han đã hết nhẵn; cái xô trống rỗng, cái xẻng vô dụng; bếp lò buông từng hơi thở lạnh buốt; căn phòng băng giá; bên ngoài cửa sổ, lá cây đờ đẫn, phủ đầy sương muối; bầu trời tựa cái khiên bạc cự tuyệt bất cứ ai nhìn lên tỏ ý cầu khẩn. Tôi phải có than; tôi không thể bị chết cóng; phía sau tôi là lò sưởi tàn nhẫn, đằng trước mặt là bầu trời độc ác, thế là tôi phải len qua chúng, trên hành trình tìm kiếm sự cứu giúp từ người bán than. Nhưng rõ ràng ông ta đã điếc trước bất kì những yêu cầu bình thường nào: tôi phải chứng minh đầy thuyết phục với ông ta là tôi chẳng còn lấy một mẩu than nhỏ nào nữa và nói cho ông ta biết rằng với tôi ông ta là ánh dương trn bầu trời. Tôi phải đến trong dáng điệu của một kẻ ăn mày, với những âm thanh hấp hối đã dâng lên tận cổ và tỏ dấu hiệu sẽ gục chết trên ngưỡng cửa; với dáng điệu ấy, tay đầu bếp của một con người vĩ đại hẳn sẽ mùi lòng bố thí cho chỗ cặn cà phê; như thế hẳn là quá đủ đối với người bán than, với thái độ giận dữ, nhưng hiểu được yêu cầu, "Mày sẽ không chết đâu," hất một xẻng than đầy vào xô của tôi.

Tư thế đến của tôi hẳn quyết định vấn đề; vậy nên tôi nhảy cỡi lên cái xô. đã ngồi trên xô, tay tôi nắm quai xô, một loại dây cương giản dị nhất, tôi chật vật đẩy thân mình xuống cầu thang; nhưng khi vừa đến bên dưới, cái xô của tôi bay lên, diệu kì, diệu kì; lũ lạc đà nằm chồm chỗm trên mặt đất, rùng mình khi bị xà ích quật, cũng không thể đứng lên nghiêm trang hơn thế. Qua những đường phố đóng băng lạnh giá, chúng tôi đi dễ dàng bằng những nước phi đều đặn, đôi khi tôi được nâng cao lên ngang tầng hai của một ngôi nhà; chẳng bao giờ tôi thấp hơn những cánh cửa của ngôi nhà đó. Và cuối cùng tôi bềnh bồng ở độ cao khó tả bên trên căn hầm vòm của người bán than, người mà từ xa tôi thấy đang lom khom bên cái bàn nơi ông ta đang viết; ông đã mở cửa để cho thoát bớt lượng nhiệt quá nóng.

"Ông bán than ơi!" tôi gào bằng giọng bỏng cháy vang vọng bởi sương giá và nghèn nghẹn trong đám mây do hơi thở tôi tạo ra, "hãy làm ơn, ông bán than ơi, cho tôi ít than. Cái xô của tôi nhẹ đến nỗi tôi có thể cỡi lên nó. Xin ông làm phúc cho. Khi nào có, tôi sẽ trả ngay cho ông."

Người bán than đưa bàn tay lên tai. "Tôi nghe thật chứ?" ông ta ngoảnh lại hỏi vợ. "Tôi có nghe rõ không? Một khách hàng."

"Tôi chẳng nghe thấy gì!" vợ ông nói, bà ta tiếp tục đan, thở ra hít vào đều đặn, lưng bà ta được sưởi ấm dễ chịu bởi hơi nóng.

"Ồ, đúng, ông đã nghe rồi," tôi gào lên. "Tôi đây, một khách hàng cũ, thủy chung và trung thực; duy chỉ bây giờ không có phương tiện mà thôi."

"Bà này," người bán than nói, "có ai đấy, hẳn là ai đấy; tai tôi không thể nghe rõ; nhưng đấy chắc là một khách hàng cũ, một khách hàng rất xưa cũ, âm thanh ấy có thể làm lay động tận đáy lòng tôi."

"Ông nói gì, có người ư?" vợ ông ta nói lúc ngừng đan một lúc và thả đồ đan vào lòng. "Chẳng có ai cả đâu, đường phố hoang vắng, tất cả khách hàng của chúng ta đã được cung cấp đủ; chúng ta có thể đóng cửa hàng vài ngày để nghỉ ngơ

"Nhưng tôi vẫn đang ngồi trên cái xô đây này," tôi gào lớn và không cảm thấy nước mắt đã đông thành đá làm mờ mắt tôi, "xin hãy nhìn lên đây, chỉ một lần thôi; ông bà sẽ thấy tôi ngay; tôi van hai người, chỉ một xẻng thôi; và ngộ nhỡ ông bà cho tôi thêm thì ơn huệ ấy sẽ khiến tôi hạnh phúc đến nỗi tôi chắc không biết mình sẽ phải làm gì. Tất cả khách hàng khác đã được cung cấp. Ôi, giá mà tôi có thể nghe được tiếng than lạo xạo trong xô này!"

"Tôi sắp ra đây," người bán than nói, và đứng dậy trên đôi chân ngắn của mình, ông ta sắp leo lên các bậc cấp của căn hầm, nhưng bà vợ đã đứng ngay sau ông, nắm tay giữ lại và nói, "Ông cứ ở trong này, tôi sẽ đi bởi thấy ông cứ khăng khăng với ảo tưởng của mình. Thử nghĩ đến những cơn ho tồi tệ mà ông đã ho suốt đêm. Nhưng chỉ vì một tí công việc, thậm chí đấy chỉ là người mà trí tưởng tượng của ông dựng lên, ông đã quên phắt vợ con và hi sinh cả buồng phổi của mình nữa. Tôi sẽ đi."

"Vậy thì hãy nhớ nói cho anh ta hay tất cả các loại than ta có trong cửa hàng; tôi sẽ đọc to giá ngay sau lời bà."

"Thôi được," vợ ông nói lúc leo lên để ra đường. Rõ ràng bà ta thấy tôi ngay. "Bà bán than ơi," tôi gọi, bằng giọng điệu nhã nhặn nhất của tôi, "chỉ một xẻng than đầy; đổ vào xô của tôi đây này; tôi sẽ tự mang nó về. Một xẻng than xấu nhất mà bà có. Dĩ nhiên, tôi sẽ trả bà tiền của cả xô đầy, nhưng không phải ngay bây giờ, không phải ngay bây giờ." Cụm từ "không phải ngay bây giờ" nghe như thể tiếng chuông cáo chung và thật hãi hùng làm sao khi những âm thanh ấy lại hòa vào tiếng chuông tối vọng xuống từ tháp chuông nhà thờ bên cạnh.

"Này, anh ta cần gì vậy?" người bán hàng hét hơi lớn. "Không có gì." vợ ông hét đáp lại, "không có gì ở đây cả; tôi chẳng nhìn thấy gì, tôi chẳng nghe thấy gì; chỉ có sáu tiếng chuông, và bây giờ chúng ta phải đóng cửa hàng. Cái lạnh t khủng khiếp; ngày mai, chúng ta sẽ có nhiều việc để làm lại đấy."

Bà ta không thấy gì và chẳng nghe thấy gì; cũng như lúc bà ta tháo dây buộc tạp dề rồi vung tạp dề quạt tôi đi xa. Xúi quẩy thay, bà ta đã thành công. Cái xô của tôi có tất cả những phẩm chất của một con ngựa hay ngoại trừ sức kháng cự, nó không có; nó quá nhẹ; cái tạp dề của người đàn bà có thể quạt nó bay trong không khí.

"Đồ đàn bà ác độc!" tôi hét với lại trong lúc bà ta quay vào cửa hàng nửa tỏ vẻ ngạo nghễ, nửa trấn an, vung nắm đấm trong không khí. "Cái con mụ đàn bà khốn nạn! Tao cầu xin mày mỗi một xẻng than xấu nhất mà mày cũng không cho." Với tiếng nguyền rủa ấy, tôi đáp xuống dãy núi băng và vĩnh viễn biến mất.

LÊ HUY BẮC dịch