ôi đụng đầu dì Miên ngay ở ngoài hiên. Vừa thấy tôi lếch thếch đi vào, dì đã nhăn mặt.

- Nãy giờ Trường chạy chơi đâu mà không về ăn trưa?

Tôi liếm môi:

- Cháu đi coi người ta dựng rạp.

Rồi không để dì Miên kịp rầy thêm, tôi làm bộ hỏi:

- Tối nay dì có đi coi hát không? Tuồng Phụng Nghi Ðình hay lắm!

Dì Miên nheo mắt:

- Trường coi chưa mà biết hay?

- Chưa! Nhưng cháu đọc trong sách!

- Ðọc trong sách thì nói làm gì! – Dì Miên nguýt tôi một cái dài.

- Sao không nói làm gì! – Tôi hừ mũi – Trong sách viết sao thì người ta diễn tuồng y hệt vậy chứ khác gì đâu!

Dì Miên không tỏ thái độ gì trước phản ứng của tôi. Dì chỉ giục:

- Thôi, vô nhà thay đồ rồi ăn cơm đi!

Trước khi bước qua ngạch cửa, tôi còn ngoái đầu lại gạ:

- Tối nay dì dẫn cháu đi coi hát nghen?

Dì Miên lắc đầu:

- Trường đi một mình đi! Tối nay dì phải ở nhà học bài!

Tôi bĩu môi:

- Dì lúc nào cũng học! Học cho lắm chỉ tổ ế chồng!

- Trường nói lăng nhăng gì thế!

Dì Miên trợn mắt và cung tay lên khiến tôi vội vàng chui tọt vào nhà.

Mâm cơm vẫn còn đặt giữa bàn. Liếc về phía cửa ngách, không thấy ông tôi đâu, tôi mới an tâm ngồi xuống ghế. Chắc anh Ðiền lại chở ông đi thăm bệnh.

Tôi vừa mới giở lồng bàn, chưa kịp xới cơm, đã thấy chị Ngà ở nhà dưới đi lên. Dường như chị vừa rửa chén xong. Thấy tôi, chị cười cười:

- Trường đi chơi bỏ cả cơm nước hén!

Tôi ngước lên:

- Em đi coi gánh hát! Tối nay gánh hát diễn ở làng mình, chị biết chưa?

- Nãy giờ người ta rao inh ỏi, ai lại không biết!

Tôi thấp thỏm:

- Thế tối nay chị có đi coi không?

- Ði chứ.

Tôi lại nói, giọng lo âu:

- Nhưng dì Miên không đi. Dì bảo dì phải ở nhà học bài.

- Thì chị với Trường đi!

Chị Ngà làm tôi sững sờ. Tôi hoàn toàn không chờ đợi một quà tặng tuyệt diệu như vậy. Chị Ngà nói câu đó một cách thản nhiên nhưng tôi lại sung sướng đến đỏ mặt. Tôi phải cắm cúi xới cơm ra chén để che giấu nỗi xúc động đột ngột của mình.

Suốt buổi chiều hôm đó, tôi chỉ mong cho chóng đến tối. Cứ chốc chốc tôi lại bước ra hiên nhìn lên ngọn tre, xem mặt trời đã xuống đến đâu. Tôi cũng sợ trời bất thần đổ mưa, dù gần mười ngày nay làng tôi đã không còn những trận mưa đêm.

Lúc tôi và chị Ngà ra khỏi nhà, ông tôi vẫn chưa về. Dì Miên vẫn tiếp tục dán người vào bàn học dưới ngọn đèn dầu lù mù, chiếc bóng đổ dài trên vách một cách kiên trì.

Trên các nẻo đường làng, người đi như trẩy hội, tiếng cười nói lao xao, ríu rít. Trong đám khán giả háo hức kia, có cả những đứa trẻ còn ẳm ngửa. Thỉnh thoảng vài đứa lại khóc ré lên đòi sữa khiến nhìều bà mẹ vừa đi vừa hối hả vạch áo nhét vú vào miệng con.

Trường làng tối nay sáng trưng. Chỉ mấy ngọn đèn măn-sông mà ánh sáng lan tỏa cả một vùng. Càng đến gần, cái quầng sáng kia càng thôi thúc. Tôi đi nhanh như chạy khiến chị Ngà phải kêu í ới. Nhiều thằng nhóc tụt dép cầm tay và phi như ngựa qua mặt tôi khiến tôi càng sốt ruột. Nhưng tôi vẫn phải bấm bụng đi chậm lại để đợi chị Ngà. Tôi nhớ hôm nào cùng chị ra suối, chị đi chậm như rùa, thậm chí chị phải vịn vai tôi mới bước nổi.

Ðằng rạp, tiếng loa vẫn đon đả chào mời. Khi tôi và chị Ngà bước vào trong sân, tiếng loa bắt đầu giới thiệu tuồng tích. Người giới thiệu, đứng ngay tước cửa rạp, là một cô gái xinh xắn. Người đàn ông “kính thưa” hồi trưa chắc đã tắt hơi và bây giờ có lẽ đang ngồi ngậm kẹo bạc hà ở một xó xỉnh nào đó.

Rạp quây thành hình chữ nhật, với những mảnh ván ghép lại làm vách. Phía trước chừa một lối đi nhỏ, cửa mở ti hí. Rạp không bán vé. Ai muốn vào coi thì nộp tiền cho người đàn ông mặt thẹo ngồi án ngữ ngay trước rạp rồi len qua cánh cửa khép hờ lúc nào cũng lung lay như chực đổ ụp lên đầu khán giả.

Hầu hết các gánh hát về làng tôi đều dựng rạp lộ thiên, bốn bên che chắn cẩn thận nhưng phía trên trên thì trống huơ trống hoác. Khán giả coi cọp cứ việc leo lên cây, cỡi trên các cành nhánh, ngồi dòm xuống. Ðêm nay cũng vậy, trên cây cốc, người đeo lúc nhúc như khỉ. Hầu hết là trẻ con, chỉ một vài người lớn. Tôi căng mắt cố tìm xem có anh em thằng Chửng trong đám khán giả lơ lửng giữa trời đó không nhưng ngóc mỏi cả cổ vẫn không tài nào phân biệt được ai là ai.

Mãi đến khi vào trong rạp, tôi mới thấy anh em tụi nó chạy lăng xăng tìm chỗ. Tôi tính kêu nhưng sực nhớ chị Ngà đang ngồi bên cạnh, vội ngậm miệng lại. Chị Ngà hôm trước lên án anh em thằng Chửng về cái tội ném đất anh Ðiền, chắc chị không ưa gì tụi nó. Nhớ đến chuyện cũ, lòng tôi bất giác buồn xo.

Nhưng tôi chỉ buồn có một lúc. Khi bức màn được kéo sang hai bên và trên sân khấu lần lượt xuất hiện những viên võ tướng mặt mày vằn vện, hia mão rỡ ràng thì nỗi buồn trong lòng tôi bay biến đâu mất. Tiếng trống, tiếng thanh la lẫn tiếng kèn sáo vang lừng mỗi lúc một cuốn hút và như muốn nhấc bổng tôi lên.

Ðang cựa quậy, nhấp nhổm trên ghế, tôi bỗng giật bắn mình vì một bàn tay đập khẽ lên vai. Quay lại, hóa ra Chửng anh. Tay nó ngoắt tôi nhưng cặp mắt lại lấm lét nhìn về phía chị Ngà. Nhưng chị Ngà chẳng hay biết gì. Chị đang mãi mê chong mắt lên sân khấu theo dõi cảnh Tư Ðồ giả say để lập mưu gài Lữ Bố. Ngay cả khi tôi nhón gót len lén rời khỏi chỗ, chị cũng không hề phát giác.

Tôi vừa lẩn ra ngoài, Chửng anh liền thì thầm:

- Ði theo tao!

- Ði đâu vậy?

- Lên trên kia! - Chửng anh chỉ tay lên sân khấu.

Tôi ngạc nhiên:

- Mày khùng hả? Lên trên đó làm chi?

- Chui ra đằng sau coi con hát hóa trang! Hay lắm!

- Câu giải thích của Chửng anh khiến tôi vỡ lẽ.

- Mày vô đây bằng cách nào vậy? - Vừa rảo theo nó, tôi vừa hỏi.

- Tao nấp dưới gầm sân khấu từ chiều.

Tôi trợn mắt:

- Trời đất! Mày nhịn đói từ chiều đến giờ hả?

Chửng anh cười hì hì:

- Tao gặm khoai lang.

Tôi khịt mũi:

- Thằng Chửng em cũng nấp chung với mày hả?

- Không! Nó vô cửa đàng hoàng!

- Xạo đi!

- Thật! Hồi trưa nó phụ dựng rạp, bầy giờ người ta trả công cho nó!

Nói xong, Chửng anh toét miệng cười. Tôi định lên tiếng cà khịa nhưng đã kịp trông thấy Chửng em đang đu toòng teng trên cây đòn ngang bên hông hậu trường và cố ngóc đầu lên khỏi mặt sàn gỗ. Chen chúc bên cạnh nó là bốn, năm đứa khác.

Vừa tới nơi, Chửng anh đã phóc người bám lấy thanh đà, nhướn cổ nhìn vào bên trong. Tôi liền bắt chước đu theo.

Tôi nhìn thấy Ðiêu Thuyền đang trát lại lớp phấn trên mặt vừa bị mồ hôi làm cho bợt đi. Ðổng Trác ngồi bên cạnh phì phèo một thứ thuốc lá khét lẹt. Ðổng Trác một tay kẹp thuốc, tay kia bụm râu cho khỏi cháy, nom buồn cười không thể tả. Trên chiếc ghế đẩu thấp lè tè kê sau bức màn huyết dụ, một người đàn ông cởi trần trùng trục, có lẽ do trời nóng, vận một chiếc quần dài đen nẹp đỏ, thắt lưng cũng đỏ, đang mấp máy nhắc tuồng với cuốn tập ố vàng trên tay, chốc chốc lại vung tập quạt phành phạch để xua bớt sự oi bức.

Cảnh tượng trước mắt khiến tôi cảm thấy ngở ngàng. Sự hiếu kỳ nhanh chóng biến mất, thay vào đó là nỗi thất vọng mỗi lúc một ngập tràn. Sân khấu phía trước huy hoàng, hoa lệ bao nhiêu thì sân khấu phía sau lại trần trụi, xô bồ bấy nhiêu. Vẻ oai phong lẫn nét mỹ miều của các võ tướng, giai nhân chỉ tỏa ra sáng dưới ánh đèn màu. Khi lui vào hậu trường, tất cả bổng trở nên tầm thường đến phát chán.

Tôi buông tay rơi bịch xuống đất. Chửng anh ngoái cổ lại:

- Mày không coi nữa hả?

- Có gì đâu mà coi! – Tôi làu bàu.

Chửng anh dường như cũng đã mỏi tay. Nó nhảy xuống theo:

- Vậy xuống dưới coi đi!

Hai đứa lại lần theo hướng cũ. Thấy tôi và Chửng anh bỏ đi, Chửng em lót tót chạy theo:

- Tụi mày đi đâu vậy?

- Xuống dưới kia!

- Tao đi với!

Tôi mặc kệ Chửng em, vừa dọ dẫm vừa đảo mắt tìm hàng ghế có chị Ngà ngồi. Bây giờ chắc chị đã phát hiện ra sự vắng mặt của tôi. Tôi mỉm cười nghĩ đến chuyện lát nữa đây tôi lại xuất hiện bên cạnh chị, cũng đột ngột như khi bỏ đi, và khi ngoảnh qua bắt gặp tôi đang ngồi nguyên chỗ cũ, hẳn chị sẽ trố mắt vì kinh ngạc.

Nhưng ý nghĩ hào hứng trong đầu tôi vừa chớm lên đã vội tắt ngấm. Tim tôi như thắt lại khi nhìn thấy mái tóc quăn của anh Ðiền đang ngọ nguậy bên cạnh chị Ngà. Anh ngồi đúng bào chiếc ghế của tôi, bộ tịch hiu hiu tự đắc trông khó ưa kinh khủng. Anh làm như thể đó là chỗ ngồi chị Ngà chừa sẵn cho anh vậy.

Lòng tôi bỗng chốc rối bời. Tôi nhớ rõ ràng lúc tôi và chị Ngà bước ra khỏi nhà, anh Ðiền vẫn chưa về. Anh còn theo ông tôi đi khám bệnh ở tận đâu đâu. Chẳng hiểu sao bây giờ anh có mặt ở đây, lại đúng vào lúc tôi bỏ đi.

Thấy tôi cứ đứng đực ra, anh em thằng Chửng không khỏi ngạc nhiên. Nhưng sau khi liếc vào dãy ghế có chị Ngà ngồi, chúng hiểu ngay. Chửng em hừ mũi.

- Thằng cha tóc quăn chiếm chỗ của mày hả?

Câu hỏi của Chửng em khiến cổ tôi như nghẹn lại. Chửng anh dịu dàng nắm lấy tay tôi:

- Thôi, ra đằng sau đứng coi! Cần quái gì phải ngồi ghế!

Chửng anh lịch sự không đả động gì đến nỗi buồn của tôi. Tôi lủi thủi đi theo nó, lòng nặng như chì.

Ðứng ở cuối rạp không chỉ có ba đứa tôi. Cả lố người chen chúc trong một khoảng trống chật chội. Phải kiễng chân hết cỡ, tôi mới có thể nhìn xuyên qua đám đầu cổ lúc nhúc kia. Nhưng tôi không buồn nhìn lên sân khấu. Lữ Bố, Ðiêu Thuyền bây giờ chẳng hấp dẫn nổi tôi nữa. Ngay cả cảnh Lữ Bố hươi kích rượt Ðổng Trác tôi cũng chẳng màng. Tôi chỉ chong mắt về phía anh Ðiền và chị Ngà, cay đắng nhìn ngắm hai người vừa coi hát vừa thủ thỉ trò chuyện, lòng dậy lên những hờn tủi khôn ngui.

Nỗi buồn của tôi khiến anh em thằng Chửng buồn lây. Chửng anh tuy dán mắt lên sân khấu nhưng chốc chốc lại thở dài liếc qua tôi. Chửng em cũng chẳng vui vẻ gì hơn. Thấy nó cúi lom khom mò mẫm trên mặt đất cả buổi, tôi ngạc nhiên hỏi:

- Mày làm trò gì vậy?

- Tao tìm cái này!

Chửng em đáp, không ngẩng đầu lên. Ðến khi nó đứng thẳng người dậy, tay huơ cái cùi bắp trước mặt tôi, tôi mới vỡ lẽ:

- Nãy giờ mày tìm cái này đây hả?

- Ừ.

- Chi vậy?

Chửng em liếm mép:

- Tao chọi.

- Chọi ai? – Tôi trố mắt.

- Chọi thằng cha tóc quăn đó chứ ai.

Tôi xanh mặt:

- Ấy, không được đâu! Ðừng làm như vậy!

- Sao lại đừng? Tao phải chọi thằng chả cho bỏ ghét.

Nói xong, Chửng em bướng bỉnh vung tay. Cái cùi bắp bay vụt về phía trước. Tôi vội vàng nhắm mắt lại và ngồi thụp xuống. Trong khi tôi đang hồi hộp vểnh tai nghe ngóng, Chửng em bỗng bật kêu khẽ “Chết cha” và nắm áo tôi giật mạnh:

- Chạy mau!

Không hiểu ất giáp gì, tôi lật đật chạy theo nó. Hai đứa vừa tuôn qua khỏi cửa rạp đã thấy Chửng anh đứng sẵn bên ngoài. Chửng em ngạc nhiên:

- Mày ra lúc nào vậy?

- Mới tức thì! - Chửng anh cười hì hì – Tao phải chuồn lẹ kẻo thằng chả rượt theo nắm đầu thì khốn.

- Ai vậy? Anh Ðiền hả? – Tôi hỏi, giọng lo lắng.

- Không phải! - Chửng em tặc lưỡi – Tao chọi anh Ðiền mà không hiểu sao cái cùi bắp lại trúng ngay ót thằng cha ngồi cạnh!