến chân. Gã mặc một cái áo quàng nửa bằng da dê, nửa bằng da cừu: nửa nâu, nửa trăng trắng, thành thử cái áo hai mầu ghép theo hình học làm cho gã giống như một con vật thần bí.

Pêpanh đội cái mũ vải đen và loáng những mỡ, nổi tiếng là chiếc mũ vải bằng lụa đen. Vônpat, quấn chằng chịt mũ quàng đầu và những áo len, giống như một khúc gỗ biết đi một lỗ hở hình vuông để lộ bộ mặt vàng ở trên cái lớp vỏ dầy đặc của khúc gỗ chìa ra hai cẳng chân.

- Ta hãy đi về phía đại đội 10. Chúng thường có đủ mọi thứ cần dùng. Đơn vị ấy ở mé Con đường Cột Điện, xa hơn cái Giao thông hào mới.

Bốn anh phỗng khủng khiếp bước đi, lừ lừ như một đám mây, trong chiến hào ngoằn ngoèo trước mặt, như một cái ngõ hẻm bẩn thỉu, nguy hiểm, không đèn đuốc và không lát gạch. Vả lại chỗ đó tuyệt nhiên không có một người, vì là đường đi giữa trung tuyến và hỏa tuyến.

Những anh lính đầu bếp đi kiếm lửa gặp hai người lính marôc trong bụi tối hoàng hôn. Một anh da đen như đôi bốt, một anh da vàng như đôi giầy vàng. Một tia hy vọng lóe lên trong đầu những anh đầu bếp.

- Các chú ơi, có diêm không?

Anh đen trả lời và cười để lộ những hàm răng dài trắng như tráng men trong cái miệng mầu nâu sẫm:

- Mốc xì.

Anh mầu vàng tiến ra và hỏi:

- Thuốc lá? Có dúm thuốc lá nào không?

Và anh giơ cánh tay áo màu cứt ngựa chìa bàn tay rộng lớn, chắc như lim, nhuộm màu nâu gụ, nó còn đọng lại trong những nét nhăn trong lòng bàn tay, đầu ngón tay có những móng màu tím tím.

Pêpanh càu nhàu, móc túi và lấy ra một dúm thuốc lá lẫn bụi đưa cho anh tân binh.

Đi xa chút nữa, anh em gặp một tay lính gác đương thiu thiu ngủ trong lúc tối mịt giữa một đống hỗn độn đất cát. Anh lính nửa thức nửa ngủ này nói:

- Đi sang bên phải, rồi lại rẽ sang bên phải nữa, thế rồi cứ đi thẳng.Nhớ đừng có lạc đường.

Cả bọn lại đi. Đi một lúc lâu.

Sau nửa giờ đi vô tích sự, trong cảnh hoang vắng, Vônpat nói:

- Có lẽ ta đi đã xa rồi.

Blerơ thốt ra:

- Này hình như ta đi xuống dốc thì phải, khỉ chưa. Các cậu thấy thế nào?

Pêpanh chế nhạo:

- Đồ ván mục, đừng lo. Nhưng nếu bố run, thì cứ việc bỏ rơi chúng tớ.

Họ lại đi trong đêm tối đương sập xuống…Chiến hào vẫn vắng tanh vắng ngắt, khủng khiếp, dài dằng dặc, cảnh tượng trở nên tan hoang và kỳ lạ. Hai bên lũy xiêu vẹo, những chỗ sụp làm cho mặt đất mấp mô như những dẫy núi ở nước Nga.

Bốn anh kiếm lửa to lớn bắt đầu hơi rờn rợn, càng đi sâu vào đêm tối trong con đường quái gở ấy càng thấy rợn.

Pêpanh đang đi đầu bỗng dừng lại và giơ tay ra ngăn anh em.

Trong bóng tối họ thì thào bảo nhau:

- Có tiếng người bước…

Thế là họ sợ thật. Cả bọn bỏ hầm đi lâu quá như thế là sai lầm. Họ ở trong tình trạng phạm lỗi và nhỡ xẩy ra chuyện gì!

Pêpanh nói:

- Ta vào đây, mau lên, mau lên!

Gã trỏ một lỗ hổng hình chữ nhật, là là sát mặt đất. Sờ soạng mò mẫm thì thấy cái bóng đen hình chữ nhật đỏ là một cái hầm trú ẩn. Người trước kẻ sau, họ chui tọt vào. Người đi cuối cùng, nóng nẩy xô những tay đi trước và họ lèn nhau nép vào bóng tối của lỗ hổng.

Tiếng bước chân và tiếng nói mỗi lúc một rõ và gần thêm.

Từ cái nhóm bốn người đứng nấp trong cái hang đó, mấy bàn tay đánh liều thò ra sờ soạng. bỗng nhiên Pêpanh thì thào như tắc thở:

- Cái quái gì thế này?

Những anh khác chen nhau tì vào gã, hỏi:

- Gì thế?

Pêpanh khẽ nói:

- Băng đạn! Những băng đạn Đức để trên ván. Chúng mình đang ở trong giao thông hào của bọn Đức!

- Chuồn đi thôi!

Ba người xổ ra.

- Cẩn thận, trời ơi! Đừng động đậy… tiếng chân đi…

Có tiếng chân người bước. Tiếng bước đi khá nhanh của một người đi một mình.

Anh em không cựa quậy, nín thở. Mấy đôi mắt nhìn sát đất thấy ở mé tay phải trong bóng đêm có cái gì cử động, rồi một bóng người hiện ra với đôi cẳng chân, lại gần, đi quá…Bóng người đã hiện rõ, trên đầu đội một cái mũ sắt có quàng mảnh vải, dưới vải đoán thấy một mũi nhọn. Ngoài tiếng chân bước của người đi qua, tất cả đều im lặng.

Tên Đức vừa đi khỏi thì bốn anh cấp dưỡng, chẳng ai bảo ai, cùng một cử động, sấn đến, xô nhau chạy như những người điên, nhảy xổ vào hắn.

Hắn nói:

- Camơ-rát, các ngài ơi!

Nhưng một ánh dao loáng lên và biến mất. Tên đó phục xuống như độn thổ, trong khi hắn ngã xuống thì Pêpanh tóm lấy cái mũ sắt, và cầm ở tay.

Pupacđanh gắt gỏng:

- Chúng ta biến đi thôi!

- Phải soát người nó chứ!

Họ nhấc tên đó lên, lật lại và nâng cái xác mềm nhũn, ươn ướt và còn ấm. Bất thình lình cái xác bật một tiếng ho.

- Nó chưa chết hẳn.

- Không, nó chết rồi. Đó là không khí phì ra.

Họ rũ túi của hắn ra. Nghe tiếng thở dồn dập của bốn cái bóng đen cúi xuống lục soát.

Pêpanh nói:

- Cái mũ sắt là của tớ. Chính tớ đã đâm nó. Tớ cầm mũ sắt.

Họ giựt ở xác chết cái ví dày những giấy tờ còn ấm, bộ ống nhòm, cái mề gà và đôi ghệt.

Blerơ lắc lắc một hộp con và reo lên:

- Diêm! Nó có diêm.

Vônpat kêu khẽ:

- Chà! Khỉ già!

- Bây giờ thì ba chân bốn cẳng chạy đi!

Họ dồn cái xác chết vào một góc, và lao mình đi, anh nào anh nấy sợ vỡ mật, không để ý đến sự ồn ào khi họ chạy lộn xộn.

- Đằng này kia! Lại đằng này! Ế các chú rẽ sang đây!

Chẳng nói chẳng rằng, mọi người chạy túi bụi qua con đường ngoắt ngoéo của giao thông hào vắng lặng kinh khủng và dài dằng dặc.

Blerơ nói:

- Tớ hết hơi rồi, tớ quỵ rồi.

Lão loạng choạng rồi đứng lại.

Pêpanh rít lên, giọng hổn hển, khàn khàn:

- Thôi, khỉ già, cố lên một chút.

Gã nắm tay áo lão và kéo bừa đi như người ta kéo một con ngựa bất kham.

Bỗng nhiên Pupacđanh nói:

- Đến rồi!

- Đúng rồi, tớ nhận ra cái cây này.

- Chính là con đường Cột điện.

Blerơ rên lên, hơi thở rung chuyển như một cái máy nổ: “Chà!”

Và lao mình xuống một lần cuối cùng, lão nhẩy lên phía trước và ngồi phệt xuống đất.

Một người lính gác kêu lên:

- Đứng lại!

Nhận ra bốn anh chiến sĩ, gã lúng búng:

- Thế nào? Các cậu từ đâu về mà lại đi đường ấy?

Anh em cười phá, nhảy cẫng lên như những con rối, người đầy mồ hôi và máu, trong đêm tối trông họ lại càng đen thêm; cái mũ sắt của tên sĩ quan Đức lóng lánh trong tay Pêpanh.

Anh lính gác miệng há hốc, lẩm bẩm:

- Ối chao! Mẹ kiếp! Nhưng thế nào?

Một sự phản ứng vui sướng làm cho họ nhảy nhót như điên.

Mọi người tranh nhau cùng nói. Họ nhớ lại một cách lộn xộn, trong lúc vội vàng, tấn bi kịch mà họ vừa bừng tỉnh chẳng còn hiểu rõ đầu đuôi câu chuyện ra sao. Thì ra từ lúc chia tay với anh lính gác ngái ngủ, họ đã đi lạc đường và tiến vào Giao thông hào quốc tế, một nửa là của Pháp và một nửa là của quân Đức. Giữa đoạn hào của Pháp và đoạn của Đức, không có chiến lũy phân chia, mà chỉ có một khu vực trung lập, hai đầu lúc nào cũng có hai người quan sát. Có lẽ tên lính Đức quan sát lúc đó bỏ vị trí, hoặc khi thấy bốn cái bóng đen đi đến thì hắn trốn đi nơi khác, hoặc hắn rút lui mà chưa có thì giờ gọi viện binh đến. Hoặc nữa là tên sĩ quan Đức cũng lạc đường, đi quá chân vào khu vực trung lập… Nói tóm lại, anh em biết câu chuyện đã xảy ra, nhưng vẫn chưa hiểu đầu đuôi ra sao.

Pêpanh nói:

- Tức cười nhất là bọn mình đều biết cả, nhưng chẳng ai nghĩ tới chuyện cảnh giác trước khi ra đi.

Vônpat nói:

- Bọn mình đi tìm diêm chứ làm gì!

Pêpanh reo lên:

- Và bọn mình tìm được! Anh cán mai kia, không đánh mất đấy chứ?

Blerơ đáp:

Mất thế đếch nào được! Diêm của Đức tốt hơn diêm của ta. Vả lại để nhóm lửa chúng mình chỉ còn có vậy thôi! Mất được à! Trừ phi có thằng nào cướp lại!

- Chúng mình về chậm mất rồi. Nước trong nồi có lẽ đang đóng băng. Chạy nhanh về đi. Sau đây, về đến cái cống chỗ anh em mình ở, chúng ta sẽ kể lại cái vố mà chúng ta vừa chơi cho bọn Đức.