rouscaillon lại xuất hiện trong bộ trang phục cảnh sát. Tại một góc phố, không xa ca-ba-rê Mont-de- piété lắm, gã đang bâng khuâng chờ người ta đóng cửa rạp. Gã (có vẻ) suy tư nhìn một đám những kẻ vô gia cư nằm ngủ trên nắp giếng trời bằng lưới thép của tàu điện ngầm, tận hưởng làn hơi ấm áp của miền Địa Trung Hải bốc lên từ cái miệng ấy, mà ngay cả cuộc đình công cũng không làm nguội đi được. Vậy là trong giây lát gã suy ngẫm đến cái mong manh của sự đời, tới các công trình nghiên cứu về những con chuột, chẳng hơn gì những công trình nghiên cứu về các loại động vật có dạng người, đều chưa đi đến đâu cả. Rồi gã đâm ra thèm muốn - nhưng của đáng tội, chỉ trong chốc lát thôi - số phận của đám người không của không cải này, không của không cải nhưng được giải phóng khỏi sức nặng của những ràng buộc xã hội và những quy ước về giao tiếp. Trouscaillon thở dài.

Một tiếng thổn thức còn thiểu não hơn nhiều vẳng đến tai gã, làm khuấy động cái con người mộng mơ Trouscaillon ấy. “Ai đới, ai đới, ai đới?”, con người mộng mơ Trouscaillon tự hỏi và trở lại trong bộ trang phục cảnh sát. Rồi, sau khi đảo mắt một vòng trong bóng đêm rất kỹ lưỡng và tỉ mỉ, con người ấy đã phát hiện ra nguồn gốc của sự tác động về âm thanh kia là một kẻ vô danh tiểu tốt đang ngồi trên chiếc ghế băng. Trouscaillon tiến lại gần, không quên thói quen thận trọng thường ngày. Đám người sống lang thang, họ, thì họ vẫn tiếp tục ngủ, mặc dù vẫn cảm giác được là có kẻ khác đang đi ngang qua.

Người kia giả tảng như đang thiu thiu ngủ, điều đó chẳng làm Trouscaillon yên tâm hơn, nhưng cũng không cản được gã bắt lời bằng câu như sau:

— Ông làm gì tại địa điểm này, vào một giờ khuya khoắt như vậy?

— Thế thì dính gì đến ông? - Người được gọi là X trả lời.

Trong lúc anh ta đang hỏi câu này thì Trouscaillon cũng tự chất vấn mình giống y như thế. Đúng vậy, việc ấy thì dính gì đến mình cơ chứ? Đấy là do cái nghề này, cái nghề vỏ bọc này nó muốn thế. Nhưng từ khi bị mất Marceline, gã đâm ra có chiều hướng muốn ngâm lớp da bọc bên ngoài cách cư xử của mình trong đám tinh dịch dâng trào từ những khát khao thèm muốn của hắn, cho nó trở nên mềm mại hơn. Chống chọi với sự nghiêng ngả này, gã theo đuổi cuộc đối thoại:

— Có, - Gã nói - việc này có dính đến tôi.

— Nếu thế, - Người đàn ông nói - trong trường hợp này, thì lại là chuyện khác.

— Vậy ông có cho phép tôi được lặp lại lời chất vấn mà cách đây ít phút tôi đặt ra cho ông không?

— Tôi đã đặt ra… - Cái bóng đen nói.

— Tôi đặt ra… - Trouscaillon nói.

- Tôi đã đặt ra…, phải có từ “đã”.

— Tôi đã đặt… - Cuối cùng thì Trouscaillon cũng nói được - Ôi zời, ngữ pháp không phải là thế mạnh của tôi. Chính cái đó làm tôi chóng hết cả mặt, làm tôi khổ sở.

Thôi cho qua đi. Thế nào?

— Thế nào cái gì?

— Câu hỏi của tôi?

— À… - Người kia nói - Tôi quên mất rồi. Từ nãy đến giờ còn gì.

— Tôi phải nhắc lại từ đầu chắc?

— Có lẽ thế thật.

— Mỏi quá đấy.

Trouscaillon cố gắng không thở dài, sợ sự phản ứng của người đang đối thoại với mình.

— Nào - Anh này nói một cách thân tình - Ông chịu khó một tí vậy.

Không những Trouscaillon chịu khó một tí mà còn chịu khó trăm tí:

— Họ tên ngày tháng năm sinh nơi sinh số bảo hiểm xã hội số tài khoản ngân hàng số gửi tiết kiệm biên nhận tiền thuê nhà biên nhận tiền nước biên nhận tiền ga biên nhận tiền điện thẻ tuần tàu điện ngầm thẻ tuần xe buýt hóa đơn bàn ghế quảng cáo tủ lạnh chùm chìa khóa phiếu thực phẩm giấy ủy quyền giấy phép thông hành luật lệ của giáo hoàng giấy nọ giấy kia không thiếu thứ gì bỏ hết ra đây cho tôi giấy nọ tờ kia của ông không một hai gì hết. Đấy là tôi còn chưa nhắc đến cái khoản xe pháo giấy chủ quyền đèn báo tai nạn hộ chiếu quốc tế và tờ kia giấy nọ bởi vì tất cả những thứ đó nằm ngoài khả năng của ông!

— Ngài cảnh sát, ông có thấy chiếc ô-tô-ca (động tác) đằng kia không?

— Có.

— Tôi là người lái nó.

— À.

— Này, tôi bảo thực nhé, ông không tinh lắm, nhỉ. Thế ông vẫn chưa nhận ra tôi à?

Trouscaillon, hơi yên tâm hơn, đến ngồi xuống cạnh anh kia.

— Ông cho phép nhé? - Gã hỏi.

— Ông cứ việc.

— Thế là không đúng quy định lắm đâu.

(im lặng)

— Quả thật là, - Trouscaillon lại nói - nếu nói về quy định, thì ngày hôm nay tôi quả là rất quá đáng.

— Nuốt phải hạt à?

— Hột to ấy chứ!

(im lặng)

Trouscaillon nói thêm:

— Vì đàn bà thôi.

(im lặng)

Trouscaillon lại tiếp:

— Tôi muốn xưng một cái tội đang làm tôi nghẹn cả họng… Xưng tội… Thực ra, kể lể thì đúng hơn… Dù sao thì tôi cũng có một cục phải phun ra mới được…

(im lặng)

— Dĩ nhiên rồi - Fédor Balanovitch nói.

Một con muỗi bay vo vo trong vòm sáng lờ mờ của ngọn đèn phố. Nó muốn sưởi ấm trước lúc đến đốt một làn da mới và đã đạt được kết quả. Cái xác của nó cháy đen chầm chậm rơi xuống mặt đường nhựa nhuốm vàng.

— Nào, cho ra đi - Fédor Balanovitch nói - Không là tôi kể đấy.

— Thôi đừng - Trouscaillon bảo - Cứ nói chuyện về tôi tí đã.

Sau khi thôi không gãi đầu bằng một cái móng tay tham tàn như diều hâu và sắc bén như lưỡi liềm nữa, gã tuôn ra những lời lẽ mà không ngần ngại tô vẽ thêm vào đó một số sắc màu khi thiếu công bằng lúc lại thanh cao. Những lời lẽ đó là thế này:

— Tôi sẽ không nói với ông về tuổi thơ, cũng chẳng về tuổi trẻ của tôi. Về sự giáo dục, tôi cũng chẳng nói đến làm gì, vì tôi chẳng nhận được, còn về sự hướng dẫn, dìu dắt thì tôi chỉ đảo qua thôi vì tôi cũng không có mấy. Vậy là về điểm cuối cùng này coi như thế là xong nhé. Còn bây giờ, tôi đang nói đến thời gian phục vụ trong quân đội, mà tôi cũng sẽ chẳng dông dài làm gì. Độc thân từ khi đầu xanh tuổi trẻ, cuộc sống đã làm ra tôi như tôi ngày hôm nay.

Hắn tự ngắt lời để mơ màng một tị.

— Này này, tiếp đi - Fédor Balanovitch zục - Không là tôi bắt đầu đấy.

— Thật là, - Trouscaillon nói - chẳng ra làm sao cả… Tất cả chỉ vì người đàn bà mà tôi gặp sáng nay.

— Mà tôi đã gặp sáng nay.

— Mà tôi gặp sáng nay.

— Đã gặp. Phải có “đã”.

— Mà tôi đã gặp.

— Cái mụ xồn xồn mà Gabriel kéo theo với cậu ta ấy à?

— Ồ không. Không phải người ấy. Nhưng cũng phải nói là con mụ đó đã làm tôi thất vọng. Mụ lại để cho tôi theo đuổi những bận rộn của tôi, mụ không hề giận dỗi để giữ tôi lại, mà bận rộn cái kiểu gì cơ chứ! Mụ ta chỉ muốn có mỗi một điều là xem Gabriella múa mà thôi. Gabriella… Buồn cười… Buồn cười một cách thực sự!

— Từ ấy chính xác đấy - Fédor Balanovitch nói - Không có gì có thể so sánh được với tiết mục của Gabriel trên quảng trường Paris, mặc dù tôi đảm bảo với ông là, tôi cũng biết một tí chút về cái bai-nai của thành phố này thế nào rồi.

— Ông thật là có số may - Trouscaillon nói vẻ lơ đãng.

— Nhưng tôi được thấy quá thường xuyên tiết mục của Gabriel, nên bây giờ ngán đến tận đây này, nói cho nó đúng! Với lại, cậu ấy chẳng đổi mới đi gì cả. Nghệ sỹ, biết làm thế nào được, thường là như vậy. Khi mà họ đã tìm ra một cái gì thì họ cứ khai thác đến mòn ra thì thôi. Phải công nhận là người ta ai cũng ít nhiều như vậy, mỗi người mỗi kiểu.

— Tôi thì chả thế - Trouscaillon nói một cách đơn giản - Tôi, những cái của tôi, tôi thay đổi liên tục.

— Tại vì ông chưa tìm ra cái thực tốt. Đúng thế: ông đang tìm kiếm mình. Nhưng tới khi ông đạt được một hiệu quả khả quan rồi, ông sẽ dừng lại ở đó. Bởi vì cho đến tận bây giờ, những kết quả mà ông đạt được, chắc chẳng sáng sủa gì cho lắm. Cứ việc nhìn ông mà xem: ông có vẻ như một thằng khốn khổ thảm hại ấy.

— Ngay với bộ quân phục của tôi?

— Chả hơn được gì.

Khốn cùng, Trouscaillon im bặt.

— Rồi sao? - Fédor Balanovitch trở lại câu chuyện - Thế có ăn nhằm gì không?

— Tôi cũng chẳng rõ lắm. Tôi chờ bà Mouaque.

— Còn tôi, tôi chỉ chờ đám dở hơi của tôi để đưa họ lại chỗ nhà nghỉ của họ, vì sáng tinh mơ họ phải lên đường đi Gabraltar nơi có chiến lũy cổ xưa. Theo đúng hành trình của họ.

— Mấy người đó thật may mắn - Trouscaillon lẩm bẩm một cách lơ đãng.

Fédor Balanovitch nhún vai và chẳng thèm bình luận những lời lẽ ấy.

Đúng lúc đó, những tiếng reo hò vẳng tới: rạp Mont-de-Piété đang đóng cửa.

— Chẳng sớm sủa gì - Fédor Balanovitch nói.

Anh ta đứng lên đi về phía chiếc ô-tô-ca của mình. Anh ta bỏ đi như thế, không chào được lấy một câu cho lịch sự.

Đến lượt Trouscaillon cũng đứng lên. Gã do dự. Những người vô gia cư vẫn ngủ. Con muỗi thì đã chết.

Fédor Balanovitch bóp mấy lần còi để tập hợp đàn cừu của anh ta lại. Nhưng đám người này còn đang khen ngợi buổi tối tốt đẹp, buổi tối tuyệt vời mà họ được thưởng thức. Họ tranh nhau, xì xà xì xồ, ai cũng muốn được bày tỏ những ý tứ đó bằng tiếng địa phương. Người ta chào từ biệt nhau. Những thành phần nữ muốn ôm hôn Gabriel, phía nam thì không dám.

— Ồn ào vừa vừa thôi nào! - Chàng đô đốc nói.

Những khách du lịch dần dần leo lên ô-tô-ca.

Fédor Balanovitch ngáp dài.

Trong chiếc lồng móc trên cánh tay Turandot, con Xanh-lá-cây đã ngủ mất. Zazie chống chọi một cách dũng cảm: nó sẽ không làm giống Xanh-lá-cây. Charles đã chạy đi lấy cái hòm bốn bánh của anh.

— Thế nào, chàng ranh ma của em? - Mụ góa Mouaque nói khi thấy Trouscaillon đi tới - Anh vui vẻ chứ?

— Hơi quá vui một tẹo, hơi quá vui một tẹo! - Trouscaillon đáp.

— Chúng tôi thì được giải trí không biết sao mà nói. Ông đây nhộn ghê lắm.

— Cảm ơn bà - Gabriel nói - Đừng quên dù sao cũng là nghệ thuật. Không chỉ có trò cười mà còn có cả nghệ thuật nữa đấy.

— Chàng kia chẳng chóng vánh với cái xe thồ của hắn gì cả - Turandot bảo.

— Nàng có thích không? - Đô đốc hỏi, quan xát con vật mỏ ủ dưới cánh.

— Nó sẽ có nhiều kỷ niệm đấy - Turandot đáp.

Những du khách cuối cùng đã yên vị. Họ sẽ gửi bưu thiếp (động tác).

— Ố, ô! - Gabriel kêu to - Adios amigos[77], dzô dzô, hẹn lần sau nhé…

Và chiếc ô-tô-ca đi ra xa, mang theo những người ngoại quốc sung sướng, mãn nguyện. Cũng hôm ấy, chạng vạng sáng, họ sẽ lên đường tới Gibraltar nơi có những chiến lũy cổ xưa. Theo đúng lịch trình của họ.

Chiếc tắc-xi của Charles vừa lại đậu dọc vỉa hè.

— Có thừa mấy người! - Zazie nhận định.

— Không có gì hệ trọng cả - Gabriel bảo - Bây giờ ta sẽ đi xơi món súp hành.

— Xin cám ơn - Charles nói - Tớ là tớ đi về.

Cũng cộc lốc như vậy:

— Nào, Mado, đi nào!

Madeleine leo lên ngồi cạnh chồng tương lai của cô.

— Tạm biệt tất cả mọi người - Cô hét qua ô cửa xe - Cảm ơn về buổi… và cảm ơn về ch…!

Nhưng không ai nghe được phần cuối. Chiếc tắc-xi đã xa rồi.

— Nếu là ở Mỹ, - Gabriel nói - người ta đã tung cho họ đầy gạo.

— Cậu thấy mấy trò ấy trong những bộ phim cũ rích - Zazie nói - Bây giờ, ở phần kết họ ít cưới nhau hơn cái thời của cậu. Họ cứ toi hết cả lũ thì cháu thích hơn!

— Tôi thích gạo hơn - Mụ góa Mouaque tham gia.

— Ai ới tới bà mà xía vào! - Zazie bảo.

— Cô ạ - Trouscaillon bảo - Cô nên lịch sự hơn với một người lớp trước.

— Anh ấy thật đẹp khi anh ấy bênh vực tôi - Mụ góa Mouaque nói.

— Đi nào! - Gabriel nói - Tôi đưa các vị đến nhà hàng Những Cặp Mắt Xuyên Đêm. Nơi mà tôi nổi tiếng hơn cả.

Mụ góa Mouaque và Trouscaillon cũng đi theo đám người ấy.

— Cậu thấy không? - Zazie bảo Gabriel - Con mụ Dính với lão Như Keo vẫn cứ theo đuôi mình.

— Chẳng cản được người ta - Gabriel nói - Họ hoàn toàn tự do mà.

— Cậu không hù cho họ sợ được à? Cháu không muốn thấy họ nữa.

— Phải tỏ ra có lòng cảm thông nhân đạo hơn trong cuộc sống.

— Cảnh sát, - Mụ góa Mouaque nghe thấy hết, nói - thì cũng là một con người.

— Tôi đãi tất cả một chầu - Trouscaillon zụt zè nói.

— Cái ấy, - Gabriel bảo - đừng có bàn đến. Tối nay, tôi là người xả láng.

— Chỉ một chầu con con thôi mà - Trouscaillon nói với một giọng nài nỉ - Một chút muscadet chẳng hạn. Thứ gì đó trong khả năng của tôi.

— Thôi đừng có làm trầy trượt chỗ hồi môn của ông - Gabriel nói - Tôi khác.

— Với lại - Turandot tham gia - anh sẽ chẳng đãi điếc chúng tôi cái gì hết. Anh không nhớ anh là cớm à? Như tôi, một thằng làm quán giải khát đây, không đời nào tôi lại phục vụ một anh cớm dẫn hẳn một phái đoàn đến để đãi họ cả!

— Các cậu chẳng tinh gì cả - Gridoux nói - Không ai nhận ra hắn à? Thằng cha dâm dục sáng nay đây mà.

Gabriel nghiêng người xuống để xem xét một cách chăm chú kỹ lưỡng hơn. Mọi người, ngay cả Zazie, vừa vì quá ngạc nhiên cũng vừa vì tự ái, chờ đợi kết quả của công đoạn điều tra. Nhất là Trouscaillon, nín lặng một cách thận trọng.

— Mày làm gì với bộ ria mép của mày rồi? Gabriel hỏi gã bằng một giọng vừa bình tĩnh điềm đạm nhưng cũng vừa dọa nạt cảnh cáo.

— Ông đừng làm tội anh ấy nhé! - Mụ góa Mouaque nói.

Bằng một tay, Gabriel túm lấy cổ áo khoác ngoài của Trouscaillon và xách hắn lại khoảng sáng của ngọn đèn đường để hoàn chỉnh công trình nghiên cứu của mình.

— Phải rồi, - Anh hỏi - Ria của mày đâu?

— Tôi để ở nhà - Trouscaillon nói.

— Hóa ra mày lại đúng là một tên cớm à?

— Không, không! - Trouscaillon kêu tướng lên - Đây là đồ cải trang… Tôi chỉ cốt đùa vui… Để mua vui cho các vị thôi… Giống như bộ váy xòe của ông ấy mà… Cũng cùng một màn cả thôi mà.

— Có mà tẩn cho một màn thì có! - Gridoux đầy ý tưởng.

— Sao thì ông cũng đừng làm tội anh ấy - Mụ góa Mouaque nói.

— Việc này buộc phải được zải thíc! - Turandot nói, cố gắng vượt lên trên sự sợ hãi của anh ta.

— Anh ba hoa, anh ba hoa… - Con Xanh-lá-cây nói giọng yếu ớt và lại thiếp đi.

Zazie lặng tịt. Không theo kịp những gì đang xảy ra chung quanh, lại mệt rũ rĩ vì cơn buồn ngủ, nó cố tìm ra một thái độ vừa phù hợp với hoàn cảnh lại vừa đúng với phẩm cách của nó, mà không làm nổi.

Xốc Trouscaillon tới dưới vệt sáng đèn đường, Gabriel lặng lẽ xem xét một lần nữa rồi tế nhị đặt tên này đứng lại trên đôi chân của hắn và nói với hắn những lời lẽ như sau:

— Có chuyện gì mà mày lại đeo theo chúng tao như thế?

— Anh ấy có đi theo các vị đâu - Mụ góa Mouaque nói - Anh ấy theo tôi đấy chứ.

— Đúng thế - Trouscaillon bảo - Ông có lẽ không biết… Nhưng khi người ta ăn phải bùa của một nữ nhân rồi…

— Mày nói thế (ôi anh ấy mới dễ thương làm sao) là có ngụ ý gì (anh ấy gọi tôi là) về tao vậy (một nữ nhân)? - Gabriel (và chị góa Mouaque) cùng nói một lúc, nhịp nhàng với nhau, một người thì giận dữ (người kia thì hăm hở nhiệt tình).

— Khốn khổ cái thân vịt zời - Gabriel quay sang chị kia, nói tiếp - Hắn chưa kể hết cho bà những gì hắn làm đâu.

— Tôi chưa có thời gian - Trouscaillon thanh minh.

— Đây là một tên dâm dục tởm lợm - Gabriel nói - Sáng nay hắn đã chạy đuổi theo con bé đến tận nhà. Thật bẩn thỉu.

— Anh đã làm việc đó à? - Mụ góa bàng hoàng hỏi.

— Nhưng tôi đã được quen biết bà đâu - Trouscaillon đáp.

— Anh ta nhận tội! - Mụ góa Mouaque kêu toáng lên.

— Hắn nhận tội! - Turandot và Gridoux kêu toáng lên.

— À, mày nhận tội! - Gabriel lớn tiếng nói.

— Xin lỗi! - Trouscaillon hét lên - Xin lỗi!

— Đồ khốn nạn! - Mụ góa Mouaque đay nghiến.

Những tiếng kêu la này làm từ trong bóng đêm xuất hiện hai anh xe đạp.

— Phá rối trật tự đêm hôm - Hai anh xe đạp hét tướng lên - Cãi vã khuya khoắt, ồn ào nửa đêm, phá hoại giấc ngủ, lại thế cơ đấy…!

Hai anh xe đạp hét tướng lên như vậy.

Gabriel, một cách kín đáo, thôi không túm cái vạt áo khoác của Trouscaillon nữa.

— Một phút - Chứng tỏ sự dũng cảm có một không hai, Trouscaillon kêu tướng lên - Một phút nào, các vị không nhìn ngó gì à? Hãy chiêm-ngưỡng-mộ bộ trang phục của tôi này. Tôi là cảnh sát, thấy bộ cánh của tôi chưa?

Và hắn vung vẩy tấm choàng của mình.

— Mày, mày chui ở đâu ra thế? - Một trong hai anh xe đạp có đủ tư cách để mở đầu cuộc đối thoại, nói - Đã thấy mặt ở địa phận này bao giờ đâu!

— Có thể lắm - Linh hoạt hẳn lên, liều lĩnh đến mức mà ngay một nhà văn tài năng cũng không biết đánh giá khác hơn là điên rồ, Trouscaillon trả lời - Có thể lắm, nhưng dù sao công an thì tôi vẫn là, công an thì tôi vẫn cứ.

— Thế còn đám này? - Anh xe đạp nói với một vẻ ranh mãnh - Đám này này (động tác), toàn công an cả à?

— Làm gì có chuyện ấy, nhưng họ hiền như cỏ hương bài ấy mà.

— Tất cả vụ này tôi thấy có vẻ không phải đạo mấy - Anh xe đạp giỏi đối đáp nói.

Anh kia thì chỉ tỏ thái độ qua nét mặt: “Ghê gớm thật!”

— Vậy mà tôi đã tham gia rước lễ lần đầu rồi chứ có phải không đâu! - Trouscaillon đối lại.

— Ồ, đây là một phản ứng chứng tỏ mày không công an gì cho lắm - Anh xe đạp giỏi đối đáp nói - Tao nhìn ra trong mày một độc giả của những tài liệu mang tư duy phản kháng vẫn làm cho người ta tin vào sự liên minh giữa cái cây vẩy nước thánh và cái dùi cui. Nhưng, các vị nghe đây này (anh ta nói với cả đám người), mấy ông thầy dòng ấy à, thì cảnh sát cứ nhét họ vào đây này (động tác)!

Cử chỉ ấy được đón nhận một cách dè dặt, chỉ riêng Turandot thì mỉm cười một cách hèn hạ. Gabriel nhún vai rõ mạnh.

— Anh - Chàng xe đạp giỏi đối đáp bảo - Anh xực mùi (một lát)… mùi tía tô.

— Mùi tía tô?! - Gabriel kêu lên với vẻ thương hại - Đây là mùi Râu Ria hiệu Fior.

— Ô! - Chàng xe đạp giỏi đối đáp nói - Để xem xem nào. Anh ta xích lại gần để ngửi cái áo vét-tông của Gabriel.

— Thế thật… - Anh ta nói, gần như công nhận - Xem xem thấy thế nào!

Anh ta nói thêm với người đồng nghiệp của mình.

Lại đến lượt anh kia cũng ngửi cái áo vét-tông của Gabriel. Rồi lúc lắc đầu.

— Nhưng, - Anh chàng biết đối đáp nói - làm gì mà tôi phải nể nhỉ. Hắn xực mùi tía tô.

— Tôi tự hỏi không hiểu là mấy cái thằng dở người này thì biết gì về chuyện í cơ chứ! - Zazie vừa ngáp vừa nói.

— Gớm chưa! - Anh chàng xe đạp, vẫn cái anh giỏi đối đáp ấy, nói - Anh nghe thấy không, anh hạ sĩ? Có phải thế là xém lăng mạ rồi không?

— Không phải “xém” - Zazie uể oải nói - Cháy thui thì có!

Vì Gabriel và Gridoux cười ồ lên, con bé lại nói thêm để họ biết mà vận dụng và chọc phá cho vui:

— Đây cũng là một câu cháu đọc được trong cuốn Những hồi ức của tướng Vermot đấy.

— À thôi chết rồi - Anh chàng xe đạp nói - Con nhóc này cũng đang chế nhạo bọn mình giống như thằng cha kia với cái mùi tía tô của hắn.

— Không phải mùi tía tô! - Gabriel nói - Tôi nhắc lại với các ông: đây là mùi Râu Ria của hiệu Fior.

Đến lượt bà góa Mouaque cũng xích lại gần để ngửi.

— Đúng mùi ấy - Bà ta nói với hai anh xe đạp.

— Ai ới đến bà mà xía vào - Anh chàng không giỏi đối đáp bảo.

— Đúng đấy, - Zazie lúng búng - lúc nãy tôi đã bảo mụ thế ấy rồi.

— Cần phải là phải có lễ độ với bà đây - Trouscaillon nói.

— Mày, - Anh chàng xe đạp giỏi đối đáp bảo - Mày là mày đừng có làm cho người ta để ý đến cái gáo dừa của mày thì hơn đấy.

— Cần phải là phải có… - Trouscaillon lặp lại với một sự dũng cảm lạ lùng làm bà góa Mouaque xúc động.

— Đáng lẽ giờ này cô nhóc phải ngủ rồi mới phải chứ?

— Ôi chà chà… - Zazie nói.

— Đưa đây xem giấy tờ của mày đi - Anh chàng xe đạp giỏi đối đáp bảo Trouscaillon.

— Chưa ai thấy thế bao giờ! - Bà góa Mouaque nói.

— Này, mụ già kia, câm miệng đi! - Anh chàng xe đạp không giỏi đối đáp bảo.

— Ôi chà chà… - Zazie nói.

— Hãy lịch sự với bà đây! - Trở nên liều lĩnh, Trouscaillon nói.

— Lại thêm một câu không công an nữa rồi.

Anh chàng xe đạp giỏi đối đáp nói.

— Giấy tờ đâu? - Anh ta hét - Nhẩu lên!

— Tha hồ mà cười - Zazie nói.

— Thế thì có quá đáng không chứ! - Trouscaillon nói - Giờ lại đòi xem giấy tờ của tôi, còn những người này (động tác) thì không hỏi han gì cả.

— Thế, - Gabriel nói - là chơi không đẹp.

— Đồ tồi! - Gridoux bảo.

Nhưng mấy anh chàng xe đạp không thay đổi thái độ một cách đơn giản như thế được.

— Giấy tờ đâu? - Anh chàng giỏi đối đáp hét.

— Giấy tờ đâu? - Anh chàng không giỏi hét.

— Phá rối trật tự đêm hôm! - Giữa lúc ấy, những cảnh sát bổ xung chạy tới, hét còn to hơn nữa. Đám này thì đến bằng xe thồ rau - Cãi vã khuya khoắt, ồn ào nửa đêm, phá hoại giấc ngủ, lại thế cơ đấy…!

Với tài đánh hơi tuyệt vời, họ đoán ra được những kẻ chịu trách nhiệm trong vụ này và không chần chừ, tống lên xe cả Trouscaillon lẫn hai anh chàng xe đạp. Rồi tất cả mất hút trong khoảnh khắc.

— Dù sao thì cũng có một chút công lý - Gabriel nói.

Nhưng mụ góa Mouaque thì rên rỉ than vãn.

— Đừng khóc làm gì - Gabriel bảo mụ - Nói thực là anh chàng của bà, hắn hơi giả tạo một tí. Với lại chúng tôi cũng ngán cái trò theo đuôi rình rập của hắn rồi. Nào, đi chén một bát súp hành với chúng tôi. Cái món súp an ủi và ru ngủ ấy.