ồi thì những cản trở cũng được gạt đi. Những chuyến xe trâu đầu tiên đã bắt đầu lăn bánh chở cây cột, vì kèo, gạch ngói, đồ đạc đi qua cái cầu phao trên nhánh sông bên tả, leo lên đê, vào làng Nguyên Lộc.

Ngồi trát lại mấy đoạn tường vôi long lở ở cái điếm canh đê, ông cụ Ruân nói chuyện với anh đội trưởng đội bảo vệ đê, giọng nắc nỏm:

- Anh Ngoạn ạ, luẩn quẩn mãi có nhìn ra đâu. Sau, nghe ông bí thư đảng uỷ, cái Thuận phân tích mới thủng. Ra ông trời lừa người. Lừa đâu có ít, mấy chục năm rồi. Hai trăm hộ, gần nghìn con người, bao nhiêu năm nay cứ nghĩ mình được ăn lộc sông, lộc trời. Nói anh nghe. Một vụ lụt, củi mắc trong vườn, đun phải ba năm mới hết. Có bận còn từ đâu trôi về lù lù cả một bè gỗ lim, gỗ vàng tâm. Cứ như trời cho của vậy.

- Trời cho của! Đội trưởng chành miệng cười.

- Trời cho! Đất cho! Ông cụ Ruân cười, rung những sợi râu lơ thơ bạc xác- Một vụ trầu, mấy ngàn bạc. Buồng chuối mười lăm nải, nải gót nải đầu bằng nhau, bao nhiêu tiền!

- Thế thì bỏ đi cũng tiếc đấy! Đội trưởng gật gù- Nhưng mà để giải phóng lòng sông, vì lợi chung, cụ ạ.

- Thì thế... Nhưng mà anh ơi, vào lỗ hà ra lỗ hổng hết thôi. Ngẫm ra, ông trời cho bao nhiêu, ông lại lấy đi bằng sạch.

- Hà hà... Đội trưởng bật cười. Ông cụ trưởng điếm này ngộ và hóm ra trò. Ông cụ dương hai con mắt bạc, nhìn đội trưởng:

- Tôi nói bằng thật với anh chứ. Cứ nghĩ tới trận vỡ đê năm ấy, tôi lại ghê cả người. ấy thế dưng mà tôi tính anh nghe, ông trời lắm lúc cũng hào sảng ra dáng.

Ghé xuống, ông cụ Ruân thì thào tính toán so đo. A, thì ra bây giờ con người khôn ngoan hơn rồi. ừ, thì trời cho củi, cho màu mỡ phù sa. Nhưng thử tính xem, lụt đúng vụ tám, mất toi hàng chục mẫu hoa màu, và vài trăm con lợn như chơi. Đất ẩm, nhà gianh, mối ăn kiến đục, không có cái nhà gạch thì năm nào cũng phải làm lại nhà. Chưa kể vụ lụt nào chẳng tốn kém săng dầu cho ca-nô chạy đi cứu người, cứu của. Tuy vậy những cái hại ấy gộp lại cũng chưa bằng cái hại của việc do Bãi Soi họp thành xóm làng vậy mà hoá thành vật chướng ngại cho dòng nước chảy. Bây giờ đứng

ở tầm cao, nhìn rộng ra mới thấy: thì ra cái lão hung thần Thuỷ Tinh thả mồi cho người xóm bãi để họ cứ bám lấy đất ấy, để Bãi Soi lù lù nổi lên chắn lối, cho quân của lão dâng nước, nhằm chỗ đê yếu đánh phá.

Cái lão hung thần lừa đảo! Người nhìn ra bụng dạ lão rồi. Người khôn ra, ngày càng khôn ra, chứ đâu hám cái lợi tí tẹo như thằng Bờm chỉ thích hòn xôi! Chuyển xóm, chỉ mất tí củi, rác, còn đất ấy vẫn gieo trồng vụ xuân được cơ mà. Ba trăm héc-ta đất bãi biến thành ba trăm héc-ta ngô, lên cân đối nuôi được trên hai trăm con lợn, lại mở được nghề làm thảm bẹ xuất khẩu. Cây lớn chặt hạ, cây nhỏ bứng đi, đến mùa lũ có về vẫn cứ là thông dòng như thường. Ra con người ngày càng thông minh, giỏi giang là vậy!

Đội trưởng Ngoạn gật gù. Chuyện đời này mà cứ như có hơi hướng cổ tích, thần thoại, lại mang ý nghĩa ngụ ngôn sâu sa.

- Bác Ruân ơi, bác vào nhận phần đất đi.

Nữ chủ tịch Thuận cầm một nắm que tre vót nhọn, leo qua mái đê trong đồng, vừa bước đến đằng sau hai người.

Ông cụ Ruân ngoái lại:

- Cô cứ cho tôi mảnh ở rìa làng ấy.

- Trừ những hộ ưu tiên, còn phải gắp thăm cho công bằng, cụ ạ. Làm gấp để ổn định rồi còn vào vụ cấy hái, nước nôi nữa.

- Ừ, có nhẽ phải thế.

“ Con người ngày càng khôn ra...” Đội trưởng nghĩ, bỏ cái bay, cùng ông cụ đứng dậy.

Một chiếc xe trâu đã qua cầu phao đang ì ạch leo dốc đê. Ba người chạy xuống, bám vào sau xe, đẩy. Con trâu nhoai cổ, chân đạp đất, móng toại từng vệt. Xe nặng quá. Thùng xe chất ngất chum vại, cối đá, cối xay, giương thờ, án thư, lại còn gạch chỉ chèn kín các kẽ hở. Người đánh xe vung roi quất trâu đen đét.

- Này, anh, đánh trâu là đánh mình đấy- Ông cụ Ruân thở hổn hển- Xe nhà ai đấy?

- Xe nhà Long. Chuyến đầu đấy ạ. Cái nhà đến khiếp. Đòn tay, dui mè, tường móng, gạch ngách, gạch bát, gạch lục, vị chi phải trên tám chục xe mới hết- Người đánh xe cáu kỉnh- Mà cái ông Long đến lạ. Đúng ngày đem xe đến chuyển cho nhà ông ấy thì ông ấy bỏ lên huyện.

- Lên huyện công tác rồi à?

Ông cụ Ruân buột miệng kêu to và buông tay.

Chiếc xe lên tới mặt đê. Thuận búi lại mái tóc vừa mới xổ, quay lại gọi ông cụ Ruân. Nhìn thấy hai khoảng mồ hôi thấm từ trong nách áo loang ra khoảng ngực nhô cao của cô gái, đội trưởng quay mặt đi.

- Ông Long lên công tác ở huyện, hả cô Thuận? Lát sau, đội trưởng quay lại. Thuận đang nhìn theo ông cụ Ruân đi xuống dốc.

- Cụ Ruân đang bực vì chuyện ấy đấy, anh Ngoạn ạ.

- Ai mà không bực. Bây giờ, dân người ta có ý thức lắm rồi.

- Anh tưởng em không bực ư?