uổi sáng mờ sương trên những con đường Đan Phượng, Hoài Đức vào Cầu Giấy, phía Bằng Vồi vào Đuôi Cá, phía Hà Đông ra hay Yên Sở, Bồng Lai, Bá Giang xuôi ngược ven sông Hồng vào thành phố.

Những đường vào thành phố hai bên sông Hồng. Con sông và thành phố chung một đời sống từ nghìn năm đến những ngày đêm hôm nay, không một lúc chợp mắt. Thành phố và con sông một định mệnh, một cuộc đời.

Bây giờ lại ngày ngày, từ sáng sớm lũ lượt đoàn xe các làng chở các thứ vào làm nhà ủng hộ Hà Nội. Tết sắp đến, khu nào bị bom cũng được các làng vào làm nhà cho.

Người trong phố chạy ra kín hai bên đường.

Đoàn xe vào giữa phố, có đến mười mấy chiếc liền. Những con bò lắc lư, đủng đỉnh, lưng khoác khố tải chống rét dày cộp. Tiếng móng sắt va mặt đường, hoa lên, giòn lắc rắc, như phách buông theo nhịp gỗ.

Những chiếc cờ đỏ sao vàng nhỏ cắm trên mỗi thành xe, gió thổi. Từng cái nhà hẳn hoi, ông cháu Nam đã trông thấy từ hôm ở trong làng Nha. Nhà ba gian, đủ cột kèo, dui mè, cả vách, cột kê, cửa ngăn, cửa sổ, khoát bốn, hiên tám mươi, đằng trước đóng đố buộc phên nong đôi. Người ta đã dựng thử lên rồi tháo ra buộc lại để trên xe tải, mỗi xe chở vừa hai khung nhà.

Tiếng móng bò lác đác trên mặt đường nhựa đi qua rồi vẫn nghe lóc cóc.

Nam nhìn thấy anh Còi, rõ ràng anh Còi. Vẫn loắt choắt thế, nhưng anh Còi diện quần phăng, sơ mi trắng bốp, mũ lưỡi trai. Đàng hoàng quá khó nhận ra ngay.

Nam gọi như hét:

– Anh Còi, anh Còi!

Bác Tặng cũng kêu to:

– Cụ Ngạn! Cụ Ngạn kìa.

Cụ Ngạn ngồi đội mũ bông xanh có quai bịt kín tai. Bộ đại cán mới ka ki vàng hoe, hàng khuy đỏ to thô lố. Cụ ngất ngưởng trên bó tre cột nhà xếp. Chòm râu trắng phơ, mặt đỏ hắt, bác Tặng nhận ra ngay.

Cụ Ngạn quát bò: họ, họ... rồi trèo xuống. Còi nhảy theo. Cụ Ngạn nắm tay cả hai ông cháu Nam:

– Ở phố này à? Thế nào Tết này cũng về tôi ăn Tết. Tôi vớt nốt bè xoan rồi. Sang giêng khởi công. Nhà cụ có thiệt hại gì không?

– Nhà sạt mất cái trần. Mời cụ lại chơi xem chỗ quả bom điếc chui xuống, nhẵn như lòng chảo. Mời cụ lại chơi.

– Chốc nữa, chốc nữa.

Cụ Ngạn cười hà hà như được đứng giữa nhà.

Bác Tặng cảm động, rụt rè hỏi:

– Bây giờ cụ đến ủng hộ phố nào?

– Xã tôi được phân công giúp chỗ bãi An Dương.

Còi đã dúi cho Nam cái giỏ con sợi nhiễu trắng lót lóng lánh và những quả táo vàng óng lẫn lộn.

Những đoàn xe đem vật liệu làm nhà đi từ các làng ra. Người ta phởn phơ như ngày Tết, ngồi trên cái hòm gỗ đựng tràng, đục, con nảy, cưa, búa. Người vỗ tay hai bên đường, mỗi lúc các nhà trong phố kéo ra xem càng đông.

1977