ã nhiều đêm nay tôi bị mất ngủ. Công việc quá sức đã làm thần kinh tôi suy nhược. Buồn ngủ nhưng không sao thiếp đi được. Tôi đến khám bác sĩ thần kinh.

- Ông làm việc bao nhiêu tiếng một ngày? - Ông ta hỏi tôi.

- Từ mười sáu đến mười tám tiếng. - Tôi đáp.

- Thế thì ông bị suy nhược rồi. - Bác sĩ nói - Tại sao ông lại làm việc nhiều như vậy?

Tôi chỉ muốn mắng cho ông ta vài câu. Hỏi gì mà hỏi lạ! Cứ làm như thể tôi thích làm việc lắm không bằng! Ông ta kê cho tôi lọ thuốc an thần và những viên thuốc ngủ. Nhưng vẫn không ăn thua. Cứ vừa ngả lưng xuống giường, nhắm mắt lại là tự nhiên tôi lại nhớ ra còn nợ ba tháng tiền nhà chưa trả. Cứ thử đi mà ngủ khi trong đầu còn xuất hiện ý nghĩ ấy!

Tôi bắt đầu đếm... 360... trừ 25... 0 trừ 5 còn 5. viết năm nhớ 1, 1 cộng 2 bằng 3, 6 trừ 3 còn 3...

Tôi hiểu là không thể làm tính nhẩm trong đầu được, nên chồm ngay dậy khỏi giường. Lần này tôi sẽ làm tính ra giấy. Tôi lại uống thêm một viên thuốc ngủ nữa. Tôi cảm thấy bây giờ có thể thiếp đi được, tôi ngả lưng xuống giường. Và khi đang định thiếp đi tôi lại tự hỏi mình: “Thế nếu mỗi tháng mình để dành được mười lia thì một năm sẽ được bao nhiêu nhỉ?” Cái tiền nhà chết tiệt này làm tôi rối trí hết!

Tôi không biết mỗi tuần tôi có ngủ được 5 tiếng đồng hồ không. Đêm thứ tư mất ngủ khiến tôi hoàn toàn kiệt sức. Tôi vớ tờ báo với hy vọng đọc một lúc mỏi mắt sẽ ngủ được.

Ngay trang đầu có một mục quảng cáo đập ngay vào mặt tôi: “Tại Takxima có bán mảnh đất giá bốn triệu lia”.

Bốn triệu lia!... Mảnh đất rộng 1.624 mét vuông... Tôi thử chia bốn triệu cho 1.624. Để làm gì?

Tôi không biết! Tuy nhiên tôi vẫn thích thú với công việc này. Hóa ra mỗi mét vuông của mảnh đất ấy giá 2.500 lia.

- Hay lắm, - Tôi tự nói với mình - giả sử tôi có ý định mua mảnh đất ấy... Bốn triệu lia! Một tháng tôi kiếm được bao nhiêu nhỉ? Năm trăm lia!

Vợ tôi lại gần tôi van nài:

- Anh đi ngủ đi chứ!

- Em đừng quấy rầy anh, em không nhìn thấy sao? Anh đang tính toán cái này! - Tôi gắt lên với nàng.

Năm trăm một tháng!... Nếu chi tiêu thật dè sẻn tôi có thể tiết kiệm được bao nhiêu nhỉ? Không được xu nào! Mặc dù... Thôi được, cứ cho mỗi tháng tôi để dành được một trăm lia đi, thì một năm sẽ được 1.200 lia, mười năm được 12.000 lia, một trăm năm được 120.000 lia! Giả sử tôi sống được một nghìn năm và mỗi tháng để dành được 100 lia, thì một nghìn năm tôi có được số tiền 1.200.000 lia! Vẫn không được!

Dù thế nào đi nữa tôi vẫn quyết định mua mảnh đất.

Cái bệnh thích tính toán của tôi đã trở nên mãn tính. Ngay từ khi học phổ thông lúc nào tôi cũng tính toán, chẳng hạn, nếu chạy bộ suốt ngày đêm không ăn, không nghỉ, thì phải mất bao nhiêu triệu năm người ta mới đến được Mặt trăng, Mặt trời, Sao hỏa?

Bây giờ, theo tính toán của tôi, hóa ra đi bộ đến Mặt trời đối với tôi còn dễ hơn mua mảnh đất đó.

Đến sáng tôi vẫn chưa xong những con tính của mình. Dù có sống đến ba nghìn năm tôi vẫn chẳng thể mua nổi mảnh đất ấy. Bây giờ tôi đổi cách tính. Tôi sẽ hoàn toàn không đụng đến 500 lia tiền lương ấy mà gửi tiết kiệm hết. Khi đó sẽ ra sao nhỉ?

Tôi tính. Nếu như vậy, tôi cần phải sống và làm việc đúng 666 năm. Tôi uống hết viên thuốc ngủ này đến viên khác, lên giường nằm, nhưng vẫn không ngủ được, óc tôi vẫn bị ám ảnh chuyện mua mảnh đất. Tôi lại ngồi dậy.

Thế nếu tôi làm việc một ngày không phải 16, mà 20 tiếng, và lương tôi được 1.000 lia, và tôi để dành toàn bộ số tiền đó không động đến một xu thì sao? Thì khi đó... tôi có thể mua được mảnh đất ấy sau 333 năm.

Đến đây thì con gái van xin tôi:

- Bố ơi, bố đi ngủ đi! Sao bố cứ ngồi làm gì thế?

Tôi cằn nhằn:

- Đi chỗ khác!

Không, nếu không mua mảnh đất ấy tôi sẽ không ngủ được. Lần này tôi tính theo cách ngược lại. Để có được mảnh đất ấy tôi sẽ phải kiếm được bao nhiêu một tháng và để dành mỗi tháng bao nhiêu? Hóa ra tôi phải để dành được mỗi tháng hai nghìn lia. Và muốn vậy mất 167 năm. Chà, quỷ tha ma bắt! Không được. Như vậy, tôi không thể nào mua nổi mảnh đất ấy.

“Khoan, - Tôi tự nói với mình - nhưng những người mua mảnh đất ấy họ cũng là người như tôi thôi! Họ xìa ra bốn triệu lia và lấy mảnh đất. Nhưng họ lấy đâu ra số tiền ấy nhỉ?”

- Hay anh uống thêm một viên nữa?

Tôi nuốt thêm một viên thuốc. Dạ dày tôi biến thành cái tủ thuốc thật sự.

- Bây giờ anh ngủ đi, anh yêu!

- Tất cả các người hãy để tôi yên!

Thôi được, tôi nghĩ, nhưng cái người mua mảnh đất giá bốn triệu lia ấy, anh ta kiếm số tiền đó bằng cách nào nhỉ?

Nếu anh ta sẵn sàng trả bốn triệu lia để mua mảnh đất, có nghĩa là anh ta chắc phải còn bốn triệu nữa. Tám triệu lia! Chuyện vặt! Thế thì con người ấy làm gì nhỉ? Cứ cho rằng anh ta là viên chức có mức lương cao nhất đi. Một tháng anh ta cũng chỉ kiếm được tối đa 1.500 lia. Mà để tiết kiệm được bốn triệu lia, anh ta phải mài đũng quần 276 năm và không tiêu đồng nào trong số lương của mình.

Chó chết, đầu mình muốn vỡ tung ra mất! Người đó có thể là bác sĩ. Các bác sĩ kiếm rất nhiều tiền. Nếu mỗi người đến khám ông ta thu 30 lia...

- Sáng rồi, ông đi nằm một tí đi!...

- Tôi đã nói rồi, đừng ai đụng đến tôi!...

Nếu mỗi ngày ông ta tiếp mười người, sẽ được 300 lia. Một tháng 9.000. Mỗi tháng cứ cho ông ta để dành 6.000... thành ra muốn mua mảnh đất đó ông bác sĩ cũng phải làm việc 67 năm!... Không, bác sĩ cũng không thể mua nổi mảnh đất ấy. Ngay cả một nhà buôn mỗi tháng kiếm được trung bình 10.000 lia... cũng không làm gì được.

- Ông đã năm đêm nay không ngủ rồi đấy! Cứ đi nằm đi, may ra ông có thể ngủ được!

Tôi đặt đầu xuống gối, nhưng không sao nhắm mắt được. Tài thánh mà ngủ được! A, tôi tìm ra rồi! Người đó phải là chủ một ngôi nhà chứa. Và trong tay ông ta có năm cô gái mũm mĩm. Cho rằng mỗi cô gái một ngày kiếm cho ông ta một trăm tờ. Một trăm nhân năm bằng năm trăm. Ba trăm nhân năm trăm bằng mười lăm ngàn một tháng. Sau khi trả tiền nhà và các chi phí khác, cứ cho là ông ta còn lại mười nghìn. Một năm 120 nghìn... Trong vòng ba mươi năm... Tệ thật, hóa ra dù tôi có là chủ nhà chứa thì tôi vẫn không mua nổi mảnh đất đó!

Thế nếu đi buôn lậu thì sao?! Tôi cảm thấy cái giả thuyết này có vẻ được, thế là tôi chồm dậy. Lại bắt đầu tính loán - nhưng vẫn không ra. Bỗng trong đầu tôi lóe lên một ý nghĩ.

Tôi lục tìm trong các túi - được mười hai lia rưỡi.

- Các người có bao nhiêu tiền, bỏ hết ra đây.

Vợ tôi có năm lia, còn bọn trẻ có hai lia. Tổng cộng là mười chín lia rưỡi. Không nhất thiết phải mua cả mảnh đất, tôi chỉ mua một khoảnh bằng đúng số tiền tôi có.

Nếu mỗi mét vuông đất giá 2.500 lia, thì tôi không mua nổi một mét vuông - Một đề-xi-mét vuông giá 25 lia.

Tôi cũng không mua nổi một đề-xi-mét vuông. Còn một xăng-ti-mét vuông sẽ là 25 xu. Tôi có mười chín lia rưỡi. Với số tiền này tôi có thể mua một khoảnh đất 78 xăng-ti-mét vuông. Tôi nhìn đồng hồ: còn hai tiếng nữa là đến sáng. Chờ sáng ra tôi sẽ đến đó và nói:

- Hãy cắt cho tôi một mảnh 78 xăng-ti-mét vuông! 78 xăng-ti-mét vuông đất!... Nếu tôi thiếp đi được và ngủ luôn một giấc ngàn thu, thì tôi cùng không nằm vừa trong khoảnh đất ấy, chân tôi sẽ phải gác lên ngôi mộ của người bên cạnh.

Tôi không còn cách nào khác là mua khoảnh đất ấy và đứng một chân trên đó vậy.

Tôi bảo vợ và các con:

- Không có chỗ cho các người đâu! Ở đó không có chỗ cho các người đâu! Thôi, các người xéo đi đâu thì xéo cả đi! Hãy tự lo chỗ cho mình!

- Vì mất ngủ ông ta đã trở thành mất trí... - Những người trong nhà hoảng sợ chạy tán loạn.

Tôi cũng khuyên các bạn... Có lúc nào đó các bạn cũng nên ngồi tính toán thử, làm cách nào bạn có thể kiếm được bốn triệu lia và mảnh đất của bạn được bao nhiêu xăng-ti-mét vuông. Sau đó bạn sẽ uống thuốc ngủ như ăn những hạt đậu. Và sau nữa... tôi và các bạn sẽ gặp nhau ở phòng số 8 bệnh viện tâm thần.

Tôi chiếm cái giường cạnh cửa ra vào.