uộc đổ xô đi tìm vàng ở khu đồi Pháp nhộn nhịp nhất vào đầu tuần lễ Nô-en. Coóc-lít và Bi-xốp không hề vội vàng đi đăng ký ngay những khu đất của họ, hai người còn muốn nghiên cứu kỹ về địa chất đã rồi mới bỏ những cột mốc đánh dấu phần tài sản của họ. Sau dó, hai người tiết lộ điều bí mật ấy cho một vài người bạn: Hác-nây, Oen-sơ, Tơ-rit-ta-nê, một người Hà Lan mới đến mà hai bàn chân đã cóng lạnh như đá băng, một chị thợ giặt ở ngã ba sông và cuối cùng là Luy-xi. Chính Coóc-lít đã tự tay cắm mốc cho khu đất của người phụ nữ trẻ này, nhưng anh lại uỷ nhiệm cho ông đại tá, chuyển giấy mời chị ta đến nhận phần tài sản của mình.

Theo tập quán của xứ sở này, những ai được hưởng sự may mắn như vậy đều phải nộp một nửa số thu hoạch trên khu đất của mình cho hai tác giả đã khám phá ra mạch vàng, nhưng Coóc-lít đã dứt khoát từ chối quyền lợi đó. Còn Đen Bi-xôp tuy cũng biểu lộ một thái độ như thế nhưng vì những lý do tế nhị không tiện-nói ra. Cơn khát vàng của anh đã thỏa mãn rồi, có thế thôi.

- Các trang trại ấy bây giờ tôi có thể trả đắt gấp đôi rồi. Nếu tôi có nhiều tiền nữa thì tôi không biết làm gì bằng tiền. Anh giải thích như vậy.

Sau đợt đó, do công việc thúc bách, Coóc-lít cho rằng bắt buộc phải tìm một người giúp việc mới cho nên anh dẫn về lều một anh chàng người California có cặp mắt sắc sảo, tinh ranh.

Đen nhăn mặt:

- Không bao giờ nên dùng cái ngữ này! Anh ta gào lên.

- Nhưng anh đã giàu có rồi, Đen. Anh không còn phải làm cho tôi nữa.

- Giàu! vấn đề không phải là ở chỗ đó! Anh ta giận dữ đay lại. Chúng ta thỏa thuận với nhau là anh không được phép đuổi tôi và tôi sẽ giúp việc cho anh đến khi nào tôi chán thì thôi. Anh bằng lòng không?

Một sáng thứ sau, từ rất sớm, tất cả những người có liên quan đều trình diện trước ủy viên công chứng về vấn đề khai thác vàng để đăng ký những khu đất của mình. Tin ấy loan đi nhanh như gió, Chỉ 5 phút sau, trên đường mòn đã tấp nập và nửa tiếng sau thì cả thành phố Đao-sơn đã đổ ra đường.

Để tránh những lầm lẫn, những sự lấn chiếm khu đất của nhau, sự xê dịch những cọc mốc hoặc cắt xén lời lẽ trong những bản đăng ký cho nên Văng-sơ và Đen phải vội nộp bản khai trình của họ ở bàn giấy của ủy viên công chứng, rồi quay ngay về nơi có mạch vàng. Tuy nhiên, sau khi quyền sở hữu của họ đã được nhà nước đóng dấu chứng thực thì hai người không cần phải vội vã quay về khu đất của mình nữa và cứ để cho dòng người cạnh tranh vượt lên trước hết lớp này đến lớp khác.

Đi được nửa đường, Đen vô tình ngoái lại đằng sau nhìn. Xanh Vanh-xăng đang rảo bước đi tới, trên vai vác bộ đồ nghề thông thường của dân đi tìm vàng. Ở quãng này con đường ngoắt sang một hướng khác và lơ thơ trước mặt chỉ có 2-3 người.

- Xuỵt! Đừng nói gì cả! Anh cứ làm ra vẻ không quen biết tôi đi. Đen vừa bảo Coóc-lít vừa kéo cái khẩu trang lên che mặt để không ai nhận được ra mình. Tới cái vũng nước đằng kia anh hãy nằm xấp xuống giả như để uống nước, rồi anh cứ đi về nhà một mình. Tôi có chút việc riêng phải giải quyết. Cầu trời sao cho hắn không nhận ra anh, đừng có nói gì với hắn, nhất là đừng để cho hắn nhìn thấy mặt anh.

Coóc-lít ngạc nhiên lắm nhưng cũng làm theo. Anh tách khỏi con đường mòn rồi nằm xấp trên tuyết, dùng một ống bơ để múc nước uống. Còn Bi-xôp thì quỳ một gối xuống giả vờ buộc lại dây giầy. Khi Xanh Vanh-xăng đi đến gần anh đứng dậy và vội vã bước đi như muốn cướp lại thời gian đã mất.

- Này, anh bạn, đừng vội thế! Gã nhà báo gọi anh.

Bi-xôp quay lại, chỉ liếc nhìn qua rồi lại hấp tấp bước đi ngay. Xanh Vanh-xăng bắt buộc phải chạy mới đuổi kịp và hai người đi bên cạnh nhau.

- Đây có phải là con đường dẫn tới...?

- Khu đồi Pháp chứ gì? Tôi tin là đúng! Tôi cũng đi đến đó đây. Chào anh!

Anh lại lao về phía trước, rất vội vã, gã nhà báo cố tình đi nhanh để đuổi kịp anh. Lúc đó Coóc-lít mới ngẩng đầu lên quan sát 2 người. Khi anh thấy anh chàng thợ mỏ bỗng rẽ sang phải và đi theo con đường mòn dẫn tới Ađam-Krik thì anh chợt hiểu và phá ra cười.

Tối hôm đó, Đen quay về nơi cắm lều ở Enđôrađô rất muộn nhưng mặt mày hớn hở mặc dù mệt.

- Rút cục ra thì tôi chẳng động gì đến hắn cả. Vừa bước vào lều, Đen đã nói ngay. Cho tôi cái gì để nhét vào miệng đi: dầu mỡ, giày dép cũ, hay mẩu nến, cái gì cũng được!

Anh ta vớ lấy cái bình chè và cứ để cho nước chè nóng chảy ồng ộc vào họng. Rồi ngồi phịch xuống đống chăn, lấy tay xoa bóp hai bắp chân tê cứng. Coóc-lít bắt đầu rán mỡ và hâm lại món đậu Hà Lan.

- Tôi hoàn toàn cho được nó vào tròng! Đen lúc này mới cười hô hố khi vừa nuốt trôi một miếng...Tôi đánh cuộc bất cứ cái gì với anh là không bao giờ hắn đến được khu đồi Pháp để cắm mốc cho khu đất của hắn. Anh bạn ơi, ta còn cách xa bao lâu nữa? (Đen bắt chước cái giọng bề trên của Xanh Vanh-xăng) Còn xa nữa không? Anh có thấy ta sắp đến khu đồi Pháp chưa? (Rồi Đen nói rất khẽ bằng cái giọng thều thào): Sắp...đến...chưa...?

Anh chàng thợ mỏ lại không tài nào nhịn được cười, đến nỗi sặc nước chè nên ho rũ rượi. Khi đã dịu, Đen mới nói tiếp:

- Anh có biết tôi bỏ hắn ở đâu không? Bên kia sông Anh-điêng, trên một mỏm đất lồng lộng gió. Vì hắn không đi nổi nữa cho nên hắn Chỉ đủ sức lê tới một căn lều nào đó gần nhất. Còn tôi, tôi vừa phải vượt qua 75 kilômét để về đây, tôi buồn ngủ đến chết được. Thôi, chúc anh ngủ ngon! Sáng mai đừng có đánh thức tôi dậy đấy.

Anh ta cuộn tròn trong chăn rồi, trong lúc ngủ Coóc-lít vẫn còn nghe thấy Đen nói mê. Anh bạn ơi, còn xa nữa không? Còn xa không...?

Coóc-lít cảm thấy hơi thất vọng về chuyện Luy-xi.

- Tôi thú thực rằng tôi không tài nào hiểu được chị ta. Anh nói với đại tá Tơ-rit-ta-nê. Tôi cứ tưởng rằng với khu đất dó chị ta sẽ không lui tới quán rượu nữa.

- Con người ta không thể một sớm một chiều thay đổi được cách sống của mình. Ông đại tá nói.

- Nhưng chị ta có thể cho người khác khai thác khu đất của mình để có hoa lợi. Tôi cũng đã nghĩ rằng cỏ thể phiền phức cho chị ta nên đã đề nghị ứng trước vài ngàn đôla, lẽ tất nhiên không đòi lãi lời gì cả. Nhưng chị ta đã từ chối lấy cớ rằng không thiếu tiền, chị ta còn tỏ ra rất cảm động và bảo tôi rằng nếu một ngày nào đó tôi sạt nghiệp thì đừng có ngần ngại gì cả, cứ đến gặp chị ta.

Đại tá Tơ-rit-ta-nê cười, tay vẫn đùa với sợi dây buộc đồng hồ.

- Thế ông bạn còn muốn gì hơn nữa? Ngay ở cái xứ hẻo lánh này, đối với cả anh lẫn tôi, cuộc sống đâu chỉ là cơm no, áo ấm, đúng thế không? Ai cũng thế thôi, và có lẽ đối với Luy-xi còn hơn thế nữa, cô ấy cần cuộc sống xã hội. Nếu anh cấm cô ấy lui tới tiệm nhảy, quán rượu thì anh muốn cô ấy đi đâu? Đến trại lính để thăm bà vợ ông đại úy ư? hay đến thăm bà Xô-vin? Anh có nhận thấy điều đó không...liệu anh có dám cặp kè với cô ấy giữa ban ngày ban mặt ở đây không?

- Còn ông thì sao? Văng-sơ hỏi lại.

- Tôi ư? Tôi sẵn sàng. Ông đại tá đáp lại một cách tự nhiên.

- Tôi cũng vậy, chỉ có điều...

Anh ngừng lại và đưa cặp mắt buồn nhìn vào ngọn lửa

- Ông có để ý đến mối quan hệ của cô ấy với Xanh Vanh-xăng không? họ tương đắc với nhau như kẻ cắp bà già: lúc nào cũng thấy họ đi cùng nhau.

- Tôi cũng thấy khó chịu về việc ấy. Đại tá Tơ-rít-ta-nê nói. Tôi thừa hiểu bụng dạ của tên Xanh Vanh-xăng. Luy-xi có một khu đất bở béo ở khu đồi Pháp. Coóc-lít, anh hãy nhớ kỹ điều này: chúng ta có thể đoán được chắc chắn ngày mà Phrôna sẽ kết hôn với gã này...nếu như một ngày nào đó cô ấy ưng thuận lấy hắn.

- Sẽ là ngày nào?

Sẽ là ngày Xanh Vanh-xăng bỏ rơi Luy-xi.

Coóc-lít tở vẻ đăm chiêu, ông đại tá nói tiếp:

- Tuy nhiên tôi thật ngạc nhiên về sự đam mê này của Luy-xi. Không hiểu cô ấy tìm thấy gì ở hắn?

- Sự dam mê của Luy-xi cũng không tồi hơn sự đam mê của... của những phụ nữ khác. Văng-sơ buông một nhận xét. Tôi tin chắc rằng, thí dụ như...

- không thể nào Phrôna lại cũng có một sự đam mê kém cỏi như thế, đúng không?

Cóoc-lít quay gót bỏ đi ra ngoài để lại một mình đại tá Tơ-rít-ta-nê với một nụ cười chua chát trên môi.

Coóc-lít không mấy nghi ngờ về sự quan tâm gián tiếp hay trực tiếp của một số người về hạnh phúc của anh trong tuần lễ Nô-en ấy. Đặc biệt có hai người: một quan tâm đến hạnh phúc của Văng-sơ và một quan tâm đến tình yêu của Phrôna.

Một gã thợ mỏ tên là Pitư Uýp-pơn, sống ở xứ sở này đã lâu, có một khu đất trong vùng Enđôrađô, ngay phía dưới khu đồi Pháp. Gã có một người vợ lai, da ngăm ngăm, không được xinh đẹp lắm, và bà mẹ vợ người Anh-điêng đã chung sống khoảng 30 năm trước đây với một lái buôn lông thú người Nga ở Kutlik trên vùng đồng bằng.

Một sáng chủ nhật Đen Bixốp mò xuống nhà anh bạn Uýp-pơn để chuyện phiếm thì không gặp anh ta ở nhà. Chị vợ nói với Đen bằng thứ tiếng Anh bồi, nhát gừng rất khó nghe, bởi vậy sau khi hút hết một tẩu thuốc thì Đen định đứng dậy cáo từ ra về. Nhưng vì anh khéo gợi chuyện để chị ta nói nên anh cứ nấn ná mãi, mỗi khi thấy chị ta tỏ ra do dự, lấp lửng, anh lại nài chị nói tiếp. Vừa nghe anh vừa xen vào câu chuyện của chị những lời phụ họa đúng lúc chứng tỏ anh rất chú ý đến từng Chi tiết của câu chuyện.

Thế là tới một lúc nào đó, chị ta lôi từ trong đáy tủ ra một cuốn sách cũ gáy bằng da, rách bươm và bẩn thỉu, đặt lên mặt bàn. Chẳng cần phải mở cuốn sách ra mà chị ta vẫn kể cho anh nghe vanh vách bằng điệu bộ và bằng ánh mắt về cuốn sách. Sự mời chào khẩn khoản ấy cuối cùng đã gợi được ở Đen sự thèm muốn. Khi chị ta đã nói hết hơi, lập đi lập lại đến 6-7 lần vẫn cái trò ấy thì Đen móc ở trong túi ra một ít vàng cám. Bà Uýp-pơn lại có sẵn cân nên Đen cân luôn một lượng vàng cám trị giá 100 đô la. Rồi anh ôm khư khư cuốn sách vào ngực, leo qua qua đồi trở về nhà. Về đến lều, anh thấy Coóc-lít đang ngồi trên một đống chăn, chăm chú vá lại đôi giầy.

- Lần này thì tôi tóm được gáy nó rồi, chắc chắn. Anh ta nói lạc cả giọng, vừa nói vừa vuốt ve cuốn sách vứt trên mặt giường. Coóc-lít đưa mắt ngơ ngác nhìn Đen, rồi mơ cuốn sách cũ ấy ra, bên trong các trang giấy đã ố vàng và mốc meo vì năm tháng, in bằng tiếng Nga.

- Này, anh đọc được tiếng Nga ư? Ngay từ đầu Coóc-lít đã hỏi Đen một cách diễu cợt. Còn tôi thì không thể nào hiểu được một chữ nào của cuốn sách này.

- Tôi cũng thế thôi. Mà vợ của Ưýp-pơn thì cũng không hơn. Chính chị ta bán cho tôi cuốn sách này đó. Nhưng bố chị ta, một dân Nga chính cống đã đọc cho chị ta nghe nhiều đoạn trong sách này. Thế là chị ta nắm được những việc của hiện tại, của quá khứ qua lời ông bố kế và chị ta đã truyền cả cho tôi.

- Thì để làm gì? Và chị ta, ông bố và cả anh nữa đã biết những gì nào?

- À, trong đó cả thôi! Đen dè dặt đáp. Cứ kiên nhẫn. rồi anh sẽ thấy cái mánh khóe của tôi và khi đó anh sẽ hiểu.

Mat Măc Các-ti mới đến vào tuần lễ Nô-en mà đã khó chịu ngay với thái độ bám riết của Xanh Vanh-xăng với Phrôna. Đavơ Hác-nây còn cung cấp cho ông biết thêm nhiều Chi tiết, cũng như cả Luy-xi nữa, là những người quen biết thân tình của ông. Ngoài ra ông còn tìm hiểu thêm ở những người khác. Nói tóm lại, gã nhà báo ấy bị mất uy tín nhiều trong giới đàn ông, lẽ dĩ nhiên thôi vì với đám các bà các cô thì hắn làm lu mờ hết những người khác. Xét cho cùng, trong cách cư xử với mọi người thì chẳng có gì để chê trách hắn cả: ai đối xử với hắn tốt thế nào thì hắn đáp lại như thế.

Tuy nhiên, Măc Các-Ty còn muốn chờ đợi buổi tiếp khách tại nhà ông Gia cốp Oen—sơ cùng với Xanh Vanh-xăng đã rồi mới kết luận. Những ý kiến của Luy-xi có vẻ như còn phải xem xét vì chính chị ta cũng yêu gã đàn ông này. Xuất phát từ một tình bạn thủy chung trước mọi thử thách, nhiệt tình chân thành và sẵn sàng giúp đỡ khi cần thiết, Mát không để cho cỏ dại mọc dưới chân: trước hết đó là vì hạnh phúc của cô cháu Phrôna.

- Buổi tiếp tân hôm nay giúp tôi ra mắt xã hội ở đây, như thế mới phù hợp với một nhà quý tộc của vương quốc Enđôrađô. Ông đã giải thích với Đa vơ Hacnây như vậy khi hai người cùng đi.

Trong buổi tối hôm đó, Mát nhiều lần cảm thấy rất phân vân trước cung cách của Xanh Vanh-xăng. Gã nhà báo ấy tỏ ra giản dị, thân mật và hồ hởi, hắn vui đùa tự nhiên, tiếp nhận sự riễu cợt mà vẫn vui vẻ đến nỗi Mát chẳng vịn vào đâu để mà trách cứ hắn được.

"Sao đâu óc mình lại bã đậu thế này! Mát nghĩ thầm như vậy khi xem hắn đánh bài. Hay là mình trở nên ngu ngốc mất rồi? Xem ra hắn cũng tốt đấy chứ. Trách được hắn cái gì nào? Về việc hắn đáp lại các bà các cô cười tình với hắn và chỉ nhìn thấy hắn đã đỏ mặt lên rồi hay sao? Cặp mắt sáng và lòng dũng cảm: đó là những tính cách mà phụ nữ ưa thích ở người đàn ông. Thì hắn cũng đã chứng tỏ nhiều lần sự dũng cảm của hắn rồi. Bây giờ mình không hiểu tại sao mình lại gán cho hắn đủ thứ tên đến thế. Thôi, mặc. Cacty, tỉnh táo lại đi. Trái tim mình nguội lạnh, chai sạn rồi hay sao?".

Nhưng rồi, ông lại tự bảo ngay:

"Mat, chớ có vội kết luận. Hãy mở to mắt ra và chờ cho nó thò đuôi ra đã". Cơ hội đó không phải đợi lâu. Một hôm, vào lúc tàn cuộc chơi bài tại nhà bà Xô-vin, Xanh Vanh-xăng bị Mát cảnh cáo:

- Xanh Vanh-xăng chú mày, gian lận thế hả, coi chừng đấy.

Rồi ông lại lắc đầu nhủ thầm: "Phỏng được ích lợi gì nhỉ? Chính Phrôna phải biết ai là người xứng đáng với mình chứ".

- Ông Măc Các-Ty đây là nóng tính lắm đấy.

Đa vơ Hacnây đỡ lời cho Xanh Vanh-xăng để hắn thoát được một tình thế khó khăn.

Đến lúc mọi người lục tục khăn áo xúng xính ra về thì Xanh Vanh-xăng đưa tay ra cho Phrôna vịn để đưa cô xuống chân đồi.

- Xin lỗi chú! Mát bảo hắn. Tối hôm nay thì để ông bố nuôi này đưa về.

Nói thế rồi Mác Cac-Ty cùng Phrôna ra về, ông cười thầm trong bụng.

Xanh Vanh-xăng bực lắm nhưng vẫn giả vờ vui vẻ chấp nhận sự trịch thượng của bậc đàn anh người Iêc-lăng, hắn đành đi sau tháp tùng tiểu thư Moóctimơ và nam tước Cu-béc-Tanh.

- Này cháu, dư luận người ta đồn về cháu và Xanh Vanh-xăng có đúng không? Mát hỏi độp một cái khi hai người đã đi cách xa những người khác.

Ông nhìn thẳng vào mặt Phrôna và cô đã phải chịu đựng cái nhìn xoi mói ấy:

- Dư luận nào cơ?

- Khi thiên hạ đồn về quan hệ của một cô gái với một người đàn ông, cả hai đều chưa chồng chưa vợ thì cháu cho rằng người ta bàn về chuyện gì?

- Chuyện gì hở chú?

- Người ta sẽ bàn về một chuyện nghiêm chỉnh nhất trên đời này.

- Vậy ư!

Không hề tỏ ra bối rối, Phrôna vẫn để cho ông nói tiếp:

- Lẽ dĩ nhiên đó là chuyện hôn nhân! Mát nói thẳng ra. Thiên hạ bàn tán nhiều về cháu và về cả hai người.

- Có thể lắm, nhưng có lẽ thiên hạ đã lầm.

- Cháu chưa thấy rằng thiên hạ đồn thế là đủ rồi hay sao?

- Chưa. Chú Mát, vào tuổi chú, chú chẳng nên để ý đến những lời đồn đại. Xanh Vanh-xăng và cháu có tình bạn thân thiết với nhau, có thế thôi. Cứ cho rằng cháu và ông ta có tình cảm với nhau đến mức như thiên hạ nói thì việc ấy có gì kỳ cục không?

- Đó là điều chú muốn nói: thiên hạ còn đồn rằng Xanh Vanh-xăng cũng đang quan hệ thân thiết hơn nữa với một phụ nữ không đứng đắn lắm... một cô Luy-xi nào đó...

- Rồi sau đó?

Cô chờ Mát nói nốt, nhưng Mát Chỉ quan sát cô mà không nói gì nữa.

Cháu biết Luy-xi và cháu rất quý chị ấy. Phrôna nói tiếp. Còn chú, chú có quen chị ấy không?

- Mát toan nói rồi lại ngập ngừng. Cuối cùng, không biết nói thế nào nữa, ông đành bật ra.

- Chú chỉ muốn đặt cháu lên gối và phát cho cháu mấy cái!

Phrôna phá ra cười:

- Chú không dám đâu, chú Mát! Cháu không còn là cô bé chân đất suốt ngày chạy nhảy ở Đi-ê nữa đâu.

- Này, bây giờ không phải là lúc nói đùa đâu.

- Nhưng cháu có đùa đâu. Trước hết, chú hãy trả lời cháu thẳng thắn đi: chú có yêu Luy-xi không?

- Nếu như chú yêu cô ấy thì có liên quan gì đến cháu không? Ông tỏ vẻ thách thức.

- Đó chính là điều cháu muốn hỏi chú. Vì lý do gì mà chú can thiệp vào chuyện cháu?

- Phrôna, nghe chú nói đây. Chú nói chuyện với cháu như bậc cha chú vì chú thấy kinh tởm khi vừa quan hệ với một cô gái con nhà tử tế lại vừa...

- Cam ơn chú. Phrôna đáp lại với một nụ cười trên môi. Rồi cô nói tiếp bằng một giọng hơi mỉa mai:

- Còn cháu, cháu biết khối người...

- Cháu cứ nói thẳng tên họ ra!

- Bình tĩnh, chú Mát. Chú vừa nói gì nhỉ?

- Chú nói rằng tên Xanh Vanh-xăng ấy thật là đê tiện vì cùng một lúc hắn để cho thiên hạ nhìn thấy hắn lăng nhăng với một hạng người như thế.

- Vì sao?

- Hắn lê la trong đống bùn và làm vấy bẩn sang cháu. Thế mà cháu còn hỏi vì sao cơ?

- Chú Mát, chú nghĩ kỹ đi. Cứ cho rằng những định kiến của chú là đúng...

- Chú không vì định kiến. Mát bực bội nói. Ta hãy quay về thực tế.

- Tùy chú! Chú để cháu hỏi tiếp đã rồi cháu sẽ nói với chú về thực tế. Chú gặp Luy-xi lần cuối cùng từ bao giờ?

- Sao cháu lại hỏi chú thế? Mát tỏ vẻ nghi ngại.

- Chú chẳng cần biết làm gì. Chú cứ trả lời cho cháu biết đi đã!

- Thú thực là chú gặp cô ấy lần cuối cùng tối hôm qua, nếu như cháu thích biết.

- Chú đã nhẩy với chị ấy chứ?

- Có, một hai điệu Viếc-ni gì đó, không kể một điệu bốn người.

Phrôna có vẻ đăm chiêu, lặng lẽ bước đi. Ngoài tiếng bước chân của hai người đập trên tuyết lao xao, không còn tiếng gì khác.

- Thì làm sao? Cuối cùng Mat phải lên tiếng hỏi, không chịu nổi sự câm lặng của Phrôna. Điều đó đem lại được cho cháu cái gì?

- Ồ, chẳng đem lại gì cả! Cháu chỉ tự hỏi không hiểu trong ba người, ai là người bị vấy bẩn nhiều nhất...Ông Xanh Vanh-xăng hay chú..hay cháu, rồi chú và Luy-xi ra về cùng với ai.

Ông chú Mat tuy không được học hành gì mấy về khoa lập luận biện chứng nhưng cũng cảm thấy rằng lý lẽ của cô cháu mình như giăng lưới từ đáy lên khó mà cãi được cho nên ông đã thận trọng thay đổi chiến thuật.

- Nào, bây giờ cháu sẽ trách chú Mát lẩn thẩn cứ đi lo hộ cho hạnh phúc của cháu chứ?

- Đâu có, chú.

- Có đấy, cháu thấy chú dở hơi lắm nhỉ?

- Chú dở hơi đây! (cô quay sang Mát và hôn ông). Cháu làm sao mà giận chú được khi nghĩ lại những kỷ niệm đẹp đẽ ở Đy-ê!

- Ồ, cô cháu Phrôna của chú, có đúng là cháu vẫn nghĩ như thế không? Cháu tha hồ mà hành hạ chú và làm gì chú cũng phải chịu cả... để cho cháu được hài lòng. Chú sẽ giết chết kẻ nào làm cháu phiền lòng, dù chỉ là chút xíu và có phải xuống hỏa ngục chú cũng vẫn mĩm cười và vui lòng, nếu như việc chú làm đem lại được hạnh phúc cho cháu.

Hai chú cháu dừng lại trước cửa nhà Phrôna. Cô xiết chặt cánh tay một cách âu yếm.

- Chú Mát, cháu không giận chú đâu. Nhưng ngoài bố cháu ra, chỉ có chú là người được phép nói với cháu những chuyện đó...chuyện riêng của cháu. Cháu rất quý chú, nhưng cháu sẽ giận chú mãi nếu như chú còn nói đến chuyện đó nữa. Chú không có quyền xen vào những chuyện chỉ liên quan đến riêng cháu. Chú dở lắm...

- Vào nhà đi, cháu yêu quý, chúc cháu ngủ ngon.

Ông đẩy cô vào nhà và bước đi.

Đi tới góc phố, ông dừng lại và ngắm bóng mình in trên tuyết.

- Mắc Cac-ty, anh Chỉ là thằng ngu ngốc. Từ ngày đó anh đã phải biết rằng con gái họ nhà Oen-sơ thì đủ khôn ngoan và bao giờ cũng chỉ làm theo ý mình chứ.

Rồi ông bước tiếp, miệng vẫn làu bàu. Con chó đi theo ông từng bước mỗi khi thấy ông lẩm bẩm thì lại xù lông và nhe răng ra.