ôm sau thì mọi việc lại xảy ra khác hẳn, chẳng hề giống như tôi hy vọng. Tôi đã định đến nhà thằng Siskin ngay sau giờ học, và nói chuyện thẳng thắn với nó một lần cuối. Thế nhưng do tôi nói với cả lớp là thằng Siskin nghỉ học vì bị ốm, cho nên cả tổ tôi lại quyết định chính ngày hôm đó đến thăm nó. Tôi hoảng quá, ngay sau giờ học vội phóng đến nhà nó, báo trước cho nó biết. Trông thấy tôi, nó nói:

- Cậu biết không, tớ đã trồng cây chuối được rồi đây này! Chỉ cần đứng gần tường, quay ngược đầu xuống và dùng chân bám dọc theo tường mà đưa lên.

- Bây giờ chẳng phải lúc trồng cây chuối đâu, - tôi nói, - Cậu phải nằm xuống giường mà đắp chăn ngay.

- Để làm gì?

- Cậu ốm mà.

- Đâu, ốm thế nào?

- Thì tớ đã nói với cả lớp là cậu ốm. Chính cậu nhờ tớ còn gì.

- Tớ nhờ, thì sao?

- Cả tổ sẽ đến thăm cậu bây giờ đấy!

- Giời ơi, cậu bảo sao cơ!

Nó lao lên giường, mặc nguyên cả quần ào, chân đi giày, kéo chăn đắp.

- Thế tớ phải nói với chúng nó thế nào bây giờ?

- Nói gì nữa? Cậu bảo là cậu ốm. Ngoài ra chả cần nói gì cả.

Bọn bạn trong tổ chúng tôi đến. Chúng nó cởi áo khoác ngoài hành lang, và tất cả cùng vào phòng. Siskin kéo chăn lên đến tận cằm, và lo lắng nhìn lũ bạn.

Chúng nó bảo:

– Chào cậu, Siskin!

– Chào các cậu! – nó nói. Mà giọng nói mới ốm yếu làm sao chứ! Hừ, đúng là một bệnh nhân thực sự!

– Chúng tớ đến thăm cậu đây! – Iura nói.

– Cảm ơn các cậu, các cậu ngồi xuống đi.

– Thế cậu cảm thấy trong người thế nào? – Vania hỏi

– Thì thế…

– Cậu nằm à …

– Tớ nằm....

– Nằm suốt ngày có khi buồn lắm nhỉ? – Lenia hỏi

– Buồn lắm.

– Cậu ở nhà một mình suốt ngày sao?.

– Một mình. Mẹ tớ đi làm, còn dì tớ đi học.

– Chúng tớ sẽ đến thăm cậu thường xuyên hơn. Cậu thông cảm nhé, vì chúng tớ không đến thăm cậu sớm hơn, vì cứ nghĩ cậu sẽ khoẻ nhanh thôi và lại đi học.

– Không sao đâu mà, Vichia ngày nào cũng đến thăm tớ rồi.

– Thế cậu có muốn chúng tớ ngày nào cũng đến thăm cậu không? Slava đề nghị.

– Tớ muốn. Ha ha, đó là vì nó không thể nói là “Đừng đến” được!

– Thế cậu bị đau ở đâu? Iura hỏi

– Đau khắp người, đầu này, thân thể này, chân này…

– Ôi cậu nói gì thế? Cả chân á?

– Đau lắm, cả đầu nữa.

– Lúc nào cũng đau sao?

– Không, không phải lúc nào cũng đau. Lúc đau, lúc không đau, mà có lúc đau kinh người ấy chứ

– Ở gần nhà tớ có một thằng bé cũng đau suốt thế. Nó bị thấp khớp, - Vasia Erokhin kể. Cậu cũng bị thấp khớp hay sao?

–Có lẽ, - Siskin nói.

–Thế bác sĩ bảo gì cậu?

–Bác sĩ thì có thể bảo gì được… Nào, thè lưỡi ra, ông ấy bảo. Nói “a” đi xem nào.

– Thế cậu bị bệnh gì thì ông ấy không nói sao?

– À, bệnh là bệnh Apendicoks

– Apendicoks là bệnh gì nhỉ?

– Tớ chả biết, - Siskin nhún vai.

– Thế bệnh ấy chữa như thế nào?

– Thì chữa bằng thuốc.

– Thuốc gì?

– Tớ không biết, hình như là micstura.

– Đắng hay là ngọt?

– Đắng lắm! – Siskin nói và nhăn mặt, như thể nó đang phải nuốt một thìa micstura.

– Cũng có lần tớ bị ốm, mẹ tớ cũng bắt tớ uống micstura. Đúng là đắng thật, tớ chẳng thích uống tẹo nào, - Dima Balakirev nói.

– Tớ cũng chả thích.

– Không được, cậu phải uống, uống thuốc mới khỏi bệnh nhanh được.

– Thì tớ vẫn uống đấy thôi.

– Đắng cũng không sao đâu, - Lenia nói. - Cậu uống một thìa thuốc, rồi cho ngay vào miệng một miếng đường.

– Được rồi.

– Đừng lo lắng nhiều về bài vở. Khi nào cậu khoẻ, chúng tớ sẽ giúp đỡ, mang sách vở đến giúp cậu học. Cậu sẽ đuổi kịp chúng tớ nhanh thôi.

– Không sao, Siskin nói, tớ sẽ đuổi kịp.

Và tôi nhận thấy một cái chân đi giày của thằng Siskin thò ra ngoài chăn. Tôi hoảng hốt, không hiểu có đứa nào trông thấy chưa. Nhưng bọn nó còn đang mải chuyện và không hề để ý gì cả. Tôi len lén kéo chăn che kín chân nó.

– Các cậu ạ, Siskin còn yếu lắm, - tôi nói. Các cậu đừng trò chuyện nhiều làm nó mệt quá. Các cậu về đã nhé.

Lũ bạn đứng lên chào ra về.

– Chào cậu nhé, khoẻ lại nhanh nhé để còn đi học. Mai chúng tớ lại đến thăm cậu.

Chúng nó đi rồi, Siskin nhảy vọt ra khỏi chăn và nhảy vòng quanh phòng.

- Hay quá, mọi chuyện tốt đẹp cả! – nó hét. - Chẳng đứa nào nghi ngờ gì. Ổn rồi!

- Thôi đi, có gì mà mừng thế đâu! – tôi nói. Chúng ta phải nói chuyện nghiêm chỉnh.

- Về chuyện gì?

- Cậu phải quay lại trường thôi.

- Thì chính tớ cũng biết là phải đi học, thế nhưng giờ thì tớ biết làm thế nào? Chính cậu cũng thấy là tớ không thể quay lại được nữa.

- Tớ chả thấy gì hết! Tớ quyết định nói chuyện lần cuối cùng với cậu đây: Nếu ngày mai cậu không đi học thì tớ sẽ nói sự thật với cô Olga Nikolaevna thôi. Cậu có ốm đâu nào.

- Tại sao? - Thằng Siskin ngạc nhiên.

- Cậu phải đi học, chứ không được lêu lổng thế này. Đằng nào thì cậu cũng chả trở thành nghệ sĩ nhào lộn được đâu.

- Tại sao chứ? Cậu nhìn đây, tớ đã biết cách trồng cây chuối rồi đây này!

Nó đi đến bên tường, chúi đầu xuống nâng hai chân lên. Đúng lúc đó thì cánh cửa mở ra, Lenia bước vào.

- Các cậu ơi, - nó nói. - Tớ bỏ quên găng tay… Ối, gì thế này? Tại sao cậu lại đứng bằng tay chổng chân lên trời thế? Siskin vội đứng thẳng lên

- À, thì ra cậu ốm thế đấy hả! Lenia hét.

- Tớ thề danh dự, tớ ốm thật! Thằng Siskin nói, mặt đỏ như gấc. Nó rên rỉ toáng lên rồi nhảy vào giường.

- Thôi đi cậu, đừng giả vờ giả vịt nữa! Kêu chân tay đau, thế mà thoáng cái đã trồng cây chuối được rồi!

- Tớ thề, đau lắm!

- Thôi thôi, nói dối thế đủ rồi! Cậu mặc quần áo lúc nào mà nhanh thế? Hóa ra là lúc chúng tớ đến cậu mặc nguyên quần áo nằm hả!

- Thôi được rồi, tớ lộ bí mật cho cậu, nhưng cậu phải thề là không để lộ cho ai biết đấy.

- Tại sao tớ phải thề chứ?

- Thì tớ chẳng kể nữa.

Đúng lúc ấy thì trong hành lang có tiếng bước chân, cửa mở ra và thằng Vania thò đầu vào.

- Lenia, cậu xong chưa thế? Chúng tớ vẫn đang chờ cậu đây mà.

- Vào đây, Vania! Hóa ra nó chả ốm đau gì hết!

- Không ốm đau gì à? – Vania ngạc nhiên bước vào phòng.

- Ai không ốm cơ? Giọng thằng Iura từ ngoài hành lang vọng vào. Rồi thằng Iura cũng xuất hiện, sau nó là những đứa khác

- Còn ai vào đấy nữa! Nó đấy, thằng Siskin, không hề ốm, - Lenia nói

- Thế là thế nào?

- Thế này này: Tớ vào phòng, thấy nó đang trồng cây chuối.

- Thế là thế nào, sao cậu lại đánh lừa chúng tớ? Cả tổ hét.

- Tớ… thế này… - Thằng Siskin muốn thanh minh - Tớ đùa thôi.

- Lại có cái kiểu đùa ở đâu thế?

- Thì tớ đùa mà – Siskin giang cả hai tay ra.

- Thế mà bọn mình thì lo lắng cho nó, - Vania nói, - cả tổ đến thăm nó, còn nó thì đùa. Nó nghĩ ra chuyện giả vờ ốm nữa!

- Tớ sẽ không dám đùa thế nữa đâu, rồi các cậu thấy… - Siskin bối rối nói.

- Thế sao cậu không đi học? – Iura hỏi. - Cậu cố tình giả vờ ốm để bỏ học chắc?

- Thôi để tớ nói thật, nhưng các cậu đừng cáu cơ. Tớ có muốn đánh lừa các cậu đâu, tớ chỉ muốn trở thành diễn viên xiếc thôi.

- Cái gì mà diễn viên xiếc? cả bọn ngạc nhiên.

- Thì tớ muốn vào làm việc trong rạp xiếc, làm diễn viên nhào lộn.

- Cậu mất trí rồi à?

- Hoàn toàn không.

- Ai người ta nhận cậu vào rạp xiếc? – Vania hỏi

- Thế theo cậu thì nghệ sĩ xiếc từ đâu ra nào?

- Vì sao cậu không chịu đi học chứ?

- Tớ không muốn học nữa. Cứ thế này tớ cũng đã biết tất cả rồi.

- Tất cả là thế nào?

- Tất cả những gì mà nghệ sĩ xiếc phải biết

- Thế ra cậu nghĩ là nghệ sĩ xiếc chả phải học hành gì cả sao?

- Sao lại chả phải học hành gì cả? Tớ đã tập được khối việc rồi chứ.

- “Tập được rồi”! Viết còn sai đầy ra! Đầu tiên cậu phải tốt nghiệp trường phổ thông đã, rồi thi vào trường xiếc. Nghệ sĩ xiếc cũng phải là người có kiến thức chứ. Lẽ ra cậu phải hỏi ý kiến cô Olga Nikolaevna từ đầu chứ, - Iura nói.

- Cậu cứ làm như tớ không biết là cô sẽ nói gì ấy! – Siskin cãi.

- Theo tớ, các cậu ạ, thằng này định làm gì không cần biết, - Igor nói, - chỉ biết ngày mai nó phải bỏ hết mọi chuyện đó ra khỏi đầu và đi học.

- Nếu ngày mai cậu không đi học thì chúng tớ sẽ kể cho cô Olga Nikolaevna, - Igor tuyên bố.

- Thôi đi, các cậu sẽ thành bọn hớt lẻo! Siskin nói.

- Không, chúng tớ không hớt lẻo vì chúng tớ đã báo trước cho cậu rồi.

- Đấy, cứ thử mai không đi học mà xem, rồi cậu sẽ thấy! – Igor nói. Bỏ học thế đủ rồi đấy. Đến lúc phải học rồi.

Lại có tiếng bước chân của ai đó, và tiếng gõ cửa. Thằng Siskin, đáng lẽ phải chạy ra mở cửa thì lại phóng lên giường nhanh như con chuột. Tôi mở cửa và trông thấy cô Olga Nikolaevna.

- Ô, cả tổ các em ở đây! – Cô vừa nói vừa đi vào phòng. Các em đến thăm bạn ốm đấy à? Cả tổ im lặng, bởi vì không ai biết phải nói với cô thế nào.

Thằng Siskin trố mắt nhìn cô giáo và lấy hết sức kéo chăn lên che mặt. Cô Olga Nikolaevna đi đến bên giường.

- Em ốm đau thế nào, Siskin, em bị đau chỗ nào?

- Nó chẳng ốm đau gì hết, thưa cô Olga Nikolaevna. – Iura nói.

- Không ốm nghĩa là làm sao?

- Nó không ốm, thế thôi ạ!

Siskin hiểu ra rằng mọi việc thế là hỏng cả. Nó chui ra khỏi chăn, ngồi ở mép giường, đầu cúi gằm nhìn xuống sàn nhà. Cô Olga Nikolaevna nhìn cả tổ, rồi nhìn tôi và hỏi:

- Vichia, thế tại sao em lại nói với cô rằng Siskin ốm?

Tôi không biết phải trốn đâu cho hết xấu hổ.

- Sao em im lặng thế? Em nói dối cô mà? - Tức là Siskin nhờ em nói dối cô hay sao?

- Vâng, thưa cô. Tôi nói lí nhí.

- Và em nói dối cô?

- Vâng ạ.

- Em nghĩ mình đã làm một việc tốt hay sao?

- Bạn ấy nhờ em mà!

- Và em cho là thực hiện việc nói dối cô là giúp đỡ bạn hay sao?

- Không ạ.

- Thế tại sao em nói dối cô?

- Em cho là không thể phản bội bạn bè được

- Phản bội là thế nào? Đó là đối với kẻ thù. Em coi cô là kẻ thù hay sao?

Tôi không thể nói được gì hơn, nhìn xuống sàn nhà.

- Cô không ngờ học sinh lại coi cô như kẻ thù! Cô Olga Nikolaevna nói.

- Chúng em không thế đâu ạ, thưa cô Olga Nikolaevna. – Vania nói. Chẳng lẽ lại thế ạ?

- Thế tại sao không em nào nói với cô?

- Vì chẳng ai biết cả, thưa cô. Chúng em hôm nay mới đến thăm bạn, và mới bíêt sự thật.

- Thôi được, chúng ta sẽ nói chuyện đó sau… Tại sao em không đi học, Siskin?

- Em sợ ạ, - thằng Siskin lắp bắp.

- Em sợ gì chứ?

- Em sợ cô hỏi giấy xin phép của mẹ.

- Giấy xin phép nào?

- Thì giấy xin phép nghỉ cái buổi mà em bỏ học, hôm có bài chính tả ấy.

- Thế tại sao em lại bỏ học buổi phải viết chính tả?

- Em sợ ạ.

- Em sợ gì chứ?

- Em sợ bị hai.

- Tức là em cố tình bỏ học khi cả lớp phải viết chính tả, rồi sau đó bỏ học vì mẹ em không viết giấy xin nghỉ cho em chứ gì?

- Thưa cô vâng ạ.

- Thế em định làm gì khi quyết định không đi học nữa? – cô Olga Nikolaevna hỏi

- Em không bíêt ạ.

- Nhưng em cũng phải có kế hoạch thế nào đó chứ?

- Không có kế hoạch gì cả ạ.

- Nó muốn trở thành nghệ sĩ nhào lộn, - Iura nói.

- Chưa tốt nghiệp lớp bảy thì không ai nhận vào học trường xiếc cả. Mà đã vào trường rồi thì cũng vẫn phải học văn hóa thêm năm năm nữa. Em không thể trở thành nghệ sĩ xiếc ngay được đâu! Cô Olga Nikolaevna nói.

- Em biết là không thể, thằng Siskin đồng ý.

- Em thấy đấy, em đã làm một việc mà không suy tính kỹ, lại bỏ học ngay. Làm thế làm sao được.

Siskin im lặng

- Vậy bây giờ em tính sao?

- Em không biết ạ.

- Em thử nghĩ xem.

Thằng Siskin im lặng, rồi lén nhìn trộm cô Olga Nikolaevna, nói:

- Em muốn quay lại trường học.

- Đúng rồi, đó là việc tốt nhất mà em có thể nghĩ ra đấy. Nhưng cô có điều kiện thế này: Em phải hứa sẽ sửa chữa, và phải học tập thật tốt.

- Bây giờ em hứa sẽ ngoan và học tốt ạ, Siskin nói.

- Tất cả phụ thuộc vào em đấy. Mai em phải đến trường sớm, còn cô sẽ xin thầy hiệu trưởng để thầy cho phép em vào học.

- Em sẽ đi học ạ.

Cô Olga Nikolaevna bảo tất cả chúng tôi về nhà làm bài tập. Thằng Siskin nhận thấy hình như cô muốn ở lại, nói:

- Thưa cô Olga Nikolaevna, em xin cô đừng nói với mẹ em!

- Tại sao thế?

- Em hứa từ nay sẽ học tốt ạ, chỉ xin cô đừng cho mẹ em biết!

- Có nghĩa là em muốn tiếp tục lừa dối mẹ à? Lại còn muốn cô tiếp tay cho em làm việc xấu đó à?

- Em không lừa mẹ em nữa đâu ạ. Em không muốn mẹ em buồn!

- Thế nếu đột nhiên mẹ hiểu ra là em và cô cùng lừa dối mẹ thì sao? Mẹ em sẽ còn buồn nhiều hơn nữa có đúng không!

- Đúng ạ.

- Em thấy đấy, phải nói với mẹ thôi. Nhưng vì em đã hứa sẽ học tập tốt, cô sẽ xin mẹ không giận em.

- Thôi thế nhé. Cô Olga Nikolaevna nói. Bây giờ em lấy sách vở ra, cô sẽ dạy em học.

Tôi ra về cùng với cả bọn, và không biết chuyện gì xảy ra sau đó.