em phim ảnh cũng là một hình thức giáo dục của xã hội xã hội chủ nghĩa, Cách mạng đã xác quyết như vậy; thế nên, tất cả đều buộc phải tham dự. Mỗi khối chỉ được phép lưu lại nhà một người trực để canh phòng chuyện củi lửa... Nguyễn Thành Đính được may mắn nằm trực nhà.

Giờ giáo dục bằng phim ảnh đã tới!

Khối 1 tiến ra cổng theo đội hình hàng hai đầu tiên. Tiếp tới khối 2, khối 3, khối 4 và sau cùng là khối đui mù què chột. Hơn 500 người đều nối đuôi nhau theo đội hình hàng hai dài như một con rắn khổng lồ đang trườn mình ra ngoài con đường tráng nhựa trước mặt bộ chỉ huy trại tù. Con rắn đang dần dần bò về địa điểm chiếu phim tọa lạc gần khu nhà tiền chế, nằm giữa L4T1 và L4T2.

Mặt trời chưa lặn hẳn. Ánh nắng chiều loáng thoáng trên các khẩu AK.47 của bọn vệ binh giữ an ninh trục lộ. Ra tới ngã ba đầu tiên trong căn cứ Trảng Lớn, Vĩnh mới nhìn thấy bốn phương tám hướng còn nhiều con rắn khác đang đồng loạt bò về cùng một địa điểm. Vĩnh cất bước lên mà nghe mệt mỏi trong người. Anh đã khai bệnh xin được ở nhà nhưng phút cuối tên quản giáo không cho. Vĩnh cố gắng tự tìm ra một lý lẽ để vui, rằng biết đâu trong lần đi xem phim này, anh lại được tình cờ gặp lại một người thân yêu nào đó...

Địa điểm chiếu phim là một bãi đất rộng thênh thang và cỏ lau đã được tương đối dọn sạch. Theo sự sắp xếp, khối 2 đã vào ngồi đúng vị trí của khối. Đây là một vị trí tương đối tốt vì được ngồi ngay cánh phải chiếc molotova của đội chiếu phim. Bên cạnh khối 2 là đoàn nữ tù của L4T1.

Tiếng giáo gian Trương Thanh Long gặp cô bạn cố tri nào đó từ hồi còn ở trại cũ cất lên.

- Em khỏe không?

Một cô gái xanh xao lên tiếng trả lời.

- Sao anh không tự hỏi anh?

- Bên này ăn uống "xà bát" lắm em ạ!

- Chứ bộ bên em thừa mứa chắc!?

Tên vệ binh nghe lọt tiếng chuyện trò vội vác súng tới. Hai người im ngay và mỗi người tảng lờ nhìn đi một nơi.

- Tụi mày niên hệ gái trai gì đấy?

Không ai trả lời. Tên vệ binh quay nhìn đám nữ tù. Này, mấy o kia! Ngồi dang ra...

Bên nữ tù một vài người lết xa khỏi đội hình khối 2 một chút. Tên vệ binh hăm he qua loa rồi cũng bỏ đi. Một giọng nói trọ trẹ cất lên ngay sau lưng Vĩnh. Giọng thằng Ba Tô.

- Yêu cầu anh Long giữ đúng nội quy!

Long có vẻ ngại Ba Tô. Nghe Ba Tô nhắc khéo nên hắn im luôn.

Trên xe Molotova bọn chuyên viên chiếu phim đang sửa soạn máy móc. Tù cải tạo của các trại mỗi lúc kéo đến mỗi đông. Nửa tiếng sau thì cả một vuông sân rộng rãi đã đen nghịt người. Một anh chàng cải tạo ngồi phía trên được trưng dụng giúp một tay dựng cột và giăng tấm màn trắng lên.

Vĩnh nhìn quanh để ước lượng. Ít nhất cũng phải 3.000 người. Thốt nhiên Vĩnh nghĩ bụng nếu như một quả CBU được ném xuống đây thì sẽ ra sao nhỉ? Thật là nhẹ gánh! Thế nhưng ngược lại, nếu tự dưng có hàng trăm chiếc trực thăng mang huy hiệu không lực... Mỹ chẳng biết từ đâu ào ào đáp xuống đây thì mình sẽ xử trí ra sao? Liệu cả 3.000 tù có cùng một lượt dám nhảy hết lên máy bay hay không? Óc tưởng tượng của Vĩnh dẫn anh đi xa hơn. Cứ giả dụ anh nhảy lên đi, nhưng vừa đặt đít ngồi xuống sàn máy bay với hy vọng tràn trề được đồng minh giải cứu, thì từ cockpit vang lên giọng nói của viên phi công, một giọng nói đặc quánh nhựa thuốc lào của một thằng cháu bác Hồ thứ thiệt: Này đồng chí nái phụ. Đồng chí đếm xem có bao nhiêu thằng xanh vỏ đỏ nòng đã nhảy nên máy bay ta?... Chao ôi, lúc ấy biết phản ứng làm sao!?

Sự tưởng tượng của Vĩnh bị ngắt đoạn khi tiếng thử máy vi âm của tên chuyên viên chiếu phim vang lên. Một hai ba bốn... một hai ba bốn...

Máy tốt. Tên chủ nhiệm buổi trình chiếu xuất hiện trên tấm bửng sau của chiếc Molotova. Hắn cầm lấy máy vi âm từ tay tên chuyên viên và nói.

- Bây giờ còn sáng. Lợi dụng lúc các đồng chí chuyên viên thử máy, tôi giới thiệu qua quá trình hoạt động của đội chiếu phim Trần Quốc Tuấn để các đồng chí quán triệt. Đội đã có quá trình phục vụ Đảng, nhân dân và quân đội trong suốt hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ để dành lại độc lập, tự do, hạnh phúc cho dân tộc. Đã trình chiếu lưu động phục vụ các đơn vị trên mọi chiến trường từ Bắc vào Nam. Đội đã thực hiện chiếu gần 200 bộ phim các loại, đã phục vụ gần một vạn lượt người xem. Thành tích này đã được biểu dương trước quân đội nhân dân và thắng huy chương Sao Vàng hạng hai. Hôm nay đội nhận chỉ thị về phục vụ các đồng chí cải tạo viên tại E này. Đội sẽ lần lượt chiếu hai bộ phim vĩ đại do hai xưởng phim nhân dân và quân đội nhân dân phối hợp đạo diễn và sản xuất. Bộ thứ nhất là phim Đường 9 Nam Lào. Bộ thứ hai là phim tình cảm xã hội chủ nghĩa Đến Hẹn Nại Nên.

Mục đích yêu cầu là mọi người tuyệt đối giữ trật tự, có thái độ thưởng thức thành khẩn và nghiêm túc. Tránh gây mọi trở ngại cho đội trong khi đội chấp hành công tác trình chiếu. Yêu cầu các đồng chí thủ trưởng hướng dẫn, đôn đốc các đồng chí cải tạo viên thu hẹp đội hình để dành chỗ trống cho các đơn vị khác đến sau. Nói tới đây hắn đảo mắt một vòng. Nhận thấy còn một số người mới đến đứng ngay trước mũi xe Molotova và chưa có chỗ ngồi, hắn vội ngó xuống khoảng trống giữa khối 2 và khối nữ tù nói lớn. Đây này! Chỗ này còn trống này. các đồng chí đứng trước mũi xe có nghe thấy không? Yêu cầu các chị gái ngồi ngay bên hông phải của xe lắng nghe. Yêu cầu đồng chí quản giáo nào phụ trách bộ phận các chị gái hãy cho bộ phận các chị ấy "dãn" ra một chút cho bộ phận các anh đứng trước mũi xe chen vào!

Câu nói của tên chủ nhiệm buổi trình chiếu vừa dứt thì cả một rừng người phá lên cười. Ngôn ngữ nôm na của Vẹm thật hay hết chỗ nói! Yêu cầu bộ phận các chị gái dãn ra cho bộ phận các anh trai chen vào... Tiếng Việt Nam trong thế kỷ 20 mà còn nôm na đến thế thì thật là... tuyệt cú mèo! Thấy cả một rừng người bỗng dưng phá lên cười, tên chủ nhiệm đội chiếu phim không hiểu nguyên do, hắn ngạc nhiên hỏi. Có chuyện gì làm các đồng chí cười ghê thế? Nói rồi hắn đổi giọng nghiêm khắc. Lúc này không phải lúc trửng giỡn. Tôi yêu cầu các đồng chí nghiêm túc và khẩn trương nghe theo sự hướng dẫn để sớm bước vào ổn định vì giờ chiếu sắp đến... Tôi nói lại. Bộ phận các chị gái đang ngồi bên hông xe đây này, hãy dãn ra cho bộ phận các anh trai còn đứng...

Tiếng cười lần này nổ như một quả nguyên tử hạng nặng. Phóng xạ tếu của bọn "ngụy" lan tràn khắp nơi. Tên chủ nhiệm cáu tiết không thèm nói nữa. Hắn nhảy xuống khỏi bửng xe và hùng hổ tiến lại phía đám nữ tù của trại L4T1. Hắn giận dữ la lên. Mấy đồng chí gái này! Mấy đồng chí có điếc không? Tôi đã bảo mấy đồng chí dãn ra cho mấy người sau kia họ đi vào ổn định, tại sao cứ lần khân mãi vậy?

Các người đẹp Sài Gòn xưa bà nào cô nấy đều đỏ mặt tía tai. Giữa trời giữa đất thế này mà nó cứ oang oang bắt mình dãn bộ phận ra cho bộ phận mấy... thằng ó đâm kia vào thì còn trời còn đất nào nữa không!? Bực thì bực, rốt cuộc một chỗ trống giữa khối 2 và khối nữ tù đã thành hình, nó đủ rộng cho một khối khác còn đứng phía sau di chuyển vào ngồi.

Mặt trời đã lặn hẳn. Màn đêm bắt đầu buông. Tiếng người thì thầm, tiếng ếch nhái, tiếng côn trùng rầm rì cả một góc trời... Rồi thì buổi chiếu phim cũng bắt đầu. Những hình ảnh đầu tiên xuất hiện trên màn ảnh. Những con số ngoằn ngoèo chạy thật nhanh 654321... Thốt nhiên những tiếng nổ vang trời kèm theo những hình ảnh đen trắng đầu tiên xuất hiện là các lằn đạn bắn ngang dọc bừng soi sáng trên màn ảnh. Lẫn trong tiếng nổ ầm ầm là bài quốc thiều máu me của Hà Nội vang vang với lá cờ đỏ sao vàng phấp phới bay trên một nóc hầm nào đó ở một trận tuyến nào đó. Hàng chữ kế tiếp cho người xem biết đây là phim Chiến Thắng Đường 9 Nam Lào. Dĩ nhiên từ đầu chí cuối cuốn phim toàn là thứ tuyên truyền kiểu "năm qua thắng lợi vẻ vang, năm nay tiền tuyến lại càng thắng to...". Tuy nhiên có một vài hình ảnh cũng làm anh em bùi ngùi, đó là cảnh một vị đại tá lữ đoàn trưởng Dù thất trận, bị bắt dẫn đi cùng với ban tham mưu của ông ta. Vị đại tá tay chống ba toong và bước đi với dáng điệu mệt mỏi.

Giọng Đỗ Duy Tích cất lên bên tai Vĩnh.

- Ông thầy tao đó! Ông thầy tao đó! ĐM tao chạy trối chết mới thoát bị vồ trận này vì mấy thằng Mỹ chó đẻ nó bỏ nửa chừng không yểm trợ nữa!

Một giọng khác vui đùa.

- Nhưng lần này mình chạy không thoát!

- Thoát thế nào được. Một trận đánh không công bằng. Một bên súng đạn ê hề. Một bên một đổi một. ĐM nó ác ở chỗ phút cuối thằng Mỹ nó toàn đòi đổi... đạn súng Colt và quân trang quân phục mới chết cha mình chứ! ĐM cái hiệp định. Càng nghĩ càng bực.

- Thôi đừng bực nữa ông ơi. Cái thân nhược tiểu nó là thế đấy. Thằng thắng thằng thua đồng kiếp khuyển mã như nhau. Cứ để rồi xem, khi nó chết, nó sẽ chết còn thê thảm hơn mình.

- Đợi tới lượt nó chết thì mình đã trắng xương!

- Nhưng cháu con mình sẽ sống.

- Thằng này ảnh hưởng lối ăn nói Cộng sản mất rồi! Há miệng là đời đời con cháu mai sau. Thế kiếp mình là kiếp chó à? Cũng phải được sống chứ.

- Nhưng lỡ kẹt không được sống thì sao?

-......!

Màn ảnh bỗng nhiên trắng phau. Có lẽ đã hết một cuộn. Ngọn đèn 100 Watts nơi chiếc Molotova chợt sáng lên. Giọng tên chuyên viên phát qua máy phóng thanh.

- Các đồng chí vừa xem xong phim tư liệu Chiến Thắng Đường 9 Nam Lào của xưởng phim Quân Đội Nhân Dân. Trong vài phút nữa, đội chiếu phim sẽ mời các đồng chí xem tiếp phim thứ hai Đến Hẹn Nại Nên...

Bên dưới lại nổi lên những lời bàn tán. Đến Hẹn Nại Nên? Đến Hẹn Nại Nên là cái con khỉ gì? Tiếng Việt hết chữ rồi sao mà đặt cái tựa phim nghe quái đản đến độ không ai hiểu nổi?

Rồi thì cuốn phim đã được chiếu. Đây là một cuốn phim chiếu lại những cảnh hát Quan Họ Bắc Ninh. Tới mùa hát, trai gái hẹn hò kéo về một địa điểm để hát đôi. Khi tan mùa, họ chia tay và hẹn hò gặp lại nhau trong mùa hát Quan Họ năm sau. Như vậy nhan đề cuốn phim là... Đến Hẹn Lại Lên! Có nghĩa là đến kỳ hẹn lần sau, mình lại kéo nhau lên đúng cái chỗ này...

Đã năm lần bảy lượt Vĩnh xin đi tiểu để cầu may có gặp ai quen nơi bãi đất có kê sẵn mấy cái thùng phuy cắt đôi làm chỗ đi tiểu hay không. Thế nhưng anh chẳng gặp được ai quen. Lần sau cùng đi tiểu, vừa bước ra khỏi cầu tiểu nằm cách chiếc Molotova không quá 10 thước, Vĩnh bị chận lại nơi một gốc cây tối vì ánh điện từ xe không rọi tới được. Tiếng một phụ nữ thều thào cất lên.

- Anh ơi!

Nghe tiếng gọi khẽ, Vĩnh tính đi luôn. Anh cũng ngại bị bọn khung gài bẫy. Thằng tù nào lạng quạng móc ngoặc trốn trại hoặc trao thư nhờ chuyển về gia đình là thác sớm. Nhưng tiếng gọi lại một lần nữa cất lên, rõ ràng với giọng rành mạch và ngọt ngào của một phụ nữ người miền Nam. Anh ơi! Tôi ở khối 14 L4T1 đây. Anh dừng chân cho tôi nhờ tí được không?

Vĩnh chậm rãi đứng khuất vào bóng tối trước khi đã quan sát chung quanh thật cẩn thận. Anh không nhìn cô gái mà nhìn vào một bụi rậm trước mắt, hỏi khẽ.

- Cô cần gì?

- Anh ở L4T3 hả?

- Vâng, cô cần gì?

- Anh ở khối mấy?

Vĩnh ái ngại quá. Nói chuyện thế này chúng vồ được quả tang có mềm xương! Sau cùng Vĩnh cũng đáp.

- Khối 2.

- Anh có quen ai tên Trần Văn Tỉnh, trung úy Biệt Động Quân ở khối 4 không?

- Không.

Cô gái khẽ thở dài.

- Tôi nói nhanh, nếu được xin anh giúp cho. Tôi là Linh, thiếu úy nữ quân nhân. Nhà tôi là Tỉnh mà tôi vừa nói với anh. Chúng tôi cùng bị đi cải tạo. Cô gái nghĩ ngợi một chút rồi hạ giọng nói như thầm thì. Tôi muốn nhờ anh chuyển hộ cho nhà tôi lá thư này. Nếu anh nhận lời, xin đứng xích lại đây.

Vĩnh băn khoăn không biết có nên nhận giúp hay là từ chối. Mấy chuyện liên hệ linh tinh này đã khiến nhiều anh bị vạ vịt nằm connex cả tuần. Dù sao Vĩnh cảm thấy không thể từ chối được. Anh nói khẽ.

- Được, đưa thư đây!

Cô gái lại nói.

- Ý đâu được! Anh đi gần lại gốc cây kia đi. Cứ giả bộ đi tiểu nơi gốc cây đi.

Vĩnh liếc thật nhanh về phía đám đông, nơi đó có cả mấy thằng vệ binh, tất cả đều đang chăm chú xem những hoạt cảnh sau cùng của phim Đến Hẹn Lại Lên. Anh lủi nhanh về phía gốc cây tối đen.

- Chị đưa thư nhanh đi. Tôi là đàn ông mà đút đầu vào khu vực tiêu tiểu của đàn bà dễ lãnh búa lắm!

Cô gái không nói gì nữa. Nàng dúi vào tay Vĩnh một cuộn giấy chỉ nhỏ bằng một ngón tay cái. Vĩnh cầm lấy cuộn giấy, nhìn trước ngó sau và biết chắc không ai để ý, anh xoay lưng bước nhanh trở lại vị trí khối 2. Tiếng cám ơn của cô gái thoảng theo phía sau lưng.

Về tới chỗ ngồi thở phào nhẹ nhỏm, Vĩnh nắn nắn cuộn giấy trên tay. Chỉ từng này thôi nhưng anh biết nó gói ghém bao nhiêu nhớ nhung ân tình. Vĩnh nhét cái thư thật kỹ vào trong túi quần đùi. Anh khoan khoái nghĩ mình tự dưng biến thành một thứ nhịp cầu Ô Thước...

- Khi nãy ông làm cái chi rứa?

Một giọng trọ trẹ cất lên bên tai khiến Vĩnh thất kinh hồn vía. Một tích tắc qua đi, dù không ngoái đầu lại. Vĩnh đã biết ngay đó là giọng thằng Ba Tô. Vĩnh cứ nhìn lên màn ảnh và giả vờ như không biết có người hỏi mình. Thằng Ba Tô vẫn không buông tha. Nó hỏi nữa. Ông Vĩnh, khi nãy ông làm cái chi ngoài gốc cây rứa?

Vĩnh quay phắt lại. Anh gằn giọng.

- Ba Tô hả? Gì đó?

Ba Tô chợt cười gằn một cách ác độc không thua gì nụ cười của thằng an ninh trại.

- Tôi hỏi ông ông vừa làm gì ngoài gốc cây đó?

- Đái chứ làm mẹ gì! Vĩnh giả cáu để phủ đầu.

Ba Tô thấy Vĩnh cáu hơi sớm, hắn hể hả.

- Ông may đó. Khi nãy tôi đi tiểu gặp phải một nữ cán bộ trung đoàn đứng dàn cảnh nhờ vả liên hệ linh tinh giùm bả? Hảo ngọt là mang họa rồi...

Nghe thằng Tô nói dứt câu Vĩnh đã hiểu hết câu chuyện. Thì ra hắn cũng đã bị người nữ quân nhân tên Linh nhờ vả, nhưng máu ăng ten của nó đã làm cho nó nhìn đâu cũng thấy thù trong giặc ngoài, đâm rét. Vĩnh cười gằn.

- Mẹ kiếp tôi đang thèm đường đây. Có chất ngọt mà lại chê à!?

Ba Tô thấy sự báo động của mình đã không được mang ơn mà còn bị mắc oán, hắn im luôn.

Trên màn ảnh đã hiện lên chữ Hết to tướng, rồi đến những hàng chữ giới thiệu xưởng phim, đạo diễn, tài tử... và sau cùng là một khung sáng trắng bóc. Giọng tên chủ nhiệm buổi chiếu phim cất lên tức thì.

- Các đồng chí vừa thưởng thức hai bộ phim do xưởng phim Nhân Dân và Quân Đội Nhân Dân thực hiện sản xuất. Thay mặt đội chiếu phim Trần Quốc Tuấn, chúc các đồng chí ra về ngủ ngon. Kế đó có vài tiếng lộp độp trên hệ thống loa. Rồi một giọng nói khác tiếp nối.

- Giờ xem phim đến đây đã chấm dứt. Bây giờ các anh khối trưởng, tổ trưởng lần lượt tổ chức đội hình cho anh em tuần tự ra về. Yêu cầu tất cả phải nghiêm chỉnh chấp hành nội quy đã quy định, trật tự lớp lang để giải phóng bãi chiếu sớm. Cấm tất cả mọi liên hệ linh tinh. Cấm rời bỏ đội hình. Khối trưởng tổ trưởng hoàn toàn chịu trách nhiệm và báo cáo nhân số ngay khi về tới trại.

Lúc khối 2 được lệnh đứng lên so hàng, Bính thầm thì vào tai Vĩnh.

- Những lúc như thế này mà tếch chắc được.

Vĩnh ngẫm nghĩ.

- Tụi nó nằm bãi đóng chốt là cái chắc.

- Tao...

Bính chưa kịp nói gì thêm thì một tràng AK đã nổ ròn rã phía bờ đất đàng sau trại 2. Thêm vài ba tràng nữa.

- Chắc là có thằng tếch rồi đấy, chẳng rõ thắng hay thua!?

Đoàn người phía trước vừa bắt đầu di chuyển đã có tiếng thét của bọn quản giáo: Đứng lại! Tất cả đứng lại! Các khối trưởng phải điểm danh báo cáo nhân số khẩn trương!

Tiếp theo những tiếng la hét là những ánh đèn pin loáng thoáng qua lại, những họng AK lấp lánh của bọn vệ binh phản chiếu đây đó. Cả nửa tiếng sau các khối mới báo cáo xong và được lệnh di chuyển tiếp tục.

Vĩnh lập lại.

- Chắc có thằng tếch!

Bính ngẫm nghĩ.

- Chưa chắc. Chúng nó cũng quỷ lắm. Có thể chỉ là những tràng súng dằn mặt tụi mình và cảnh giác bọn vệ binh.

Những hàng người dài mút đã tiến ra con đường nhựa và tách làm nhiều nhánh. Dưới ánh sao đêm trông nó như những cái đuôi của một con bạch tuộc khổng lồ vươn dài mãi ra. Khối 2 đi theo nhánh L4T3. Đoàn tù khập khà khập khễnh nối đuôi nhau nửa tiếng sau mới về tới trại. Ai cũng thở ra nhẹ nhỏm. Những hồi kẻng báo tập họp điểm danh ở các trại khác lác đác điểm. Rồi tới lượt tiếng kẻng đinh tai nhức óc của L4T3 nối tiếp. Mọi người trở về khoảng sân trống trước khối lầm lũi đứng vào hàng. Tên quản giáo Cư xồng xộc chạy đến.

- Anh Trai đâu?

- Tôi đây.

- Nhân số đủ không?

- Báo cáo anh đủ.

Tên quản giáo sửa lại thế đứng và lên lớp tại chỗ.

- Giờ cũng khuya rồi. Tôi tranh thủ quán triệt các anh vài điểm. Đêm nay nói chung chung khối ta đã thực hiện công tác xem phim tốt. Tuyệt đại đa số đã chấp hành đúng nội quy quy định trong buổi chiếu. Tuy nhiên, qua theo dõi, trại cũng ghi nhận được một vài cá nhân vi phạm quy định liên hệ linh tinh với các trại viên trại khác. Trường hợp này không rơi vào khối ta. Nhân danh quản giáo tôi biểu dương các anh. Hy vọng những lần xem phim kế tiếp khối ta sẽ phát huy tối đa ưu điểm tối nay để đạt yêu cầu của trại cũng như không phụ lòng chiếu cố của Cách mạng.

Bây giờ, trước khi anh Trai cho anh em tan hàng về phòng nghỉ ngơi, tôi nhắc lại vài điểm quan trọng mà khung vừa quyết định sau khi có tiếng súng nổ. Một là các anh phải về phòng ngủ nghỉ ngơi hết. Hai là tiêu tiểu đúng nơi quy định không được ra gần hàng rào. Hai điều này các anh phải chấp hành rất nghiêm túc tối nay. Tôi cũng nói sơ qua để các anh nắm vững tình hình hơn. Khi nãy vệ binh nổ súng vây bắt được mấy thằng phản động thừa lúc ta xem phim đã mò vào gần vòng rào tuyến trại với những ý đồ đen tối. Nói tới đây tên quản giáo ỡm ờ. Nghe nói đã bắt được 2 trong 3 thằng. Trên đang làm việc với chúng.

Nói tới đây tên Cư nhìn lên trời khuya một thoáng rồi bảo khối trưởng Trai. Thôi bây giờ anh Trai cho anh em tan hàng vào phòng nghỉ ngơi đi.

Nói xong tên quản giáo quay người bỏ đi trước. Khối trưởng Trai mệt mỏi khoa tay một cái. Đám đông uể oải rã ra như một miếng bánh mì ngâm trong nước...

Vĩnh mò vào phòng. Anh đứng mân mê lá thư cuộn chặt nhét trong túi quần đùi. Một lúc Vĩnh mò đến chỗ Đính ngủ. Hắn đang mắc mùng. Vĩnh xà xuống.

- Đính, có việc cần hỏi mày.

- Gì đó?

- Mày biết bên khối 4 có thằng nào tên là Tỉnh không?

- Tao chỉ biết bên khối 3 của thằng Hóa có thằng quản giáo tên là Tỉnh thôi. Cái thằng mặt vừa đần vừa phị như một con heo nọc...

Vĩnh ngắt ngang.

- Tụi mình kìa. Mấy thằng chó đẻ ấy tao hỏi làm gì! Vả lại bên khối 4...

Đính vừa thắt lại một cái dây treo mùng bị sút vừa nhún vai.

- Vậy thì không biết. Mà gì thế?

Vĩnh nói nhỏ.

- Khi nãy xem phim có vợ của một thằng tên Tỉnh bên khối 4 nhờ tao chuyển một lá thư tình.

- Vậy hả?

- Ừ, vậy làm sao bây giờ?

Đính cười.

- Có thế mà cũng lúng túng. Mày cứ lần sang bên khối 4 tìm thằng Tiến mà hỏi thì biết ngay chứ gì.

Nghe có lý, Vĩnh đứng lên quay đi. Vừa dợm bước ra tới cửa thì Đính đã chạy theo. Hắn níu Vĩnh lại, nói nhỏ bên tai. Có chuyện vui cho mày. Cứ đi hành nghề bưu tá viên đi, trở về sẽ biết...

Vĩnh bước ra sân. Óc anh còn bận rộn với lời lẽ ỡm ờ ban nãy của thằng quản giáo Cư. Sao nó lại vội vàng công bố làm chi cái chuyện chúng nó bắt được 2 người lạ mò vào trại nhỉ? Những việc như thế, thông thường là chuyện tối mật và không có giới chức thẩm quyền nào lại cho công bố liền tay như vậy. Thốt nhiên một bài báo mà Vĩnh đã đọc lâu lắm, lâu đến độ anh chẳng còn nhớ báo nào và đọc ở đâu... Bài báo thuật lại cuộc phỏng vấn một người Nga từng bị giam cầm 15 năm sau cuộc Cách mạng 1917, đã nhờ một dịp may gì đó thoát sang được Tây Phương. Nhà báo Tây Phương đã hỏi anh ta tại sao không trốn sớm hơn? Và anh ta đã trả lời: Khi tôi còn trong trại, tôi luôn luôn nghe thấy những tin đồn, theo đó, nay một toán Bạch vệ về tấn công làng này, mai một toán Bạch vệ khác về giải cứu trại tù kia. Chúng tôi đã sung sướng lắng nghe những tin đồn ấy và ngồi chờ. Chờ đến năm thứ 15 tôi không còn đủ kiên nhẫn ngồi chờ nữa nên mới tìm cách vượt ngục. Khi ra được thế giới bên ngoài tôi mới ngã ngửa! Chả hề có một đạo tàn quân Bạch vệ nào còn tồn tại cả! Và cũng lúc ấy tôi mới trực nhận ra rằng không riêng tôi mà cả nhiều triệu tù nhân khác vẫn tiếp tục bị Cộng sản lừa trong tù bằng những tin đồn có tính cách chiến tranh tâm lý sâu độc do chính chúng dựng chuyện và tìm cách tung vào giữa bọn tù chúng tôi. Những tin đồn như thế trên thực tế đã biến thành những viên thuốc ngủ cực mạnh và cá nhân tôi đã say ngủ suốt 15 năm trời.

Vĩnh mím chặt môi như để hàm răng khỏi đánh vào nhau. Chao ôi! Cộng sản Nga lúc phôi thai đã độc như thế. Bọn Hà Nội giờ đã 50 tuổi già, không hiểu chúng còn độc tới đâu!?

Bước vào khối 4 Vĩnh tìm gặp Tiến và nhờ trao giùm lá thư cho anh bạn tên Tỉnh. Khi trở về khối, Vĩnh ngạc nhiên trước không khí tấp nập đang diễn ra. Mọi người kẻ cầm bát người cầm lon đang xếp hàng dưới bếp. Riêng ông trực nhà Nguyễn Thành Đính thì đứng trên bếp với một cái môi lớn trên tay. Đính vừa múc trong chảo ra một thứ nước nhờ nhờ như nước vo gạo vừa đùa giỡn rao.

- Sữa phát uống tự do! Sữa phát uống tự do! Mại vô mại vô! Nhanh tay mới còn! Chậm tay vẫn còn! Mại vô mại vô!...

Thì ra trong lúc mọi người đi xem phim, theo lệnh của khối phó hậu cần, Nguyễn Thành Đính đã nhóm bếp nấu một chảo lớn nước sôi và đổ hai hộp sữa vào pha. Giờ đây hắn đang phân phát cho anh em thưởng thức món sữa bò xã hội xã hội chủ nghĩa. Như nhiều người khác, Vĩnh không ra nhận "phần sữa". Anh về chỗ nằm nghĩ ngợi lan man.

Hơn nửa tiếng sau Đính mới làm xong nhiệm vụ. Hắn đến chỗ anh nằm.

- Có món bất ngờ cho mày...

Vĩnh chán nản.

- Ngờ với nghệch! Thà tao uống nước rửa bát... Đính cười cười.

- Khoan nóng mày! Đợi chúng nó "say sữa" ngủ hết, tao sẽ cho mày thưởng thức món độc đáo của tao.

Đêm hôm đó lúc mọi người đã ngủ hết, Đính lén kéo Vĩnh chui vào một góc bếp tối đen. Hắn kéo từ trong đống củi ngổn ngang xếp nơi góc bếp ra cái lon guigoz quen thuộc của hắn. Một lúc sau Đính lại lôi Vĩnh đi vòng ra sau bếp, chui vào một ống tôn cong và ngồi xuống bên nhau. Giọng Đính cất lên, vừa thầm thì vừa sôi nổi.

- Nhắm mắt lại ước đi!

- Ước gì!

- Thì mày cứ ước mày muốn ăn gì...

Vĩnh cuời.

- Trong xã hội giàu mạnh này trừ cứt, còn cái gì cũng là những thức ăn béo bở và đáng ao ước của con người cả.

Một tiếng tách vang lên, thứ tiếng động dòn và cứng của một nắp hộp sắt bị mở bật ra. Đính chưa kịp nói gì thêm thì Vĩnh đã bàng hoàng nói như reo lên dù chỉ đủ cho hai người nghe. Trời ơi! Cái gì mà thơm vậy?

- Suỵt... gà...

-......!?

- Tao chơi của chúng nó một con gà. Chỉ lóc hai cái lườn sụn và cặp đùi thôi. Lông nhổ còn hơi nham nhở. Ăn cẩn thận.

-......!

- Có cả cái gan cho mày.

-......!

- Húp trước tí nước đi. Ngọt vô cùng.

Nói mấy câu mà vẫn không nghe thấy bạn trả lời, Đính đâm lo. Sao ngồi chết trân vậy mày?

- Xúc động quá!

- Thật à?

- Ừ, xúc động thật!...

Đêm ấy, với hai cái đùi gà luộc vội với tí muối, hai thằng lần đầu tiên mới nhận ra được câu nói của cổ nhân là đúng: Chim Gà, Cá Trạch! Tuy nhiên nếu nói đúng hơn phải là: Chim Gà, Cá Trạch trong tù! Và nếu muốn đúng nhất thì phải: Chim Gà, Cá Trạch của chính bọn cai tù...