ôm ấy, mới đầu mùa hè mà trời đã nổi cơn dông, gió to quá. Mưa trút ào ào. Mấy con Cà Cuống, Cánh Cam, Bọ Dừa, Bọ Đa, Xén Tóc đang bay đi tìm chỗ nấp thì bị gió quật ngã, rồi bị nước cuốn tuột xuống một cái cống ngầm trong thành phố. Chúng vừa lóp ngóp bò lên mép cống thì nghe thấy tiếng quát ồm ồm:

- Bọn bay chớ hòng tẩu thoát! Ta đây là Đấng thống lĩnh các côn đồ[1], ta sẽ ăn thịt các ngươi!

Cà Cuống ngước mắt nhìn, thấy lù lù ngay trước mặt mình một con Chuột Cống to béo, già cốc đế, bộ lông bạc thếch, đang nhe hàm răng nhọn hoắt vàng ệch và phì ra những hơi thở hôi thối. Nước bùn trong cống ngầm chảy óc ách. Dăm bảy chú nhái, ễnh ương bị trói giật cánh khỉ, nằm thoi thóp đợi chết. Hai con cóc xấu xí đứng im canh gác trong góc tối.

Cánh Cam vùng chạy, nhớn nhác tìm lối thoát. Chuột Cống cười phá lên:

- Ha ha! Ta đã cho bịt kín tất cả lối ra vào. Nhà ngươi chớ có nhọc công vô ích! Tất cả các ngươi đã trở thành nô lệ của ta. Dưới cống này, ta là chúa tể, các ngươi không biết sao?

Cà Cuống nhìn quanh, thấy quả thật hai đầu cống đã bị bịt kín bằng rác, dây nhợ và gạch vụn, chỉ hé ra vài tia sáng mờ mờ.

Vốn có đức tính trầm tĩnh và thói ưa trào phúng, Cà Cuống hướng về phía Chuột Cống, khoành chân cúi lạy mà nói:

- Tâu Đấng thống lĩnh các côn đồ, kẻ hèn mọn này thật có tội, chưa hề nghe thấy quý danh! Xin ngài cho biết rõ chức vụ của ngài để chúng tôi thêm phần ngưỡng mộ.

Chuột Cống vểnh đôi tai sứt sẹo đầy bọ chét lên, cố nghe mà không thủng. Hắn bèn quát gọi:

- Tể tướng Gia Va[2] đâu! Ra đây thông dịch cho ta!

Sau hàng gạch tối vang lên mấy tiếng “chít chít”, rồi một chú Chuột Bạch đài các kéo lê cái đuôi hồng chậm chạp bò ra. Chuột Cống nói, sau khi nghe Chuột Bạch rỉ tai gì đó:

- Tên của ta là do thượng đế đặt cho. Các ngươi nghe chưa? Quân tướng của ta đủ các binh chủng: Chuột Nhắt, Chuột Chù, Chuột Cống… Ta dạy cho chúng đủ các khoa mục: gặm nhấm, cắn, leo, chui, đào, bới, lặn, khoét ngạch, chạy nhảy, kéo, tha… Vì biết ta ham thú văn chương, quân của ta đã kiếm về biếu ta ba tập “Nghìn “nẻ” một đêm”. Ai ngờ sách toàn chép sự tích oai hùng của ta và dòng họ ta cả!…

Ta sẽ xử sự với các ngươi đúng như trong sách. Mỗi đứa trong các ngươi sẽ phải kể ta nghe một câu chuyện thật hay! Nếu chuyện đáng lưu vào sổ sách, ta sẽ bảo tể tướng Gia Va chép lại và tha cho các ngươi. Bằng không thì ta sẽ ăn thịt các ngươi. Lời nói của vị thống lĩnh các côn đồ này như đinh đóng cột, các ngươi chớ coi thường!

Trong khi Chuột Cống nói, Cà Cuống liếc nhìn thấy đôi mắt Chuột Bạch đỏ hoe, bèn nghĩ chắc anh chàng “Tể tướng Gia Va” này cũng chỉ là một tù binh nô lệ đáng thương mà thôi. Lại nhìn một lượt các bạn, thấy Bọ Dừa ủ ê, Bọ Đa lầm lì nén giận, Cánh Cam sốt ruột, còn Xén Tóc thì nghênh ngáo tỏ vẻ ngang tàng. Bấy giờ Cà Cuống nói:

- Tâu Đấng thống lĩnh các côn đồ, chúng tôi mới chân ướt chân ráo tới đây, được ngài chiếu cố như vậy, thật lấy làm hân hạnh. Chúng tôi sẽ xin hết sức làm theo ý thích của Đấng thống lĩnh. Duy có điều chúng tôi xin được phép trình bày: chúng tôi cần có thì giờ suy ngẫm, lựa chọn những câu chuyện thật hay để thuật lại hầu ngài. Thêm nữa, những kẻ nô lệ này mong muốn được xem cảnh đẹp và báu vật của Đấng thống lĩnh đã dày công tích tụ: thiết nghĩ nhờ đó mà có thể gợi cho chúng tôi những câu chuyện thần tiên kỳ thú…

Chuột Bạch thông ngôn, Chuột Cống gật đầu lia lịa:

- Được, được. Ta cho phép các ngươi hai tiếng đồng hồ thăm thú lâu đài của ta và nghĩ ngợi về câu chuyện sẽ hầu ta… Tể tướng Gia Va! Ngài hãy đích thân dắt năm tên nô lệ này đi, hướng dẫn chúng mọi điều, và trở về đây đúng hẹn.

Năm anh em Cà Cuống, Bọ Dừa, Bọ Đa, Cánh Cam, Xén Tóc nối đuôi nhau xếp hàng đi theo Chuột Bạch. Đây là phòng khách của Đấng thống lĩnh, trang trí kệch cỡm đủ sắc màu. Chỗ thì xanh đỏ vỏ bìa hộp ngoại lòe loẹt, chỗ thì lấp lánh giấy bạc của bao thuốc lá ba con năm (555). Đệm ngồi làm bằng lông gà vịt, và cả tóc rối của loài người nữa. Bộ sưu tập các báu vật của Đấng thống lĩnh gồm có một chiếc tất len thủng gót, con búp bê cụt hai chân, mấy đồng xu bằng nhôm. Cái nhíp nhổ râu, bốn cái nắp chai bia và vô số mảnh gương mảnh thủy tinh vỡ các màu. Những kỷ niệm vui buồn của loài người, than ôi, cũng được Đấng thống lĩnh lưu giữ tại đây: Thỏi vàng giấy rắc trên đường đưa đám, và xác pháo của những ngày tết nhất cưới xin.

Thật là rùng rợn và kinh tởm khi anh em Cà Cuống được “Tể tướng Gia Va” dẫn đến thăm phòng ăn của Chuột Cống. Ai nấy đều phải bịt mũi. Mùi hôi thối xông lên nồng nặc. Quanh phòng chỗ thì nằm tênh hênh xác một con nhái đã lột da, chỗ thì nhầy nhụa một bộ lòng gà ăn dở. Rồi bánh mì mốc, cơm thiu, khoai tây thối, đầu cá, xương trâu, bì lợn, và cơ man là râu gián, chân gián, cánh gián vương vãi đó đây. Chuột Bạch kể cho nghe rằng Đấng thống lĩnh thường bắt cả bầy gián - mà ngài gọi là vũ nữ - múa cho xem, theo nhịp rít của hội Chuột Chù, rồi bất thần ngài xông vào đội hình múa mà ăn thịt sạch.

Vừa đi xem vừa trò chuyện với “Tể tướng Gia Va”, Cà Cuống tìm biết được bao điều quan trọng: Một là Chuột Bạch lạc từ nhà một cậu bé trên phố, bị Chuột Cống bắt cầm tù đã nửa năm nay. Hai là Chuột Cống không nghe được tiếng các loài bọ, nhất nhất phải nhờ Chuột Bạch dịch cho.

Chuột Bạch còn than thở anh ta rất khổ với danh vị “Tể tướng Gia Va” của mình. Đi đâu, Chuột Cống cũng bắt anh ta đi theo. Anh ta vừa làm “Tể tướng”, vừa làm thông ngôn, vừa làm… con chó cảnh, vì Chuột Cống bắt chước những kẻ buôn bán bất lương nuôi chó Tây chó Nhật để khoe mà! Và Chuột Bạch đêm đêm phải đọc truyện Nghìn lẻ một đêm (ăn cắp trên giá sách của ông giáo nọ) cho Chuột Cống nghe. “Đấng thống lĩnh các côn đồ” một chữ cắn làm đôi cũng đâu có biết!

“Đấng thống lĩnh các côn đồ” còn lập cả bát nhang, miếu thờ, giống hệt những người tin thánh thần trên phố. Chính tại miếu thờ này, Cà Cuống vận động được Chuột Bạch theo mình, bàn mưu tính kế với Bọ Dừa, Bọ Đa, Cánh Cam, Xén Tóc, cùng nhau quyết chí thoát khỏi cảnh giam cầm chết chóc.

Lúc bấy giờ vào khoảng xế trưa. Trên phố vẫn mưa to. Nước vẫn tuôn ào ào theo cống. Tiếng sấm ì ầm vọng xuống cống ngầm khiến anh em Cà Cuống quặn lòng, nhớ đất nhớ trời không thể kể xiết.

Vừa vặn sau hai tiếng đồng hồ, Chuột Bạch dẫn Cà Cuống và cả bọn trở về bên “ngai” của Chuột Cống. Cà Cuống giơ tay ra hiệu cho các bạn cứ theo kế hoạch mà làm.

Thấy bầy nô lệ trở về đúng hẹn, Chuột Cống cười hà hà:

- Ta có lời khen các ngươi đã tuân thủ giờ giấc nghiêm chỉnh! Thế nào, các ngươi thấy lâu đài và các báu vật của ta có… cực kỳ không?

Cà Cuống thay mặt cả bọn thưa:

- Tâu Đấng thống lĩnh các côn đồ, lâu đài của ngài thật là tráng lệ, thơm tho, có thể sánh với tiện nghi của những kẻ buôn lậu giàu sang trên phố.

Chuột Cống gật gù khoái trá:

- Thôi, bây giờ các ngươi lần lượt kể chuyện đi. Tể tướng Gia Va đâu! Ngài hãy mang sổ vàng ra, có chuyện nào thật hay thì biên lại cho thần dân của ta đều được hưởng.

Chuột Bạch cung kính đứng dậy bằng hai chân, trình với Đấng thống lĩnh danh mục các câu chuyện sẽ được kể hầu ngài theo thứ tự sau đây: Nàng Cánh Cam (vốn là một tiên nữ giáng trần) thuật lại vì sao nàng phải hóa thành loài bọ và phải vĩnh viễn khoác bộ áo màu xanh biếc; đức ông Bọ Dừa kể chuyện tu nhân tích đức của mình; hiệp sĩ Xén Tóc tường thuật cuộc phiêu lưu mạo hiểm khiến chàng bị cụt một bên râu; võ sĩ Bọ Đa nói về ngọn nguồn tiếng kêu “Cút kít” của mình và giải thích vì sao trên trán chàng lại mọc cái sừng; và cuối cùng Cà Cuống sẽ trân trọng trình bày với Đấng thống lĩnh sự tích “chết đến đít vẫn còn cay”.

Chuột Cống há mồm, vắt cái đuôi sang bên phải - theo kiểu cách của con nhà quyền quý - ngọt ngào nói với Cánh Cam:

- Nào, xin công nương hãy cho ta được thưởng thức câu chuyện kỳ thú của công nương.

Cánh Cam dõng dạc bước đến gần nơi Chuột Cống ngồi, cất giọng thỏ thẻ như rót mật vào tai Đấng thống lĩnh. Cánh Cam kể chuyện quá hay. Tể tướng Gia Va phiên dịch tài quá khiến Chuột Cống mê mẩn cả người, không thấy rằng Bọ Dừa, Bọ Đa, Xén Tóc, Cà Cuống đã lủi đi, mỗi người một việc. Nhẹ nhàng bí mật, Xén Tóc leo lên miệng cống gỡ các nút rác và cắt đứt các dây chằng. Bọ Dừa, Bọ Đa lặng lẽ đào ủi đất bùn, mở lối thoát cho cả bọn. Cà Cuống, vốn biết bơi và lặn rất giỏi, dũng cảm lao mình xuống nước cống hôi thối, bất ngờ xuất hiện sau lưng Chuột Cống đợi thời cơ.

Cống ngầm đang âm u bỗng chốc sáng lòa. Các tiếng động trên đường phố vọng xuống. “Đấng thống lĩnh các côn đồ” chưa kịp định thần thì Cà Cuống đã nhanh như cắt xông tới chích vào hông ngài một mũi đau điếng. Thế rồi Xén Tóc, Bọ Dừa, Bọ Đa theo cửa đã mở dẫn Chuột Bạch, Cánh Cam thoát lên mặt đất. Cà Cuống khuệnh khoạng rút ra sau cùng. Chàng đã dồn sức quá nhiều vào mũi chích kẻ địch nên bước đi không vững. Xén Tóc phải đích thân dắt Chuột Bạch từng quãng một, vì “Tể tướng Gia Va” bị giam trong ngục tối lâu ngày, ra ánh sáng mặt trời bị quáng, cứ lớ ngớ như người say rượu.

Mưa đã tạnh. Nắng quái vàng rực, Cánh Cam cất cánh bay vút lên cao, lượn vòng trên đầu các bạn quý yêu vừa thoát khỏi hàm răng Chuột Cống. Cánh Cam bay trinh sát, để các bạn về tới đích an toàn.

Câu chuyện này Cà Cuống đã kể tôi nghe đêm qua, bên ngọn đèn sáng trên bàn viết của tôi. Cà Cuống đã bay từ cửa sổ và trò chuyện với tôi lâu lắm.

Các bạn chắc không tin là chuyện này có thật. Riêng tôi thì tôi tin. Vì hai lẽ: một là không cần phải ai phiên dịch, tôi cũng nghe rõ và nhớ lời Cà Cuống nói, hai là cậu con trai nhà số 63 phố tôi bỗng nhiên thấy con Chuột Bạch của mình trở về, sau sáu tháng trời mất tích. Theo cậu ta kể lại, Chuột Bạch đã chui tọt vào cái lồng vẫn mở và để nguyên chỗ cũ, mừng rỡ đánh vòng quay tít.

1982